Bijzondere planten
Het kweeken ervan
<C
SCHITTERENL
HET ZAAIEN
BLOEIENDE
PLANTEN
STEKKEN
ENTEN
ASTROPHYTUM MIR10STYGMA
Een fraai exemplaar bisschopsmuts
Een verzameling van deze gril
lig gevormde planten is
voor den liefhebber
een genot
De liefhebberij voor cactussen heeft de laatste jaren een grooten omvang
aangenomen en blijkt niet van voorbijgaanden aard te zijn.
Dit artikel bedoelt niet een handleiding te zijn voor cactus-verzamelaars,
H het wil alleen maar den beginnenden liefhebber op enkele dingen opmerkzaam
g maken, die noodig zijn om een mislukking van de liefhebberij te voorkomen.
De rood bloeiende Lidcactus (Epiphylum)
HET ENTEN
ECHINOPSIS EYRIESI
Een afgesneden en daarna uitgeloopen exemplaar
1. Een reeds goed
vergroeide en bloei
ende Echinocactus
minusculus geënt op
Cereus jamacaru.
2. Een bloeiende
op een Cereus jama-
curu geënte Mamil
laria bocasana.
3. Zuilcactus,
waarvan het boven
ste gedeelte is afge
sneden, ter verkrij
ging van een nieuwe
plant.
4. Een Pereskia,
de eenige bladdra-
gende cactus.
De liefhebberij voor cactussen, die na een
rustpoos van bijna een naive eeuw, en
kele jaren geleden weer plotseling is op
gekomen, blijkt ditmaal niet maar van voorbij-
gaanden aard te zijn steeds talrijker wordt
het aantal verzamelaars van deze bijzondere
planten, die zoowel om haar grillige vormen
als om de pracht van haar bloemen gezocht
worden.
Dat zal voor een deel ook wel te danken zijn
iaan de vele literatuur die er in den laatsten
tijd over deze merkwaardige planten versche
nen is, maar toch in hoofdzaak door de aan
trekkelijkheid der planten zelf, die zoo geheel
afwijken van de overige plantensoorten. Hoe
nuttig het voor den liefhebber ook is, zich een
goede handleiding aan te schaffen, waaruit hij
omtrent de gedragingen en de behandeling van
zijn kweekelingen kan leeren, velen schrikken
er van terug, een dergelijk werk te koopen,
omdat de meeste voor den eenvoudigen ver
zamelaar veel te veel geven, hem overdonderen
met geleerde latijnsche namen, die hem niets
zeggen en die hij moeilijk kan onthouden. Brit-
ton en Rose, twee Amerikanen, hebben een
groot standaardwerk in vier deelen geschreven
over de cactussen en daarin beschrijven zij
niet minder dan 1235 soorten, die in 124 ge
slachten verdeeld zijn is het voor hem die
met z'n acht, of tien potjes voor het raam, of
In een kasje al een heele verzameling denkt
reus, die, zooals alle cactussen uit Amerika af
komstig zijn. Toen de eerste Hollanders in
Amerika kwamen en daar die grillige, vreemde
planten zagen, hebben ze die ook thuis willen
laten zien en namen er dus exemplaren van
mee naar Holland. Maar, omdat ze de planten
uit onkunde met haar levensvoorwaarden,
niet de verzorging konden geven die ze be
hoefden en de reis over zee in dien tijd nog
maanden duurde, bezweken de meeste en
slechts enkele sterke soorten bereikten hun
nieuwe vaderland. Dat waren zeer waarschijn
lijk de drie bovengenoemde soorten, want in
zeer oude boeken over plantkunde zijn ze
reeds afgebeeld. Ook de bladcactus is een zeer
sterke plant en bovendien een die gemakkelijk
bloeit; in een vorige periode van verhoogde
liefhebberij voor de cactussen, zoo tusschen
honderd en vijftig jaar geleden, werden deze
veel aangekweekt en er zijn, vooral op het
platteland hier en daar nog wel groote exem
plaren van te zien, die elk jaar opnieuw met
een schat van groote bloemen prijken, hon
derd bloemen aan één plant was geen zeld
zaamheid. Maar, al krijgen we nu ook niet di
rect honderd bloemen aan ons exemplaar, een
stuk of tien zullen er toch wel aankomen en
u door hun schitterende kleuren verlustigen.
Verlang nu echter niet, dat alle cactussen
elk jaar bloeien. Iedere plant geeft nu een
maal in den eersten tijd van haar bestaan nog
geen bloemen, de eene eerst na drie, een andere
eerst na vijf, of zeven, of meer jaren. Zoo is
het ook met de cactussen. Waar nu de meeste
verzamelingen die men zoo in de huizen ziet.
bestaan uit van die kleine, in miniatuurpotjes
geplaatste plantjes, daar is het wel wat veel
verlangd, dat die ook maar direct bloemen
zouden geven, al zijn er ook wel enkele kleine
cactussoorten, die t wél doen, bijvoorbeeld de
Echinocactus minusculus, een kleine bolcactus,
die bij goede behandeling beslist elk jaar bloe
men geeft, die aan den onderkant van den
bol, vlak bij de aarde uitkomen.
Bij die goede behandeling is vooral ook noo-
dig de plant zoo weinig mogelijk te verzetten
en vooral niet te draaien, zoodat dan eens
deze, dan weer die kant naar het licht is toe
gekeerd. Heeft men de plantjes in potjes op
de vensterbank staan, dan is dat wel eens
moeilijk en daarom is het 't beste, ze in een
van die kleine kasjes te zetten zooals die tegen
woordig te krijgen zijn. Zoo'n kasje is trouwens
ook best zelf te maken, door wie een beetje
aan knutselen doet, al is het dan ook niet van
glas-in-lood, maar van gewoon glas in een
raamwerk van hout, wat mij tenslotte nog ver
kieslijker lijkt, daar het een beter gezicht op
de plantjes toelaat.
Wil men een cactusverzameling aanleggen
|e bezitten, niet om van te schrikken?
Neen, zulke boeken zijn goed voor den vak
man, voor den eejnvoudigen verzamelaar zijn
ze van weinig nut, die heeft meer aan een be
vattelijk geschreven verhandeling, welke het
hem mogelijk maakt de fouten die hij in den
beginne ongetwijfeld zou maken, te vermijden.
Hoevelen zijn er al niet die aangetrokken door
de bekoring die er nu eenmaal van de cactussen
uitgaat, begonnen eenige van die aardige
plantjes te koopen en die ze al heel spoedig
zagen verkwijnen en sterven, omdat zij ze de
juiste verzorging niet gaven? Ofwel, omdat zij
in hun onwetendheid juist die exemplaren uit
kozen, die het moeilijkst te verzorgen waren?
Want wie bijvoorbeeld, als hij met de cactus-
liefhebberij begint, als eerste exemplaar zich
een zoogenaamde grijsaard aanschaft, dien is
wel vooruit te zeggen, dat hij teleurstelling zal
ondervinden.
Het beste is te beginnen met een paar sterke
planten, die tegen een stootje kunnen en dat
Bijn wel de soorten Opuntia, Melocactus en Ce-
Een Cereus jama-
caru wordt afgesne
den.
Van het afgepluk
te bolletje van een
Echinocactus mi
nusculus wordt
eveneens een stukje
afgesneden.
De beide planten
worden met de
wondvlakken bp el
kaar gedrukt.
Met een elastiekje
wordt de Echinocac
tus stevig tegen den
Cereus gedrukt; na
eenigen tijd zullen
de beide planten tot
één vergroeid zijn.
dan is het natuurlijk het eenvoudigste dat men
bij een vertrouwden bloemist een aantal
plantjes koopt, maar verreweg aanbevelens
waardiger is het, zelf een verzameling aan te
kweeken, wat kan gebeuren, zoowel door stek
ken als door zaaien. Moeilijkheden levert dit
niet op, zoodat iedereen het doen kan.
Ik wil beginnen met het zaaien. Al is dit niet
de eenvoudigste weg, het is in elk geval meer
een begin dan het stekken en stekken zal niet
iedereen even gemakkelijk kunnen krijgen, als
hij geen kennissen heeft, die er al een verza
meling op na houden.
De beste tijd voor het zaaien is in Mei, ook
al daarom, omdat men dan geen warme kas
noodig heeft, die nu niet iedereen bij de hand
heeft en men in Mei gerust in den kouden bak
kan zaaien. En zelfs als men ook die niet heeft
misschien zelfs heelemaal geen tuin bezit, om
dat men op een bovenhuis woont, kan m.en
nog cactussen zaaien. Men koopt dan een z.g.
zaaipan, een vierkanten poreuzen aarden bak,
waaromheen men een klein kasje timmert, dat
juist om de pan sluit. Is dat klaar, dan be
ginnen we met de vulling van de zaaipan. We
beginnen met een niet te dunne laag scherp
zand in de pan te doen en daarop een laag
goed gezeefde bladaarde, vermengd met een
beetje scherp zand, een paar vingers dik. Ook
wat fijngestampte houtskool door de aarde is
noodig. Men stampt nu alles stevig aan en
strooit er dan de fijne zaden bovenop; alleen
de grovere soorten kan men, bijvoorbeeld met
een lucifer, voorzichtig in de aarde drukken.
Zet vervolgens de pan in een tijl met niet te
koud water, zóó dat het water niet over den
rand heenstroomt, maar er even onder blijft
en als dan de aarde goed met water doortrok
ken is en het overtollige er weer is uit wegge
zakt, dan plaatst men de pan in het kasje, na
haar eerst nog met een glasplaat te hebben
afgedekt. Als later de zaadjes zijn uitgekomen,
kan men de vlak op de pan liggende glasruit
wegnemen.
Als we nu maar zorgen voor vocht en warm
te en vooral ook voor licht, dan gaat het ver
der vanzelf. We zetten dus ons kasje zoo zon
nig mogelijk en men
make zich vooral niet
I ongerust wanneer tin
ons zaadpaleisje wat
erg warm wordt; 80°
Fahrenheit hebben de
meeste soorten noodig
om te ontkiemen, al
leen opuntia's kunnen
zelfs wel buiten in den
vollen grond gezaaid
worden. Bladcactussen
kunnen met minder
licht toe, daar die
oorspronkelijk bosch-
planten zijn die
groeien onder het loo-
ver der tropische bos-
schen van Zuid-Ame-
rika.
Niet alle soorten
ontkiemen even snel;
de mammillaria's, de
j met een soort tepels
bezette bolletjes, ver-
j schijnen het eerst.
dan komen de zuilcactussen en nog later de
opuntia's. Na een maand ongeveer zullen de
meeste zaadjes wel zijn uitgekomen, ofschoon
men ook daarna de hoop nog niet moet opgeven,
daar sommige zaden geruimen tijd noodig heb
ben om te ontkiemen.
Het begieten van de pas gezaaide plantjes
moet met de noodige voorzichtigheid gebeu
ren, daar anders de zaadjes van hun plaats
worden gedreven en voor een goeden groei be
vorderlijk is dat ze met rust gelaten worden;
een fijne verstuiver is het beste om ons zaad
kasje te begieten.
Daar de cactussen, zoo als alle planten, ook
lucht moeten hebben, zette men tusschen de
zaadpan en het glas een klein houtje, echter
niet dadelijk; de eerste drie, of vier dagen
houde men alles gesloten.
Komen de plantjes te voorschijn, dan zien
ze er veelal heelemaal niet als cactussen uit,
vooral opuntia's lijken zeer op gewone blad
planten eerst later komt tusschen de beide
blaadjes de eigenlijke cactusvorm te voor
schijn.
Als de plantjes wat grooter geworden zijn,
zoodat ze elkaar in den weg beginnen te staan,
moet men ze verspenen, dat wil zeggen, ze
moeten verplant worden. Die kleine teere din
getjes zijn echter moeilijk te hanteeren, het is
daarom het beste voor dat verspenen een klein
plat stokje te snijden, met aan het einde een
wigvormige insnijding, waarmee men de jonge
plantjes uit den grond kan lichten. Ze kunnen
dan in afzonderlijke potjes gezet worden, hoe
wel het beter schijnt te zijn, ze voorloopig nog
bij elkaar in een klein bakje te zetten.
Begint u met het zaaien van cactussen,
neem dan dezen raad nog aan: zaai niet alle
soorten door elkaar, maar houdt u bij één
soort; zaai bijvoorbeeld alleen mamillaria's,
alleen opuntia's, alleen cereus (zuilcactussen).
De verzorging is dan gemakkelijker en het
succes zal grooter zijn. Later kan het dan eens
geprobeerd worden met een gemengde zaad
collectie.
Niet iedereen zal er plezier in hebben, op
deze manier zelf een cactusverzameling op te
kweeken en anderen,
die er wél plezier in
hebben, missen mis
schien de gelegenheid
en den tijd. Toch hoe
ven die daarom niet
van de liefhebberij af
te zien; er zijn tegen
woordig genoeg plant
jes te koopen en voor
niet veel geld, om een
aardige collectie bijeen
te krijzen. Cactussen
worden vooral in de
laatste jaren ook hier
te lande in massa ge
kweekt, er zijn reeds
verschillende speciale
cactus-kweekerijen,
terwijl er bovendien
groote hoeveelheden
uit Amerika geïmpor
teerd worden. Voor
die importen moet
men evenwel oppas
sen. Eerstens zijn dit
gewoonlijk de kostbaarste soorten, die in
hoofdzaak kostbaarder zijn, omdat ze zeld
zamer voorkomen, wat er al dadelijk op wijst,
dat ze zich niet zoo snel voortplanten, of
wel minder gehard zijn tegen wisselende
weersgesteldheid. Die importen komen hier
gewoonlijk aan als stekken, als ongewor
telde planten dus en voor deze is het een heel
ding, zich aan ons klimaat te moeten aanpas
sen. Het komt dan ook nogal eens voor, dat
dergelijke importen teleurstellen, óók als ze
wél geworteld hier aankomen. Vaak duurt het
zeer lang eer ze weer behoorlijk aan den groei
komen, een jaar is daar soms nog niet vol
doende voor. Men zorge er vooral voor, dat der
gelijke planten niet te veel water krijgen, af-
en-toe eens met een verstuiver besproeien is
voldoende en dan mogen ze ook niet in de
volle zon staan. Eerst nog dit: eventueel be
schadigde wortels snij de men met een scherp
mes af, daar die anders gaan rotten en het
heele wortelgestel en daarna ook de plant zelf
aansteken, die dan onherroepelijk verloren is.
Het beste is, dergelijke importen in een ver
warmd kasje te zetten.
Dergelijke experimenten met importen zou
ik echter den beginnenden liefhebber niet aan
raden; dat is meer werk voor hen, die reeds
een verzameling bezitten en reeds wat meer
ondervinding met cactussen hebben opgedaan.
Een goed begin is er te maken met eenige
sterke soorten, waarvan ik er hier enkele wil
noemen. Allereerst dan de Blad- of Philocac-
tus, die na eenigen tijd prachtige bloemen geeft
en dat bij een behoorlijke behandeling, ver
der elk jaar doet. Het zijn sterke planten, die
niet zooveel warmte vragen en die in den zo
mer gerust in den tuin kunnen staan,
als ze maar de volle zon krijgen. Men kan ze
echter ook het heele jaar in de kamer houden,
als men er dan maar voor zorgt, dat ze niet
in een stoffige omgeving staan.
Een andere gemakkelijke soort is de lidcac
tus (epiphyllum) die al heel vroeg bloeit, zelfs
al omstreeks Kerstmis. In zekeren zin is dit
een hangplant, in haar oorspronkelijken staat
groeit ze namelijk op boomen en hangen de
takken, die als-het-ware uit aan elkaar ge
groeide blaadjes gevormd zijn, naar beneden.
Voor en tijdens den bloei flink water geven,
daarna weinig.
Heel aardige en dankbare planten zijn ook
de zuilcactussen (Cereus) waarvan er tal van
soorten bestaan. Niet alle bloeien ze even ge
makkelijk, maar de zuilen zelf zijn al aantrek
kelijk genoeg een groepje ervan bij elkaar
in het kasje is een aardig gezicht. Zijn vele
zuilcactussen makkelijk groeiend en makkelijk
te behandelen, er zijn ook lastige exemplaren
onder die een speciale behandeling vereischen
en die de beginnende liefhebber zich dus maar
niet aanstonds moet aanschaffen. Daar is bij
voorbeeld de grijsaard, waarover ik het al
eer gehad heb en dan de cereus grandiflorus,
de zuilcactus dus, zooals de naam zegt, »et
de groote bloem, die we bij ons de Koningin
der Nacht noemen. Ze bloeit maar een paar
uren en dan nog alleen in den nacht. Ze is
alleen in een warme kas goed te kweeken.
Dit artikel bedoelt niet een handleiding
zijn voor cactus-verzamelaars, het wil alleen
maar den beginnenden liefhebber op enkele
dingen opmerkzaam maken, die noodig zijn o111
een mislukking van de liefhebberij te voorko
men. Vandaar dat ik niet dieper op de eigen
aardigheden der verschillende soorten inga en
ook niet veel zal zeggen van een ander ge
slacht, dat der bolcactussen, die eigenlijk niet
alle tot eenzelfde geslacht behooren, maar tot
drie verschillende. Ze zijn om hun kogelron
den vorm bij de verzamelaars zeer geliefd en
bij geen enkelen zullen ze dan ook ontbreken.
Er zijn, vooral onder het geslacht Echinocac
tus, verschillende gemakkelijke bloeiers bij:
hiervoor noemde ik er reeds een paar.
En nu nog iets voor hen, die reeds een aar
dige verzameling bezitten en die zouden willen
uitbreiden met een paar buitenissigheidjes.
Ik heb de vorige week een bezoek gebracht
aan de cactuskweekerij van de heeren C. en D.
van Zijverden te Aalsmeer, waar de gewonere
soorten bij duizenden, de zeldzamere bij hon
derden te zien waren. Ook waren er een groot
aantal geënte planten, verschillende soorten
op elkaar geënt. Dat is niet zoo'n moeilijk
werkje en kan ook heel goed door den lief-
hebber gedaan worden. Een der heeren van
Zijverden was zoo vriendelijk voor mij de be
werking te verrichten en te laten fotografee
ren, zoodat ik de foto's ter verduidelijking
hierbij kan geven. Een echinocactus minuscu-»
lus zou geënt worden op een cereus jamacaru.
De eerste bewerking was, van den cereus met
een scherp mes een stuk af te snijden. Vervol
gens werd ook van een stekbolletje van den
echinocactus het onderste gedeelte afgesneden
waarop de wondvlakken der beide cactussen
op elkaar werden gedrukt. Ten slotte werd er
een elastiekje om gezet, dat zooals de foto dui
delijk aangeeft, om den pot werd gehaald, om
het bolletje stevig op het zuiltje gedrukt te
houden en daarmee is de geheele bewerking
afgeloopen. Nu maar laten staan en de natuur
doet de rest wel. Welk een mooi geheel daar
mee is te verkrijgen bewijst wel de andere
foto, waar het geënte bolletje reeds tot een
heele groep bolletjes is uitgegroeid en bloeit.
Dat het ook met andere bolletjes kan toont
de foto van den geënten mamillaria.
ARTHUR TERVOOREN.
