De huldiging van generaal Snijders te Scheveningen
Tien missionarissen naar Afrika
Ervaringen in Centraal-Liberia
Plaats dan een „Omroeper"
voor 75.000 gezinnen.
Vreedzame expeditie van een
anthropoloog
I*:
AUTO BEVOORRECHT
Oneerlijke concurrentie aan
spoor- en tramwegen
Maatregelen gevraagd
Kath. Illustratie
K. R. O.-Gids
BOEK EN BLAD
Een schuw volkje
De Pantermenschen
IJzeren geld
DE BRUSSELSCHE ELECTRISCHE CENTRALE is door een buitengewoon hevigen brand vernield.
De scbade wordt op 100 tnillioen Francs geraamd. Bovenstaande foto toont boe bet vernielen r
element zijn werk verricht
Door wiens handen heel wat
Verschenen is het verslag over het jaar 1931
van den Nederlandschen R. K. Bond van Spoor-
en Tramwegpersoneel „St. Raphaël", aan welks
inleiding wij het volgende ontleenen:
Het behoeft geen verwondering te wekken,
dat de in 1931 nog steeds verscherpende wereld
crisis zich ook hoe langer hoe sterker doet ge
voelen op het spoor- en tramwegbedrijf. Be
halve van de directe gevolgen dezer crisis,
slapte in handel en industrie, hebben de spoor-
en tramwegen in steeds heviger mate te lijden
van de autoconcurrentie.
Is Nederland, in vergelijking met andere lan
den, door zijn overvloedigen rijkdom aan wa
terwegen, reeds daardoor een „onvoordeelig"
land voor de spoor- en tramwegen, nu ook nog
de auto gelegenheid heeft het railvervoer een
hoogst oneerlijke concurrentie aan te doen, kan
een kind beseffen, dat de situatie alles behalve
rooskleurig wordt.
Er is niemand bij het spoor- en tramwegper
soneel, die de auto zijn plaats onder de zon
zou willen benemen, maar om vele redenen is
ons verlangen gerechtvaardigd om aan de door
niets gemotiveerde bevoorrechting van het auto
vervoer een einde gemaakt te zien. Onbegrijpe
lijk en tevens onverantwoordelijk komt het ons
voor dat de rijksoverheid zoo lang talmt om ter
zake doeltreffende maatregelen te nemen. Men
overweegt en onderzoekt zoo lang, totdat de
spoor- en tramwegen in den put zitten. De van
vele en bevoegde zijden tijdig gegeven waar
schuwingen en gehouden vertoogen schijnen
weinig effect te hebben!
Het lijkt er op, dat men eerst wakker ge
schrikt moet worden door nieuwe millioenen-
tekorten, alvorens maatregelen genomen zullen
worden! Intusschen laat men de spoorwegen
.afslachten" door een mate- en redelooze con
currentie, een concurrentie, die wij een groot
nadeel achten voor de gemeenschap. Niet al
leen omdat ze een gezond spoorwegbedrijf on
mogelijk maakt, maar meer nog, omdat door
deze teugellooze concurrentie een chaos op ver
voersgebied bezig is zich te ontwikkelen, waar
mede de gemeenschap allerminst gebaat is!
Wij gelooven daarom, dat het plicht der over
heid is op dit gebied ten spoedigste die maat
regelen te treffen, welke een gezonden en re
delijken toestand op het gebied van vervoer
van personen en goederen in 't leven roept. Het
zal mede de taak van de vakvereenigingen van
het personeel zijn, met alle kracht een spoedige
gezondmaking van den toestand op vervoersge
bied te bevorderen, van welke taak St. Raphaël
zich in 't verleden behoorlijk gekweten heeft en
zich ook in de toekomst ongetwijfeld kwijten zal,
al was het maar alleen, omdat groote levensbe
langen van het spoor- en tramwegpersoneel bij
deze kwestie betrokken zijn.
Al spreekt het vanzelf, dat de crisis zich in
hare gevolgen ook doet voelen in onze organisa-
ie en hare uitwerking heeft op onze actie, toch
mogen wij over den loop van zaken in eigen
Bond in 1931 tevreden en dankbaar zijn! De
loonen konden vrijwel over de geheele linie on
geschonden behouden blijven! De geest in onze
organisatie bleef uitstekend, al sluiten wij onze
oogen niet voor 't feit, dat hier en daar een „cri
sisgeest" merkbaar werd. Wel liep ons ledental
met 123 terug, maar indien wij alle omstandig
heden in aanmerking nemen, dan behoeft daar
in allerminst een reden tot bezorgdheid gezien
te worden
helder en' duidelijk uiteenzetten van de te be
handelen onderwerpen, terwijl ook nu weer een
groot aantal modellen van de diverse docu
menten een beter inzicht aan den leerling geeft
in de eerder genoemde onderwerpen.
Een 300-tal opgaven geven den leerling gele
genheid van zijn bekwaamheid, na bestudeering
der theorie, blijk te geven. Met dit boek is weer
een mooi deel aan deze serie toegevoegd,
H. d. W.
Bij J. B. Wolters' Uitgeversmaatschappij te
Groningen zijn verschenen:
Fransche Spraakkunst ten gebruike bij het
Gymnasiaal-, Middelbaar- en U. L. onderwijs,
door dr. J. Fransen en dr. H. G. Martin;
Oefeningen bij idem;
Leerboek der Trigonometrie met figuren, door
dr. W. F. de Groot en tlr. C. de Jong;
En francais, Fransch leerboekje voor het la
ger onderwijs, met woordenlijstje, geïllustreerd,
4e deeltje, door dr. C. S. Jolmers en dr. K. J.
Riemens;
Deutschland, Uebersetzungs. und Uebungs-
buch mit grammatischen Fragen und Aufgaben
nebst 91 Examenaufgaben für die höheren Klas
sen der Lehrerseminare, H.B.S., Lyzeen, Gymna-
sien und für studierende L.O„ door drs. J. Kars-
ten, 2e deel.
66ste jaargang No. 52
t Is weer oudejaar voor de Kath. Hl.; de
66ste jaargang wordt met dit nummer afge
sloten en in een kort nawoord van de Redac
tie belooft deze veel goeds voor den nieuwen
tijdkring. In deze aflevering biedt W. A. Baum-
feld een diepen kijk in „Het Rila-klooster, Bul-
garije's nationaal Heiligdom." Het slot van „De
Fabriekschef" door Johan Peerdeman en „Een
duikboot vergaat...." door Neré Valk brengt
voor beide een „happy end." Een parabel „Van
drie muzikanten" door Pieter uit Verona en
„De geheimzinnige Vrijerij," door Karian bie
den een prettig uurtje ontspanning. Nog twee
korte, maar door het rijke foto-materiaal een
aandachtige beschouwing ten volle waard zijnde
artikelen: „Bloed-transfusie, redden van uit-
doovend leven," en „Von Hindenburg, presi
dent der Duitsehe republiek, 85 jaar," wisselen
den rijken schat van actueele, genre- en be
kende wekelijksche fotopagina's af. Er is dus
alle reden om den 66-jarigen huisvriend van
het Katholieke gezin „ad multos annos" te
wenschen.
In de nieuwe Katholieke Radiogids wijst de
redacteur op de cultureele taak van den omroep
en geeft hij in verband daarmee een uiteenzet
ting omtrent doel en beteekenis van de Katho
lieke Radio-volksuniversiteit. Nu het nieuwe
donkere seizoen allengs gaat aanbreken en voor-
loopig voor de luisteraars geen reizen in het
uitzicht zijn, zullen voor de microfoon een aan
tal voordrachten worden gehouden over „vreem
de landen en volkeren", vfaarvan de eerste wordt
uitgesproken door den heer F. J. Wahlen over
Ierland.
Zondagavond zal het Maastrichtsch stedelijk
orkest een concert geven onder leiding van
Henri Hermans: „Humor in de muziek". Voorts
vermeldt het program van de komende week
het optreden van Albert Vogel over „Welspre
kendheid", van Ed. Hoomik met het „Micro
foonvertelsel", terwijl Vrijdagmiddag de Hol-
landsche Kamermuziekvereenigins zal musicee-
ren.
i:ockt fêso"baar i NIEUWE HAARLEMSCHE
buuuuuimuiuiiumiuuioinirounuumuiniuiioiiuiHuuiiuiuiuiuuiHwiiiiimiiiiiiuiiiiiUMniiuinHiuiiiuiiiiiiiinmiVRIJDAG 30 SEPTEMBER 1932.
Er is natuurlijk verschil van opvatting moge
lijk over de vraag, of zich de vakbeweging al of
niet daadwerkelijk met de politiek dient te be
moeien. Hoe op dit stuk de ontwikkeling in de
toekomst zal zijn, kunnen ook wij niet voor
spellen, maar vast staat als een paal boven wa
ter, dat onze statuten bemoeienis met de poli
tiek uitdrukkelijk verbieden en even vast staat,
dat in de gegeven omstandigheden de eenheid
van onzen Bond in groot gevaar gebracht zou
worden, indien hij zich in poliiek vaarwater zou
gaan bewegen. Daarom, de politiek buiten onze
gelederen. De afdeelingsbesturen moeten elke
poging om onze vakbeweging en hare actie in
de politiek te betrekken, evenals ieder probeersel
om de politiek langs voor- of achterdeur in onze
vergaderingen te brengen, goed en afdoende in
de kiem smoren. Zij doen daarmede een uitste
kend werk en beschermen de organisatie tegen
verdeeldheid, die,, door het binnenlaten der po
litiek, stellig onze eenheid zou verscheuren!
„HET GEHEIM VAN DE KREEK"
door Victor Bridges, vertaald door
Chr. de Graaff. Uitgave N.V.
Drukkerij Jacob van Campen,
Amsterdam.
Toen Jim Cameron 25 pond neertelde voor de
eerste uitgave van een in het begin der zeven
tiende eeuw verschenen boekwerk, had hij er
geen flauw idee van, dat die aankoop de aan
leiding vormen zou voor een reeks van avon
turen, culmineerend in brandstichting, moord
aanslagen en moorden, met voor den boeken-
minnenden vrijgezel een allergelukkigst slot. We
gunnen hem dat slot, want in al die avonturen
gedraagt hij zich als een heer.
Om een paar précaire situaties blijve 't boek
voor volwassenen voorbehouden.
„DE ERVEN BUR DEE" door Ma
rie C. van Zeggelen, Scheltema en
Holkema, Amsterdam.
Een zakenroman op modernen leest geschoeid?
Men zou het van den titel kunnen denken, doch
slechts zeer terloops wordt het oude handels
huis, de handel en „dus" ook de malaise in
het boek behandeld.
In een oud patriciërshuis aan een van Am-
sterdamsch grachten is een papierhandel geves
tigd met een jongen energieken firmant, die
de zaken van een overleden familielid voortzet.
Op de haar eigen wijze, in een prettige, on
derhoudenden verhaaltrant, beschrijft Marie
van Zeggelen ih ongekunsteld en beschaafd
Nederlandsch het wel en wee van degenen, die
zich om het oude huis aan de gracht groepee-
ren.
De roman is een tikje Amsterdamsch gekleurd,
maar de liefde van de schrijfster voor Neer-
lands mooie hoofdstad van welker eigen schoon
zij in korte trekjes goede beschrijvingen geeft,
is niet met zooveel trots vermengd, dat een
niet-Amsterdammer een gevoel van minder
waardigheid moet verkrijgen.
Alles wordt in een kalmen, rustigen toon ver-
De anthropoloog drs. Paul Julien is een de
zer dagen van zijn expeditie in Centraal- en
Noord-Liberia teruggekeerd. Wij hebben hem in
zijn woning aan de Rembrandtkade te Utrecht
een bezoek gebracht om het een en ander over
zijn tocht door het zoo uiterst weinig door Eu
ropeanen bezochte deel van West Afrika te hoo-
ren.
Drs. Julien had in Liberia een groot aantal
schedelmetingen en bloedanalyses gedaan.
Het rijks serologisch instituut te Utrecht heeft
op een belangrijke wijze bijgedragen in het wel
slagen van deze particuliere onderneming, door
het beschikbaar stellen van sera. „Aan dr.
Pondman en prof. v. d. Broek ben ik veel ver
schuldigd", zoo zeide drs. Julien.
Einde Juli we laten hier den anthropoloog
aan het woord arriveerde ik in Liberia's
hoofdstad Monrovia. Mijn eerste werk was con
nectie aan te knoopen met het gouvernement.
Ik heb een bezoek aan president Bardag ge
bracht en aan den staatssecretaris mr. Grimes.
Ook van gouvemementswege heeft men alle mo
gelijke welwillendheid betoond. De groote moei
lijkheid bij deze wetenschappelijke expeditie, die
eigenlijk nog slechts een studie- en voorberei
dende tocht is geweest, was om goede en be
trouwbare dragers te krijgen voor de bagage,
bestaande uit levensmiddelen in blik, kleeren en
instrumenten. We konden niet van de ervaring
van vorige Europeesche reizigers gebruik ma
ken, om de eenvoudige reden, dat ik de eerste
Europeaan ben, die dezen tocht na de opheffing
van het vreemdelingenverbod maakte. Na eenige
voorbereidingen ging ik dus, vergezeld van en
kele dragers, die ik dank zij de medewerking
van de R. K. Missionarissen had kunnen krij
gen, op weg. Het was in den regentijd, van No
vember tot Maart valt de droge tijd; doch zware
regens zijn minder gevaarlijk en hinderlijk dan
slangen en insecten, waar het anders van we
melt in de binnenlanden van Liberia.
En hoe stond de bevolking tegenover uw on
derzoek?
Verre van welwillend. Over het algemeen zijn
ze, verder van de kust, waar de Europeaan een
rara avis is, schuw en terughoudend. Eerlijk ge
zegd was dwang de eenige manier om ze een
druppeltje bloed, wat ik noodig had af te tap
pen door een speldeprik. We omsingelden het
dorp en op die wijze wist ik het dan klaar te
spelen. Het schedelmeten ging eenvoudiger, maar
bij de speldeprik gingen ze te keer als kinderen.
Wapens had ik absoluut niet meegenomen, dat
was met het oog op de douane, de invoerver
boden en de soesah, om een vergunning te ver
krijgen, te lastig. Bovendien is mijn werk vreed
zaam, ik ging niet op jacht en kwam niet met
het doel om veroveringen te maken
Het volk is over het algemeen zeer vreedzaam.
Het eenige waarmee een blanke zich niet mee
dient te bemoeien zijn de z.g. geheime genoot
schappen, waarvan de belangrijkste de z.g. Pan
termenschen zijn. Dit genootschap heeft nog
aanhangers in geheel Liberia en aan de west
kust van Afrika in het algemeen. Ritueele moor
den worden door dit geheime genootschap be
dreven. Na afloop van de „plechtigheid" wordt
het slachtoffer opgegeten, het lijketen komt
trouwens nog veelvuldig voor, ofschoon er zeer
strenge straffen op staan. Ook doet de Europe-
teld, een rust, die geheel past bij het behandelde
onderwerp, dat levens zonder groote schokken
of beroeringen behandelt.
Een fout van de meeste Nederlandsche schrijf
sters, het pieterige uitpluizen van allerlei on
belangrijkheden of het inlasschen van onver
teerbare dialogen is hier vermeden, maar be
langrijk, krachtig, forsch en flink is dit werk
toch niet geworden.
Het is van zeer middelmatig gehalte, niet
slechter dan de hierboven vermelde, maar toch
ook niet zoo heel veel beter.
Feit is het toch eenmaal, dat de beschrijving
van in dezen tijd vrijwel uitgestorven milieux,
anders dan uit historisch oogpunt op welk
gebied schrijfster zich met succes bewoog den
thans levenden lezers weinig belang meer
inboezemt.
Wij verlangen en dat is niet een specifiek
mannelijke eisch krachtiger, levendiger werk,
waarin iets van de impuls van deze tijden is
terug te vinden, liever dan een droomerig terug
staren naar het verleden, dat nu eenmaal ge
weest is, wel zijn vele goeds, doch ook zijn vele
verwerpelijks gehad heeft.
Maar nog steeds is er een groot aantal, voor
al lezeressen, die dit soort lectuur, die voor hen
een middenweg is tusschen premie-romans en
literatuur, op prijs stelen, soms zelfs hooglijk
waardeeren.
Bij salons komt salonlectuur en allen, die
gaarne in salons vertoeven, zullen hier een boek
vinden naar hun gading, al zullen ze misschien
even blozen bij een der weinige passages, waar
om dit boek voor volwassenen dient te worden
voorbehouden. J. v. D.
aan het beste zich nooit te wagen in de z.g.
Porobosschen, waar de jeugd vier jaar lang in
strenge afzondering wordt opgevoed en ingewijd
in de geheimen van den stam. Na dien proeftijd
worden ze pas in den stam opgenomen.
Over het algemeen oefent deze opvoedmetho-
de een goeden invloed uit en met de Panter
menschen heeft het niets te maken.
Ik heb om tot het doel van mijn expeditie te
rug te komen, ruim duizend schedelmetingen ge
daan en duizend bloedanalyses gemaakt. Ja,
soms was het heel moeilijk. Als we bij een dorpje
kwamen waren de bewoners spoorloos verdwe
nen. De mare van onze komst was al vooruit
gemeld.
De expeditie was dikwijls verre van gemak
kelijk. De gezwollen rivieren baarden nog al
eenige moeilijkheden en soms lagen de dorpjes
zoo ver uit elkaar, dat we 60 K.M. per dag moes
ten afleggen. Na een marsch van zeven weken
bereikte ik tenslotte dwars door oerwoud en
savanne de Niger-rivier in Fransch Guinea. Hoe
verder ik van de beschaafde wereld, hier dan de
kust, kwam, hoe moeilijker werd het. Geld oefent
in het oerwoud maar weinig aantrekkingskracht
uit. Met zout en tabak doet men heel wat. He
geldwezen in Liberia is trouwens een groote
warboel. Officieel is de dollar het betalingsmid
del, practisch wordt het Engelsche geld ge
bruikt.
Voorts zijn er nog geldstukken uit den tijd
van Napoleon en oude Belgische, Portugeesche
en Oostenrijksche munten in omloop, terwijl het
het eenige land is bij mijn weten, waar ijzeren
geldstukken in omloop zijn van zeer vreemden
vorm.
Drs. Julien toonde ons een ijzeren staaf van
ongeveer 40 c.M„ gedraaid en aan de beide uit
einden bewerkt. Dit ijzeren geld komt eigen
lijk uit Fransch Zuid-Guinea. Over het resul
taat van zijn onderzoekingen kon de heer Ju
lien zich uit den aard der zaak nog niet uit
laten, Drs. Julien hoopt binnenkort op verschil
lende plaatsen in het land lezingen te houden
over zijn interessante expeditie in dit verre en
weinig bezochte land.
„GENERAAL FOMBOMBO" door
T. S. Stribling, vertaald door
mevr. LandréTollenaar. Uit
gave N.V. Drukkerij Jacob van
Campen, Amsterdam.
Rio Negro is een vrijgevochten staatje in het
Zuiden van Venezuela en generaal Fortombo
zwaait er als president den scepter. Hij doet
dat op een wijze waarvoor we slechts weerzin
koesteren. En ook zijn naaste omgeving boezemt
slechts matig respect in. De schrijver legt ver
der een priester, vader Benicio, die overigens 'n
sympathieke rol speelt, woorden ln den mond
en hij laat hem dingen doen, welke er op wij
zen, dat hij van de katholieke leer maar heel
weinig begrip heeft. Bij den onontwikkelde kan
de roman, die zich afspeelt in de Zuid-Ameri-
kaansche revolutionnaire sfeer, slechts ver
warring stichten. Laat men hem ongelezen, dan
verliest men er niets bij.
OVERZICHT VAN DEN ECONO-
MISCHEN ONTWIKKELINGS
GANG DER VOLKEN VOOR
LEERLINGEN VAN MIDDELBA
RE EN HOOGERE HANDELS
SCHOLEN EN VAN H. B. S. A.;
geïllustreerd; door dr. E. Rijpma
en J. J. Hendriks.
We hebben dit werk met bijzonder veel genoe
gen eerst doorgebladerd en daarna gelezen. Het
bevat een ongmeeen duidelijk overzicht van den
ontwikkelingsgang in het economische leven der
menschheid en geeft een helder inzicht van de
wisselwerking van het eene land op het andere,
den groei van de behoeften, de wijze, waarop in
die behoeften wordt voorzien.
De zeer talrijke platen verdiudelijken niet al
leen den tekst, maar zij maken het boek ook
voor dengene die de stof slechts oppervlakkig in
zich opneemt een hoogst uitnemend werk.
Bij het boekje hoort ook een werkboekje voor
de leerlingen.
BOEKHOUDEN, door A. A. D.
Bouwhof, J. C. Lagerwerf en J. H.
A. Krediet. Deel 3. Uitgave P.
Noordhoff N.V., Groningen.
Te zamen met de beide voorgaande deelen
is de stof hiervan uitstekend geschikt en ruim
schoots voldoende voor het examenvak boek
houden van de Handelsscholen en H.B.S. A.
Aan de exameneischen boekhouden voor de
acte Handelskennis voldoen deze drie werkjes
ook, terwijl de schrijvers in hun voorwoord ge
wagen van een volgend deel waarin diverse
onderwerpen o.a. Statistiek uitgebreider behan
deld zullen worden, waardoor dan de serie
compleet zou zijn en een waardevolle aanwinst
mag genoemd worden bij wat op dit gebied
reeds het licht zag.
H. d. W.
BEKNOPTE UITWERKINGEN
DER OPGAVEN, VOORKOMENDE
IN HET BEKNOPT LEERBOEK
VAN HET HANDELSREKENEN,
door H. L. C. Kok. Tweede deel A.
Uitgave J. B. Wolters, Groningen.
Voor degenen die gebruik maken van het Be
knopt leerboek van het Handelsrekenen door
H. L. C. Kok, tweede deel A, is dit boekje,
waarin de uitwerkingen in beknopten vorm
voorkomen, onmisbaar.
H. d. W.
BEKNOPT LEERBOEK VAN HET
HANDELSREKENEN, door H. L.
C. Kok. Deel 2 B. Uitgave J. B.
Wolters, Groningen.
In deze serie verscheen nu deel 2 B speciaal
^handelend de onderwerpen: Termijngoederen-
andel, calculaties, expeditie en assurantie.
Wat ons bij de voorgaande deelen opviel is
ook ln dit boek weer waar te nemen n.l. het
COURANT
NAAR DE MISSIE. Met bet s.s. „Amstelkerk" zijn Donderdag uit Amsterdam tien missionarissen van het Missiehuis Cadier en Keer
bij Maastricht naar Afrika's Goudkust vertrokken om daar hun mis sie-arbeid te beginnen.
In dit verband werd een groot défilé
DE VERSCHEPING DER BRITSCHE
TROEPEN-CONTINGENTEN naar de
Dominions staat voor de deur. Twee,
die zich gereed maken voor de zeereis,
keuren hun uniform.
GENERAAL SNIJDERS is Donderdag te Scheveningen ter gelegenheid van zijn 80sten verjaardag gehuldigd,
voor den generaal gehouden.
TER GELEGENHEID VAN HET 250-JARIG BESTAAN van de Haagsche Academie
voor Beeldende Kunsten, is Donderdag in Pulchri te Den Haag in tegenwoordigheid van
H. K. H. Prinses Juliana, een tentoonstellng geopend. Tijdens de openingsrede door minis
ter Terpstra. Rechts naast hem; H. K. H. Prinses Juliana,
POSTSTUKKEN GINGEN. De heer
G. van Koolwijk, werkzaam aan het post
kantoor te Den Bosch, belast met den dienst
der postboxen, verlaat na 40 dienstjaren den
P.T.T.-dienst met pensioen,
OV g
