PRACHTIG St.Willibrordus Amerika voor de presidentskeuze HERRIOT NAAR PARIJS TERUG Het nieuws van heden FRANKEN'S RADIO MOORS VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS het ingewikkelde SAECULARISATIE IN SPANJE De kloof niet overbrugd Is de Schupo een strijdmacht RIJKSBANK WAARSCHUWT DE BAROMETER BROODFABRIEKEN ZATERDAG IS OCTOBER 1932 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: Voor Haarlem en Agentschappen p. week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 2V. V. Ned. Verzek.-Maatschappij I Utrecht - Catharijnesingel 48 Hoofdinspectie Amsterdam ADMIRAAL DE RUYTERWEG 242 Kapitaalen Volksverzekering KIESSYSTEEM Candidaten en leuzen De groepeering der mandaten Leuzen Pruisen contra Rijk Beslissing uitgesteld Het Weerii Communisten verstoren een processie Hevig vuurgevecht Wetsontwerp op de kerkgenoot- schappen ingediend. Econo mische actie verboden Onderwijs aan de Kerk ontnomen EINDELIJK WEER IN EIGEN KRING Men zou den voorspoed willen kiezen Duitschland niet bereid tot een voorloopige conferentie te Genève Hartelijkheid te Londen Na een afwezigheid van drie en een halve maand is Mevr. Philipsen—Braun weer in Rotterdam aangekomen Duitschlands houding toegelicht Engelsche nabeschouwingen Chineesche vrijscharen omsingeld Trein verongelukt Wie volgt Gravina op' Paraguay trekt verder Weer enkele forten ingenomen; hevige gevechten SPAANSCHE BUDGET VOOR 1933 Inkomstenbelasting op millionnairs DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN Valuta door contingenteering in gevaar gebracht Dementi Prins Louis Napoléon "f* Het fijne melkbrood van Franken. Het kost nu maar één dubbeltje. NIEUWE PUTSCH IN CHILI? Regeering treft maatregelen Matuschka moet zijn straf uitzitten W. Brakel Jr. - Botermarkt 17 NIEUWE HAABLEMSCHE COURANT WASHINGTON, 13 October Op den achtsten November kiezen de Vereenig- de Staten hun nieuwen president voor de oerste volgende vier jaren. De uitslag der ver- tóezingen wordt met des te grooter spanning Verwacht, omdat in de handen van den presi dent een geweldige macht rust. He verkiezingen van 8 November, die reeds de beslissing zullen brengen, zijn eigenlijk nog tóng niet de formeele presidentsverkiezingen, die in Amerka aan een ingewikkelde en lang durige procedure onderhevig zijn. De president *ordt namelijk niet door directe stemming door het volk, maar door „presidentskiezers" gekozen, die eerst zelf moeten worden gekozen. Op 8 November worden eerst deze presidents- tóezers gekozen. Iedere bondsstaat kiest precies ®*>velen van deze kiezers als hij afgevaardigden en senatoren naar het parlement zendt. Deze volksvertegenwoordigers mogen echter geen pre- sidentsverkiezers zijn. Het aantal der kiesman nen bedraagt deze maal 531. Natuurlijk stellen de partijen hun eigen kies- candidaten op. Als deze eenmaal zijn gekozen, *eet men reeds, hoeveel stemmen de een of andere presidentschapscandidaat zal krijgen en *ie dus president wordt. Oe eigenlijke verkiezing vindt plaats op den tweeden Maandag van Januari. De presidents- Verkiezers komen in hun staten bijeen, om te stemmen. Op den tweeden Woensdag van Fe bruari wordt dan in het parlement het eind resultaat vastgesteld en door den president van den Senaat (den vice-president der Vereenigde Staten) afgekondigd. Heeft geen candidaat de meerderheid, dan kiest het parlement den pre sident. Iedere bondsstaat heeft dan maar één stem. De 531 kiesmannen zijn zeer ongelijk over de afzonderlijke bondsstaten verdeeld. De dicht bevolkte staat New-York heeft alleen 47 stem men, terwijl de staten Arizona, Delaware, No- vada, New-Mexico, Vermont en Wyoming maar °ver 3 stemmen beschikken. Het grootste stemmenbloc bestaat uit de Stemmen der Zuidelijke farmerstaten, waarin meestal eenzelfde politieke geest heerscht. De tien staten van dit bloc beschikken over 113 stemmen. Het Zuiden is bij traditie democra tisch. Zijn eenheidsfront werd echter bij de tóatste verkiezingen uit elkander geslagen. Ver schillende staten stemden voor Hoover, omdat ®mith katholiek en „nat" was. Hij de nu komende verkiezingen schijnt het Huiden weer een eenheidsfront te vormen. Een democratisch front, dat voor Roosevelt zal stemmen. Buiten New-York met zijn 47 stem men beschikken de volgende staten nog over een groot aantal stemmen: Pennsylvania 36, Illinois 29, Ohio 26 en Californië 22 stemmen. De omstandigheden zijn zoo, dat 12 staten de meerderheid van 278 stemmen vormen, terwijl de overige 36 staten samen 253 hebben. Zekerheid over den uitslag der verkiezingen tó er natuurlijk niet, maar zonder twijfel zal een der candidaten de meerderheid behalen, zoo dat het parlement niet zelf zal behoeven te Meer dan vroeger komt het thans er op aan, wie op de kiezers psychologischen invloed uit oefent en de kiezers kan doen gelooven, dat juist hij de heraut van den nieuwen voor spoed is. Als Hoover herkozen zou worden, zou dit ge tuigenis afleggen van een geweldig vertrouwen van het Amerikaansche volk in zijn persoon en bekwaamheden. Wordt Roosevelt echter gekozen; dan beteekent dit, dat het volk geen vertrou wen meer heeft in zijn leiders van nu en in hun principes. Er zijn nog andere kwesties, die invloed heb ben op de verkiezingen. De kiezer vraagt zich af, of Hoover alles ge daan heeft om het werkloozenvraagstuk op te lossen, of dat hij meer had kunnen doen. Tevens legt hij zich de vraag voor, of Roosevelt beter zal werken voor den „vergeten man", zooals hij den werklooze noemt. Ook de prohibitie speelt nog een groote rol, niet op de laatste plaats, omdat de tegenstan ders der prohibitie door den vrijen verkoop van alcohol millioenen arbeiders werk beloven. Hoo ver en zijn partij hebben bij de formuleering van het program concessies gedaan, die men niet had verwacht. Hoover en de zijnen waren „droog" tot dusver. Nu willen zij de wet in dien zin veranderen, dat de staten afzonderlijk het recht zullen krijgen te bepalen, of zij nat of droog zullen zijn. De bondsregeering zou dan met alle machtsmiddelen er voor zorgen, dat in de staten, die prohibitie wenschen, ook alles werkelijk droog zou zijn en dat natte staten niet zouden profiteeren van alcoholsmokkelarij naar andere staten. Buitendien zou de grond wet er voor zorgen, dat de beruchte „saloons", de hoekkroegen, niet zouden terugkeeren. Roosevelt's voorstel is veel eenvoudiger. Hij wil de wet eenvoudig schrappen en de wetten over den alcoholhandel buiten werking stellen. Deze „honderd-procentige" eisch heeft dit voor deel, dat deze de autoriteiten niet voor een onvervulbare taak stelt en Amerika niet splijt door alcoholgrenzen. Nog meer verward zijn de programma's op het gebied der douane-politiek. De republikeinen wagen het niet, om directe protectie te eischen en de democraten onthouden zich er van te spreken over scherpe daling der tarieven en praten alleen wat over het behoud van vrije concurrentie in de economie. Ook over het gebruik der waterkrachten, de concernvorming op spoorweggebied, de behan deling der veteranen enzoovoorts zijn de mee ningen verdeeld. Maar de menigte vraagt niet naar die dingen, vraagt zich alleen maar af, wie de beste „leider" zal zijn. (United Press) LEIPZIG, 14 Oct. (W.B.) In het proces van Pruisen contra het Rijk voor het rijksgerechts hof te Leipzig, is de beslissing tot Maandag uitgesteld. S Verwachting: Matige tot krachtigen wind uit Westc- lijke richtingen, gedeeltelijk bewolkt, re- genbuien, iets zachter. Nachtvorst-bericht: geen nachtvorst. Verdere vooruitzichten: onzeker. Zon op 6.26, onder 5.05. L. K. Zaterdag 22 Oct. n.m. 5.34. Licht op 5.35. GRANADA, 14 October. (Reuter). Bloedi ge onlusten hadden heden plaats in het plaatsje Cogollos de la Vega. Nadat de communisten de deelnemers aan een processie, waarin het Al lerheiligste werd medegedragen, hadden uitge jouwd, schoten zij op den stoet. Na den eersten schrik vuurden eenige deel nemers aan de processie op de communisten. Bij het vuurgevecht, dat ontstond, viel er een doode, terwijl velen gewond werden, waaronder een klein meisje zeer ernstig. De burgerwacht herstelde de orde. I MADRID, 14 Oct. (Reuter). De Spaansche minister van Justitie diende hedenavond een wetsontwerp aangaande de Kerkgenootschap pen in. In dit ontwerp wordt bepaald, dat de staat de gewetensvrijheid waarborgt en garan deert de vrije uitoefening van de verschillende eerediensten binnen de kerkgebouwen van alle belijdenissen. Godsdienstige betoogingen buiten de kerken behoeven de goedkeuring van de overheid. Alle geestelijken, die hun ambt metterdaad uit oefenen, moeten de Spaansche nationaliteit bezitten. Alle voor den katholieken eeredienst bestem de kerken, bisschopszetels, seminaria, kloosters e.d. worden, met inbegrip van alle voor de uit oefening van den eeredienst noodzakelijke zaken, tot eigendom van den staat verklaard, met dien verstande evenwel, dat zij aan de kerk voor religieuze doeleinden ter beschikking worden gesteld. Eigen bezit mogen de kerkgenootschappen in de toekomst alleen voor religieuze doeleinden, en wel slechts binnen het kader van het be slist noodzakelijke, verwerven. De oprichting van inrichtingen voor de op- Ongeveer 40 millioen kiezers zullen op 8 No vember ter stembus gaan. Niet alleen de presi- Öentsverkiezers worden gekozen, maar ook 432 Afgevaardigden (de staat Maine heeft zijn drie Afgevaardigden reeds gekozen) en een derde Van den Senaat. Er zijn drie candidaten voor het president schap: de republikeinsche president Herbert c. Hoover, de democratische gouverneur van den staat New-York Franklin D. Roosevelt en de Socialist Norman Thomas, die zonder twijfel *ele stemmen der ontevredenen in de andere Partijen op zich zal vereenigen. Hij heeft echter Been schijn van kans, om gekozen te worden, ^at de partijen betreft valt nog te bemerken, *tót de namen „republikeinsch" en „democra tisch" alleen maar namen zijn en dat de repu- tóikeinen evenmin vijanden der democratie zijn Als de democraten tegenstanders der republiek. De laatste drie jaren waren economisch de ^echtste, die Amerika ooit heeft beleefd. Geen Wonder dus, dat de massa's ter stembus gaan onder den indruk der geweldige werkloosheid, Vatl het geslonken volksvermogen, der prijs daling op alle gebieden en der enorme private schulden en dat zij alleen maar interesse heb- ticn voor de beëindiging der depressie. Iedere kiezer legt zich de vraag voor, of de tiruggang der economie op het conto van de Vepubiikeinsche partij moet worden gezet, die sedert 1931 aan het bewind is, of dat de regee- tihg een offer van noodlottige ontwikkelingen fs geworden. Is de bewering waar, dat Hoover ■Amerika tot de depressie heeft gebracht, of is tiet waar, dat Hoover op den besten weg is, Amerika uit de depressie te redden, zooals de Vepubiikeinen beweren? Het resultaat der verkiezingen zal bijna uit sluitend daarvan afhangen, hoe de groote massa °P het laatste moment deze vragen beantwoordt. Zakelijk zijn die vragen niet te beantwoorden. LONDEN, 14 Oct. (Reuter). Het Fransch- Engelsche voornemen, om te Genève een (pre liminaire) vier-mogendhedenconferentie te hou den, is afgestuit op de Duitsche houding. Toen Herriot om 1 uur Downingstreet ver liet, verklaarde hij aan een vertegenwoordiger van Reuter: „Ik heb geen enkele moeilijkheid gehad, om volledige overeenstemming met mijn Engelsche vrienden te bereiken. Frankrijk heeft zich bereid verklaard aan een conferentie met Itelië en Duitschland deel te nemen en de En- gelschen hebben er in toegestemd, dat de con ferentie in Genève, binnen het kader van den Volkenbond, zal worden gehouden en dat de conferentie een preliminair karakter zal hebben. Helaas heeft alleen Italië de gisteren door sir John Simon naar Rome en Berlijn gezon den uitnoodiging aangenomen. Duitschland schijnt althans te weigeren, want op het oogen- blik is het uit Berlijn ontvangen telegram nog niet geheel ontcijferd. Ik geloof echter, dat het duidelijk is. dat Duitschland weigert wegens een vormkwestie." In de Fransche ambassade heeft Herriot een lunch aangeboden aan verschillende Fransche en Engelsche persoonlijkheden, alsmede aan den Amerikaanschen gedelegeerde, Davis. He denmiddag om 4 uur vertrok hij weer naar Parijs. MacDonald en sir John Simon waren bij den trein aanwezig en wenschten hem een hartelijk tot weerziens. De laatste woorden, welke Her riot tot MacDonald richtte, waren: „Au revoir, cher ami": Tot ziens, beste vriend. leiding der geestelijken wordt toegestaan, voor zoover het daar te geven onderwijs niet tegen de belangen van den staat indruischt. De kerkgenootschappen mogen geen politieke actie voeren. Hun statuten moeten de goed keuring hebben van de regeering. De directe of indirecte deelneming aan handel, industrie en landbouw is aan de kerkgenootschappen verboden, ook het geven van onderwijs. Leden van religieuze genootschappen, die deze willen verlaten, genieten de bescherming van den staat. Het officieuse Wolff-bureau seint uit Berlijn: .Volgens het Londensche communiqué kan de vier-mogendhedenconferentie als verzekerd wor den beschouwd. Het standpunt van Duitsch land ten aanzien van de conferentie is reeds herhaaldelijk bekend gemaakt. Voor Duitsch land moet echter de vraag een rol spelen, waar die conferentie zal bijeenkomen. Indien van Duitschland wordt verwacht, dat het voor die conferentie naar Genève komt, dan moeten de bekende Duitsche voorwaarden geregeld worden en in de eerste plaats de kwestie der pariteit, anders zou het. gevaar bestaan, dat men Duitschland via een vier-mogendhedencon ferentie in Genève, men zou kunnen zeggen door een achterdeur, weer naar de ontwape ningsconferentie terugbrengt, zonder dat de pariteitskwestie is opgehelderd. Of de conferen tie in Londen of een andere plaats wordt ge houden, is voor ons een minder belangrijke vraag. Ten slotte is de aanwijzing van Londen meer voor Engeland dan voor ons een kwestie van prestige. Duitschland is natuurlijk gaarne bereid ook over een andere plaats dan Londen te spreken, echter met de reserve, dat wanneer Genève wordt gekozen, de genoemde voorwaar den ingewilligd worden; dit geldt ook voor plaatsen in de naaste omgeving van Genève." Rijkskanselier von Papen bracht heden een bezoek aan president von Hindenburg. LONDEN, 14 Oct. (Reuter). In diplomatieke kringen te Londen beschouwt men als het voornaamste voordeel, dat bij de afgeloopen besprekingen gewonnen is, het feit, dat de hoop op een vier-mogendhedenconferentie is toege nomen. Ofschoon het officieele communiqué er geen gewag van maakt, heeft het „opbouwend plan" der Fransche regeering ongetwijfeld een groot deel der besprekingen in beslag genomen. Dit plan omvat, zooals de lezer weet, een regionaal hulp- en veiligheidspact, een contrölepact en een overeenkomst voor de geleidelijke vorming van een internationale strijdmacht. Voor de vier-mogendhedenconferentie is nog geen enkele datum genoemd. (Waar de plaats ook niet vast staat, is dit niet te verwonderen). MOEKDEN, 14 Oct. (Per telefoon). Een slag van grooten omvang tusschen Chineesche vrij scharen en Japansche troepen is in het Hai- loen-geboed elk oogenblik te verwachten. Drie Japansche brigades hebben in dit gebied on geveer 3000 man vrijscharen omsingeld en zijn besloten, den strijd met de vrijscharen op te nemen, wanneer deze zich niet overgeven. (United Press). PEKING, 14 Oct. (V.D.) Volgens berichten uit Charbin is op den Chineeschen Ooster spoorweg als gevolg van een aanslag een Ja pansche militaire trein ontspoord. De locomo tief en vier wagens zijn van den spoordijk ge stort. Volgens nog niet bevestigde mededeelin- gen zouden 21 soldaten zijn gedood en 65 ern stig gekwetst. De aanslag is gepleegd door Chi neesche vrijscharen. GENèVE, 14 Oct. (Reuter). In de niet- openbare zitting van de commissie voor vermin dering en beperking der legersterkten heeft de Fransche gedelegeerde Massigli vanmiddag de aangekondigde rede gehouden betreffende de Duitsche Schupo's. Na afloop der zitting verklaarde voorzitter de Broucquere in opdracht der geheele com missie aar de pers, dat van een „vormissing" van Duitschland geen sprake was geweest. In het Hooverplan wordt voorzien, dat Duitsch lands gewapende krachten als basis voor de besprekingen zouden worden genomen. Massigli heeft nu de opvatting verdedigd, dat niet alleen de Rijksweer, maar ook de Schupo tot de Duit sche strijdkrachten gerekend moeten worden. Naar uit commissie-kringen verder verluidt, zeide Massigli, geen rapporten te willen pu- bliceeren, maar slechts dingen naar voren brengen, welke iedereen bekend zijn. Massigli toonde een aantal Duitsche provin ciale bladen, die foto's bevatten over manoeu vres der Duitsche Schupo in verschillende dee- len des rijks. Hij noemde het optreden der Schu po in strijd met de verdragen en beweerde o.a., dat de Schupo machinegeweren bezat. Op deze gronden eischte hij, dat men bij de vaststelling der legersterkten ook rekening zou houden met deze politiemacht, die officieel 140.000 man sterk is, hetgeen niemand verder kan contro leeren. Het Wolffbureau merkt op, dat van de 140.000 Schupo's er wel 35.000 voor den bureaudienst noodig zijn, terwijl de opleiding geheel ver schillend is van die der militairen. GENèVE, 14 Oct. (V. D.) De regeeringen van Danzig en Polen hebben in verband mte de vruchtelooze bemoeiingen van den Raad van den Volkenbond, een opvolger voor den over leden Volkenbonds-cummissaris voor Danzig Graaf Gravina te vinden, voorgesteld den te- genwoordigen chef van de afdeeling Danzig van het Secretariaat van den Volkenbor.a den Deen Helmer Rosting, met de tijdelijke leiding te belasten. De Raad van den Volkenbond zal Zaterdag of Maandag bijeenkomen en vaststellen, dat de definitieve verkiezing van den Volkenbonds commissaris voor Danzig in verband met de vergeefsche pogingen een dergelijken functio naris te. vinden, tot dezitting van den Raad in November uitgesteld moet worden. ASUNCION, 14 Oct. (Per telefoon). Volgens een officieele mededeeling van het departement van Oorlog hebben de Paragueesche troepen in den strijd in het Gran Chaco-gebied nieuwe successen geboekt. Verscheidene door de Bolivianen bezette for ten, w.o. de forten Esteros en Moreno, zijn door de Paragueezen ingenomen. Bij de grensver- sterkingen Arze en Zamaklay vinden op het oogenblik hevige gevechten plaats, welke ten gunste der Paragueezen schijnen te verloopen. (United Press) MADRID, 14 Oct. (Per telefoon). Het budget voor het jaar 1933 werd in de heden gehouden zitting der Cortes door den minister van Finan ciën, Romeu, ingediend. Dit budget is het hoog ste in Spanje's geschiedenis en onderscheidt zich bovendien, doordat er voor de eerste maal inkomstenbelastingen in zijn vastgesteld. De totale uitgaven in de begrooting-1933 worden geraamd op 4.711.159.395 peseta. Het tekort van 't loopende begrootingsjaar bedraagt 540.891.274 peseta en zal bestreden worden door de invoe ring van schatkistbons ter hoogte van 550 mil lioen peseta en door uitgave van z.g. „cultuur bons" door het ministerie van Onderwijs tot een bedrag van 25 millioen peseta. Het budget van het ministerie van Oorlog is in vergelijking met de begrooting-1932 met slechts 22 millioen peseta verhoogd, welk be drag ten deele zal worden besteed voor den bouw van een nieuw militair ziekenhuis. De inkomstenbelastingen zullen niet geheven wor den van alle lagen van het volk, doch alleen van millionnairs, die een jaarlijksch inkomen van meer dan 100.000 peseta hebben. De hoogte der inkomstenbelasting varieert tusschen 1 en 7.7 pCt. (United Press) Herriot weer naar Parijs. Duitschlands verzet tegen Genève toegelicht. Frankrijk verdedigt te Genève de opvatting, dat de Duitsche Schupo tot de militaire macht gerekend moet worden. De beslissing in het proces van Pruisen contra het Rijk tot Maandag verdaagd. Paraguay boekt nieuwe successen. Spaansch wetsontwerp inzake de regeling tus schen Kerk en Staat. Het Kamerdebat over de Bedrijfsradenwet be gonnen. Het verblijf van den Prins van Wales in Den Haag. Auto door trein versplinterd; bestuurder onge deerd. Regeling visch-uitvoer naar Frankrijk. O O O BERLIJN, 14 Oct. (VD.) De „Deutsche Ta- geszeitung" maakt melding van een gerucht vol gens hetwelk de directie van de Rijksbank een brief zou hebben gezonden aan de Rijksregee- ring waarin zij er met nadruk op wijst bij een doorvoering der contingenteeringspolitiek niet in staat te zijn verder de garantie te kunnen geven voor het op peil houden van de Duitsche valuta. Naar wij vernemen, is het juist dat de direc tie van de Rijksbank tot de Rijksregeering een dergelijke .waarschuwing heeft gericht. BERLIJN 14 Oct. (W B.) De rijksregeering ver klaart in verband met het bericht over een aan haar gerichten brief van de Rijksbankdirectie, dat aangaande een interne briefwisseling geen nadere mededeelingen kunnen worden gedaan. Er kan echter worden vastgesteld, dat noch be weerd is, noch tot de feiten behoord, dat de valuta in gevaar is. GENÈVE, 14 Oct. Prins Louis Napoléon, die verblijf houdt in het kasteeel Prangins aan het Meer van Genève, is stervende. De toestand van den zieke, die lijdende is aan longont steking, is zóó erg, dat elk oogenblik de dood kan worden verwacht. De neef van den prins is vandaag op het kasteel aangekomen. Nader wordt geseind, dat de prins over leden is. SANTIAGO, 14 Oct. (Per telefoon.) Een nieu we militaire putsch zou, volgens hier versprei de berichten, elk oogenblik verwacht kunnen worden. De regeering heeft omvangrijke voorzorgs maatregelen getroffen, om elke poging tot een geweldadige omwenteling in de kiem te smo ren. In Santiago heerscht tot op heden rust, terwijl het zakenleven zijn normalen gang gaat. Volgens de geruchten zou de beraamde mili taire opstand tot doel hebben den vroegeren dictator en president Ibanez weer aan de macht te brengen. In politieke kringen gelooft men echter, dat de sterke tegenstand in de breede lagen des volles tegen een terugkeer van Ibanez de mili taristen van hun voornemen zal afhouden. (United Press) WEENEN, 14 Oct. (Reuter). De Hooge Raad ïeeft heden het beroep van Sylvester Matuschka die zooals men zich herinnert tot zes jaar zware gevangenisstraf was veroordeeld wegens '.ret plegen van een aantal spoorweg-aansia gen o.a. bü Bia Torbagy, verworpen. Haarlem Heemstede - Bloemendaal RUBLl Stofzuiger 78.—. o. m. f 1.50 per week AMEG Stofzuiger 49.50, o. mf 1.— per wees Koningstr, 27, TeL 14609, Haarlem Hoogste stand op Zaterdag 9 uur v.m.: 751 Vooruit.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1