OM
Nationaal park op de Veluwe
Het Federatie-elftal in Haarlem
Van bat en bal
NAAR HETH.B.C.-VELD
ZATERDAG 20 MEI
Het Haarlemsche elftal voor een
moeilijke opgave
Junioren in actie
I.V.C.B.-OVERZICHT
Kolping's laatste kans?
I. V.C.B.
Programma voor Zondag
D. H. V. B.
Programma voor Zondag
H
K. N. V. B.
Programma voor Zondag
K.N.V.B.-OVERZICHT
De strijd om de punten
JOURNALISTENBEZOEK
AAN WEENEN
Ontvangst bij Bondskanselier
Dolfuss
BOEKBESPREKING
Voetbal belemmert een vlotte
afwerking der competitie
VEELZIJDIG PLAN
Examen Paedagogiek M. O. A.
Boerderijen afgebrand
Parkaanleg als steun der boom-
kweekerij. Stichting van een
arboretum. Een Neder
landsch kunst
museum
Een mooi object voor
werkverschaffing
W ordingsgeschied enis
der plannen
De Hooge Veluwe'
Een wildpark
De kosten
Voor de voetballiefhebbers uit Haarlem en
omstreken valt er morgen heel wat te genieten.
En ook voor hen uit Amsterdam en omgeving,
want niet minder dan het vertegenwoordigende
elftal der R. K. F. komt morgen bij H. B. C.
in Haarlem op bezoek en voor hen die nog nim
mer ons Roomsch Nederlandsch elftal in actie
hebben gezien, is het dus een buitengewone ge
legenheid met het puikje van Roomsch Neder
land te komen kennismaken. En waar het Ne-
derlandsche elftal zijn wedstrijden gewoonlijk
pleegt te spelen in het Zuiden van ons land, is
dit dus een zeer bijzondere gelegenheid en we
twijfelen er niet aan of Heemstede zal morgen
een ongekend aantal toeschouwers moeten her
bergen daar de wedstrijd tusschen ons elftal en
dat van hét District Haarlem ongetwijfeld een
groote belangstelling verdient.
Zooals bekend is, staan enkele internationale
wedstrijden op het programma; de volgende
week is het HollandBelgië en in Juni trekt
het Nederlandsch elftal naar Hannover om
Duitschland te bestrijden. Reeds zijn hier en
dad? eenige proef wedstrijden gespeeld om een
zoo sterk mogelijk elftal op de been te brengen,
verleden week was het Missiefinale zoodat de
technische commissie der R. K. F. voldoende
gelegenheid had haar keus te doen en voor
morgen is dan ook een officieus elftal samen
gesteld, dat er als volgt uitziet:
Alsemgeest,
DHL
Strieder, v. Laarhoven,
Leonidas MULO
Jos. v. Eekeren, Smits, Chorus,
MULO Lachapelle Geleen
Roncken, v. d. Hoogen, v. Dorst, Alsemgeest,
DEV WY Brabantia DHL
Claessens.
Sitt. Boys.
Het elftal voor den wedstrijd tegen de Belgen
Wordt na den strijd van morgen gekozen, want
in het Haarlemsche elftal schuilen enkele
krachten die ongetwijfeld voor een verkiezing
in aanmerking komen.
Het Haarlemsche elftal is voor de groote ont
moeting met de grootste zorg samengesteld,
Want in Haarlem heeft men een reputatie te
verliezen. Immers, het District Haarlem heeft
in tallooze wedstrijden getoond tot uitstekende
dingen in staat te zijn en ondanks het verlies
van diverse uitnemende krachten aan het neu
trale kamp, mag de kracht van het Haarlem
sche elftal zeer zeker niet onderschat worden
en door het spelen van eenige zeer nuttige
oefenwedstrijden heeft men thans een ploeg
gevormd, welke zeer zeker het vertrouwen van
eiken Haarlemmer geniet.
De voorhoede is sinds het vorige jaar onver
anderd gebleven, terwijl we in de halflinie Kor-
tekaas inplaats van Nijssen aantreffen. De stoere
H. B. C.-er zal heel goed moeten spelen om den
Santpoortmidhalf te verbeteren maar in haar
geheel zal de halflinie der Haarlemmers het wel
doen. De achterhoede is eenigszins gewijzigd n.l.
in dien geest dat de eindelijk ontdekte Gigen-
gack rechts speelt met D. Nijssen als linker
partner. Het doel wordt weer verdedigd door
Heemskerk en het zal de R. K. F.-voorhoede
moeilijk vallen dit trio te passeeren.
Volledigheidshalve geven we hier de juiste
opstelling:
Heemskerk,
Geel-Wit
Gigengack, Nijssen,
Geel-Wit Santpoort
Kamer, Kortekaas, Vinken,
TYBB HBC HBC
Gerrits, Toledo, Ruigrok, Put, Kaldenbach.
Santpoort HBC HBC TYBB Santpoort
De wedstrijd wordt gespeeld op het H. B. C.-
terrein aan den Heerenweg tegenover de R. K
kerk. Vanaf het station te bereiken met Lijn I
tot aan de halte IJzeren Brug, Heemstede.
Het H. B. C.-terrein dat sedert kort een
groote verandering' heeft óndergaan, kan mo
menteel wedijveren met de beste inrichtingen
in den lande. De R. K. F. Wordt een waardige
ontvangst bereid en duizenden toeschouwers
kunnen uitstekend den wedstrijd volgen. Het is
nu maar de vraag of er op een record aantal
toeschouwers kan gerekend worden. De Heem
stedenaren hopen zulks wel en we hebben goe
den moed dat het District Haarlem met een
dergelijken wedstrijd succes zal boeken.
De Haarlemsche Voetbaldagen hebben zich
immer in een overgroote belangstelling mogen
verheugen. Thans geldt het een strijd tegen
het puikje van Roomsch Nederland, zoodat we
op een uitverkocht huis rekenen. De Haarlem
mers zullen het ongetwijfeld als een eer be
schouwen tegen het Roomsche Nederlandsche
elftal een behoorlijk resultaat te bewerkstelli
gen en wanneer zij hun gewonen vorm weten
te benaderen valt van den uitslag al heel wei
nig te zeggen.
Het voetbalseizoen loopt ten einde, maar
H. B. C. heeft er voor gezorgd dat voor onze
Roomsche beweging nog eens flink propaganda
kan gemaakt w'orden en we vertrouwen dat de
dag van morgen in de annalen der Roomsche
Haarlemsche voetbalgeschiedenis met gulden
letters kan worden opgeteekend.
De wedstrijd vangt aan om half drie en wordt
voorafgegaan door een interessante krachtme
ting tusschen de Junioren-elftallen van Haar
lem en Amsterdam. Aanvang één uur.
Een waardig besluit van het voetbalseizoen in
Haarlem.
Mogen de Heemstedenaren niet teleurgesteld
worden.
N%gr we reeds vernamen, is de aanvraag voor
kaarten enorm, zoodat een ieder wordt aange
raden tijdig aanwezig te zijn.
H. B. C. geniet in het organiseeren van be
langrijke voetbalkampen een uitnemende repu
tatie en we twijfelen er niet aan of zij zal ook
morgen succes oogsten. De Elftalcommissie der
R. K. F. zal geheel voltallig aanwezig zijn. We
zijn werkelijk belangstellend naar het resultaat
van den strijd, want de Haarlemmers zijn vol
goeden moed op een eervol resultaat. Het spel
peil in het Haarlemsche District wettigt vol
komen het vermoeden dat het Federatie-elftal
niet dan met de grootste moeite een overwin
ning kan behalen. Het zal er dan ook spannen
op Berkenrode.
De strijd om den hoogsten titel in de R.
K. F. is dit jaar al zeer interessant, want in
de verschillende streken wordt hardnekkig ge
vochten om de eind-vertegenwoordiging.
Zoo speelde Valkenburg Zondag j.l. in Weert
tegen Wilhelmina 22 gelijk en ziet de stand
er als volgt uit:
Wilhelmina
Valkenburg
Kolping
2 11
10 1
10 0
0
0
1
3 5—4
1 2—2
0 2—3
Kolping moet morgen by Valkenburg op be
zoek en wanneer de club uit Helmond ver
liest, en daar is o.i. groote kans op, wordt zij
vrij zeker uitgeschakeld en stijgen de kansen
der Valken enorm. Dezen krijgen dan hun
zwaarsten concurrent, Wilhelmina, nog op be
zoek.
De promotie-competitie is voor de Amster
dammers weinig hoopvol begonnen. V. V. A.
verloor n.l. met 43 van V. V. IJ. en dat nog
wel op eigen grond. V. V. Y. is dus reeds met
één been in de eerste klasse, hetgeen uit on
derstaande cijfers blijkt:
V. V. Y. 2 2 0 0 4 10—3
V. V. A. 1 0 0 1 0 3—4
Limvio 1 0 0 1 0 06
V. V. A. en Limvio ontmoeten elkander mor
gen op het Limvio-terrein waarbij de verlie
zende partij zijn illusies wel kan opbergen.
Afgaande op de resultaten tegen V. V. Y. door
beiden behaald, ligt thans een Amsterdamsche
zege in het verschiet. En dan is er nog kans.
Maar Limvio zal haar laatste kans met hand
en tand verdedigen.
Twee eerste klaswedstrijden vragen nog de
aandacht en daarbij zijn de Amsterdamsche
elftallen betrokken.
De Meer krijgt bezoek van Fortitudo en kan
de punten thuis houden, maar of Wilskracht
in Zaandam eenig succes zal boeken meenen
we te moeten betwijfelen.
Voorts kan in de tweede klasse Spartaan
II thuis van L. en S._ winnen.
Kainpioens-
competitle
KolpingValkenburg
Promotie
degradatie-competitie
LimvioWA
le klasse
RKVVL—Volharding
RKONSCaesar
KimbriaMarsana
3 GennepSVB
F VVZ—Wilskracht
D: MeerFortitudo
2e klasse
A7 Lachappelle
Oudenbosch
A2SNP—Oranje Wit
C SWV—Kolping 2
D HerculesBSV
WS—UW, rest. 45
min.
E RKBSV—Caesar 2,
15 en 45 min.
G FWBelfeldia
A Constantia
Wanssum
ConcordiaSSS
L MVV—SCE
DWSMobilia
rest. 45 min.
O Spartaan 2—
L. en S.
ie klasse
DActivitas 1
Leonidas 2
2e klasse
C Alliance 1
St. Martinus 1
ESGV 1—HVC 1
Ria 1—RCD 1
F Donk 2—GDA 2
3e klasse
EDos 2—VVSB 1
Reserve 3e klasse
A Always Forward 3
WW 2
Voorwaarts 2
Victoria 2
DHBC 4SJC 3
E Westlandia 2Lenig
en Snel 2
Reserve 4e klasse
B Zouaven 2Union 2
DVolendam 4
Purmerend 2
EKGBZouaven 3
De Valken 3
St. Jan 3
G GVO 2—HSV 2
H SVA 3—VVZ 4
LSVF 2—Victory 3,
O Gezellen Vier 4
SVF 3
WA 5—RKAV 4
PP WF 2—NVC 4
Beslissings
wedstrijden
St.
Michael 1—RVV 1,
terrein GDA
WP 2—AW 2, terrein
Wilhelmus
Bisschopsbeker
wedstrijden
Groep 1
Celer 1Donk 1, ter
rein St. Ignatius
Excelsior 2
Overschie 1
Blauw Zwart 1
Westlandia 1
„Een prachtig complex van heide en bosch" een der mooiste natuurmonumenten, die
men zich denken kan
De uitslagen van Zondag j.l. hebben de span
ning in de kampioenscompetitie doen terug-
ke»ren.
Van groot belang is de wedstrijd in IJmuiden
tusschen Stormvogels en Go Ahead. Feijenoord
heeft de vorige week zijn vorm teruggevonden
en versloeg de Stormpieten met 40. Er zijn
nog vele mogelijkheden, maar het jongste succes
van de Rotterdammers wijst er o.i. op, dat de
hoogste titel dit jaar in Rotterdam terecht
komt.
De winnaar van StormvogelsGo Ahead zal
intusschen voorloopig den kop nemen. De IJmui-
denaars zullen geducht van zich af moeten bijten
willen zy succes hebben. Mochten de gasten
met de eer gaan strijken, dan staan de Ooste
lijke vertegenwoordigers er uitstekend voor, want
zij hebben nog drie thuiswedstrijden voor den
boeg.
Velocitas—P. S. V. zal weinig krachtsverschil
geven en het terreinvoordeel kan den Noorde
lijken de overwinning wel eens bezorgen.
Zeeburgia en Blauw-Wit zetten een vrijwel
wanhopigen stryd om een plaats in de eerste
klasse voort. Het moet tenminste al raar loopen
als H. F. C. niet zegevierend uit dezen strijd te
voorschijn komt.
De verliezer van Zeeburgia—Blauw-Wit is
practisch uitgeschakeld.
Excelsior en H. V. V. is niet minder belangrijk.
Een gelijk spel lijkt ons hier niet onwaarschijn
lijk.
Robur moet van Hengelo winnen, anders
worden de papieren der Apeldoorners vrijwel
waardeloos.
Kampioenschap van
Nederland
VelocitasPSV
Stormvogels
Go Ahead
Af deeling I
Promotiecompetitie
2e klasse
Zeeburgia—Blauw Wit
Promotiecompetitie
reserve 3e klasse
OSV 2—DWV 2
Reserve 3e klasse B
Wilhelmina Vooruit 2
DSV 2
Afdeeling II
Promotiecompetitie
2e klasse
Excelsior—HVV
2e klasse B
FortunaOvermaas
Promotieeompetitie
3e klasse
Steeds Hooger
Scheveningen
3e klasse B
Transvalia
Naaldwijk
3e klasse C
Coal—GSV
Promotiecompetitie
4e klasse
HillegomRijswijk
MAAS—
's-Gravenzande
4e klasse B
Zwart-Blauw
Archipel
4e klasse D
Delfia DVK—WIK
4e klasse E
SFCDCV
Afdeeling III
Promotiecompetitie
2e klasse
Robur et Velocitas
Hengelo
2e klasse
RODA—DOTO
Promotiecompetitie
3e klasse
ZutphaniaPhenix
EendrachtTEC
Promotiecompetitie
4e klasse
La Première
Nijverdal
De GazelleLochem
terrein Daventria
grensr. F. Stegeman
én J. Nikkels
OBIOD—WAVV
Promotiecompetitie
reserve 2e klasse
Wageningen 2AZC 2
Afdeeling IV
Promotiecompetitie
2e klasse
JulianaMiddelburg,
half drie
VVV—Hero
Afdeeling V
le klasse
VeendamFrisia
Promotiecompetitie
2e klasse
Friesland—FVC
Op de terugreis van Hongarije naar Neder
land werden de Nederlandsche journalisten, die
een studiereis naar Oostenryk en Hongarije
hebben gemaakt, Donderdagavond in het mi
nisterie van Defensie te Weenen door de regee
ring ontvangen.
Na een begroeting door den Staatssecretaris
voor het Verkeer Neustadter Stürmer, vereenig-
den de journalisten zich aan een eenvoudigen
maaltijd, waaraan ook verschillende Oostenryk-
sche autoriteiten aanzaten.
Tijdens den maaltyd verscheen de Bonds
kanselier Dolfuss in het gezelschap en begroette
de Nederlandsche journalisten namens de Oos-
tenrijksche regeering. In het kort zette hij het
doel uiteen, dat zyn regeering in Oostenrijk na
streeft. Vervolgens wees hij op de vriendschap
pelijke betrekkingen, die tusschen Nederland
en Oostenrijk bestaan en hü sprak de hoop uit,
dat dit bezoek van Nederlandsche journalisten
zal bijdragen tot verdere uitbreiding van de
vriendschapsbanden tusschen beide landen.
Namens de Nederlandsche journalisten dank
te de heer L. A. P. M. van den Broeke voor den
ontvangst.
BIJBELSCHE GESCHIEDENIS
door Dr. Jos. Keulers. 18e afl.
J. J. Romen Zonen, Roer
mond'.
Om zijn inhoud deze 18e aflevering behan
delt Het laatste Avondmaal en de Glorievolle
Opstanding na Jesus' Zoendood op Calvarië
is deze aflevering zeker de mooiste van alle tot
nu ^toe verschenen fasciculen. De toelichting der
verschillende gebeurtenissen door dr. Jos. Keu
lers is uiterst bevattelük en in al haar beknopt
heid toch zoo volledig mogeiyk. Wederom illus-
treeren een aantal meer of minder goed ge
slaagde platen van Jos. Speybrouck den tekst.
De teekenaar heeft zich niet altijd kunnen
ontworstelen aan illustere voorbeelden of de
tails daaruit. Maar wyi de tekst toch steeds van
het allergrootste belang is, moge dit niemand
onzer lezers weerhouden op dit weldra voltooi'
de prachtwerk in te teekenen.
S.
Het wil met de cricketcompetitie nog niet
erg vlot. H. C. C. en Rood en Wit ïyden
sterk onder de voetbalbeslommeringen, waarin
H. V. V. en H. F. C. momenteel nog gewikkeld
zijn, terwyi tot overmaat van ramp V. O. C.,
de cricket spelende voetbalclub, in degradatie
wedstrijden betrokken werd, zoodat van een re'
gelmatige afwerking van het eerste klasse pro'
gramma gedurende de eerste maand geen
sprake kan zyn.
Dit is wel heel jammer, omdat ditmaal ge
broken is met het systeem de Meyere en de
clubs dus een heele competitie te spelen heb
ben. In verband met de promotie- en degrada
tieregeling op het eind van het seizoen zal
nummer 1 van de Overgangsklasse de plaats
van nummer laatst der eerste klasse innemen
is het noodzakelyk dat alle wedstrijden ge-,
speeld worden. Neemt men hierbij in aanmer
king dat de algenieene vergadering van den N.
C. B. heeft bepaald dat verregende wedstrij
den overgespeeld zuil enworden, dan biykt hier
uit wel duidelyk dat bij een nat seizoen, de
geheele cricketcompetitie in het honderd dreigt
te loopen. Ook reeds by goed weer zal de com
petitieleider heel wat moeite hebben om alles
voor September af te werken. Eenige wedstrij
den op Zaterdagen zullen er wel het noodza
kelijk gevolg van zijn.
De eerste klasse competitie vangt Zondag
met een tweetal wedstrijden aan.
Als eerste ontmoeting vermeldt het program
ma het treffen tusschen P. W. en Rood en Wit
te Enschede. Een lastige uitwedstrijd voor deze
Haarlemmers. Wel behoeft men P. W. niet on
der de sterkere clubs te rangschikken en heeft
Rood en Wit op papier een beter elftal, doch
wy weten van ouds dat de Enschedesche club
op eigen grond toch niet makkelijk te kloppen
is. De P. W.'ers moeten dit seizoen den steun
van Mr. B. Davidson missen, die thans weer
voor zijn oude club, Rood en Wit speelt. Onge
twijfeld is dit een verzwakking voor het Ooste
lijke team, doch daar het Werkrijgen van een
goede plaats op de ranglyst thans voor alles
zaak is, zullen de P. W.'ers wel hun uiterste
best doen om althans in de thuiswedstrijden
zoo weinig mogelyk te worden geklopt.
De tweede wedstrijd vindt te Amsterdam
tusschen V. R. A. en Haarlem plaats. De uit
slag schijnt ons hier minder twyfelachtig. Wy
kunnen niet aan den indruk ontkomen dat
Haarlem een moeilyk seizoen tegemoet gaat.
Aanvallend kan de Schoterwegclub behoorlijk
mee komen, doch onze verwachtingen voor
hun prestaties aan de wickets gaan niet zeer
hoog. Tegenover de «vrij sterke V. R. A. ploeg
kunnen wij Haarlem weinig kans geven. Ge
lukkig is er ook by cricket nog ruimte genoeg
over voor verrassingen, zoodat de Spaarne-
stadmenschen niet bij voorbaat reeds alle
hoop behoeven te laten varen.
In Overgang A zijn drie wedstrijden vastge
steld, waarvan de belangrykste tusschen de
beide ex-eerste klassers V. V. V. en A C. C.
gaat. Ongetwijfeld schuilt er onder dit tweetal
een kampioens candidaat. Wy geven V. V. V.
de meeste kans.
De leidende ploegen van het vorige seizoen
H. B. C. en het Nymeegsche Quick ontmoeten
elkaar ook reeds op den eersten dag. H. B. C.
schijnt ons iets minder sterk dan verleden
jaar. Quick heeft hier een goede kans. Kam
pong en V. R. A. II zyn naar onze meening
beide outsiders. Hier ligt een overwinning der
thuisclub wel eenigszins in de lijn der ver
wachtingen.
In de andere afdeeling ontmoeten R. C. H.
en Rood en Wit 2 elkaar te Heemstede. Wij
gelooven niet dat de weinig getrainde R. C. H.-
ploeg zich tegen de Spanjaardslaanreserves zal
kunnen handhaven.
Voor het examen Paedagogiek M. O. A slaag
de aan het Psychologisch-Paedagogisch-Insti-
tuut der R. K. Leergangen te Tilburg: Zr.
Francesco (A. M. C. Wienker) te Reuver.
Vrijdagavond ongeveer half elf is de boerderij
van W. Snitselaar te EServeen naby De Klomp
tot den grond toe afgebrand. Twee in de nabij
heid staande hooibergen met aangrenzende
schuren werden eveneens een prooi der vlam
men. Het vee kon worden gered. Een groot aan
tal kippen kwam echter in de vlammen om. De
oorzaak van den brand is onbekend. Verzeke
ring dekt de schade.
„Er ligt midden en hoog op de Veluwe een
enorm complex van heide en bosch, dat, als het
in het bezit ware geweest van het Rijk, zou zijn
geweest een van de mooiste natuurmonumenten,
die men zich denken kan."
Zoo sprak, doelende op de „Hooge Veluwe",
de heer Henri Polak, de schryver van het be
kende werk: „Van ons kleine land en zijn
groote schoonheid", bij de behandeling van den
Natuurschoonwet in de Eerste Kamer (14 Maart
1928) en hy voegt er aan toe, dat het feit, dat
dit enorm bezit in handen van één particulier
kon komen, tot bewijs kon strekken van een
der vele gelegenheden, „die verwaarloosd zijn
geworden, om voor het Nederlandsche volk wer-
kelyk grootsehe natuurmonumenten te bewa
ren".
En de toenmalige Minister van Binnenland-
sche Zaken en Landbouw, Mr. J. B. Kan, moest
in antwoord daarop de verzuchting doen hoo-
ren: „Wanneer de Staat in zóó goeden doen
was, dat hij er aan zou kunnen denken, byv.
een landgoed als de „Hooge Veluwe" te koo-
pen, dan zouden wij een heel eind verder zijn,
maar de geachte afgevaardigde zal uit veel, dat
is voorgevallen, hebben bespeurd, dat de waar
de van dit landgoed zóó hoog wordt aangesla
gen, dat het ver buiten het bereik van den
Staat valt."
En ziet, juist vijf jaren later hebben de ge
volgen der wereldcrisis dit mogelijk gemaakt,
en deze vrome wensch, voor naar verhouding
geringe offers, binnen het bereik van den Staat
gebracht.
Het mag als bekend worden verondersteld,
dat het aanbod van den heer en mevr. Kröller
met de memorie van de Commissie tot Stichting
van een Nationaal Park, door de betrokken Mi
nisters ter fine van advies is gesteld in handen
van een interdepartementale commissie onder
presidium van den Thesaurier-Generaal, Mr.
Dr. A. van Doorninck. Ook zal het bekend zijn,
dat het rapport dier commissie door de Regee
ring is aanvaard, evenals de verdere gang van
zaken, n.l. de indiening van eene nota van wij
ziging v. h. wetsontwerp inzake de credietver-
leening aan de boomkweekeryen en de terug
name daarvan door den Minister van Economi
sche Zaken en Arbeid, dit laatste onder voor
behoud er nader op terug te zullen komen.
Doch wat men mogelijk niet weet, is dat reeds
voor lange jaren de heer en mevrouw Kröller
het als hun ideaal'beschouwden „de Hooge Ve
luwe" voor het Nederlandsche volk te behouden.
Tengevolge van de wereldomstandigheden zijn
zij verhinderd geworden aan deze plannen vas
ten vorm te geven.
Uit de le alinea van art. 3 der Stichtingsacte
van de reeds bestaande Kröller-Müller-Stich-
ting blijkt reeds dit ideaal der Stichters. Deze
luidt:
„Doel der Stichting is het scheppen en in
.Stand houden van een monument, hetwelk
„een beeld geeft van de geestesrichting van den
„huidigen tijd, zulks tot nut en genot der ge-
„meenschap."
Daartoe uitgenoodigd door de Commissie tot
Stichting van een Nationaal Park, is de Neder
landsche Pers dezer dagen op de Hooge Ve
luwe" bijeengekomen, om door bezichtiging en
door voorlichting over de wordingsgeschiedenis
van de plannen tot Stichting van een Natio
naal Park, een inzicht te krijgen van de bedoe
lingen dier plannen.
Het was op 5 Juli 1932 aldus de voorzitter
der Commissie tot Stichting van een Nationaal
Park, Jhr. G. F. van Tets van Goidschalxoord
dat ik een bezoek kreeg van den bekenden
Boskoopschen kweeker, den heer J. H. van
Straaten van Nes, die mij mededeelde, dat door
de overbekende exportbelemmeringen en de
vrywel stilstaande binnenlandsche leveringen,
de Nederlandsche boomkweekerijen in Boskoop
en andere vaderlandsche centra van cultuur
ook de verspreide boomkweekerijen natuurlijk
er zoo bedroevend voorstonden, dat, zoo niet
spoedig hulp werd geboden, millioenen heesters
en planten in tal van verscheidenheden, door
jarenlangen noesten arbeid verkregen en tot
voor enkele jaren den roem van Nederlands
kweekkunst in heel de wereld vertolkende, door
verbranding zouden moeten worden vernietigd.
De heer van Nes had gezocht naar een oplos
sing om al dit schoons daarvoor te behoeden en
tevens dit voor het nageslacht te bewaren. En
hy meende daarom een in de oorlogsjaren
prijsgegeven denkbeeld weer te moeten opvat
ten en pogingen aan te wenden tot de stichting
te komen van een „Nationaal Park".
Het denkbeeld vond ik zoo mooi en bood
buitendien voor zoo talloozen last not least
voor den Staat zoovele goede voordeelen, dat
mijn levendige belangstelling voor deze ge
dachte terstond werd gaande gemaakt.
Want wanneer toch de Staat de uit te plan
ten producten tegen een zeer matigen prijs-
desnoods onder kweekprijs afkocht van de
kweekers, waren deze op de meest eervolle wijze
daarmede eenigermate geholpen, het zou de te
geven credieten kunnen beperken en ruimte
geven in de kweekerijen ter opkweeking van
datgene, dat anders door te nauwe beplanting
verstikken zou, althans onverhandelbaar zou
worden.
Buitendien zou het een schitterend object
voor werkverschaffing worden, waarby de om
liggende gemeenten gedurende meerdere jaren
velen hunner werkloozen voor nuttig opbou
wend werk zouden kunnen onderbrengen.
Voorts zou daarmede een Nationaal Park kun
nen worden gesticht, dat in schoonheid zyn
wederga in Europa niet licht zal vinden. Want
wanneer men bedenkt, dat men daarin hon
derdduizenden rhododendrons en azalea's,
blauwsparren, meidoorns en andere in voorjaar,
zomer en najaar „schoone-kleurschakeeringen-
veroorzakende" boomen, heesters en vaste plan
ten zou kunnen uitplanten natuurlijk voor
zoover die daar groeien kunnen! dan is het
te begrijpen, dat zulks eenmaal tot stand
gebracht en goed verzorgd bij goede reclame
een stroom van vreemdelingen naar Nederland
zal kunnen brengen, zoodra het internationaal
verkeer weder gemakkelijker zal worden. Men
bedenke b.v., dat „Kew Gardens" jaarlijks vele
duizenden menschen trekt om 3000 bloeiende
rhodo's te zien.
En ten slotte het uitgeplante artikel wordt
een reclame voor zichzelf tot heil van onze ver
maarde kweekeryen, waarvan toch ieder recht
geaard Nederlander wil hopen, dat zij opnieuw
zullen worden tot een bron van Nederlands
welvaart.
Nog denzelfden avond van het bezoek des
heeren van Nes had ik gelegenheid met den
heer W. H. de Beaufort, Directeur van eenige
zich op bosch- en landbouwgebied bewegende
vennootschappen en o.m. ook lid van den
Boschraad, bij gelegenheid eener commissaris
vergadering der Nederlandsche Heidemaat
schappij over deze plannen te spreken. De heer
de Beaufort deelde mijne instemming met de
plannen van den heer van Nes en voorloopig
met ons drieën togen wij terstond op onder
zoek uit. Spoedig reeds bleek, dat het gewenscht
was een uitgebreidere Commissie te vormen, die
later nog met enkele personen werd aangevuld.
Intusschen was de aandacht gevestigd, zoo
wel door commissieleden als door eigenaars van
gronden, die iets van de plannen hadden ver
nomen, op diverse groote complexen terreinen
in en ook buiten de provincie Utrecht. Deze
werden alle door de Commissie bezocht, aan
eigenaren werden condities van verkoop, erf
pacht, huur, etc. etc. gevraagd, terwijl een des
kundig onderzoek door ambtenaren van het
Staatsboschbeheer, daarin bijgestaan door an
dere deskundigen, werd ingesteld naar de ge
steldheid van den bodem, ten einde te weten
te komen of het bedoelde materiaal aldaar zon
der bezwaar zou kunnen worden uitgeplant,
waarby de wijze van grondbewerking tevens
een punt van onderzoek uitmaakte. Toen in den
boezem der Commissie ook het denkbeeld naar
voren kwam om na te gaan of bij deze gelegen
heid eindelijk eens uitvoering gegeven kon wor
den aan de stichting van een Arboretum van
een 150 a 200 H.A., waarnaar de wetenschap
en ook de dendrologen en de kweekers reeds
zooveel tientallen van jaren hebben verlangd,
werd ook in die richting het grondonderzoek
Ingesteld.
Hoe mooi ook de andere voor het plan in
aanmerking komende complexen waren en wel
ke charme ook van die terreinen uitging, was
er geen aanbod, dat zooveel bood als „de Hooge
Veluwe", zoodat de Commissie in hare in De
cember 1932 aan den Minister van Binnenland
sche Zaken en Arbeid ingediende Memorie niet
geaarzeld heeft te kennen te geven, dat van
alle in die Memorie genoemde complexen de
„Hooge Veluwe" door haar het meest geschikt
voor de verwezenlijking dier plannen tot stich
ting van een Nationaal Park en Arboretum
werd geoordeeld.
Het ongeveer zes duizend H. A. groote land
goed bestaat uit 1700 H.A. bosch van 2080-
jarigen leeftijd, eveneens pl.m. 1700 H.A. stuif
zanden, 2400 H.A. heide en buntsteppe en nog
enkele honderden H.A. bouwland, tuinen, we
gen enz. Het grootste gedeelte is omrasterd, als
gevolg van den grof wildstand, welke op een
belangrijk gedeelte leeft, terwijl het goed door
kruist wordt door tal van verharde wegen, die
het naar meer dan eene zijde doen aansluiten
op het algemeen wegennet.
De gronden zijn echte Veluwsche zanden, al
naar hun waterhoudend vermogen, zéér ver
schillend van kwaliteit, terwijl ook hoogtelig-
ging en bijzondere gesteldheid een rol spelen.
De hoogere prae-glaciale gronden dragen ten
deele goed groeiend houtgewas, de fluvio-gla-
ciale heuvelmantel, die over de geheele Veluwe
zoozeer tot zandverstuiving neigt, vormt er het
eigenlijke natuurschoon, om zijn woest karak
ter gezocht. Uitgestrekte vlakten, ten deele
doorzet met de smeltgeulen van het landijs
waarin wij plaatselijke plassen aantreffen
vormen de aangewezen terreinen, waar land
bouw, bosch- en parkaanleg kans van slagen
hebben. Een open frissche zandbodem met niet-
stagneerend grondwater, maakt er plaatselijk
den weelderigen groei mogelyk, die ons zoo
vaak op de Veluwe verbaast in tegenstelling
byv. met de absoluut waterlooze Utrechtsche
heuvelen.
In het noordelijk deel bevindt zich een pl.m.
700 H.A. groote boschkem, welker bodem het
parkbosch dragen kan, dat onze Nederlandsche
kweekers voor oogen zweeft. Het is volstrekt
geen utopie hier met de noodige zorg een kleine
300 H.A. voor parkbosch te kunnen bestemmen,
waarin onze siergewassen kleur en schakeering
zullen brengen. Werkverschaffing en berging
van stadsvuil zorgen van den huidigen dag_
zijn hier om te zetten in oogenlust.
Zulk een vlakte van frisschen grondwater
stand, is het terrein om den „Deelensche
Wasch", waar men zich het plm. 250 H.A,
groote arboretum denkt. Ook hier zullen de
daareven genoemde crisiszorgen gediend kun
nen worden en een boom- en heestercollectie
kunnen opgroeien, die naast attractie als park,
ook hooge waarde uit wetenschappelijk oog
punt kan hebben.
Beide objecten parkbosch en arboretum
zullen verlichting kunnen brengen voor de be
proefde boomkweekerij, welke ten onzent van
te groot belang is om Slachtoffer van de crisis
te mogen worden.
Een derde object, dat de aandacht trekt, is
het tot op 8 a 900 H.A. in te perken wildpark.
Zal het te midden van dit veelzijdig recreatie
oord een attractie te meer zijn, van belang zal
het tevens wezen, hier onze grootste wildlevende
zoogdieren: herten en reeën voor het nageslacht
te bewaren.
Eindelijk in het zuiden nog een cultuurbosch:
„de Kemperberg", waaromheen een uitgestrekt
woeste-grondenterrein, verdere werkverruiming
brengende ontginning mogelijk maakt.
De „Hooge Veluwe" biedt dan ook alle gele
genheid om te worden een „Nationaal Park",
een recreatie-oord, zooals men het niet beter
wenschen kan en zoo wij onzen gezichtseinder
nog verder uitbreiden, zien wij in de nabuur
schap van dit park met de onvolprezen Veluwe-
zoom van natuurmonumenten, een nationaal
bezit van de allergrootste waarde. En wie weet,
of niet de tijd kan komen, dat het „Neder
landsch Openlucht-museum", naar breeder ba
sis zoekend, dan de „Waterberg" het bieden
kan, als een tweede „Skansen" heengroeit naar
de „Hooge Veluwe".
Nu nog enkele cijfers:
Los van het museum, waarvoor de funda
menten reeds zijn gelegd, is de pry's, die voor
het geheele gebied gevorderd wordt, 1 millioen,
op zoodanige voorwaarden te voldoen, dat de
contante waarde daarvan op 840 mille te stellen
is, wat per H.A. uitgedrukt de werkelijke mini
male prijs van 142.beloopt. Geheel aange
legd en beplant zal deze waarde na vijf jaren
een bedrag van 495.per H.A. beduiden,
waarbij valt aan te teekenen, dat een belangrijk
bedrag der stichtingskosten aan werkverschaf
fing en boomkweekerij-steun wordt uitgegeven,
bedragen die, hoe dan ook, voor deze crisis-
gevolgen besteed zullen moeten worden.
De voltooiing van het museum zal in den loop
der jaren 2 yx millioen vorderen, waarmede een
kunstcollectie, welker waarde op 5 millioen
wordt aangeslagen, kosteloos en duurzaam voor
het Nederlandsche volk verworven en behouden
blijft.
Naast 70 doeken van de klassieke Holland-
sche School, zal het museum 1000 stukken van
moderne meesters bevatten, daaronder 250 Vin
cent van Gogh's, naaét 275 beeldhouwwerken,
tallooze teekeningen en voorwerpen van grafi
sche kunst, porceleinen, antiquiteiten enz.
De jaarlijksche exploitatie-kosten zullen, hoe
belangrijk ook, zoo van park als museum, zéér
beïnvloed worden door het bezoek. Dever
wachting is, dat dit belangrijk zal zijn. De veel
zijdigheid van 't geen hier geboden wordt, zal
uit binnen- en buitenland bezoekers trekken en
de gemakkelijke verkeersmiddelen van dezen
tegenwoordigen tijd zullen de mogelijkheid tot
bezoek binnen het bereik van een ieder bren
gen.
