DE TEERLING GEWORPEN
VEREEINIGDE KATHOLIEKE PERS
Sir Samuel c.s. exit
Eiland door zee
verzwolgen
Buitenlandsche arbeid in Turkije
Het nieuws van heden
Ministercrisis in
Engeland
VREEMDE ARBEIDERS
MOETEN GAAN
BRUSSEL ZONDER
STROOM
DE BAROMETER
DONDERDAG 29 SEPT. 1932
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Ramsay MacDonald's
nationale fictie
Liever dictatuur dan
slavernij
De aanslag op Cuba
Door vier andere politieke
moorden gevolgd
Noodweer ïn Toscane
Het Weer
Het aardbevingsgebied in den
Balkan
Snowden en Samuel afgetreden
VIT DE HEL VAN HET LEGIOEN
„Zep" passeert equator
De Rus Alfred Tramm en Walther Altmeyer uit Heidelberg,
beiden gedeserteerd uit het Vreemdelingenlegioenbij aan
komst te Amsterdam
Mandsjoeli bezet
Buiktyphus in garnizoen
te Kattowitz
Een wet, die niet zoo erg is,
als zij lijkt
Het recht op werk
Aya Sophia te Istamboel
Electriciteitscentrale verwoest.
50 tot 100 millioen francs
schade
Ook de gasvoorzienïng
bedreigd
Titulescu afgetreden
Argentinië doet weer
mee
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
I ONS NIEUWE FEUILLETON I
Venizelos bij Zaimis
De ontvoerde Britten
Gespannen atmosfeer
te Genève
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No 18189
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Toen Ramsay MacDonald zich aan alle
partij-politiek ontworstelde en met
onverdacht eerlijke bedoelingen een
„nationale" regeering vormde om het Brit-
sche Rijk aan den worggreep der economi
sche wereldcrisis te ontrukken, hebben
velen hem gekarakteriseerd als een idealist,
die een onvervulbare illusie najoeg. Ten
gevolge van de geweldige stembus-overwin
ning der Tories moest MacDonald zóóveel
conservatieven in zijn regeering opnemen,
dat het nationale karakter van de nieuwe
combinatie meer een fictie dan een wer
kelijkheid scheen. De orthodoxe liberalen
en de vuurvaste Labourmannen, die in de
oppositie gingen, staken het niet onder
stoelen en banken, dat zij niet de minste
fiducie hadden in een kabinet, dat, naar
zij zeiden, slechts een nationaal masker
had opgezet om de goêgemeente te mislei
den betreffende zijn waren aard en wezen,
die zuiver conservatief waren. Niettemin
bleek de suggestie, welke van Ramsay Mac
Donald's persoon uitging, zóó groot, dat
hij niet alleen uit de Labour-gelederen
maar ook uit de rangen der liberalen mede
standers kreeg, die aan zijn bo ven-partij dig
genoemde regeeringsformatie actief deel
wilden nemen. Te verwonderen was dat
niet. Want men mag niet uit het oog ver
liezen, dat, indien Ramsay MacDonald na
de stembus-zegepraal der Tories en de
nederlaag der liberalen en der Labours zich
uit de regeeringszaken zou hebben terug
getrokken, de conservatieven onmiddellijk
vrij spel zouden hebben gehad om hur>
meest rigoureuze protectionistische begeer
ten bot te vieren, terwijl door de leiding
van MacDonald en de medewerking der
nationale liberalen en Labour-mannen
althans de mogelijkheid ontstond de al te
heftig achteruitstrevende conservatieven in
bedwang te houden. Voor deze mogelijkheid
offerden Ramsay MacDonald en zijn vrien
den Snowden, Thomas en Sankey hun lid
maatschap van de Engelsche arbeiders
partij op, en hun nationale liberale mede
werkers de eenheid der liberale partij.
Zoolang de ingevoerde tariefmaatrege
len nog als tijdelijke noodmaatregelen
konden gekwalificeerd worden, konden
de nationale liberalen in de Engelsche regee
ring nog volhouden, dat zij hun vrijhan
delprincipes ongerept bewaarden. Toen
deze maatregelen echter zoodanig werden
uitgebreid, dat zij ontaardden in een alge
meen tarievenstelsel, hadden zij de in de
parlementaire Engelsche geschiedenis abso
luut nieuwe constructie noodig van het
„agreement to differ" om hun liberale figuur
voor het politiek bijziende oog te redden.
Volgens dit „agreement" behielden de libe
rale ministers het recht openlijk en luide
tegen eventueele protectionistische maat
regelen der regeering te protesteeren zon
der daaruit de consequentie behoeven te
trekken van af te treden. Met dit handige
kunstmiddeltje hield men de fictie der
nationale regeeringseenheid zoo niet hoog
dan toch in leven. Want het bewaren dezer
nationale eenheid achtte men, gezien de
benarde omstandigheden, van grooter be
lang dan het intransigent vasthouden aan
het vrijhandelsprincipe, waardoor een re-
geeringscrisis onvermijdelijk zou worden.
Thans echter, nu de overeenkomsten, op
de economische Rijksconferentie te Ottawa
gesloten, zelfs een belasting op de voe
dingsmiddelen ten gevolge zullen hebben,
is het zengende vuur van het protectionis
me blijkbaar eindelijk te na aan de reeds
bont en blauw geschopte nationaal-liberale
schenen gekomen. Sir Herbert Samuel en
de zijnen hebben ten slotte tóch als diena
ren geluisterd naar de stem der nationaal-
liberale conferentie, die een onverbiddelijk
vonnis uitsprak over de resultaten van Ot
tawa, en in de jongste kabinetzitting me
degedeeld, dat zij den regeeringsbanken
vaarwel zeggen. De teerling, die de Samue-
listen zoo lang aarzelend in den kroes van
hun besluiteloosheid hebben geschud, is ge
worpen. Zelfs van de mogelijkheid, welke
het „agreement to differ" hun bood, heb-
Zoo is het in Liberia
De Amerikaansche Minister Stimson heeft
verklaard, dat hij er een warm voorstander van
is, den adviseur voor Liberia, die door den Vol
kenbond zal worden aangesteld, met voldoende
gezag te bekleeden om een einde te maken aan
het kwaad der slavernij, dat, aldus Stimson, de
menschelijke gevoelens der geheele beschaafde
wereld heeft geschokt. Dit standpunt heeft
Stimson geformuleerd in telegrammen, welke
hij gezonden heeft aan bestuursleden van Ame
rikaansche negervereenigingen, die er tegen ge
protesteerd hadden, dat de adviseur met dicta
toriale macht zou worden bekleed.
ben zij geen gebruik wenschen te maken,
omdat zij wel voelden, dat hun tóch reeds
gehavend liberaal prestige daardoor nog
meer in het gedrang zou komen. Het aftre
den van sir Herbert Samuel als minister
van binnenlandsche zaken, van sir Archi
bald Sinclair als minister van Schotland,
en van de buiten het kabinet staande Sa-
muelisten: markies Lothian, sir Robert Ha
milton, Graham White, Foot en van de
whips Walter Rea, Mackenzie Wood en
Harcourt Johnstone beteekent evenwel niet
een versterking van de orthodoxe liberale
oppositie, daar zij de regeering zullen blij
ven steunen in alle quaesties, waarin zij het
met haar eens zijn.
Onmiddellijk is de conservatief sir John
Gilmour in de plaats van Samuel
tot minister van binnenlandsche za
ken benoemd, terwijl aan den liberaal God
frey Collins de portefeuille voor Schotland
is toevertrouwd, die door sir Archibald Sin
clair werd beheerd. John Gilmour's vrij ge
komen plaats van minister van landbouw is
aan den conservatief Walter Elliott toegewe
zen. De conservatieve invloed in het kabi
net is dus weer versterkt en Ramsay Mac
Donald's nationale fictie heeft weer een
gevoeligen knauw gekregen. Maar een mo
reel gevoeliger klap is Ramsay MacDonald
toegebracht door het aftreden van zijn
trouwen vriend Snowden als Lord Privy Seal.
Snowden, die MacDonald steunde en trouw
bleef in de moeilijke dagen der regeerings-
vorming, toen de labourpartij de in de re
geering blijvende leden buiten de deur zet
te, heeft thans in een scherpen aanval op
MacDonald verklaard, dat het beneden zijn
persoonlijke waardigheid is, nog langer lid
van de regeering te blijven. Dat de natio
nale labour-ministers Thomas en lord San
key MacDonald blijven volgen, is voor den
premier een schrale troost tegenover dezen
slag. Niettemin is hij vast besloten zijn na
tionale fictie zoo lang te blijven volhouden,
tot er een accoord bereikt is inzake de oor
logsschulden en tot de economische wereld
conferentie is gehouden. Al is zijn nationale
vaan ook gehavend tot een verrafeld dun
doek, hij houdt het hoog als een teeken,
waarin hij hoopt te overwinnen. MacDonald
is een moedig man met karakter en het is
zeker voor de internationale politiek beter,
dat hij aanblijft dan dat hij heengaat. Maar
Don Quichote was óók een moedig man met
karakter.
HAVANA, 28 Sept. (Reuter). Naar reds ge-
tlegraferd werd, is een revolveraanslag ge-
plegd op Vazquez Bello, den president van den
Cubaanschen Senaat en leider van de natio
naal-liberale partij.
Hij werd zwaar gewond en overleed in het
hospitaal.
De onbekende dader kon ontvluchten.
Na den moord op Bello den president van
den Cubaanschen Senaat, werd bekend dat er
twee leden van de Cubaansche Kamer Aguiar
en Andrade, vermoord zijn.
Ook twee broeders van Andrade zijn neerge
schoten.
ROME, 28 Sept. (Reuter). In geheel Tos
cane is 't buitengewoon slecht weer. De rivieren
zijn buiten haar oevers getreden. In een tex
tielfabriek in de omgeving van Prato zijn twee
arbeiders door het woedende water mede-
gesleurd.
.Sofia
H p
C
ruuppopEL
,ONIE
ADRiAHOPCL
Saloniki
(HAUIDItO
If Verwachting: Matige tijdelijk toene- g
g mende Oostelijke tot Zuidelijken wind, g
g later toenemende bewolking, aanvanke- m
g lijk nog weinig of geen regen. Weinig 5
g verandering in temperatuur,
g Hoogste barometerstand 772.0 te Stettin
g Laagste barometerstand 744.9 te Vardö. g
Zon op 6.58, onder 6.41. Nieuwe Maan Sj
g Vrijdag v.m. 6.50. Licht op 7.11.
llllllllllllllll
LONDEN, 28 Sept. (Reuter.) Het kabinet
heeft in zijn zitting van heden, die tot 1 uur
duurde, beraadslaagd over de vraag, of een
beslissing van het parlement over Ottawa kon
worden uitgesteld. Dit werd als onmogelijk be
schouwd, waarop Snowden (Lord Privy Seal),
Sir Herbert Samuel (binnenlandsche zaken)
en Sinclair (staatssecretaris voor Schotland)
verklaarden af te treden.
De zeven andere Samuelitische liberalen, die
posten in de regeering bezetten, zullen waar
schijnlijk eveneens nog heden aftreden.
Zij zijn: Markies Lothian, onder-secretaris
voor Indië, Sir Robert Hamilton, ondersecreta
ris voor de domeinen, Graham White, adjunct
postmeester-generaal, Isaac Toot, staatssecreta
ris voor de mijnen, Walter Rea, Mackensie Wood
en Harcourt Johnsons, alle drie „whips."
LONDEN, 28 Sept. (Reuter). Officieel wordt
medegedeeld dat John Gilmour (Cons.) be
noemd is tot minister van binnenlandsche za
ken, Walter Elliott (Conservatief) tot minister
van landbouw en Godfrey Collin (Liberaal)
wordt minister voor Schotland.
FRIEDRICHSHAFEN, 29 Sept. (Reuter). Het
luchtschip „Graf Zeppelin" passeerde om 23
uur M.E.T. den Equator. Het luchtschip zal
waarschijnlijk morgenochend tusschen acht en
negen uur kunnen landen.
Zestot achthonderd dooden
bij Chalcidice
ATHENE, 28 Sept. (Eigen telegram). Het klei
ne eiland Amogiani bij Chalcidice, waarop
tweehonderd Grieksche vluchtelingen, gezinnen
uit Klein-Azië waren gevestigd, is bij de aard
beving in zee verzonken.
Men vreest, dat hier alleen zes tot achthon
derd dooden te betreuren zijn.
De historische kloosters op den berg Athos.
op de Oostelijkste punt van het schiereiland,
zijn zwaar beschadigd.
ATHENE, 28 Sept. (Reuter). Volgens de
jongste berichten zijn er bij de aardbeving op
het schiereiland Chalcidice in totaal 141 men.
schen gedood en 403 gewond, waarvan 50 eni
stig. 5 dorpen zijn volkomen met den grond
gelijk gémaakt; in dorpen is de helft der
huizen ingestort en in 7 andere dorpen heb
ben de woonhuizen hevige schade geleden.
2400 gezinnen zijn dakloos. Op de plaatsen,
waar de ramp gewoed heeft, zijn ambulances
ingericht. De eerste zending levensniiddelen is
uit Saloniki vertrokken.
Alle schepen der Engelsche Middellandsche
zee-vloot hebben bevel gekregen assistentie te
verleenen.
(United Press).
Door muitende Chineezen
OHARBIN, 28 Sept. (Eigen telegram) De
grensstad Mandsjoeli is door 600 man muiten,
de Chineesche spoorwegtroepen aangevallen en
bezet; het grensgarnizoen werd overweldigd.
De opstandelingen namen 200 grenssoldateu
en een aantal Mandsjoerijsche en Russische
douane-beambten gevangen. Vele Japanners,
te Mandsjoeli woonachtig, zouden de wijk heb.
ben genomen naar Rusland.
(United Press.)
Vijf dooden
KATTOWITZ, 28 Sept. (W. B.) Onder de sol
daten van het garnizoen is een buiktyphus-
epidemie uitgebroken. Tot nu toe zijn er vijf
dooden te betreuren. Nog 88 personen lijden aan
de gevreesde ziekte.
De Turksche Nationale vergadering heeft een
wet uitgevaardigd, die men aanvankelijk be
schouwde als „vijandig gezind" te zijn jegens
het buitenland en waarbij bepaald werd, dat
verschillende, met name genoemde ambachten
niet meer door vreemdelingen uitgeoefend mo
gen worden, vervolgens, dat de vreemdelingen,
die in bedoelde bedrijven werkzaam zijn, binnen
een jaar hun posten moeten verlaten. Deze be
roepen zijn in de wet met name vermeld en
hebben vooral betrekking op den kleinhandel en
diverse ambachten. Daar men nu in het buiten
land veelal van meening is, dat een groot aantal
arbeiders van vreemde nationaliteit in Turkije
zijn brood verdient, heeft deze wet aanvanke
lijk groote bevreemding verwekt. Men vreesde
vooral de nieuwe lasten, welke de vaderland-
sehe Staat door het terugkeeren van nieuwe
werkeloozen op zich zou moeten laden en zag
verder een zekere verstoring in de betrekkingen
met Turkije.
Hiermee is echter in de wet ook tot op zekere
hoogte rekening gehouden en zij is heusch lang
zoo hardvochtig niet als men aanvankelijk wel
beweerde.
In de eerste plaats zijn de bepalingen op ver
schillende punten niet zoo precies omschreven,
zoodat er heel wat speelruimte opengelaten is
voor de uitlegging. Wat echter vooral den door
slag geeft, is het feit, dat tegenwoordig in Tur
kije, ten gevolge van vroegere bepalingen, reeds
lang zooveel vreemde arbeiders niet meer aan
getroffen worden als enkele jaren geleden.
Volgens mededeelingen van het Duitsche con
sulaat b.v. zouden in het tegenwoordige Turkije
slechts ongeveer 1000 Duitschers werkzaam zijn.
Dit getal is nog eerder te hoog dan te laag ge
schat. Men is hierbij uitsluitend op ruwe schat
ting aangewezen, omdat na de afschaffing van
den algemeenen dienstplicht in Duitschland
geenerlei verplichting tot aanmelding meer be
staat. Van deze Duitsche arbeiders zijn echter
de meesten vakkundig opgeleid, vallen dus niet
onder de bepaling der wet, die zich in hoofdzaak
slechts tegen z.g. handlangers keert. De Turk
sche fabrikant en ook de vreemde gebruikt ech
ter tegenwoordig wegens den lagen loonstan-
daard bijna uitsluitend inlandsche handlan
gers. Er zijn, om slechts twee voorbeelden te
noemen, slechts drie kellners en een musicus
hier werkzaam, in het geheel zullen er mis
schien een 10 a 15 Duitschers, die te Istamboef
in een of ander beroep werkzaam zijn, hun
post door de bepalingen der wet verliezen.
Zoo is het ook met de andere nationaliteiten.
Men kan dus niet spreken van een wet, „die het
buitenland vijandig gezind is", want als laatste
doel bepaalt de wet slechts, dat alle posten,
welke geen opleiding en groote kennis ver-
eischen, door inlandsche arbeiders bezet zullen
worden. Het is in zekeren zin ook voor Turkije
thans een sociaal-politieke noodzakelijkheid, om
aan de bewoners van eigen land tenminste het
recht op arbeid te verzekeren.
BRUSSEL, 28 Sept. (Reuter). De electrische
centrale te Brussel is vernield ten gevolge van
het ontploffen eener turbine. De stad is zon
der stroom.
Nader verneemt Reuter: Vanmiddag tegen
1.30 uur ontstond, waarschijnlijk door kortslui
ting brand in de groote machinekamer van de
gemeentelijke electriciteitscentrale. Het vuur
breidde zich met ontstellende snelheid uit en
liet den meer dan 350 arbeiders nog juist tijd
zich uit de voeten te maken. De geheele fabriek
met alle turbines is volkomen verwoest. Alleen
een hulp-centrale van 36.000 P.K. bleef van den
brand gevrijwaard.
Brussel is geheel zonder stroom. Tot dusver
is één werkman ernstig gewond.
Duizenden menschen slaan het schouwspel
gade. Alle autoriteiten zijn ter plaatse aanwezig.
Ontzettende ramp
De oorzaak van den brand is nog onbekend.
Er is een onderzoek geopend. Vanmiddag bood
de stad een eigenaardig schouwspel. Alle groote
instellingen, café's, banken en winkels zitten
zonder electrischen stroom en overal bedient
men zich van noodverlichting.
De bioscoop-voorstellingen konden niet door
gaan en de lichtreclames werken niet Men
vreest, dat zelfs de kranten niet kunnen uitko
men. De aangerichte schade wordt geraamd
op 50 100 millioen francs. Nog nooit heeft
men hier zulk een ramp meegemaakt.
Men tracht thans verbinding te krijgen met
de intact gebleven hulp-centrale.
Bovendien worden de bewoners nog be
dreigd met gebrek aan gas, daar de gasfabriek
stroom gebruikt van de vernielde electrische
centrale.
Met uitzondering van de „Soir" zijn heden
middag om vijf uur geen couranten uitgekomen.
Tegen 6 uur werd in beperkte mate wederom
stroom versterkt door de hulp-centrale.
LONDEN, 28 Sept. De Roemeensche ge
zant alhier, Titulescu, heeft thans zijn ont
slagaanvrage bij de Roemeensche regeering in
gediend.
In Roemeensche regeeringskringen maakt
men zich ongerust over de ontwikkeling van
den buitenlandschen politieken toestand. Het
aftreden van Titulescu beschouwt men voor.
namelijk als een protest-demonstratie, daar hij
de door Frankrijk geëischte directe onderhande
lingen met Sovjet-Rusland om tot overeen
stemming te komen inzake de Bessarabische
kwestie, beslist afwijst. Men doet nog pogingen
om aan de Fransche wenschen tegemoet te
komen, aangezien Frankrijk duidelijk te ver
staan heeft gegeven, dat het met het oog op
de gebeurtenissen in Duitschland zoo spoedig
mogelijk tot overeenstemming met Rusland wil
komen, evenals Polen, dat ook niet langer op
Roemenië wil wachten, waardoor het gevaar
ontstaat, dat Roemenië zich geheel isoleert.
BUENOS AIRES, 28 Sept. (Reuter). De
Kamer heeft met groote meerderheid van stem
men de weder toetreding van Argentinië tot den
Volkenbond goedgekeurd.
Op de Bovenwindsche eilanden heeft een or
kaan veel schade aangericht; geen persoonlijke
ongelukken.
Verhooging Belgisch invoercontingent voor
huisbrandkolen wordt overwogen.
Slot Assumburg bij Heemskerk jeugdherberg.
Electriciteits-centrale te Brussel verwoest. Stad
zonder stroom.
Titulescu afgetreden.
Gespannen atmosfeer te Genève.
Japansche Zuidzeevliegers terecht.
100 Japanners gesneuveld in Mandsjoerije.
Uiteenvallen der Engelsche regeering.
Aanslagen op Cuba.
Doodelijk motor-ongeluk bij Nijmegen.
O O
iniiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiini^^
1 Er wordt een man gevonden, dood
een schotwonde in het hoofd. Is er j
1 een misdaad gepleegd? Amper is het
schot gevallen of twee vrouwen vluch- i
ten weg van de onheilvolle plaats. Eén 1
van de twee wordt gegrepen. Zij en
haar onbekende gezellin worden van
moord beschuldigd
Een boeiende roman, waarin de
slimheid van de vrouw die van de po-
litie en van een handigen detective i
herhaaldelijk weet te verschalken.
IiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiitiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiiHiiiiiiiiiiiiiim
ATHENE, 28 Sept. (Reuter). Venizelos heeft
een bezoek afgelegd bij den president der repu
bliek, Zaimis, om dezen de voorloopige resul
taten der verkiezingen mede te deelen en mo
gelijkheden aan de hand te doen tot oplossing
van de politieke moeilijkheden. Echter heeft hij
den president geen voorstellen gedaan en men
verwacht algemeen, dat de president thans Ve
nizelos' politieken tegenstander, Tsaldaris, bij
zich zal ontbieden.
Officieel wordt medegedeeld, dat president
Zaimis, in zijn onderhoud met Venizelos dezen
oprecht heeft gefeliciteerd, dat tijdens de ver
kiezingen de orde ongestoord is bewaard ge
bleven.
De stembusuitslag
ATHENE, 28 Sept. (Eigen telegram). De eind
resultaten van de Kamerverkiezingen luiden
als volgt:
Venizelos 102 zetels
Monarchisten 96 zetels
Progressieven 15 zetels,
Communister 11 zetels
Onafhankelijke 6 zetels en
Diverse partijen 11 zetels.
(United Press)
NEW-TSJANG, 28 Sept. (Reuter). Nadat
men dagen lang niets gehoord had van mrs.
Pawley en mi. Corkran, die nu ai meer dan
drie weken in handen zijn van Chineesche ban
dieten, kwam er vandaag een bode met brieven
van de bandieten en Mie. Pawley. De brief was
aan haar ouders gericht. Ze smeekte hierin
wederom dringend om hulp. De bandieten vroe
gen in hun brief een millioen dollars en een
groot aantal wapenen als losgeld voor de beide
gevangenen.
GENèVE, 28 Sept. (V. D.) De verklaringen
van den Du.tschen Rijkskanselier Von Papen
over de Zondag door den Franschen minister
president Herriot gehouden rede hebben hier
groot opzien gewekt, en worden evendig be
sproken.
Het verluidt, dat men van Fransche zijde
niet verwacht had dat de Duitsche regeering
op deze wijze onmiddellijk op de beschuldigin
gen van Herriot zou antwoorden.
In Fransche kringen wordt toegegeven, dat
men een dergelijk zakelijk en scherp antwoord
niet verwacht had. De verklaringen van Von
Papen worden dan ook beschouwd als een vol
ledige afwijzing van het Fransche standpunt.
Hoogste stand op Donderdag 9 uur v.m.: 770
Achteruit
