Eenheid een dringende eisch
Nederlands stem
te Genève
Het nieuws van heden
De Kabinetscrisis
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
HAARLEMS BISSCHOP
SPREEKT TE DELFT
VIERMOGENDHEDENPACT
Vermindering van
bewapening
ANTI-BRITSCHE ACTIE
IN JAPAN
DE BAROMETER
J
MAANDAG 22 MEI 1933
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Saamhoorigheid op politiek ter
rein en in de beoefening
der sport
Volk en priesters één
Katholieke sport
Katholieke politiek
Z.H.E. Mgr. J. D. J. Aengenent
Geest vah critiek
Volk en priester
Het Weer
De gedelegeerden worden het
eens; een termijn van
tien jaar
De Russische Wijnkoop
Judge Bingham, Amerika's nieuwe gezant in Engeland, wordt door den "burgemeester
van Plymouth bij zijn aankomst aan boord van het stoomschip „Washington" hartelijk
verwelkomd.
AMERIKA'S LUCHT-ARMADA
Hef antwoord van H. M. de Ko
ningin aan Roosevelt voorge
lezen ter Ontwapenings
conferentie
Het Gran Chaco-conf liet
De Volkenbond stelt arbitrage voor
Hugenberg tevreden
Over het handelsverdrag met
Holland
Nazi-actie in Sleeswijk
Denemarken bezorgd
Bevrijding van Indië geëischt
De Belgische regeering
aan het volk
Geen inflatie
Venizelos mag zich ver
dedigen
De Valera naar Rome
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
In de eerste dagen nog geen
oplossing te ver
wachten
Kard. Enrico Gasparri
Prefect van het opperste rechts
college der Apost. Signatuur
GESLEEPT ZWEEFVLIEGTUIG
Van Zürich naar Le Bour get
Schacht op de terugreis
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18384
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contrad sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Op den twaalfden diocesanen Katholiekendag
in het bisdom Haarlem heeft Z. H. Exc. Mgr. J.
D. J. Aengenent tijdens de plechtige algemeene
slotvergadering in de St. Hippolytuskerk een
rede uitgesproken, die wij om haar groote be
langrijkheid hier zooveel mogelijk woor
delijk laten volgen.
Mijne dierbare Diocesanen,
Wanneer ik thans aan het einde van dezen
zoo schitterend geslaagden dag enkele woorden
tot u mag richten, dan heb ik geen andere
bedoeling dan u te wijzen op enkele practische
punten, door de beleving waarvan gij in daden
zult omzetten, wat heden in theorie is behan
deld. Ik wil dan wijzen op enkele in ons katho
lieke gemeenschapsleven voorkomende verschijn
selen, die niet stemmen tot blijdschap, op en
kele lacunen, waarvan ik hoop, dat zij tenge
volge van dezen Katholiekendag zullen verdwij
nen. Hierbij wil ik aan niemand eenig verwijt
maken, en al moge ik ernstig pleiten, ik wil ir.
deze moeilijke tijden slechts spreken als een
bezorgde vader tot zijn kinderen om aldus
uwe geestelijke belangen het beste weten te be
hartigen.
Allereerst laat ik mijn gedachten dan gaan
over een punt, waarop de inleider in de eerste
sectie de aandacht vestigde: de katholieken
moeten saamhoorigheid toonen in de organi
saties, die voor ontspanning zorg dragen. Ik
heb deze stelling met groote vreugde gelezen
Op dit gebied is namelijk een tekort, dat zich
duidelijk openbaart in de beoefening van de
sport. Het is niet alleen gewenscht, maar ook
dringend noodzakelijk, dat de katholieke sport-
beweging meer sympathie ontvangt, want ook
over dit terrein moet de saamhoorigheid zich
uitstrekken. Het is jammer en droef te con-
stateeren, dat de katholieken nog niet de drin
gende noodzakelijkheid begrijpen sport te ba
seeren op katholieken grondslag. Het gaat er
niet alleen om de katholieken van de neutrale
sport verwijderd te houden, doch vooral om
sport in positieven zin dienstbaar te ma
ken aan de katholieke vorming van hen, die aan
sport doen. Nog altijd steunen katholieken neu
trale vereenigingen met hun geld en hun sym
pathie. Ik vraag met allen aandrang, dat die
mentaliteit moge veranderen, en het saam-
hoorigheidsbesef worde versterkt. Katholieken,
steunt de katholieke sportbeweging meer dan
tot nu toe met uw lidmaatschap en uw warme
sympathie! Ik vestig er echter de aandacht op;
dat ik hier niet bedoel sportvereenigingen, die
zich katholiek noemen, maar alleen die, welke
kerkelijk geautoriseerd zijn. Ik vraag daarom
den ouders hunnen kinderen te verbieden lid te
zijn van neutrale of zich katholiek noemende
sportvereenigingen.
Ik kom nu tot het tweede verschijnsel op het
gebied van het openbare leven, dat eveneens
niet stemt tot blijdschap. Gij hebt vooral de
laatste maanden gehoord, dat zoowel Z. H. de
Paus als de bisschoppen van Nederland drin
gendhebben aangespoord de eenheid te bewaren
ook op politiek terrein. Toen ik het vorig jaar
bij Z. H. den Paus werd ontvangen heb ik met
den H. Vader afzonderlijk besproken het gods
dienstige leven, het sociale organisatieleven er.
het politieke leven in ons vaderland. Speciaal
op politiek terrein heeft Z. H. de Paus gezegd
uit Zijn naam in het openbaar den katholieken
voor te houden, dat zij voor alles, boven alles,
na alles en tot eiken prijs de katholieke een
heid bewaren.
Ook de bisschoppen van Nederland hebben
in een gemeenschappelijk vasten-mandement
verzocht die eenheid te handhaven. Nu van
daag de saamhoorigheid tusschen de katholie
ken behandeld wordt, wil ik hier den bijzon-
deren nadruk op leggen. Waarom is die eenheid
geboden? Louter en alleen om deze eenvoudige
en voor een ieder te begrijpen reden, dat, wan
neer zij afbrokkelt, uw eigen hoogste geestelijke
en godsdienstige belangen in gevaar komen. Dit
is de eenige reden, doch zij is hoogst ernstig.
Met u ben ik er van overtuigd, dat er onder
katholieken verschil van meening bestaanbaar
en toelaatbaar is, waar immers de kerk de vrij
heid laat over bepaalde politieke programma
punten verschillend te oordeelen, zoolang deze
tenminste niet in strijd zijn met de geloofs
en zedenleer. Doch op ieder gebied van men-
schelijk handelen zijn wij verplicht een op zich
toelaatbare vrijheid prijs te geven, wanneer de
ze vrijheid gevaar zou opleveren voor godsdien
stige belangen.
Daar dit in onzen tijd practisch het geval is.
is deze vrijheid, die versplintering tengevolge
heeft, ontoelaatbaar. Degene, die op dit öoger.-
blik aan de afbrokkeling medewerkt, begaat een
v
hoogst onverantwoordelijke daad. Ik wil geen
scheidsrechter zijn in de juistheid van sommige
politieke meeningen, maar, omdat ik mij be
schouw te behooren tot de gezagdragers der Kerk
door God aangesteld die de zorg heeft
voor de godsdienstige belangen barer geloovi-
gen, spreek ik als bisschop en niet als politicus,
spreek ik ook in uw eigen belang en dat van
uw kinderen in de toekomst.
Ik kom thans tot het derde verschijnsel, dat
o.m. hierin bestaat, dat sommigen, die oogen-
schijnlijk niet aan de genoemde versplintering
willen meedoen, door woord en geschrift het
vertrouwen ondergraven in de leiders, waarvan
velen al vijf-en-twintig jaren en langer hun
beste krachten hebben gegeven. Dergelijke
mannen worden verguisd en als nietswaardig
betiteld. Zij, die aldus weliswaar binnen het
raam der organisatie hun ondergravingswerk
doen, vergeten, dat onze eminente leiders steeds
goede katholieken waren en zoo vooruitstrevend,
als dat in de gegeven omstandigheden moge
lijk was. Bovendien vergeten dezulken twee
belangrijke dingen: wij, katholieken maken niet
meer dan een derde deel van de bevolking uit,
zoodat, wie er dan ook in de leiding zouden
komen, het voor iedere leiding onmogelijk zou
zijn de verwerkelijking der idealen, die wij als
katholieken mogen hebben, tot stand te bren
gen, en tweedens, dat ons vaderland niet alleen
de crisis kan oplossen, daar wij deel uitmaken
van een internationale crisis, die alleen langs
internationalen weg is op te lossen.
Tenslotte, dierbare diocesanen, wil ik wijzen
op de saamhoorigheid tusschen volk en priester,
die niet zoo is, als te wenschen was. Wij moe
ten ervan getuige zijn, dat in den laatsten tijd
op den priesterstand wordt afgegeven, dat
menschelijke gebreken onrechtvaardig worden
vergroot en veralgemeend. Dit is temeer droe
vig, omdat de goede verhouding tusschen pries
ter en volk daardoor verbroken wordt, en we
dusdoende ons eigen graf graven. De katho
lieke Kerk is in Nederland krachtig geweest
door den hartelijken omgang tusschen priesters
en leeken.Volgens mijn vaste overtuiging be
zitten wij in ons vaderland een priesterstand,
waarop wij trotsch mogen zijn. In mijn diocees
werken meer dan duizend priesters, die er diep
van doordrongen zijn te arbeiden voor de eer
van God en het heil der zielen. Natuurlijk heb
ben zij als ieder mensch hun fouten, doch zij
verrichten dag en nacht een heerlijk werk voor
alle standen in de maatschappij. Ik wil een
krachtig protest uitbrengen tegen dit afgeven
op den priesterstand. Als bisschop van meer
dan duizend priesters wil ik zeggen, dat deze
meermalen bij hun werk worden gedreven door
een heiligen ijver voor de eer van God en het
heil der zielen. Ik spreek dan ook den wensch
uit, dat van dezen dag af het saamhoorigheids-
besef tusschen volk en priester opnieuw moge
gaan groeien en toenemen in kracht en sterkte,
dat van dezen dag af mogen groeien en toene
men de gevoelens van aanhankelijkheid en
waardeering, en dat over het geheele terrein
van het openbare leven onze eenheid, bijzonder
Verwachting: Zwakke tot ma-
tigen, Oostelijke tot Noord-Oosteiyken
wind, helder tot licht bewolkt, droog
EE warm weer, later iets koeler.
H Hoogste stand: 774.3 te Abisco.
Laagste stand: 750.3 te Biaritz.
5 Zon op 4.58, onder 8.55 Licht
ËE op 9.35 Nieuwe Maan 24 Mei.
op politiek gebied, niet meer die lacunen moge
toonen, die thans aanwezig zijn.
Bewaart en versterkt uw eenheid op ieder
terrein, opdat wij aldus met de hulp van God
deze ernstige tijden goed zullen doorkomen!
Op deze rede van Z. H. Exc. Mgr. J. D. J.
Aengenent, die herhaaldelijk door applaus on
derbroken werd, volgde een geestdriftige en
hartelijke ovatie.
ROME, 22 Mei. Het door Mussolini voor
gestelde viermogendhedenpact is thans door de
vertegenwoordigers van alle vier de landen, die
erbij betrokken zijn: Duitschland. Engeland,
Frankrijk en Italië, aanvaard. Deze volkomen
overeenstemming werd gisteren bereikt, doordat
Rijksminster Goering voor Duitschland en de
ambassadeur De Jouvenel voor Frankrijk hun
goedkeuring hechtten aan het pact.
Mussolini heeft nu het ontwerp-verdrag
waarin de vier landen zich verplichten samen
te werken om den vrede in Europa te hand
haven, een overeenkomst die om te beginnen
tien jaar van kracht zal zijn, naar Genève ge
zonden. Tevens is het naar de regeeringen te
Berlijn, Londen, Parijs en Rome gestuurd ter
officieele bekrachtiging.
(United Press)
De tekst van Mussolini's verdragsontwerp is
nimmer van officieele zijde gepubliceerd. Niet
temin staat het wel vast en is het ook nooit
weersproken, dat de inhoud op het volgende
neerkomt:
1. Duitschland, Engeland, Frankrijk en Italië
verplichten zich tot een politiek van samenwer
king tot handhaving van den vrede;
2. Genoemde landen bevestigen het beginsel
van de herziening der vredesverdragen binnen
het kader van het Volkenbondspact, als er een
situatie ontstaat, die een conflict kan veroor
zaken.
3. Engeland, Frankrijk en Italië verklaren,
dat Duitsehlands rechtsgelijkheid in practijk ge
bracht dient te worden, als de ontwapeningsbe
sprekingen slechts tot gedeeltelijke resultaten
leiden. Duitschland verplicht zich de rechtsge
lijkheid slechts na diplomatiek overleg te ver
wezenlijken.
WASHINGTON, 20 Mei. (Reuter.) Het Ame-
rikaansche Departement van Marine heeft bij
wijze van proef besloten om een derde deel
van de geheele vloot tijdelijk buiten dienst te
stellen.
Het vorig jaar is dit geschied met torpedo
booten en onderzeeërs, ten einde te trachten
op de vlootuitgaven te bezuinigen. De vaar
tuigen worden inmiddels nagezien en hersteld
en verschaffen zoodoende volop werk.
Het africhten van recruten zal eenige maan
den stilstaan en bij hervatting verwacht men,
dat de meeste strijdkrachten zich zullen con-
centreeren in San Diego, daar de vloot zich op
den Stillen Oceaan bevindt en het goedkooper
is het personeel af te richten in plaatsen die
zich het dichtst bij de schepen bevinden.
Gelijk president Roosevelt gisteren reeds
mededeelde, overweegt men ook het aantal
dienstdoende officieren met 1000 te vermin
deren.
MOSKOU, 20 Mei (Reuter). De Telegraaf-
agentuur der Sovjetunie meldt, dat Sinowjeff
aan het Centraalcomité der Communistische
partij een schrijven heeft gericht, waarin hij
zijn fouten op binnen- en buitenlandsch poli
tiek gebied bekent, zijn strijd tegen de partij
leiding veroordeelt en waarin hij tenvolle ver
klaard, dat de partij onder de ideologische en
praktische leiding van Stalin geweldige succes
sen heeft te boeken. Hij smeekt om wederop
name, om door hard werken voor de partij zUn
schuld te delgen.
mum
In Californië worden groote luchtmanoeu vres gehouden, die drie weken duren en
waaraan door 350 vliegtuigen wordt deel genomen. Een deel der luchtvloot gereed
voor den start
GENÈVE, 20 Mei. (V. D.) In de hoofdcom
missie der Ontwapeningsconferentie werden
heden de verklaringen van de kleinere mo
gendheden aangehoord.
Motta (Zwitserland) gaf uiting aan zijn te
vredenheid over de rede van Hitier en de ver
klaring van Nadolny.
De Nederlandsche gedelegeerde las daarop
de antwoord-nota van Koningin Wilhelmina
op de boodschap van Roosevelt voor.
De Noorsche vertegenwoordiger wees op de
noodzakelijkheid, dat thans op het gebied van
het materiaal beslissingen moeten worden ge
troffen.
De Belgische gedelegeerde legde evenzeer
d-.ii nadruk op het feit, dat in de politieke at
mosfeer ontspanning is ingetreden.
In Engelsche kringen wordt aangedrongen
op het afsluiten der algemeene debatten en
het aanvatten van den zakelijken arbeid.
De hoofdcommissie is tegen Maandagmorgen
weder door Henderson bijeengeroepen, om de
verklaring van Norman Davis aan te hooren.
Waarschijnlijk echter zal Davis slechts mede-
deelen, dat Amerika bereid is deel te nemen
aan het algemeen consultatieve pact, hetgeen
reeds bekend is.
GENÈVE, 20 Mei .(Wolff.) De Raad van den
Volkenbond wijdde hedenmiddag een zitting
van twee uren aan het conflict om den Gran
Chaco.
Er was een voorstel ingediend om een com
missie van onderzoek naar het tooneel van den
strijd te zenden, de vijandelijkheden te staken
en door arbitrage de partijen tot overeenstem
ming te brengen.
De vertegenwoordiger van Paraguay nam
dit voorstel aan. De vertegenwoordiger van
Bolivia moest eerst instructies vragen aan zijn
regeering voor hij zijn standpunt bepalen kon.
De leden van den Raad namen eenstemmig
het voorstel aan. De zitting werd verdaagd.
BERLIJN, 20 Mei (W. B.) In een rede te
Berlijn verklaarde Hugenberg: „Het handels
verdrag met Holland is het eerste verdrag op
langen termijn, dat met een land, dat uit het
oogpunt van export van gewicht is, is
gesloten, zonder dat aan den Duitschen land
bouw offers zijn opgelegd, die schadelijk zijn
voor zijn levensbelangen.
KOPENHAGEN, 20 Mei. (V. D.) Bij de de
batten in het Folketing richtte gisteren het lid
der liberale boerenpartij, graaf Holstein, een
scherpen aanval op den leider der Duitsche
beweging in Noord-Sleeswijk, den predikant
Schmidt. Hij eischte o. a. van de regeering
militaire maatregelen tot bescherming der
grenzen en maatregelen tegen de nationaal-
socialistische beweging. Denemarken wordt uit
het zuiden door een gevaar bedreigd, aldus
spreker. Wanneer de zaken zich gunstig blijven
ontwikkelen voor de nationaal-socialisten, zou
men kunnen rekenen op een inval van onge
regelde troepen uit Sleeswijk, op de manier als
Polen indertijd den Wilna-putch heeft uitge-
voard. De Duitsche nationaal-socialistische
beweging in Noord-Sleeswijk heeft zich de af
scheiding van Denemarken ten doel gesteld
en is dus onwettig, zoodat men haar kon ver
bieden.
De predikant Schmidt oefende in zijn ant
woord scherpe critiek uit op het verdrag van
Versailles. De strijd voor Duitschland was een
feit, doch tusschen Duitschers en Denen kon
hij wederzijds met verstand gevoerd worden
Wanneer de Duitschers terugkeer tot het Duit
sche Rijk wenschen, dient men dit te begrij
pen. Voor onderdrukking der Denen en ger
maniseering van het betrokken gebied, zoo
verklaarde hij, -ïeb ik mij nooit uitgesproken
en ook in de toekomst zal ik dat niet doen
Duitschland denkt er niet aan geweld tegen
over Denemarken te gebruiken.
Aan het slot der discussie verklaarde minis
ter-president Stauning, dat hij zich niet
wenschte uit te laten over veiligheidsmaat
regelen in Noord-Sleeswijk. Dat zou verraad
zijn aan het eigen land. Natuurlijk zullen de
grenzen met de aanwezige middelen beschermd
en verdedigd worden. Men heeft echter niet
het recht de Duitsche rijksregeering verdacht
te maken door haar agressieve of gewelddadige
bedoelingen toe te schrijven.
TOKIO, 20 Mei (Reuter). In Japan is eeD
inti-Britsche stemming losgebroken, welke tot
jiting komt in groote biljetten, welke overal
n Tokio zijn aangeplakt en naar gezegd wordt,
zijn uitgegeven door een organisatie die zich
noemt de „Aziatische anti-Britsche Bond".
Engeland wordt hierin beschuldigd van on
dankbaarheid jegens Japan, in weerwil van het
feit dat Japan Engeland's trouwe bondgenoot
geweest is tijdens den oorlog. Engeland zou
Japan gedwongen hebben tot een ongelijke ver
houding in de marine op de vlootconferentie
van Washington en zou de anti-Japansche
stemming in Genève hebben aangewakkerd.
Tenslotte wordt de bevrijding van Indië ge-
eischt van de Engelsche overheersching en
wordt een beroep gedaan op de 400 miliioen
Chineezen en 300 miliioen Indiërs om den Brit-
schen invloed te verdrijven naar het Westen
van Suez.
BRUSSEL, 20 Mei (Reuter). In een manifest
aan het land verklaart de Belgische regeering,
dat zij alle ruïneuze maatregelen als die van in
flatie, devaluatie van den franc of geforceerde
conversie der rente verwerpt. Zij vraagt het
volk belasting te betalen, zonder wettelijke
maatregelen af te wachten. Zij zal overal, op
alle gebieden misbruiken en corruptie bestrij
den. De staat maakt moeilijke dagen door. Maar
de regeering bouwt op de wijsheid en energie
van het Belgische volk. Dank zij deze eigen
schappen zal België ook uit de nieuwe beproe
vingen zegevierend te voorschijn treden.
ATHENE, 20 Mei (Reuter). Tsaldaris ver
klaarde in de Kamer, dat deze zich niet mocht
uitspreken inzake het in staat van beschuldi
ging stellen van Venizelos, alvorens diens ver
dediging te hebben gehoord.
De kwestie werd derhalve uitgesteld tot na
de hervatting van de werkzaamheden door het
parlement.
DUBLIN, 20 Mei. (V. D.) De Iersche Minis
ter-President De Valera en de Minister van
Binnenlandsche Zaken O'Kelly zijn heden naar
Rome vertrokken waar De Valera zal worden
ontvangen door den Paus en Mussolini.
Het Viermogendhedenpact is tot stand gekomen;
inhoud van het pact.
Japansche troepen bij Peking.
Z. Em. Kardinaal Enrico Gasparri benoemd tot
Prefect van het opperste rechtscollege der
Apostolische Signatuur.
Sinowjeff smeekt om wederopname in de Com
munistische partij.
Anti-Britsche stemming in Japan.
De zaak Venizelos.
Hugenberg over het handelsverdrag met Ne
derland.
Vermindering van bewapening bü wijze van
proef in Amerika.
Manifest der Belgische regeering het land.
Zweefvliegtuig gesleept van Ziirich naer Parijs
Nazi-actie in Deensch Sleeswijk.
Thornton en MacDonald voorloopig niet vrij
gelaten.
Regeeringsmaatregelen gevraagd in verband
met het dreigend massa-ontslag te NjjverdaL
Bede van dr. Kortenhorst over: „Gebonden
economie als Crisispolitiek".
De twaalfde Diocesane Haarlemsche Katholie
kendag te Delft schitterend geslaagd.
Rede van Z. H. Exc. Mgr. Aengenent op den
Katholiekendag.
Anderhalf jaar geëischt tegen den leening-
promotor.
Staking in het Krimsche veenbedrijf geëindigd.
Doodelijk auto-ongeluk te Hilversum.
Ernstige verkeersongevallen in verschillende
plaatsen.
Naar wij uit goede bron vernemen zijn de
moeilijkheden welke de heer Colijn bij de vor
ming van een extra-parlementair kabinet on
dervindt van dien aard, dat waarschijnlijk in
de eerste dagen de oplossing van de crisis nog
niet is te verwachten.
ROME, 20 Mei. (Reuter). Z. H. de Paus heeft
Z.Em. Kardinaal Enrico Gasparri benoemd tot
prefect van het opperste Rechtscollege der
Apostolische Signatuur als opvolger van wijlen
Kard. Cerretti.
PARIJS, 20 Mei. (Reuter.) Op het vliegveld
Le Bourget is de heer Famer aangekomen, ge
zeten in een vliegtuig zonder motor, dat door
een ander vliegtuig van Zürich was geleept
zonder tusschenlanding over een afstand van
bijna 500 K.M.
Famer wil rijn toestel demonstreeren op
een vlieg-propaganda-dag te St. Germain en
Laye.
LONDEN. 20 Mei. (Reuter.) Schacht, presi
dent der Duitsche Rijksbank, verliet Londen
zonder eenige verklaring af te leggen.
Hoogste stand op Maandag 1 uur m: 758
Vorige stand 757
