Het Duitsche Rijksdaggebouw in brand gestoken
Terreur van het bolsjewisme
9
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
NEDERLANDSCHE COMMUNIST DE DADER
Brandstichter in het gebouw gegrepen
Bladen verboden
Maatregelen tegen
de K.P.D.
Het nieuws van heden
De communist een
Leidenaar
VLAMMENSPEL OM DEN
GROOTE PLUNDERINGEN
OP TOUW GEZET
DE BAROMETER
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
DINSDAG 28 FEBRUARI 1933
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
met groot materiaal in
Talrijke vuurhaarden
gevonden
BERLIJN, 27 Februari (W.B.).
Het Rijksdaggebouw staat in
lichter laaie. Geconstateerd is,
dat er brandstichting in het spel
moet zijn, daar het vuur op
verschillende plaatsen tegelij
kertijd is ontstaan. Uit geheel
Groot-Berlijn worden de brand-
weerafdeelingen samengetrok
ken, om den brand te bestrijden.
Op vc hitler op de plaats der ramp
Geweldige chaos
Toegang verboden
Een ziedende vuurzee
Reeds eerder brand gesticht
Den brand meester
Geschiedenis van het
gebouw
Kort geleden bezocht een groep Hollanders Berlijn. Het ge
zelschap werd voor het imposante Rijksdag gebouw
gefotografeerd
Comm. en soc. bladen mogen resp.
in 4 weken en 14 dagen
niet verschijnen
De brand in het Rijksdaggebouw
zou het sein tot een bloedigen
opstand en burger
oorlog zijn
Scherpe maatregelen
van de regeering
DE NIEUWE KARDINALEN
Verklaring van het partij
bestuur der S. P. D.
Als de revolutiepoging
gelukt was
Het bewakingssysteem
Een aantal leiders in verzekerde
bewaring gesteld
Staat van beleg?
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Het Weer iii!iiiiiiiiiii|j|iiiiiiii!iiiii!i!ii!iiiiiiinii!i|
De vier-en-twintigjarige metselaar
en communist Marinus van
der Lubbe, die in 1931
ons land verliet
Fanatieke bekentenis
VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18315
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
ijl het afdeelingslevén zeer gezond wera.
De heer Th. Jonkheer heeft als bestuurslid
dankt, hij vertegenwoordigde de groep bloem-
'llenkweekers. Hem werd door den voorzitter
ink gebracht en in zijn plaats werd be-
iemd de heer Th. van Rijn te Lisse. Tot be-
lursleden werden herkozen de heeren C.
oersen en C. Huigsloot.
Des avonds om kwart over negen werd de
brandweer gealarmeerd voor een brand in het
Rijksdaggebouw, waarvan de koepel in vlam
men zou staan. Nadat het alarm tienmaal her
haald geworden was, werd van tien verschil
lende wachtposten met groot materieel uit
gerukt.
Op het moment, dat de brandweerlieden uit
de wagens sprongen, stond de koepel in lichter
laaie, terwijl over de geheele omgeving een
regen van vonken uiteenspatte, welk vuur
werk een fantastischen aanblik bood.
Een detachement politie drong, vergezeld van
een groot aantal brandweerlieden het bran
dende gebouw binnen, waar zij stootten op een
man, die onomwonden verklaarde den brand te
hebben gesticht, daaraan toevoegend, dat hij
lid was van de Communistische Partij Holland.
De man, die onmiddellijk gegrepen werd is ge
boeid en onder sterke politiegeleide naar de
wacht aan de Rrandenburgsche Poort gevoerd.
schen pas bezit en eveneens beschikt over een
legitimatie der Communistische Partü Holland,
hee^ bij het eerste verhoor in de Brandenbur-
g en dijk' x>rt terstoncJ een bekentenis afgelegd,
gen ku rblijkelijk is ook in de eerstvolgende
Alg. Ve^ ikening te houden met communistische
noodig tiden.
richten. i1
werkuifg-
West-T^JN, 27 Pebr. (V. D.) Rijkskanselier
besta£._rPneeft zich direct toen hij van den brand
flöörde, naar het Rijksdaggebouw begeven, ten
einde zich persoonlijk te overtuigen van het
vorderen der blusschingswerkzaamheden. Ook
de voorzitter van den Rijksdag, Goering, en
vice-kanselier von Papen houden zich in het
gebouw op.
De zaal voor plenaire zittingen was tegen
half elf reeds geheel uitgebrand. Het vuur vond
gretig voedsel, daar de houtbekleeding, welke
reeds 30 jaren oud is, geheel verdroogd is.
In het bijzonder aan de tribunes is groote
schade aangericht, daar deze geheel uit hout
zijn opgetrokken.
De politie doorzocht het gebouw systema
tisch.
Terwijl een half uur lang de vonken tot ver
in den Tiergartem neerkwamen, lag tegen elf
uur de koepel van den Rijksdag nog slechts in
een donkerrooden schemer.
De zittingszaal van den Rijksdag is een chaos.
Groote hoeveelheden water zijn in de zaal leeg
gepompt. Overal liggen stukken verkoold hout
en dergelijke voorwerpen verspreid.
Even na 11 uur heeft rijkskanselier Hitler met
rijksdagafgev. Goebbels het Rijksdaggebouw ver
laten. De vertegenwoordigers van de pers wer
den toen tot den Rijksdag toegelaten. Overal
lagen toen nog de slangen van de brandweer,
daar in de zittingszaal het vuur nog fel brandde,
dat ook de perskamer had aangetast. De wan
delgangen waren volkomen met rook gevuld In
de zittingszaal hing een dikke walm, waar van
tijd tot tijd vonken door vlogen. In de omgeving
van de zittingszaal staan de gangen voor een
gedeelte onder water.
Langs de muren vertoonen zich barsten, stuk
ken muur zijn naar beneden gevallen. Enkele
zuilen zijn door de hitte gesmolten. De koepel
zelf is niet ingestort, wel het glazen dak De
brandweer was er in geslaagd de twee voornaam
ste vuurhaarden te ontdekken, terwijl er verder
talrijke minder belangrijke vuurhaarden beston
den. Het vuur is met vuurmakers en petroleum
aangestoken. Een der haarden bevindt zich in
de onmiddellijke nabijheid van de kamer van
den rijkskanselier. Deze plaats heeft men blijk
baar snel kunnen blusschen. Het tapijt ver
toont hier groote brandvlekken. Ook in het
restaurant ligt een groote brandplek. Eenige te-
telefooncellen werden eveneens verwoest.
De vele plaatsen, waar de brand tegelijkertijd
is uitgebroken wijzen er op, dat aan de brand
stichting verscheidene personen moeten hebben
deelgenomen.
De bewakingsdienst om het gebouw werd ten
strengste gehandhaafd, daar men vermoedde,
dat zich in de gebouwen nog lieden bevonden,
die met de brandstichting iets uitstaande heb
ben. Zonder vergunning van politie of brand
weer mocht niemand het gebouw binnengaan.
De brandende koepel verspreidde hoog in de
lucht veel licht, dat van heinde en verre toe
schouwers lokte. In den „Tiergarten" en in de
naaste omgeving van 't Rijksdaggebouw waren
dan ook duizenden menschen verzameld. Het
verkeer moest worden omgelegd, daar in de
straten rondom het gebouw van den Rijksdag
een wirwar van slangen lag.
BERLIJN, 27 Febr. (W.B.) Tegen 10 uur
's avonds vormde de geheele vergulde koepel
van het Rijksdaggebouw tusschen de vier to
rens een enkele ziedende vuurzee. Ook de ge
heele Oostzijde van het gebouw stond in vlam
men. Alle plafonds brandden, evenals de wan
delgangen, de plenaire zaal, de garderoben en
de perstribunes. Het vuur breidde zich steeds
meer uit naar den Oostelijken vleugel. De
brandweer ondervond groote moeilijkheden, om
met haar ladders den haard van den brand te
benaderen, daar het haar onmogelijk was, lad
ders te leggen naar de hooge gewelven van het
gebouw.
Men heeft zes brandhaarden in verschillende
deelen van het gebouw ontdekt.
Het gebouw werd afgezet, opdat niemand 't
zonder legitimatiebewijs kon verlaten.
Om half elf was reeds de geheele plenaire
zittingszaal met de afgevaardigdenzetels en het
voorzittersbureau totaal uitgebrand.
Van de wandelgangen stonden alleen nog de
buitenmuren overeind. De heropbouw zal wel
maanden in beslag nemen.
Intusschen was gebleken, dat nog op 7 of 8
andere plaatsen vuurhaarden in den vorm van
benzineflesschen aanwezig waren. In totaal wa
ren vermoedelijk 20 of 30 van deze vuurhaar
den aanwezig.
De daders moeten allen tijd hebben ge
had, om hun brandstichting voor te berei
den. Daartoe is hun de omstandigheid ten goe
de gekomen, dat zich 's avonds bijna geen per
sonen in het Rijksdaggebouw bevonden, daar
in nog slechts enkele fractiekamers gewerkt
werd, terwijl het personeel met uitzondering
der oppassers reeds naar huis was.
De gearresteerde dader, die een Nederland-
BERLIJN, 28 Febr. (Per telefoon). De ge
arresteerde Nederlandsche communist Van der
Lubbe heeft bekend dat hij den brand in den
Rijksdag geheel alleen gesticht heeft. Verder
heeft hij verklaard Zaterdag j.l. den brand te
hebben gesticht in het Keizerslot te Berlijn,
welke brand terstond gebluscht kon worden.
De Berlijnsche politie werd te middernacht
opgeroepen voor de uiterste „alarmbereidheid''
Het gebouw van den Pruisischen Landdag en
andere openbare gebouwen werden onder spe
ciale bewaking gesteld. De politiepresident heeft
een bijzondere commissie ingesteld, die zich
met den brand heeft bezig te houden.
De bibliotheek van den Rijksdag is gered.
(United Press)
Na IK uur werken was de brandweer het
vuur om half elf meester en was een uitbrei
ding tot de nog niet verwoeste deelen van het
gebouw uitgesloten. De ijzerconstructie van den
grooten koepel is verbogen en gedeeltelik in
gestort. In enkele gangen staat het water tot
aan de enkels.
Tengevolge der koude bevroor het tegen den
voorgevel gespoten water terstond; het hing in
lange ijspegels omlaag.
De omgeving van den Rijksdag geleek om
11 uur op een geweldig kamp. Tallooze brand
weerwagens en vele ziekenauto's, die klaar
stonden voor eventueele gevallen van rookver
giftiging bij de spuitgasten, stonden in de stra
ten, terwijl de menschenmenigte nog steeds
aangroeide. Als voorzorgsmaatregel tegen com
munistische samenrottingen kruiste de politie
met pantserwagens in de omgeving rond.
Volgens V. D. schijnt een agent van de Schu-
po, die zich bij het uitbreken van den brand
in de nabijheid van het rijksdaggebouw op
hield, plotseling opmerkzaam te zijn geworden
op iemand, die met een fakkel in de hand ach
ter de ramen van het gebouw liep. Hij zou
onmiddellijk op de snel voorbijschietende
figuur geschoten hebben. Of het schot doei
heeft getroffen kon tot dusverre nog niet wor
den vastgesteld.
In verband met den in het Rijksdaggebouw
te Berlijn uitgebroken brand kunnen wij om
trent de architectuur en de inrichting van het
gebouw het volgende mededeelen:
Het Rijksdaggebouw is in de jarten 1884—
1894 door Wallot in renaissance-stijl gebouwd.
De bouwkosten bedroegen 22 millioen mark.
De lengte van het gebouw bedraagt 132 M.,
de breedte 88 M. en de hoogte tot de hoofd
kroonlijst 27 M., terwijl de koepel, die op het
gebouw staat, 75 M. hoog is. Op eiken hoek
van het gebouw bevindt zich een toren ter
hoogte van 46 M.
De geheele Communistische Rijksdag
fractie, Toergler en zijn adjudant Koenen
incluis, is in arrest gesteld. Alle Commu
nistische kranten en bladen, zonder uit
zondering, zijn voor vier weken in heel
Pruisen verboden.
Alle Sociaal-Democratische bladen en
kranten, zonder uitzondering, zyn voor
14 dagen verboden, daar de brandstich
ter in den Rijksdag bij het verhoor heeft
toegegeven, in verbinding te staan met
de S.P.D.
Toegang tot het gebouw nad men door een
hoofdtrap, welke leidde naar de dwars van de
groote zittingszaal gelegen wandelgangen. De
groote zaal van het Rijksdaggebouw ligt in het
midden van het gebouw en ontving haar licht
uit den vergulden koepel.
Aan de Oostzijde bevindt zich de ingang voor
den Bondsraad en het Presidium, terwijl ook
BERLIJN, 28 Febr. (V. D.) De brandstichting
in het Rijksdaggebouw is de tot nog toe onge-
hoordste terreur van het bolsjewisme in
Duitschland. Onder de henderden centenaars
opruiend materiaal, die de politie bij de huis
zoeking in het Karl Liebknechthuis heeft ont
dekt, bevonden zich aanwijzingen voor de uit
voering van een communistische terreur naar
bolsjewistisch voorbeeld. Volgens deze aanwij
zingen moesten regeeringsgebouwen, musea,
kasteelen en belangrijke bedrijven in brand
worden gestoken. Voorts waren aanwijzingen
gegeven cm bij onlusten en botsingen vóór de
terreurgroepen vrouwen en kinderen te laten
loopen en zoo mogelijk zelfs politie-beambten.
Door het vinden van dit materiaal is de syste
matische uitvoering der bolsjewistische revo
lutie voorkomen.
Niettemin zou de brand van het Rijksdag
gebouw het sein tot den bloedigen cpstand en
burgeroorlog zijn. Reeds voor Dinsdagmorgen
vier uur waren in Berlijn groote plunderingen
op touw gezet. Het staat vast, dat met den dag
van heden in geheel Duitschland de terreur te
gen allerlei personen, tegen het privaat bezit,
tegen lijf en leven der vreedzame bevolking zou
beginnen en de algemeene burgeroorlog zou
worden ontketend.
De Commissaris van het Rijk in het Pruisische
Ministerie van Binnenlandsche Zaken, Rijks
minister Goering, is tegenover dit groote ge
vaar met de scherpste maatregelen opgetreden.
Hij zal de staatsautoriteit onder alle omstan
digheden en met alle middelen handhaven. Ge
constateerd kan worden dat de eerste aanval
der misdadige krachten is afgeslagen.
Ter bescherming der openbare veiligheid zijn
nog gisteravond alle openbare gebouwen en
vitale bedrijven onder politiebewaking gesteld
Politie-auto's patrouilleeren voortdurend door
de stadswijken die het meest gevaar loopen. De
geheele Schupo en recherche in Pruisen is ten
volle gemobiliseerd. Ook de hulppolitie is aan
het werk gesteld.
Z.H. Exc. Mgr. Fumasoni Biondi, Pauselijk
'Delegaat in de Vereenigde Staten van
Amerika, die in het a.s. Consistorie tot
Kardinaal zal worden benoemd
Door de bekentenis van den brandstichter,
dat hij in verbinding staat met de S. P. D., is
het communistisch-sociaai-democratische een
heidsfront een openlijk feit geworden. Zij eischt
van de verantwoordelijke beschermers van de
veiligheid in Pruisen de maatregelen, die door
zijn plicht worden bepaald, om de staatsauto
riteit op dit oogenblik van gevaar te hand
haven.
De noodzakelijkheid van de reeds eerder ge
nomen buitengewone maatregelen, zooals het
schietbesluit, de hulppolitie, enz., is door de
laatste gebeurtenissen in vollen omvang bewe
zen. Dank zij deze maatregelen is de staats
macht voldoende gewapend om eiken verderen
aanslag op den vrede in Duitschland en daar
mee op den vrede van Europa te verhinderen
en het vuur van den opstand in de kiem te
verstikken. Rijksminister Goering eischt in dit
ernstige uur van de Duitsche natie de uiterste
discipline. Hij verwacht den krachtigen steun
der bevolking, voor wier bescherming en veilig
heid hij met zijn eigen persoon borg staat.
BERLIJN, 28 Febr. (V.D.). Het Partijbestuur
der S. P. D. publiceert een verklaring, waarin
wordt gezegd, dat het verbod van de sociaal
democratische pers door geen wet en geen
noodverordening wordt gedekt. De verklaring
keert zich scherp tegen de veronderstelling,
dat de S. P. D. ook maar iets te maken heeft
met de brandstichters in het Rijksdaggebouw.
BERLIJN, 28 Febr. (W. B.) Naar de .Deut
sche Zeitung" meldt, zijn bij nieuwe huiszoe
kingen in het Karl Liebknechthaus een groot
aantal lijsten met namen van z.g. gijzelaars ge
vonden. Naar verluidt bevatten deze lijsten de
namen van bekende personen, welke bij com
munistische revolutiepogingen gearresteerd en
doodgeschoten zouden moeten worden. Het
blad verneemt voorts, dat men belangrijke
aanwijzingen heeft gevonden omtrent de af
komst der geldmiddelen van de Duitsche com
munistische partij en omtrent haar betrekkin
gen met het buitenland.
de vorsten hier vroeger het gebouw betraden.
Aan de andere zijde van het gebouw is ds
toegang voor het publiek en de leden van den
Rijksdag. Op de bovenverdieping van het ge
bouw bevinden zich bijna uitsluitend de zit
tingszalen voor commissies en dergelijke. Een
cusschenverdieping geeft toegang tot de tri
bunes voor het publiek.
De directeur van den rijksdag, Geheimrat
Galle, heeft rapport uitgebracht over de ont
dekking van den brand, die tusschen acht
en negen uur moet zijn uitgebroken. Ge
heimrat Galle wees er op, dat het in den rijks
dag toe gaat als in een duiventil, daar vele be
zoekers, die een afgevaardigde willen spreken,
bij hem gebracht worden en dan zonder bege
leiding door het gebouw kunnen dwalen. Van
8 tot 10 uur is het in den Rijksdag zeer druz
geweest, daar omstreeks dien tijd vele fractie-
bureaux sluiten, vooral in dezen verkiezings
tijd. Slechts één portaal was geopend. Er wordt
een lijst bijgehouden van de bezoekers. Vanaf
10 uur worden regelmatig ronden gemaakt
door de portiers door alle kamers van den
Rijksdag. In het zeer ingewikkelde gebouw is
het ieder, die zich wil verbergen, zeer gemak
kelijk dit te doen.
De door het vuur aangerichte schade is ont
zaggelijk en loopt in de honderdduizenden. Het
is de eerste groote brand in het rijksdagge
bouw.
(Voor verder nieuws zie
men boven de „Omroepers")
BERLIJN, 28 Febr. (W.B.) De onderzoekin
gen omtrent den Rijksdagbrand hebben aan
getoond, dat de voor de brandstichting ge
bruikte voorraden benzine of petroleum niet
zoo maar ineens onopgemerkt in het gebouw
kunnen zijn gebracht. De dader weigert iets
uit te laten omtrent zijn opdrachtgever en
handlangers.
De vloeistoffen moeten tevoren ergens zijn
opgeslagen. Uit het feit, dat de dader blijk
baar goed bekend was in het gebouw, leidt
men af, dat hij handlangers heeft gehad in
vooraanstaande communisten, die permanent
toegang hebben tot de kamers der communis
tische fractie.
In dit verband dient opgemerkt, dat de com
munistische afgevaardigde Torgler in gezel
schap van een tweeden afgevaardigde kort
voor het uitbreken van den brand in groote
haast het Rijksdaggebouw verlaten heeft.
Op grond van talrijke aanwijzingen, dat de
brand het begin is van een groote reeks ter
reurdaden, zjjn nog 's avonds laat talrijke maat
regelen tegen de K. P. D. genomen. O. a. is een
aantal communistische leiders in verzekerde
bewaring gesteld, om gevaar voor verdonkere
manen te voorkomen.
Te middernacht vond een conferentie plaats
in het Rijksdag-ministerie van Binn. Zaken
over het verdere onderzoek en de opsporing der
brandstichters.
In politieke kringen verluidt, dat de bevoeg
de instanties den brand evenals de brandstich
ting in het slot beschouwen als een daad van
wraak van communistische zijde voor de be
zetting van de Karl Liebknecht-huis. Het af
kondigen van den staat van beleg staat te
wachten.
RIJKSDAGGEBOUW TE BERLIJN IN VLAM
MEN.
Senaatsmeerderheid voor Daladier.
Verscherpte straffen in Duitschland tegen „ver
raad".
Reeks ernstige ongelukken in het bnitenland; 32
dooden.
Debat over de koloniale troepen te Genève.
Fransch succes.
Japans offensief in JehoL Engeland verbiedt
verdere wapenzendingen.
De bankcrisis in Amerika breidt zich uit.
Verklaringen in het Engelsche Lagerhuis over
de Crisis-Zuivelwet.
Hoe de muiterij op „De Zeven Provinciën" werd
bedwongen.
Prof. dr. H. M. Kroon te Utrecht overleden.
Het drama te Wanrooy; vrijsprekend vonnis
bevestigd.'
Bij een boerderij brand te Dronrijp kwamen 67
stuks vee om het leven.
Na de muiterij op „De Zeven Provinciën"; drie
zee-officieren geschorst
Werking van den Krakatau zeer toegenomen
Burgemeester Derkx van Horn tengevolge vai
een auto-ongeval overleden
Benoemingen in het Aartsbisdom
Gewezen wethouder van Den Helder wegens
verduistering tot anderhalf jaar gevangenis
straf veroordeeld
Collectief contract voor de bollenstreek door
„St. Deus Dedit" aanvaard
O
EE Verwachting: Meest matige Zuidooste-
lijke wind, gedeeltelijk bewolkt, droog
weer, om 't vriespunt des nachts, over-
H dag lichte tot matige dooi.
H Hoogste stand: 778.2 Jan Mayen.
Laagste stand: 744.3 te Valencia.
j= Zon op 6.51 Maan op 7.46 v.m.
Zon onder 5.35 Maan onder 10.44 n.m.
4 Maart E. K.
illllllllllllillllllllllllllilllilllllllllllllllllllllfllllllllinillillllllllllllllli
Naar wij vernemen heeft de politie te Am
sterdam Maandagavond telegrafisch mededeehng
ontvangen uit Berlijn van dc arrestatie van een
der daders van de brandstichting in het Rijks
daggebouw. Deze gearresteerde is gebleken te
zijn de Nederlander Marinus van der Lubbe,
geboren te Leiden 13 Januari 1909, van beroep
metselaar en woonachtig te Leiden.
In April 1931 heeft Marinus van der Lubbe
een paspoort aangevraagd in Leiden, met de
mededeeling, dat hij naar Rusland ging. Sinds
dien heeft men in Nederland niets van hem
vernomen. Hij was in Leiden een bekend com
munist.
Bij zijn arrestatie maakte hij een buitenge
woon fanatieken indruk.
Van der Lubbe is een jongmenseh van mid
delmatige grootte met zwart haar en een
schraal gelaat. Hy droeg een donker costuum
met een gelijksoortige pelerine. Als motief van
zijn daad heeft hij ,op het politie-presidium
„Wraak aan het internationale kapitalisme" op
gegeven. Hij weigerde zich over zijn opdracht
gever (s) uit te laten.
Eveneens wenschte hij geen antwoord te geven
op de vraag of hjj bij de brandstichting helpers
heeft gehad.
Hoogste stand op Dinsdag 3 uur n.m.; 7.58
.Vorige stand 7.56
