KING-PEPERMUNT I
Geeft de „Lutine"
MEER STILTE
haar goud terug?
Auto-Muziek!
VRIJDAG 16 JUNI 1933
DE KERSENTIJD is weer begonnen en in de boomgaarden heeft men de banden vol
werkook de jongeren helpen mee
IJ MILLIOEN ONDER
WATER EN ZAND
Den handigste de buit
nfiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiM.
EEN DER FRAAIE MODELLEN der nieuwe Ford V-8 de luxe
serie automobielen, de Victoria de Grand Luxe.
Rusteloos zoeken de bergers al
meer dan 130 jaar naar den
vurig begeerden schat
De „Lutine"
NIEUWE RECORDS
Wedstrijden te Zandvoort
CONCOURS TE SANTPOORT
BOEKBESPREKING
FOTOREPORTAGE
g Wat U BIJNA volbracht, wat U BIJNA gelukte, dat is
H waardeloos. Om Uw werk steeds geheel te voltooien, om g
g Uw energie zoo voordeelig mogelijk te kunnen benutten, g
g moet U altijd „fit" zijn. U bereikt dit door het geregeld ae- g
g bruik van KING-Pepermunt.
LAAT BLOEMEN UW TOLK ZIJN. Vooral in deze dagen heeft Londen groote
behoefte aan bloemen. Uit alle deelen van Engeland worden ze aangevoerd.
Vooral in Surrey worden de kassen geplunderd om de Engelsche hoofdstad te
▼oorzien van dit kostelijk product.
IN DE ST. PIETER TE ROME zijn vijf inlandsche bisschoppen
gewijd. Het zijn drie Chineesche, een Indische en een
Annamietische. De pasgewijde bisschoppen met Z. Em.
kardinaal Fumasoni Biondi en eenige andere prelaten na de
plechtigheid.
DE NIEUWE BRUG over het
Spaarne te Haarlem, een belang*
rijke schakel in het verkeer tus-
schen Amsterdam en den Haag,
is Donderdag op haar plaats
gebracht.
DIE MET HAAR TIJD MEE
GAAT. De nieuwe groentenvei-
ling te den Haag heeft ten gerieve
▼an haar clientele een groote
klok laten plaatsen.
In den middag van den 8en October 1799
lichtte in de haven van Yarmouth het En
gelsche fregatschip .Lutine", onder com
mando van kapitein Skinner de ankers. Hoog
en breed spanden zich de machtige zeilen, de
wind zong door het want, met gelijkmatig zuch
ten week het water helblank gerafeld langs
den forschen boeg. De koers Noord-Oost ten
Oo6ten lag voor. Lenig en snel, gedragen door
de hoog-getorende blanke vlerken, dreef de
„Lutine" uit de Engelsche kust. Een belangrijke
taak was haar opgelegd. Engeland voerde oor
log met Frankrijk. Engelsche en Russische
troepen waren in Noord-HoUand binnengeval
len om de met Frankrijk verbonden Bataafsche
Republiek te overrompelen. Bij Bergen en
Castricum werden zij echter teruggeslagen. Op
Texel, Vlieland en Terschelling hadden de aan
vallers meer succes. Een Engelsche troepen
macht handhaafde zich op de eilanden en het
was voor deze manschappen, dat de „Lutine"
de soldij moest overbrengen. Verder borg het
schip in zijn schatkamer nog een kostbare la
ding aan goud en zilver, bestemd voor Ham-
burgsche bankiers. Deze waren tengevolge van
de in Duitschland heerschende crisis 'den on
dergang nabij. Op htm verzoek om steun, trok
de Bank van Engeland een bedrag van ander
half mlllioen pond sterling uit, dat in baar
goud en zilver moest worden overgebracht.
Voor het vervoer viel de keus op de .Lutine".
V vindt Uw claxon misschien erg
muzikaal, een symphonie gelijkt
Weet U, dat niet iedereen er zoo over
denkt? Dat anderan Uw autohoom
vooral 't nachts liever niet hooren?
WHt U er ook eens om denken, dat
onze maatschappij rust noodig heeft
Geen lawaai, maari
36
Dit schip was nog betrekkelijk nieuw. In 1793
maakten de Engelschen het bij den aanval op
de Fransche oorlogshaven Toulon buit. Het
was 143.3 voet lang, 36.1 voet breed en 12.1 voet
diep. De inhoud bedroeg 900 ton. De uitrusting
bestond uit 32 kanonnen.
Hoeveel precies de waarde van de lading be
droeg, is niet met zekerheid te zeggen, daar bij
den brand van de Londensche beurs in 1838 ook
de laatste juiste gegevens omtrent de .Lutine"
verloren zijn gegaan. In sommige berichten uit
dien tijd wordt gesproken van een waarde van
£400.000, terwijl anderen daarentegen beweren,
dat dit cijfer 900.000 moet zijn. Ook heeft men
aanwijzingen gevonden, waarin wordt gezegd,
dat de som, waarvoor de .Lutine" met haar
lading verzekerd was, £900.000 bedroeg. In een
officieele opgave van het jaar 1800 wordt de
totale waarde van de lading van het geschon
ken schip geschat op ongeveer twintig millioen
gulden.
In 1858 werd door John Mayor Still, hoofd
agent van Lloyds te Amsterdam de volgende
berekening opgemaakt:
£900.000 aan goud en zilverstaven van Lloyds.
160.000 aan goud en zilverstaven voor Ham
burger rekening.
140.000 aan munten ter betaling, van soldij
aan de Engelsche troepen.
1.200.000 is gelijk aan 14.400.000.
Nimmer zou dit kapitaal haar bestemming
de bankiers te Hamburg, de soldaten op de
eilanden bereiken. Deden zich reeds kort na
het vertrek allerlei teekenen voor, die er op
wezen, dat zwaar weer te wachten was, in den
nacht van 9 op 10 October brak een orkaan los
uit het Noord-Westen.
Zoodra de eerste verschijnselen merkbaar wa
ren, had de kapitein alle voorzorgsmaatregelen
getroffen. De zeilen werden gereefd of inge
nomen, alle luiken zorgvuldig gesloten. Snel
nam de wind in hevigheid toe, huizenhooge
golven aanjagend. Zee na zee stortte over het
dek. Steunend en krakend werd de „Lutine"
door de elementen voortgeslingerd. De masten
kraakten, touwen klepperden en sloegen, de
planken bogen of zij splijten zouden. Zoo dreven
wind en golven het bijkans stuurlooze schip
steeds dichter naar de gevaarlijke Nederland-
sche kust. Hoelang de strijd van de .Lutine"
met de woedende elementen heeft geduurd, kan
men nauwelijks gissen. Ondanks de heldhaftige
pogingen van kapitein en matrozen, om het
schip buiten gevaar te brengen, liep het trot-
sche fregat in het holst van dien schrikkelijken
nacht vast op de beruchte Westergronden, even
benoorden de Oostpunt van Friesland. Nu was
zijn lot snel beslist. De eene stortzee na den
ander veegde vernietigend over het dek, de
masten braken af, want en zeilen sloegen aan
flarden. Met man en muis ging de „Lutine" in
de kokende branding onder. Van de 273 op
varenden wist alleen de scheepsklerk op een
stuk wrakhout levend de kust van Vlieland te
bereiken. Hij was nog in staat enkele bijzonder
heden mede te deelen over de kostbare lading
en het verloop van de ramp, maar reeds enkele
uren later bezweek ook hij van uitputting.
De storm luwde den volgenden dag, de zee
gaf haar offers terug, wrakhout en lijken
spoelden aan op Vlieland en Terschelling. Een
kalmer zee dekte met haar kuivende golven het
wrak en zijn kostbaren inhoud, die van toen
af meer dan honderd jaar lang gedachten en
begeerten van ondernemende bergers zouden
bezig houden.
Want rust heeft men de .Lutine" in haar
zandig graf niet gegund. Als eerste was het de
Bataafsche Republiek, aan welke volgens oor
logsrecht het kostbare wrak verviel en die na
de aftocht der Engelschen in de jaren 1800/1801
een poging deed den buit binnen te halen. Reeds
toen bleek het wrak ver in het zand verzakt,
maar met de primitieve middelen van die dagen
gelukte het nog een bedrag van ongeveer
700.000 aan goud en zilver boven te brengen.
Een tweede aanval in 1814 leverde slechts en
kele munten op.
Hoewel de officieele pogingen tot berging der
„Lutine"-schat hierna werden gestaakt en het
wrak steeds dieper wegzonk in de ongenaak
bare eenzaamheid van het drijfzand, werden
door particulieren nieuwe plannen beraamd.
De opperstrandvoogd van Terschelling wist in
1821 van de regeering een concessie te verkrij
gen, waarbij hem werd toegestaan met uitslui
ting van ieder ander naar de overblijfselen van
de .Lutine" te zoeken tegen vergoeding van
de helft der geborgen waarde.
In 1823 deed koning Willem I als blijk van
vriendschap de bij de concessie voor het Rijk
gereserveerde helft over aan koning George
van Engeland, zonder echter van het recht op
het wrak afstand te doen. Koning George
schonk op zijn beurt de aanspraak op 50 pCt.
aan Lloyds ter beschikking van de gedupeerde
assuradeurs, die na de ramp £900.000 hadden
moeten uitbetalen.
De bemoeiingen van den Terschellinger
strandvoogd om uit het wrak van de .Lutine"
zijn fortuin te maken, bleven zonder resultaat.
Pas in 1857 zou een derde ernstige poging wor
den aangewend om den schat te lichten. Door
veranderde stroomingen in het water boven het
wrak was de zandlaag, die de „Lutine" bedekte,
tot op nauwelijks één Meter dikte weggespoeld.
Toen dit feit geconstateerd was, sloot de En
gelsche ingenieur Taurel met Lloyds een ber
gingscontract en toog op Terschelling aan het
werk. Drie seizoenen arbeidde hij er met dui
kers, schepnetten, haken enz. en het gelukte
hem voor een bedrag van ongeveer ƒ600.000
aan munten en baren omhoog te brengen Het
weder toenemen van de verzanding maakte in
October 1859 verdere pogingen onmogelijk.
In 1886 werd voor de vierde maal de aanval
geblazen, ofschoon het wrak thans 12 Meter
onder het zand op de leemlaag rustte. Met. be
hulp van twee tot zandzuigers verbouwde
schelpzuigers haalde men zooveel mogelijk het
zand rondom het wrak weg, waarbij allerlei
voorwerpen als kegels, kanonnen enz. boven
kwamen. Ook gouden en zilveren munten vond
men ter waarde van ongeveer ƒ10.000.
Verder kwam men niet en ook volgende po
gingen van Engelsche zijde in 1893, 1903 en
eindelijk in 1911 leverden geen resultaat. Nog
versch in het geheugen ligt tenslotte de onder
neming van twee Delftsche studenten in 1923,
die met groote grijpers aan het werk togen,
maar evenmin iets bereikten. Sedert 1929 is de
concessie van het bergingswerk in handen van
de bergingsmaatschappijen Doeksen op Ter
schelling en Dros op Texel, die echter met al
hun materiaal weinig of niets konden uitrichten.
En zoo rust nog steeds de nauwelijks geslon
ken schat immers van de 14 èi 20.000.000
zijn tot op heden pas 1.300.000 geborgen
onder het zand van de Noord-Wester gronden.
Eenzaam drijft op de golven, die kuiven en
krullen met dartel schuim, de ,Lutine"-boei,
wijzend de plek waar diep onder water en zand
het goud lokt met onmetelijk fortuin. Daar
wacht de ,Lutine"-schat al meer dan 130 jaren
op hem, wiens vernuft er in slaagt tot hem
door te dringen. De „Lutine" is de rijke prinses
uit heel oude sprookjes en zij verbeidt den held,
die haar zal verlossen en met zich voeren. Die
held moet zijn de handigste.
De ramp van de .Lutine" is een der grootste
schadeposten, die Lloyds in Londen ooit te
boeken had. In haar gebouw te Londen be
vinden zich verschillende voorwerpen van het
ongelukkige schip afkomstig en bij bergings-
pogingen opgehaald. Zoo staan er een tafel en
stoel, vervaardigd uit het roer van de .Lutine"
en verder hangt er de scheepsbel. Deze heeft de
sombere taak, om bij elke scheepsramp te lui
den en aldus de assuradeuren te herinneren
aan een plicht, welke na dien rampzaligen 9en
October 1799 het zwaarste offer vroeg.
Op de autoipobielbaan te Montlhéry bij Parijs
zijn nieuwe series duur- en afstandsrecords ge
vestigd, die een merkwaardigen kijk geven op
het bijkans onbeperkte weerstandsvermogen van
een modernen auto tegen langdurige hooge
tempo's.
De geschiedenis van deze records gaat niet
yerder terug dan tot het jaar 1925, toen het
afstands-wcreldrecord gevestigd werd op 10.000
K.M. (Ansaldo). In 1926 werd het gebracht op
15.000 KM. (O.M.), daarna op 25.000 K.M. (In-
victa), waarna eerst in 1930 het dubbele be
reikt werd (50.000 KM. met Voisin). Daarna
zou hét in 1932 opeens met een grooten sprong
omhoog gaan (136.000 KM. met Citroen), waar
bij voor een juiste appreciatie bovendien het
hooge gemiddelde tempo (104 KM. per uur) in
aanmerking genomen dient te worden.
Men vraagt zich natuurlijk af wat bij zulk
een rit de gevolgen zijn van het op éen gegeven
oogenblik onklaar worden van een hetzij ook
futiel, maar toch onmisbaar onderdeel. De be
palingen van de Association Internationale des
Automobileclubs Reconnus (het officieel con-
troleerende lichaam) geven hierover duidelijk
uitsluitsel. Vervanging van onderdeelen is on
mogelijk gemaakt voor zoover het betreft zekere
groepen vitale organen, waarvan het weer
standsvermogen tegen slijtage een maatstaf is
voor de geleverde prestatie. Alles wat evenwel
niet tot deze nauwkeurig omschreven groepen
behoort, mag wel verwisseld worden mits en
nu komt het voornaamste de onderdeelen in
den wagen aanwezig waren bij het begin van
den rit en voor het monteeren geen gereed
schap van buitenaf gebruikt wordt.
Nu is het natuurlijk practisch onmogelijk uit
de duizenden deelen, waaruit een automobiel
bestaat en uit de verscheidenheid van benoo-
digd gereeoschap een zoodanige keuze te doen,
dat de kans op gedwongen beëindiging (tenge
volge van het onklaar worden van een onder
geschikt orgaan) gelijk aan nul zou zijn.
Is dus het minder gelukkig toeval bij het on
dernemen van zulk een rit niet uit te schake
lenmerkwaardig is het anderzijds uit de laat
ste resultaten op te maken, dat eigenlijke slij
tage of andere „uitputtingsverschijnselen" geen
redenen blijken te zijn om op te geven. De zes-
cylinder Citroen, die in 1932 onder de auspiciën
van de Yacco-Oliemaatschappij het record
bracht op 136.000 KM. met een gemiddelde van
104 K.M. per uur, is toen gestopt geworden,
omdat een onaanzienlijk onderdeel vernieuwd
moest worden, dat zich niet in den wagen be
vond. Toen dit gemonteerd was, werd de wagen
als proef nog eens een uur in de baan gebracht,
waarbij een afstand van ruim 116 K.M. afge
legd werd (dus een snelheid van 12 K.M. per
uur hooger dan het gemiddelde van den offi
cieel gecontroleerden rit, waaruit bleek, dat het
mechanisme nog even perfect in conditie was).
Deze bijna ongelooflijke prestatie heeft men
dit jaar beproefd nog eens met Citroën Auto
mobielen van recente constructie te leveren. De
zelfde oliefirma heeft onder gebruikmaking van
haar normale handelskwaliteit, een Citroën
vier-cylinder „type 8" en een zes-cylirder „type
15 sport" laten loopen. De Citroëns die voor
deze proefnemingen gebruikt worden, zijn door
de bestuurders collectief met den naam „Rosa
lie" gedoopt. „La petite Rosalie" is het type „8"
en „Rosalie V" de „15 sport".
Op 6 Juni, d. w. z. na 83 dagen had de „Pe
tite Rosalie" (Citroën type „8") 185.921.396 K.M.
afgelegd met een gemiddelde uursnelheid van
93.334 K.M. In totaal waren 122 Internationale
records en 37 Wereldrecords gebroken.
Nadat het record over 80.000 K.M. met een
gemiddelde uursnelheid van 119.150 K.M. ge
vestigd was. heeft men den rit met de „Rosa
lie V" (Citroën type „15 sport") beëindigd. Ten
einde echter den goeden staat van den wagen
aan te toonen, heeft men onmiddellijk daarna
nog een uurronde met een gemiddelde snelheid
van 144 K.M. per uur gemaakt.
Op Zondag 25 Juni worden in het Noorder-
bad-wedstrijdbassin te Zandvoort korte baan-
wedstriiden gehouden, georganiseerd door de
zwemclub „Haarlem". Het programma voor deze
wedstrijden luidt: 100 Meter vrije slag dames,
200 Meter vrije slag heeren, tevens kampioen
schap van Haarlem, 100 Meter schoolslag da-
10 x 50 Meter schoolslag estafette heeren,
schoonspringen dames, 6 x 50 Meter wisselslag
estafette dames. 3 x 100 Meter wisselslag-esta
fette heeren, schoonspringen heeren, 200 Meter
schoolslag heeren, 5 x 50 Meter vrije slag esta
fette dames, tevens kampioen van Haarlem en
voor heeren.
Verschillende nummers zullen internationaal
bezet zijn met óeelnem'ng van Belgen en Duit-
schers.
Naar alle waarschijnlijkheid zal aan den zee
wedstrijd op Zaterdag 24 Juni de Duitsche kam
pioen en recordhouder Deiters en de Belgische
lange afstandkampioen Boone deelnemen.
Zondag 18 Juni houdt de Ned. Bond van
Handboogschutters op de banen van de Hand
boogschutterij „Vooruitgang zij ons Streven",
te Santpoort, in het Stationskoffiehuis, een con
cours.
KATHOLIEKt ILBOSTRATIE -
67ste jaargano 37
In dit nummer verteil m rv.. .itteu aar
dige trekjes uit „De oude zoutsiad Hallein."
Hans Lijn begint „Een nieuwe Jeugd'' en J
Hillary Garratt teekent vóór-huwtlokïdagen in
„En Jack kocht een huis." De pelgrimstochten
op Nederlandschen bodem-serie wordt voortge
zet met het „Mirakuleus H. Bloed te Boxtel." Db
monnik der twintigste eeuw en Liverpool'»
nieuwe Kathedraal, waarvan de eerste steen ge
legd is, laten op duidelijke wijze met een pagina
plaatjes hun geschiedenis zien. Truus van Am-
hem schetst nog de „Christoforen", terwijl U G.
Dorhout de schoonheid van de „Veluwe" laat
zien.
In de Witte Raaf bepleit Reinder de Mantel
het .Levensrecht," terwijl J. P. Balje „het jon
genshart" openlegt.
Zelf tuinieren
Er zijn vele bezitters van een grooter of klei
ner stukje grond, dat dikwijls, geheel ten on
rechte, „tuin" wordt genoemd. Hoe weinigen
hebben een smaakvollen, goed ingerichten tuin
weten te maken, die bovendien nog aanpast aan
den bouw van het huis. Op het gebied van tui
nieren zijn voor amateurs reeds verschillende
werkjes uitgegeven. Doch dit neemt niet weg,
dat het bij J. M. Meulenhof te Amsterdam ver
schenen practisch handboek voor liefhebbers
voor het aanleggen van den tuin en het kwee
ken en verzorgen van bloemen, planten en
vruchtboomen, „Zelf tuinieren", geschreven
door A. J. Herwig, zeker zijn weg wel zal vin
den. In de sobere uitwerking toont de schrijver
zich een meester. Een werkje, dat zich prettig
laat lezen, terwijl zeer vele foto's voor een goed
begrijpen het hunne zullen bijdragen.
Dr. ArAiëns, een levensscheti
door rector J. Colsen CM,
uitgave van „de Zuid-Lint.
1, burger" te Kerkrade.
Het is een goede raadgever geweest, die rec
tor Colsen, de sociale werker in de Limburgsche
mijnstreek, heeft aangespoord eens wat meer
levensbijzonderheden van den in 1928 overleden
doctor bijeen te garen. Het werk is slechts een
schets geworden, omdat alle getuigenissen en
stukken tot nu toe nog niet volledig geordend
werden, maar dan een schets, die ons, gelijk
pater Jacobs M. S. C„ in zijn voorwoord zegt, de
figuur Ariëns in zijn geestelijke structuur voor
oogen stelt, zooals hij werkelijk geweest is: een
sociale werker met een fijnbesnaarde ziel, een
scherpe geest en een geweldig hart, een pries
terapostel in den ruimsten zin van het woord.
Weten en kunnen
De bekende serie „Weten en Kunnen" van de
N.V. Uitgevers Mij. „Kosmos" te Amsterdam is
weer uitgebreid met een zeer goed technisch
werkje over het vraagstuk: „Hoe maak ik zelf
een electrische gramofoon". Voor wie liefheb
berij heeft en eenigszins technisch is aange
legd, moet het al zeer eenvoudig zijn aan de
hand van dezen tekst en de duidelijke foto's en
schema's een dergelijk toestel te maken.
Radio-bouw serie
Bij de N.V. Uitgevers Mij. „Kosmos" te Am
sterdam zijn in de Radio-Bouw serie" weer
enkele nieuwe werkjes verschenen. Vooreerst
een beschrijving met bouwschema van een
kortegolf ontvanger. Daarnaast de beschrijving
met schema van een eenvoudigen kortegolf zen
der. In de bovengenoemde serie is eveneens
verschenen een boekje „Draagbare ontvanger
voor week-end en vacantie". Radio-liefhebber»
en knutselaars kunnen hieraan hun hart op
halen.
