Het socialis
in België
Zoekt gij betrouwbaar! FDFlDT A fwF Plaats dan een „Omroeper"
Personeel? voor 75.000 gezinnen.
De Hollandia-roeiwedstrijden begonnen. - Zware brand te Tilburg.
ANWB - Stertocht
Jï Vrijdag 9 Juni 1933
VERSCHILLENDE TAKTIEK
itmtmniimii
yrAlleen bij de huldiging van een
verdienstelijk lid tvas er een
begoocheling van eens
gezindheid"
Zal de partij zich
splitsen
VORDERINGEN OP DUITSCH-
LAND
Enquête van de Nederlandsche
Bank over omvang en soort
er van
„Loyola", Vught
Een beeld van de veelzijdige ont
wikkeling van het toerisme
OM EEN KAMERZETEL
Het Noorden wil den heer Keestra
als opvolger van minister
Verschuur als Kamerlid
„ARTI ET AMICITIAE"
BOEKBESPREKING
DE JAARLIJKSCHE HOLLANDIA-ROEIWEDSTRIJDEN zijn Donderdag te Alphen
ad. Rijn aangevangen. Moment uit de races vierriemsgieken juniores B.
(Van onzen Brusselschen correspondent)
Nog een algemeen congres, zooals dit van
2728 Mei ji, en het is gedaan met
de eenheid van de socialistische partij
in België.
Moest er thans een belangrijke politieke ver
wikkeling voorkomen, die het bepalen van een
vast program, het innemen van een stellig
standpunt tegenover de groote problemen van
den dag vergde: bijvoorbeeld een kabinetscrisis
die ofwel de ontbinding van het parlement en
nieuwe algemeene verkiezingen, ofwei, de aan
bieding van deelnemen aan het vormen eener
drie partijen-regeering, zou op de dagorde bren
gen, de diepe innerlijke verdeeldheid van de so
cialistische partij zou onvermijdelijk zich uiten
tn 'n besliste scheuring, welke de daaruit voort
komende fracties van het thans nog moeilijk bij
elkaar gehouden geheel scherp vijandig tegen
over elkander zou plaatsen.
Dit scherp vijandige is heden reeds, in be
doeld congres, onverholen tot uiting gekomen.
De traditionalisten hebben het er moeten af
leggen voor de modernisten Waar een Vander-
velde, geleerd door hetgeen er in andere landen
en voornamelijk in Duitsehland, met het Marxis
tisch stelsel en zijn aanklevers gebeurde, be
proefde het nog tijdig over een anderen boeg
te gooien, om de aandreigende schipbreuk te
ontgaan, daar werd hij niet meer, zooals vroe
ger in eerbied aangehoord en met bewondering
toegejuicht. Daar werd hij thans vinnig onder
broken en zoo niet uitgejouwd, dan toch met
tegenspraak beantwoord. Het is nog nooit in
zijn nochtans lange en bewogen politieke loon-
baan gebeurd, dat, zooals op dit congres gebeur
de, een der sprekers en nog al ae invloedrijke
Waalsche volksvertegenwoordiger Pièrard, hem
dorst te verwijten dat hij voor de door hem aan
geprezen politiek niet den minsten practischen
uitslag kon in vooruitzicht stellen Dat Vander-
velde op die zware beschuldiging niet reageerde,
dat de talrijke aanwezigen, vertegenwoordigers
van 500.000 leden der socialistische syndicaten
er meerendeels mede instemden en aldus den
eens onaantastbaren „patron" nu als onbekwaam
en karakterloos ter zijde schoven, was wel een
der kenmerkendste bewijzen van de gezagscrisis
welke gedurende de jongste maanden zoo acuut
geworden is in de partij die tot leuze heeft „Allen
voor één, één voor allen".
Een der te behandelen punten van de congres
agenda was: „Welke lijn dient de socialistische
partij in de huidige omstandigheden te volgen".
Sommige behoudsgezinden, de ouderen, kwamen
er kordaat voor uit dat de partij zich aan de
verplichtingen van het oogenblik niet mocht
onttrekken, dat ze zich niet mocht blijven be-
palen bij beknibbelen en bekampen; doch dat
ze door het aanvaarden van een deel der regee-
ringstaak indien zulks haar moest aangebo
den worden in een nieuw te vormen drie par
tijen-kabinet hare verantwoordelijkheid dien
de op te nemen tegenover het land en het hare
behoorde bij te dragen tot het zoeken naar red
ding uit den chaos der heerschende kwalen.
Maar zelfs de behoudsgezinden waren op dat
nochtans zoo kapitaal punt erg verdeeld. Want
een andere groep hield het er voor dat het voor
de socialistische partij wat er met het land
gebeurt heeft voor hen blijkbaar slechts een
zeer ondergeschikt belang! voorloopig toch
nog voordeeliger is, de kat uit den boom te kij
ken, in de oppositie te blijven, en de aan het
bewind zijnde katholiek-liberale regeering het
leven zoo lastig mogelijk te maken, door het
uitoefenen van scherpe kritiek. Een taak, des
te dankbaarder, daar bedoelde regeering thans,
voorzien van de haar verleende volmacht, bezui
nigingsmaatregelen heeft getroffen, die felle be
roering en hevige ontevredenheid in alle mid
dens en vooral bij de arbeiders verwekt hebben.
Als natuurlijk gevolg daarvan verwachten de
voorstanders van het buiten een regeeririgscom-
binatie blijven een grooten toevloed van alle
misnoegden naar de socialistische partij, vermits
deze niet bij het nemen van die bezuinigings
maatregelen betrokken is en ze integendeel hef
tig bestreden heeft.
Vandervelde, die dit standpunt verdedigde,
voegde er natuurlijk niet bij dat de socialisten,
indien ze vandaag zetelden in de regeering of
er morgen deel moesten van uitmaken, eveneens
als het huidig katholiek-liberaal Kabinet zouden
moeten overgaan tot het aanwenden van drasti
sche middelen om de uit haar evenwicht ge
raakte begrooting weer haaks te brengen om het
aandreigend Staatsfailliet te ontgaan. Doch al
zei hij dit niet openlijk, het is toch van alge
meene bekendheid. En dat is vast wel de voor
naamste reden van sommiger afkeer voor een
toetreden tot gebeurlijke nieuwe kabinetscombi
natie. Het ware natuurlijk al te vernederend en
al te bespottelijk moesten ze, eenmaal mede
aan het roer, het schip toch in dezelfde richting
blijven sturen als die, welke ze nu beweren dat
leidt naar stranding en ondergang.
Doch wat hij eventjes liet doorschemeren,
na het in de jongste weken klaar hebben te
kennen gegeven was zijn hoop dat de huidige
regeering onder de onpopulariteit van hare be
zuinigingsmaatregelen zou kunnen bezwijken,
door het verzet van de christelijke democrati-
scne groep, die hare drie ministers: Loullet, Car
ton en Tschoffen, zou nopen tot afwijzen van
Jaspar's voorstellen wat tot ontslag van het
kabinet de Broqueville zou aanleiding geven. In
dit geval zou altijd volgens de meëning van
den „patron" de christelijke democratische
groep zich wis en zeker tot de socialisten wen
den om met hen een „arbeidersregeering" tot
stand te brengen. Dan zou het roode uur ge
slagen zijn. Want de socialisten zouden dan hun
voorwaarden derwijze stellen, dat zij van die
„arbeidersregeering" de leiding in handen zou
den hebben en dat de christelijke democraten in
plaats van het bewind met hen te deelen, hen
eenvoudig bij het uitoefenen van dit bewind
zouden helpen en beschutten. Benevens het ver
wezenlijken van den mooien droom: het ver
overen van de regeering, zou dan nog een ander,
niet minder begeerenswaardig doel bereikt zijn:
het doen uiteenbrokkelen van de katholieke
partij.
Beide tactieken vonden overtuigde bepleiters
en onverzoenlijke tegenstanders. Doch een nog
dieper meeningsverschil kwam bij de congres
leden aan het licht, toen de vraag diende be
antwoord, of de partij zou voortgaan te trachten
haar oogwit te bereiken ïangs wettelijken weg*
dit is: door actie in het Parlement en door de
propaganda buiten het Fauement, dan wel, dat
zij dien wettelijken weg, wiens begaan tot nog
toe niet veel dichter bij het doel had gebracht,
kordaat links zou laten liggen en langs het ver
boden zijpad der onwettelijkheid zou beproeven
zich meester te maken van het gezag.
Dit verboden zijpad zou voeren naar alge
meene werkstaking zelfs, zoo noodig en haast
onvermijdelijk tot volksoproer, tot burgeroorlog.
Doch het vreeselijke van die middelen bleek
vele voortvarenden geenszins af te schrikken.
Zelfs toen hun door bedachtzamen onder oogen
gebracht werd dat in de huidige periode van
aangroeiende werkloosheid een algemeene werk
staking rampvoller zou zijn dan ooit, meer ge
vaar van mislukking zou opleveren dan ooit,
bleven zij hardnekkig bij hun zienswijze. Terwijl
de conservatieven waarschuwden voor de nood
lottige gevolgen van zulken sprong in het don
ker, hielden de radicalen meestal jongere en
wachtensmoede elementen het er voor dat er
met de tot nog toe gevolgde methoden niets
noemenswaardigs te winner, was en dan nog
slechts na langen, na eindeloozen duur van op
en neerdobberen. Alleen hardhandig optreden,
alleen kort en klein slaan van den winkel bood
nog eenige kans op uitkomst. En moest 't zelfs
nacierhand blijken dat ondanks de ruïnen, on
danks de lijken, die verhoopte uitkomst toch
nog niet bereikt was, wel,tant pis" dan.
Er zal dan toch kunnen getuigd dat er niets,
ook niet het gruwelijkste, onverlet werd gelaten!
Waar twee zoo diametraal tegen elkaar in
gaande geestesgesteldheden over hoofdpunten
van een program tot uiting komen, lijdt het
geen twijfel of de partij zelf moet wanneer ze
nu of straks voor de noodzakelijkheid van het
doen eener keuze geplaatst wordt, zich splitsen
in twee scherp van elkaar gescheiden legers die
elk hun eigen baan zullen opgaan, die elk zullen
vechten onder een andere vlag en met andere
wapens. Het is dan ook op zulke oogenblikken
dat de bijeenhoudende en samenordenende in
vloed van een sterk leiderschap zich moet ver
openbaren, dat de wijsheid en de kracht van een
door allen erkend hoofd ae bedreigde eenheid
moeten kunnen handhaven.
Vandervelde had hier een uitzonderlijke ge
legenheid om zijn door tientallen jaren beproefd
en bevoegd leiderschap te doen gelden om als
het zoo intemationhai als plaatselijk gevierd en
gevolgd hoofd, richting aan te geven en tucht
te herstellen. Helaas! Hij heeft in beide opzich
ten erbarmelijk gefaald. Want nadat hij alle
geweldspolitiek veroordeeld had en doen uit
schijnen dat de partij daardoor veel zou kunnen
verliezen en weinig winnen, besloot hij met de
lauwe, laffe verklanng, dat hij in deze zich zou
neerleggen bij de uitspraak van de arbeiders
zelf. Was die uitspraak ten gunste van alge
meene werkstaking, van oproer, van geweld
dadige vermeestering van net bewind welnu,
dan zou hij zich daarbij neerleggen, hoezeer
hij ook het aanwenden van die extremistische
middelen afkeurde.
Als dat niet de taal is van een zwakkeling,
van een radelooze, en.... van een onttroonde,
wat moet er dan wel aan nog futloozer en ka-
rakterloozer gezegd, om die betiteling te ver
dienen?
Om reeds in het congres zelf geen begin te
zien maken met de toepassing van de opstands
tactiek door de tot alles in staat blijkende com
munistisch aangelegde radicalen, vond de tus-
schen twee waters zwemmende senator Spaak
een reddende afleiding in het huld-gen van
Edward Anseele, den ruim zeventig jarigen lei
der en een der weinig nog in leven zijnde va
ders van het Belgisch socialisme.
Het kon niet anders, of bij dit huldigen
moesten alle aanwezigen zich oprecht-meenend
aansluiten. Ze deden dit dan ook met een en
thousiasme dat een wijl de begoocheling van
volkomen eensgezindheid deed ontstaan. Doch
het uitsterven der algemeene toejuichingen
bracht ook het uitsterven van die eensgezind
heid. Er werd zelfs geen verzoenend woord ge
sproken dat hoop liet op naderhand bereiken
van verstandhouding. Het congres heeft dus, in
plaats van de lijn te trekken voor de verder
te volgen socialistische politiek in België, een
ieder, zoowel buitenstaanders als eigen partij-
genooten, aangetoond, dat grondige verdeeld
heid die politiek in twee gansch verschillende
richtingen leidt.
De Nederlandsche Bank deelt het volgende
mede:
In verband met de door vertegenwoordigers
van buitenlandsche crediteuren van Duitsch-
land met de Reichsbank gevoerde en nog te
voeren besprekingen over de transfereermg
van de rente en de aflossing der buitenland
sche schulden van Duitschland, stelt De Ne-
derlandsch Bank een enquête naar den aard en
den omvang van de Nederlandsche vorderingen
op Duitschland, voor zoover die vorderingen
niet vallen onder zoogenaamde „Stillhaltung"
en niet rechtstreeks voortvloeien uit den uit
voer van goederen.
Om deze enquête te doen slagen, wordt de
medewerking ingeroepen van alle in Nederland
gevestigde personen, firma's en instellingen, die
op 1 Juni j.l. vorderingen van dien aard op in
Duitschland gevestigde debiteuren hadden.
Aan bedoelde personen, firma's en instellingen
wordt dringend verzocht den omvang en de
soort van hun in aanmerking komende vorde
ringen vóór 20 Juni a.s. individueel aan De
Nederlandsche Bank op te geven. Hiertoe
strekkende formulieren zijn van 12 Juni a.s. af
aan alle kantoren van De Nederlandsche Bank
(correspondentschappen inbegrepen) kosteloos
verkrijgbaar. De Nederlandsche Bank zal de
individueele opgaven als strikt vertrouwelijk
beschouwen en behandelen, doch behoudt zich
het recht voor aan de totale bedragen (gerang
schikt naar de verschillende soorten van vor
deringen en debiteuren) de bekendheid te ge
ven, die zij noodig acht.
Behalve van de eigenlijk gezegde vorderingen,
wordt opgave verzocht van de belangen in
Duitschland van in Nederland gevestigde per
sonen, firma's en instellingen, die aanleiding
kunnen geven tot vorderingen. Hierbij wordt
onder meer gedacht aan aandeelen in Duitsche
ondernemingen (al dan niet belichaamd in ef
fecten) en aan vaste goederen, gelegen in
Duitschland en toebehoorende aan in Neder
land gevestigde personen, firma's en instellin
gen.
In het belang der zaak wordt aan alle ban
ken, bankiers, commissionnairs in effecten en
kassiers hier te lande verzocht hun cliënten
desgewenscht bij de verkrijging, de invulling en
desgewenscht bij de verkrijging de invulling en
de inzending der formulieren zooveel mogelijk
behulpzaam te zijn.
Van Zaterdag 17 tot Dinsdag 20 Juni en van
Zaterdag 8 tot Dinsdag 11 Juli, worden in het
Retraitehuis „Loyola" te Vught retraites ge
geven voor Middenstanders.
De A. N. W. B. Toeristenbond voor Nederland
bericht:
Het is ons gebleken, dat er van verschillende
zijden veel belangstelling bestaat voor den loop
der routes, waarlangs de deelnemers aan den
ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van
den A. N. W. B. uitgeschreven Stertocht zich
van de controleposten in de verschillende pro
vincies, waar de tocht kan worden aangevan
gen, op Donderdag 29 en Vrijdag 30 Juni naar
Amsterdam (Schiphol-tenein) zullen begeven.
De verschillende routes voor auto, motorrij
wiel, rijwiel met hulpmotor en voor de ruiters
zijn hieronder aangegeven, met aanduiding
van den begin-contrölepost.
Deze Stertocht, waarbij men gebruik kan
maken van alle vormen van toerisme, te land,
te water en in de lucht, heeft ten doel aan
Nederland den indruk te geven van de veel
zijdige ontwiKkeling van het toerisme; den toe
risten gelegenheid te bieden op eenvoudige, ge
makkelijke en aantrekkelijke wijze een tocht
door Nederland te maken en een zoo groot mo
gelijk aantal Bondsleden te Amsterdam bijeen te
brengen, om daar gemeenschappelijk het 50-
jarig bestaan van den Bond te herdenken.
In de eerste dagen, dat de inschrijving ge
opend was, hebben zich spontaan reeds deel
nemers voor alle takken van toerisme opgege
ven; tot de eersten, die zich aanmeldden, be
hoorden de bekende luchttoerist de heer Van
der Leeuw, die per vliegtuig en de heer Slob,
burgemeester van Haarlemmermeer, die met
paard en rijtuig zal deelnemen.
De inschrijving is geopend tot 15 Juni as.
Men wachte dus niet te lang met zich te laten
inschrijven. Voldoende is, wanneer men het in
schrijfgeld stort op de postgiro A. N. W. B. Am
sterdam, No. 13153, met vermelding van de te
volgen route, vorm van toerisme en de aandui
ding: „Stertocht".
Ten einde de deelneming aan te moedigen,
biedt de Ford-fabriek te Amsterdam aan alle
deelnemers, die per Ford den Stertocht maken,
vóór hun vertrek een wimpel op hun auto aan
en na afgelegden tocht een speciale auto-pla
quette.
De R. K. Kiesvereeniging „Gelijk Recht" te
Franeker heeft in een buitengewone vergade
ring aldaar de volgende motie aangenomen:
Van meening, dat volgens billijkheid de Ka
merzetel van Minister Verschuur bezet moet
worden door een vertegenwoordiger der Kies
kringen Groningen en Leeuwarden;
dat daarvoor niemand anders in aanmerking
kan komen dan de heer IJ. Keestra, burgemees
ter van Cuiemborg, die in bijna alle Katholieke
Kiesvereenigingen van Groningen en Friesland
candidaat is gesteld en bij de Partijstemming
op 5 Maart in genoemde Kieskringen ruim 1700
stemmen op zich vereenigde, terwijl noch de
heer van der Weijden, noch de heer de Kok
eenige relaties in het Noorden hebben;
spreekt de stellige verwachting uit, dat het
bestuur van den Frieschen Bond alle pogingen
bij het Partijbestuur zal doen om den heer
Keestra aan te wijzen als opvolger van Minis
ter Verschuur; en besluit deze motie toe te
zenden aan het bestuur van den Frieschen
Bond, aan het Partijbestuur en te publiceeren
in de Katholieke Pers."
Deze motie werd met op één na algemeene
stemmen aangenomen.
Het bestuur van de „Maatschappij Arti et
Amicitiae" heeft, in opdracht van de vergade
ring van stemhebbende leden, een schrijven van
den volgenden inhoud gericht tot prof. Max
Liebermann te Berlijn:
De vergadering van stemhebbende leden on
zer Maatschappij nam kennis van uw schrijven,
gericht tot Se Pruisische Academie voor
Kunsten, waarbij u het u verleende eere-voor-
zitterschap neerlegt en uit deze instelling treedt.
De redenen, welke u noopten tot het nemen
van dit besluit, hebben op haar een allerpijn-
ltjksten indruk gemaakt.
Men is volmaakt uwe meening toegedaan dat
kunst, welke immers slechts de schoonheid
dient en als hoogste wet beschouwt, noch met
pohtiek, noch met „afstamming" iets heeft uit
te staan.
Dat u, na een geheel leven van toewijding aan
de kunst van uw land en aan de belangen der
Academie, tot de bittere ervaring moest komen
dat dit standpunt daar niet wordt gedeeld,
heeft hier groote ontroering gewekt.
Wij maken gaarne van deze gelegenheid ge
bruik u onze gevoelens van bijzondere sympa
thie te vertolken en van bewondering voor uwe
groote gaven als kunstenaar.
„HET NEDERLANDSCHE BOEK*
Van „Het Nederlandsche Boek" verschijnt
begin November a.s. de tiende jaargang. Bij
de viering van dit tweede lustrum wordt in
de jaarlijksche bibliografie een veertigtal re
producties van teekeningen, houtsneden, gra
vures of etsen opgenomen, in den laatsten tijd
door Nederlandsche kunstenaars voor verluch
ting van boeken gemaakt.
Verder zal ditmaal een prijsvraag worden
opgenomen onder het motto „Vormt een eigen
bibliotheek", het devies van de boekenweek.
Katholieke Illustratie.
67ste Jaargang No. 36.
Het jongste K. I.-nummer munt uit door ver
scheidenheid van onderwerpen, welke toch,
mede door de talrijke, met zorg gekozen afbeel
dingen, elk voor zich interessant zijn. Zoo loont
het de moeite, te lezen van „De heilige Sara,
patrones der zigeuners", „De St. Willibrordus-
kerk te Hulst", „Moderne Grafiek", „Van popi
pen en vlinders" en „De 10.000 klokken van
professor Kaftan". Herman Moerkerk werkt
mee door een drietal fijne krijtschetsen, terwijl
Johan Wilgo en Joh. Overmeer pakkende korts
verhalen leveren met „Tante Rika" en „Do
structuur van het gew'eten". Er is het begin van
een oorspronkelijken roman door Neré Valk:
„Een schip in de branding", een groot verhaal
in pittigen stijl, dat zeker trekken zal, omdat
het in de volle beweging van het hedendaagschs
leven staat.
Het bijblad „De Witte raaf" zorgt al niet
minder voor variatie. Tusschen een groot aantal
rubrieken, die met pen en teekenstift den humor
recht doen, vinden we vertellingen van J. W.
Brouwers, Joop van 't Sticht en A. J. Colter.
Men kan dus met beide bladen verschillende
uren op aangename wijze doorbrengen.
TE NIJMEGEN heeft Woensdag de teraardebestelling plaats gehad van het stoffelijk overschot van wijlen
den heer A. v. d. Kallen, in leven directeur-hoofdredacteur van het dagblad „De Gelderlander" te Nijmegen,
De plechtigheid aan de groeve.
IN DEN STADSSCHOUWBURG aan den Heuvel te Tiburg heeft een
hevige brand gewoed, waarbij de groote hall en twee zolders met voorraden
tapijten enz. in vlammen opgingen. Een der verwoeste zolders.
i+ H. EXC. MGR. J. H. G. JANSEN, aartsbisschop van Utrecht, heeft
Donderdag op plechtige wijze den eersten steen gelegd van het in
aanbouw zijnd klein Seminarie aan den Arnhemschen weg te Apeldoorn.
OP SCHIPHOL hadden Donderdag proefvluchten plaats met het
nieuwe type Fokker-vliegtuig „Zilver Meeuw", die door den construc
teur, den heer A. Fokker, persoonlijk werden medegemaakt-
