IN EN OM HAARLEM
Prikkeldraad
■PSP»
Een nieuwe drank: vloeibaar fruit
BEKENDE HAARLEMMERS
HET BEHOUD VAN ONZE
FRUITCULTUUR
DONDERDAG 6 APRIL'
P. J. M. van Tetering
VOOR DEN kantonrechter
'n Vriendendienst
Natuurlijke smaak blijft
bewaard
P. J. M. v. Tetering
Een troosteloos lied!
DE VLIEGTVIGSPORT
TUBERCULOSEBESTRIJDING
Gedenkschrift
VOORZORGSMAATREGELEN IN WEENEN
Personalia
KAMER VAN KOOPHANDEL
Mia Peltenburg
„Lorna'
Een sympathieke daad
Don Kozakken
STOOMGEMAAL
„DE CRUQUIUS"
W erktuigkund ig-technisch
museum?
Vereeniging „Haerlem"
JUDITH LEYSTER
360
VAN ALLES EN VAN OVERAL
Hero bouwde een fabriek, die wat
inrichting en product betreft,
eenig in de wereld is
-
De nieuwe fabriek van vloeibaar fruit
^IIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii li ii iiiiiirfiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii mi i ii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii ii minim min immuun
Om te respecteeren particuliere redenen
heeft de heer P. J. M. van Tetering
voor de meeste van zijn bestuursfunc
ties bedankt, althans voor die, welke veel van
zijn tijd en van zijn arbeidskracht vergden.
Door al degenen, die den heer van Tetering
persoonlijk kennen of door zijn werk zal dit
onverwacht besluit met leedwezen vernomen
Worden, omdat in onzen tijd van rationalisatie
en „neue Sachlichkeit" een warm hart, een pret
tig enthousiasme en wat laaiend vuur, zooals
de heer van Tetering
in zijn acties wist te
leggen, een verade
ming en opbeuring
zijn, vooral omdat het
immer acties betrof,
die eveneens iets
ongewoons in dezen
tijd niet om eigen
gewin, maar voor een
nuttig, algemeen doel
warden ondernomen.
Het sociale arbeids-
veld dat de heer van
Tetering in de laatste tien jaar in Haar
lem betreden heeft, omvatte zoo goed als
het geheele terrein der Haarlemsche samen-
leving: middenstand, Roode Kruis, tubercu
losebestrijding, leniging crisisnood, Haar
lemsche Orkestvereeniging, Raadslidmaatschap,
Koninginnedag en tien dingen meer, hebben
z'jn belangstelling gevonden. Maar zonder aan
de waarde van zijn andere werkzaamheden te
kort te doen, mogen wij zeggen, dat de Mid
denstandsbeweging en het katholiek organi
satiewezen het meest hebben geprofiteerd van
zijn zakelijk initiatief.
De Middenstand! Wij herinneren ons nog
den tijd, dat hij voor het eerst optrad als
voorzitter van de R. K. Hanze, afdeeling Haar
lem. De winkelstand had toen in Haarlem niet
Veel te vertellen. In sommige openbare licha
men werden de winkeliers eigenlijk een beetje
Voor den gek gehouden en sommige autoritei
ten maakten daar zelfs geen geheim meer van.
Sindsdien is daarin een grondige verandering
gekomen. Na eerst een reorganisatie in de af
deeling der Hanze te hebben doorgevoerd, nam
de heer van Tetering het initiatief tot het
stichten van de Haarlemsche Middenstands-
centrale, een federatie van alle toonaangevende
middenstandsvereenigingen in Haarlem en om
geving. Deze centrale bracht een nuttige een
heid en stevige samenwerking tot stand tus
schen de christelijke, algemeene en katholieke
middenstanders in Haarlem. Van haar is het
initiatief uitgegaan voor menige middenstands
actie en ook is dikwijls groot succes daarop
niet uitgebleven. Wij mogen zeggen dat de
bijna onder den voet geloopen Haarlemsche
winkelstand sinds het optreden der Centrale
een woordje te gaan meespreken. De organi
saties kwamen krachtig voor haar rechten op,
beten van zich af, lieten zich gelden. Het ge-
Volg was, dat er door de autoriteiten en de
vertegenwoordigende lichamen meer rekening
gehouden werd met de belangen der winkeliers.
Van menige nu in gemeenteraden of Rijks-
vergaderzaien doorgevoerde regeling ten voor-
deele der winkeliers, is in Haarlem de victorie
begonnen en van de meeste dezer acties is de
heer van Tetering in zijn functie van onvol
prezen secretaris (soms voorzitter-secretaris)
Van de Middenstandscentrale de ziel geweest.
De geestdrift in de Haarlemsche Midden
standsvereenigingen deelde zich ook mede aan
de andere afdeelingen in het land en bracht
ongemerkt nieuw leven in de hoofdbesturen der
organisaties. Het was dan ook niet te verwon
deren, dat de heer van Tetering spoedig ge
kozen werd in het hoofdbestuur van de R. K.
Middenstandsvereeniging in het bisdom Haar
lem, waar hij de belangrijke functie van pen
ningmeester vervulde, en dat hij zitting kreeg
in het hoofdbestuur van den Ned. R. K. Mid
denstandsbond. De Middenstand in Haarlem
en die in Nederland heeft sterk geprofiteerd
van het vurig temperament en de organisato
rische talenten van den heer van Tetering.
Niet minder groot zijn de verdiensten van
den heer van Tetering op het gebied van het
algemeen Roomsche vereenigingsleven in Haar
lem. Hier was het vooral de secretaris van het
Comité van Katholieke Actie die op den voor
grond trad. Hij legde daar, met den voortreffe-
lijken voorzitter, den heer H. E. Everard, de-
basis voor een solide samenwerking tusschen
alle katholieke vereenigingen in onze 'stad. Van
elke bijzondere katholieke actie, die in de laat
ste jaren is ondernomen, was hij de promotor.
En dat niet alleen, maar de opzet en de wijze,
waarop hij de feesten afwikkelde, oogstte be
wondering bij Katholiek en niet-Katholiek. Wij
behoeven in dit verband slechts te herinneren
aan de groote kathedraalfeesten, die gevierd
zijn ter gelegenheid van de voltooiing van het
bouwwerk aan de Leidschevaart en de daarbij
plaats gehad hebbende ontroerende manifesta
tie van Katholieken uit geheel het Bisdom.
Wy mogen ook herinneren aan de Missie
tentoonstelling „Mittovos". Bij de slotplechtig-
heid van deze laatste feestelijkheden verleende
Z. H. Ex. de Bisschop van Haarlem den heer
van Tetering het eerekruis „Pro Ecclesia et
Pontifice" en wel niemand was er, die dit een
overdreven waardeering van zijn verdiensten
vond.
Als wij ons het werk van v. Tetering trach
ten te herinneren, denken wij nog aan zijn
inzamelingsactie ten behoeve van het Roode
Kruis, zijn werk voor de Vereeniging Ko
ninginnedag, en de door deze vereeniging ge
organiseerde feesten voor de leden van het
Koninklijk Huis. Als typisch voorbeeld van zijn
arbeidslust mag zeer zeker gelden de onlangs
gevoerde steunactie ten bate der H. O. V., die
ruim 13000 opleverde en de Haarlemsche
Muziekvereeniging voorloopig van. den onder
gang redde.
Wie verstand heeft van vereenigingswerk
staat perplex van den arbeid dien de heer van
Tetering verzette. Niet zelden gebeurde het, dat
de leden van een comité, waarvan hij secre
taris was, reeds den morgen, volgende op den
avond dat zij vergaderden, de uitgewerkte no
tulen dier vergadering of een omvangrijk me
morandum over het verhandelde in hun brie
venbus vonden. De secretaris had dan gedu
rende den nacht aan dit dikwijls lijvig rapport
het aanschijn gegeven.
Bij de jongste raadsverkiezingen is de heer
van Tetering als vertegenwoordiger van den
Middenstand in den Haarlemschen gemeente
raad gekomen, maar met mede te deelen, dat
dit niet zijn meest geliefkoosde baantje is, ver
klappen wij geen geheim. Alleen om den mid
denstandszetel niet onbezet te laten, blijft hij
nu nog lid van den Raad.
Voor het vele en belangrijke, dat de heer
van Tetering bereikt heeft, zullen allen gewis
de fouten of vergissingen, die hij eventueel bij
zijn overvloedig werk heeft gemaakt, willen
vergeten.
Er blijft ons bij dit scheiden een troost: de
redenen, die den heer van Tetering tot heen
gaan nopen, dienen door iedereen te worden
gebillijkt, maar zij kunnen weer spoedig op
houden te bestaan. Wij wenschen hem dit van
harte toe. Wü zijn er ook verzekerd van, dat
de ongunst der tijden spoedig in zijn voordeel
zal veranderen en wij verwachten stellig dat
wij hem dan weer terug zullen zien in de hitte
van het actieve, openbare leven.
Want de publieke zaak in Haarlem kan men-
schen als den heer van Tetering niet missen en,
laten wij maar eerlijk onze meening zeggen:
menschen met een werklust en een altruïsme
als de heer van Tetering kunnen ook zelf de
openbare zaak niet missen.
Dit afscheid is dus geen: adieu!, maar een
oprecht gemeend: au revoir!
Aanrijdingaanrijdingen nog eens
aanrijding, dat was het troosteloos aspect van
een grauwen Woensdagmorgen voor den Kan
tonrechter. En -geen der aangeklaagden voelt
zich als regel schuldig. Men is er van overtuigd,
dat als men reeds zooveel jaren rijdt, een on
gelukje iets heel gewoons is en in het algemeen
scht men zich niet schuldig aan het in gevaar
brengen van de veiligheid van het verkeer.
Zoo ook de man, die zich direct na voorlezing
van zijn dagvaarding, de „beleedigde onschuld"
toonde en hardop tusschen het getuigenverhoor
interpelleerde: „Dit is gelogen, jullie kwamen
niet uit de kerk, maar uit de kroeg". De man
was niet te overtuigen, dat toen hij stilgestaan
had achter een anderen stilstaanden auto, om
den weg te vragen, het voor hem absoluut noo-
dig was geweest om zijn linker richtingswijzer
uit te steken en een signaal te geven. Zijn in
terpellatie moest zelfs gesmoord worden door 'n
bedreiging van den Kantonrechter, dat hij eruit
gezet zou worden, als hij nog eens ongevraagd
het woord nam.
Ook zijn vrouw op de publieke tribune, kreeg
een standje van den rechter, dat zij haar mond
moest houden. Of het veel geholpen heeft? Met
vijf gulden beboet, mopperde het paar in ge-
tuigenkamer en gangen van het gerechtshof
lustig na en de volgende zaakwas weel
een aanrijding.
Elli Beinhorn heeft voor haar verrichtingen
voor 1932 den Hindenburg-beker gekregen.
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van
de Noord-Hollandsche Vereeniging tot bestrij
ding van de tuberculose op 4 Mei a.s., heeft
deze vereeniging een keurig uitgevoerd en vol
ledig gedenkschrift uitgegeven, dat samengesteld
is door den secretaris, dr. L. C. Kersbergen.
In een vijftal hoofdstukken, verlucht met tal
rijke foto's en grafieken, beschrijft deze daarin
het onstaan, het streven, de organisatie en het
bestuur van de vereeniging, terwijl de penning
meester, de heer A. W. Michels, in het zesde
hoofdstuk een overzicht geeft van de financiën
der vereeniging.
Uit de grafieken blijkt, dat de sterfte per 1000
inwoners, in Noord-Holland regelmatig is afge
nomen en in 1932 6 bedroeg, terwijl in Amster
dam ruim 6500 en in Noord-Holland (zonder
Amsterdam) ruim 4000 nieuwe patiënten in 1932
bij de districtsconsultatiebureaux der vereeniging
werden ingeschreven.
Van het gedenkschrift kunnen wij volstaan
met hetgeen de eere-voorzitter, jhr. mr. dr. A.
Röell, Commissaris der Koningin in Noord-Hol
land in een voorwoord schrijft:
„Geen droge opsomming van feiten en data,
maar een levendige voorstelling van alle gebeur
tenissen, die gedurende 25 jaren het lot der
vereeniging hebben bepaald, haar opkomst ge
kenmerkt en haar bloei verzekerd".
De volgende afgestudeerden van de Middelbare
Technische School te Haarlem werden geplaatst
in de navolgende betrekkingen:
van de afdeeling Werktuigbouwkunde: de
heer H. M. Bakker, als assistent-bedrijfsleider
bij de N. V. Balata Industrie te Drachten: de
heer J. H. Piët, als teekenaar bij de N. V. Ma
chinefabriek „Jaffa" te Utrecht;
van de afdeeling Scheepsbouwkunde: de heer
J. J. Visser, assistent bij de N. V. Philips Gloei
lampenfabrieken te Eindhoven.
"*•- V.
j:
Dclclt de spoorwegbeambten in Weenen wegens de loonsverlaging wilden demonstreer en
werd het directiegebouw door politie bezet
De 97ste vergadering van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Haarlem en
Omstreken, wordt gehouden Dinsdag 11 April,
des namiddags te 7% uur in het gebouw der
Kamer, Nassauplein 6.
De agenda is als volgt: 1. Notulen. 2.. Inge
komen stukken. 3. Mededeelingen. 4. Goedkeu
ring verzonden schrijven aan: a. Tweede Kamer
der Staten-Generaal, betr. wijziging Drankwet;
b. Octrooiraad, betr. wet bescherming gebruiks-
modellen, enz.; c. Destructiebedrijf Overschie
N. V. Gekro, betr. bouw destructor te Woerden.
5. Subsidieaanvraag: a. Nationaal Bureau voor
Onderwijs op Economischen Grondslag te Am
sterdam; b. Vereenigingen van Schilderspa
troons te Zandvoort. 6. Inleiding van den heer
Th. G. C. Hooy over het wetsontwerp tot hef
fing van een Omzetbelasting. 7. Rondvraag. 8.
Besloten zitting.
De bekende Hollandsche zangeres en onze
oud-stadgenoote Mia Peltenburg zal, onder aus
piciën van de concertdirectie Johan Koning, een
liederenmatinee geven op Maandag 17 April
(tweeden Paaschdag) in Diligentia te Den Haag
Henk Andriessen zal haar aan den vleugel be
geleiden.
De E-K. Rederijkerskamer „Alberdingk
Thijm" organiseert op Zondag 23 April een
liefdadigheidsuitvoering voor De Stille Armen.
Zij heeft hiervoor de medewerking verkregen
van haar zustervereeniging „Ons Genoegen" uit
Maastricht, die reeds meerdere malen in Haar
lem optrad. De Maastrichtenaren zullen opvoe
ren het vier-bedrijvige blijspel „Twee Wapens",
waarmee zij in hun woonplaats reeds verschei
dene succesvolle opvoeringen hebben gegeven,
van welk succes eemige bestuursleden van
„Alberdingk Thijm" zich persoonlijk hebben
overtuigd. De reis- en verblijfkosten voor de
Maastrichtsche vrienden komen geheel ten laste
van „Alberdingk Thijm", opdat de uitgaven
voor deze opvoering niet hooger zullen zijn,
dan wanneer A. T. zelf zou spelen. Onze Haar
lemsche Rederijkers vertrouwen, dat hun ka
tholieke stadgenooten deze dubbele daad van
liefdadigheidszin met evenveel sympathie zul
len beantwoorden door het koopen van toe
gangsbewijzen, waarvan de prijzen vrijwel nie
mand zullen afschrikken.. Er zijn kaarten be
schikbaar bij de volgende adressen: F. Duijn
Sr., Janstraat 16; J. Leeflang, Nagtzaamstraat
36; G. Nielen, Hasselaersplein 35; Boekhandel
Hoogeboom, Kloosterstraat 39 en J. Henneman,
Tuindorplaan 6, Overveen. Voorts hebben alle
andere leden, {ilsook de dames-medewerksters,
kaarten ten verkoop aangenomen.
Wij behoeven hieraan wel niet toe te voe
gen, dat deze liefdadigheidsuitvoering dringend
wordt aanbevolen, want er heerschen onder de
stille armen toestanden, die met geen pen te
beschrijven zijn. Wellicht zijn er onder onze
vele stadgenooten, die deze uitvoering niet kun
nen bijwonen, doch gaarne iets willen bijdra
gen, om de baten zoo hoog mogelijk op te voe
ren. Aan elk der bovengenoemde adressen zal
hun gift, hoe gering ook, dankbaar in ont
vangst worden genomen.
Het wereldvermaarde groote Don Kozakken
Koor onder leiding van Serge Jaroff, dat on
der auspiciën van de N.V. Internationale Con
certdirectie Ernst Krauss weer een tournée
door ons land zal maken, en zal op Dinsdag 18
April in den Stadsschouwburg alhier concer
teeren.
Woensdagavond hield de afdeeling Haarlem
der vereeniging „Loma" een ledenvergadering
in gebouw „Sint Bavo".
Besloten werd aan het Bestuur van het Wa
terschap de Haarlemmermeerpolder een verzoek
te richten, om aan Venneperweg, Bennebroeker-
weg, enz. waarschuwingsborden te laten plaat
sen.
Verscheidene leden stelden zich beschikbaar,
om bij de komende verkeersdrukte de verkeers
politie belangeloos te assisteeren.
Teneinde aan het publiek de juiste toepas
sing der verkeersregels te demonstreeren, zul
len excursies per rijwiel worden georganiseerd,
Mede zal een „Kindermiddag" voor Veilig
Verkeer worden gearrangeerd. Tot voorzitter
van het Jubileum-comité werd benoemd de heer
I. P. Wester: tot afdeelingsbestuursleden de
heeren P. C. Wagemaker en J. C. Linnenkamp
Besloten werd tot instelling van een auto
hulpdienst met brancard en toebehooren.
De partij van den heer Veraart floreert
ontembaar! De groei schijnt zoowat
niet bij te houden door den politieken
tuinier, die zich vergenoegd in de handen
wrijft, blij-verrast over zóóveel groeizaamheid:
het dagelij ksch bestuur van den Katholiek
Demokratischen Bond sprak dezer dagen nog
in een communiqué van de katholieke propa
gandisten, die in Leeuwarden en Groningen
allerwegen katholieken ontmoeten, „die een
voortreffelijke gezindheid ten opzichte van den
K. D. B. toonden en van den „dagelijks toe-
nemenden aanhang van den Bond," terwijl de
professor zelf en die kan het weten in
een verkiezingsblaadje als vast en zeker voer
spelt, dat zijn opvolger op de zoo merkwaar
dig tot stand gekomen candidatenlijst weldra
zijn triomphalen intocht in de Tweede Kamer
zal doen.
Wat al schoone verwachting
Wat al blijde verzekerdheid!
De groei der partij is zóó enorm, dat men
in Leeuwarden en Groningen voor de indie
ning der candidatenlijst het benoodigde aan
tal handteekeningen.... niet eens bij elkaar
kon scharrelen!
Men wist zich daar echter op waarlijk Ver-
aartsche wijze radicaal te redden uit den nood;
men liet de lijsten teekenen door.... volbloed
socialisten!
Zoo werden er op één slag twéé partijen blij
gemaakt: de K. D. B. kon z'n lijsten indienen
en de S. D. A. P. kreeg gelegenheid 'n handje
mee te helpen tot het stichten van verwarring
in katholieke gelederen.
Niet waar? De eene dienst is de andere waard!
Kritikasters (die vindt men nu eenmaal al
tijd en overal) hebben doen blijken, dat ze het
geval niet heelemaal in den haak vonden, maar
ook op deze kritiek waren de heeren Veraart-
sianen berekend:
Weet u, waarom de K. D. P. de hulp der
socialisten aanvaard heeft? Niet, omdat er niet
genoeg aanhangers als onderteekenaars hebben
kunnen fungeeren, o neen! aanhangers ge
noeg! dat zal op 26 April as. wel blijken,
propagandisten „stuitten op de vrees, dat een
openlijke manifestatie voor die gezindheid tot
broodroof in allerlei vorm zou leiden."
Is de uitvlucht niet goed?
We zullen echter zoo vrij zijn de uitvlucht
een uitvlucht te blijven noemen, zoolang
de K. D. B. niet met feiten voor den dag komt.
Tot zóólang zullen wij de aanvaarding van
dezen socialistischen vriendendienst verachte
lijk blijven noemen, weinig minder dan
maar enkel en alleen, omdat de K. D. B.-
verraad aan het Katholicisme.
In de Woensdag gehouden vergadering van
hoofdingelanden van den Haarlemmermeerpol
der werd mededeeling gedaan van een van het
Kon. Instituut van Ingenieurs ontvangen
schrijven, waarin wordt gezegd, dat zou wor
den betreurd als de Cruquius zou worden af
gebroken; men zou de gebouwen beschikbaar
gesteld willen zien voor een werktuigkundig-
technisch museum.
Het polderbestuur stelde voor, het stoomge
maal Cruquius met bijbehoorende gebouwen af
te staan tegen een erfpacht van 1 per jaar.
De ingelanden wenschten evenwel, dat het
polderbestuur met een afgerond voorstel zal
komen, daar de polder niet in onkosten mag
vervallen.
Van bestuurszijde werd er nog op gewezen,
dat Rijksmonumentenzorg heeft afgeweken het
verzoek de gebouwen in stand te houden.
Voor de vereeniging „Haerlem" zal dr. C.
Spoelder, rector van het Gymnasium, op Dins
dag 11 April des avonds om 8 uur in de zalen
van de Sociëteit „Trou moet blijeken" Groote
Houtstraat 115, een lezing houden over het on
derwerp: „Haarlems Litteratuur enX Beeld".
Over deze Haarlemsche schilderes Ioopen de
gegevens nogal sterk uiteen.
W. P. J. Overmeer verhaalt in zijn „Haar
lemsche straatnamen": Judith Leyster werd
geboren te Haarlem of Zaandam omstreeks 1600
Zij huwde in 1639 (volgens anderen in 1633)
met den schilder Jan Miense Molenaar, een
schilder, die tot de volgers van Frans Hals
behoorde. Ook zij was een leerlinge van Frans
Hals en wordt geacht als een der beste schil
deressen uit de oude school van ons land.
Andere geschiedschrijvers daarentegen be
weren: Judith Leyster was waarschijnlijk een
leerlinge van Frans Hals; in ieder geval legde
zy zich in het meerendeel harer stukken tos
op het zoo nauwkeurig mogelijk navolgen zyner
penseelbehandeling en daarin slaagde zy vaak
voortreffelijk. In het algemeen is haar schil
derwijze minder krachtig dan die van Fr. Hals.
Zij was reeds tijdens haar leven zeer bekend
en woonde eerst te Amsterdam, later te Heem
stede.
Hier te lande bevinden zich schilderijen van
haar hand in het Rijksmuseum te Amsterdam
en in het Mauritshuis te Den Haag en voorts
een portret van den schilder Vincent Laurens
van der Vinne uit 1651, door haar geschilderd
in het Frans Hals-museum te Haarlem.
Judith Leyster overleed in Februari 1660 te
Heemstede. In Haarlem is een straat naar haar
genoemd.
Als je in een appel bijt, komt er sap uit en
zooals iedereen wel weet, is dat sap eigen
lijk het hoofdbestanddeel van het fruit en
bestaat het voor een zeer gering gedeelte uit
Vaste stoffen. Pers je er dus het sap .uit en vang
3e het op, dan heb jle vloeibaar fruit. Doodeen
voudig, wat?
Als het werkelijk zoo doodeenvoudig was ge
feest, zou het niet tot 1933 geduurd hebben,
eer er vloeibaar fruit in den handel verkygbaar
Was. Dat fruit uit te persen was, wist men na
tuurlijk al lang, maar hoe dit uitgeperste sap
ëoed te houden, tegen gisting en bederf te be
waren, zonder het zün waardevolste eigenschap-
Pen te doen verliezen, dét wist men nog niet.
Dat is nu uitgevonden door de bekende Hero-
eonserven fabriek te Teteringen bij Breda; uit
gevonden tengevolge van de allerbenardste
tijden, die we tegenwoordig doormaken en waar-
Van we nu door deze uitvinding, tenminste voor
Wat de fruitcultuur betreft, althans een op
leving kunnen tegemoet zien.
Wat is die uitvinding? Ja, dat zegt dé direc
tie van de fabriek begrijpelijkerwijze niet, maar
Zóó weinig bang schijnt ze te zijn, dat haar ge
heim bekend zal raken, dat ze het niet eens
noodig geoordeeld heeft, er patent op aan te
vragen.
De N.V. Hero Conserven, die zich naast de
fabricage van geconserveerde vruchten en
groenten voor het binnenland, ook bezig hield
met den export van vruchten in den vorm van
half-fabrikaten, zag dezen export in de laatste
jaren sterk terugloopen tengevolge van allerlei
door het buitenland genomen beschermings
maatregelen. Dit deed als vanzelf de vraag ont
staan, met welker beantwoording de Hero zich
sedert 1931 bezig hield, hoe het mogeiyk zou
zijn, meer dan tot dusver Nederlandsch fruit
dienstbaar te maken aan het verbruik in eigen
land, een vraag, die was opgekomen gedurende
een gesprek van de directie met den heer Val-
star, voorzitter van het Centraal Bureau van
de Veilingen in Nederland.
Het resultaat van de onderzoekingen der di
rectie van de Hero is geweest, dat in 1932 op
het terrein van de maatschappij, naast de be
staande fabrieken een geheel nieuwe fabriek
verrees, die, wat inrichting en product betreft,
eenig in de wereld is.
In die fabriek wordt namelijk op groote schaal
vloeibaar fruit gemaakt, dat zonder dat er ook
maar iets aan het zuivere vruchtensap is toe
gevoegd, niet aan gisting en bederf onderhevig
is, dat zün natuurlijken smaak behoudt en
jarenlang bewaard kan worden, zonder dat het
iets van zün voedende en verfrisschende eigen
schappen verliest.
Het feit, dat geperst fruit totnogtoe steeds
op de een of andere wyze houdbaar moest wor
den gemaakt, deed afbreuk aan de voedings
waarde zoowel als aan den smaak bij de
nieuwe werkwijze worden geen conserveerende
middelen gebruikt en blijven voedingswaarde en
smaak dus gelijk aan die van het natuurlijke
produkt.
Het drinken van dit vloeibare fruit staat dus
niet alleen gelijk met het eten van versche
vruchten, maar is zelfs nog gezonder en ver-
sterkender, daar de onverteerbare en dus voot
het menscheiyk lichaam nuttelooze bestand-
deelen er door de persing uit verwijderd zijn.
Het is bekend, dat volgens de wet tegenwoor
dig geen dranken in den handel mogen worden
gebracht, zonder dat op het etiket de samen
stelling ervan vermeld is hoe uitzonderiyk
dit nieuwe product, dat onder den naam Perl
sedert Februari j.l. in den handel is en reeds
grooten opgang heeft gemaakt, is, kan wel hier
uit blijken, dat, na nauwkeurig onderzoek door
de daarvoor aangewezen regeeringsinstanties,
aan Hero bij Koninklijk besluit werd toegestaan
dezen drank zonder eenige nadere aanduiding
omtrent de samenstelling in den handel te
brengen.
En dat in-den-handel-brengen schynt nogal
wat te willen zeggen, want voor dit jaar is de
fabricage gebaseerd op een verkoop van vijftien
miljoen flesschen!
Is het wonder, dat allen die by de fruitteelt
in ons land zijn betrokken, het totstandkomen
dezer nieuwe fabriek met groote vreugde heb
ben gezien, vooral ook om de omstandigheid, dat
er alleen Nederlandsch fruit zal worden ver
werkt en dus onze fruitcultuur in de gelegen
heid wordt gesteld een aanzienlek gedeelte van
haar product, dat anders tengevolge van de
moeilijkheden met den uitvoer de binnenland-
sche markt zou drukken, buiten de markt te
houden? Reeds nu, hoewel de fabriek nog maar
kort in werking is, is reeds een gunstige in
vloed op de prijzen van het Nederlandsche
fruit, in het bizonder van appelen, merkbaar
geweest.
Immers, appelen en ook peren worden in den
laatsten tijd met veel meer zorg gekweekt dan
dat vroeger het geval was en vooral Amerika
heeft daartoe den stoot gegeven, door appels
en peren aan te voeren, keurig verpakt, prach
tig van kleur, gelijk van grootte, alle vruchten
precies even ryp, waardoor men koopers lokte,
die voor dit kostelijke product graag een goe
den prijs betaalden. Maar, zooals Mr. Niemöl-
ler, secretaris van het Centraal Bureau van de
Veilingen, die aanwezig was op een bijeenkomst
van de Nederlandsche pers, toen deze dezer
dagen door de directie der Hero-fabrieken in
de gelegenheid werd gesteld de nieuwe fabriek
te bezichtigen, opmerkte, het heeft niet lang
geduurd of de fruitcultuur in ons land, die een
oogenblik door den Amerikaanschen concurrent
in de schaduw dreigde te worden gesteld, heeft
zich aan de gewijzigde omstandigheden aange
past; er is krachtig aangepakt om den achter
stand in te halen en, al blijft er altijd ruimte
voor verbetering, het Nederlandsche fruit staat
weer aan de spits. Onder leiding der veilingen
worden de vruchten op tijd geplukt, coöperatief
gesorteerd op kleur en grootte en in uniform
teld, maar dètt weet ik er nu toch wel van, dat
het bestaat uit het zuivere sap van appelen en
nog twee andere vruchtensoorten, vermengd
met een beetje suiker.
Dat is alles! De smaak is de natuuriyke
fust verpakt de eerste kwaliteit van ons fruit
kan wedy'veren met het Amerikaansche.
Toch is het bij de beste zorgen niet mogehjk
een oogst binnen te halen, die uitsluitend uit
prima fruit bestaat; appelen en peren zyn en
worden nooit fabrieksarti-
kelen den invloed van
weer en wind, van zonne-
schyn en regen kan men
niet ontgaan.
De geheele oogst zal dus
nooit uitsluitend tafel-
ruit kunnen opleveren; al
tijd zal een deel, door afwij
king in kleur, vorm of door
lichte beschadiging, niet als
prima fruit verkocht kun
nen worden. Ook dit deel
van den oogst kon evenwel
als versch fruit nog wel een
afzetgebied vinden, maar het
is duideiyk, dat, hoe meer
de fruitcultuur vooruitgaat,
hoe nadeeliger de invloed
van dit minder mooie fruit
op den prijs van het betere
zal zyn. Om dus het prima
fruit aan het Nederlandsch
publiek tegen loonende prij
zen te kunnen verkoopen
(naar het buitenland ver
zenden gaat door de zware
invoerrechten en de contin-
genteeringen niet meer) is
het noodzakeiyk het fruit,
dat niet aan alle eischen voldoet, uit de vruchtensmaak, de goudgele kleur is de natuur-
consumptiemarkt te nemen.
Daartoe nu stelt de nieuwe Perl-fabriek in
staat. In den afgeloopen herfst heeft dez« op
de Nederlandsche fruitveilingen reeds meer dan
drie miljoen K.G. fruit afgenomen, om daarvan
haar nieuwe product te bereiden, waardoor de
prüzen voor de Nederlandsche producenten al
dadeiyk zeer gunstig werden beïnvloed. Het is
toch voor de bereiding van Perl wel noodig
eerste kwaliteit fruit te verwerken, fruit dat
goed rijp en gezond is, maar het uiteriyk der
vruchten legt geen gewicht in de schaal, zoo
dat het prima tafelfruit voortaan niet meer
de concurrentie zal hebben van het weliswaar
goede, maar door zijn uiterlijk niet zoo aan-
trekkeiyke fruit.
Wat is nu eigeniyk het nieuwe product
Perl?
Heel precies heeft de directie der Hero-fa
brieken het, om begrypelijke redenen, niet ver-
lijke, zonder bijmenging van eenig kleurmiddel
verkregen ....het eenige geheim is de wyze
waarop dit sap, alweer zonder er iets aan toe
te voegen, houdbaar gemaakt wordt, een ge
heim, dat je niet ontdekt, ook al kan je de
heele fabriek vr« bezichtigen.
Allereerst worden de aan de fabriek aange
voerde vruchten zorgvuldig gewasschen, waar
na ze in speciale persen, onder een druk van
700 atmosferen worden uitgeperst, een druk,
zóó groot, dat aan sap een gewicht van 80 pet.
van dat van het oorspronkelijke fruit wordt
verkregen. Dit sap wordt in groote, in koele
kelders geplaatste bakken vergaard, waar het
wordt geklaard, doordat de grovere bestand-
deelen er bezinken. Vervolgens wordt het sap
weer uit de bakken gepompt en door filters, die
evenals alle machines, waarmee het sap in aan
raking komt, met het oog op de zich daarin
bevindende zuren, inwendig zijn verzilverd, in
groote tanks geperst, die van 10.000 tot 37.000
liter kunnen bevatten. Vervolgens wordt het
sap ingedikt (geconcentreerd), waardoor het
niet meer gist en tot op één twaalfde van het
volume wordt teruggebracht. Voor deze indik
king is geen conserveermiddel noodig, zoodat
het sap niet van smaak verandert. Drie miljoen
K.G. van deze strooperige massa kan in de
tanks bewaard worden.
Dit indikken geschiedt niet, zooals men wel
licht zou denken, door verhitting hoe het dan
wel geschiedt is het eerste deel van het fa
brieksgeheim. Het tweede deel is de steriele af
tapping van het weer verdunde sap in de
flesschen. Niet alleen worden de flesschen, na
zorgvuldig te zyn schoongemaakt, door ver
hitting steriel gemaakt, waarvoor zy een uur
en veertig minuten in een tot 100 graden ver
hitte ruimte verbiyven, maar ook worden zy in
een geheel steriele ruimte onder steriele con
dities met het reeds steriele sap gevuld, waar
door het dan ook mogelijk is het sap desnoods
jarenlang te bewaren, zonder dat het de minste
verandering ondergaat. De beide vulmachines,
ingenieuse toestellen, waarin de flesschen on
der absoluut steriele omstandigheden worden
gevuld en gesloten, kunnen ieder 2500 flesschen
per uur vullen; de aanvangscapaciteit der fa
briek is dan ook vüftien miljoen fleschjes, die
natuurlijk door bijplaatsing van meerdere vul
machines aanmerkeiyk kan worden vergroot.
Reeds nu, na nog maar zoo kort geleden in
den handel te zijn gebracht, blijkt Perl zeer
in den smaak te vallen (er zijn al handelaars,
die voor de zesde en zevende maal hebben na
besteld); wat zal het dan worden, als het war
me seizoen komt en deze zoo verfrisschende en
gezonde drank de beste blijkt om den dorst te
verslaan?
Jammer maar, dat de populariseering door
sommige caféhouders wordt tegengewerkt, door
dat ze een fleschje Perl, waarvoor ze toch aan
de fabriek niet meer dan 11 cent betalen, voor
niet minder dan 35 cent willen verkoopen, wat
dus een winst van meer dan 200 pet. beteekent
en meer dan het dubbele is van het bedrag,
waarvoor men een fleschje in den winkel kan
koopen.
Het is evenwel niet twyfelachtig, of deze ge
zonde, verfrisschende en voedzame drank zal
spoedig algemeen gewaardeerd worden, niet
alleen door de fruit-telers, die er hun door in-
voerbelemmeringen verloren afzetmogehjkheid
door terug winnen, maar ook door het publiek,
dat iets eoeds altyd wel weet te waardeeren.
ARTHUR TERVOOREN.
