REVOLUTIE OF EVOLUTIE?
Monument van naastenliefde
Onwillig Zaandam
„Berg en Bosch" te
Bilthoven
ZATERDAG 15 JULI
Landbouw en handel
Prins Nicolaas ver
trokken
Een instelling der R.K.
Arbeidersbeweging
Wat nu te doen?
Conflict afgewend
Valsche bankbiljetten
LEEKEPREEKEN
Vóór alles is noodig, dat men in het
buitenland onze produc
ten kent
Gezicht op het hoofdgebouw
Boschte
van het Sanatorium Berg en
Bilthoven
REORGANISATIE DER H. A. L.
Audiëntie
INTERNATIONAAL MISSIE-
STUDIECONGRES
Van 25-27 Nov. a.s. te Amsterdam
OPENBAAR VERVOER
Het grootste en meest gedifferen-
teerde sanatorium in ons land
Hoe „Herwonnen Levens
kracht" werkte
1®.
Intérieur der lighallen van het Sanatorium Berg en Bosch
te Bilthoven
De inrichting van het
sanatorium
De paviljoens
De arbeidskolonie
Na de mislukte onderhandelingen
hebben Ged. Staten de be
grooting niet goed
gekeurd
Collectief contract onderteekend
Twee buitenlanders gearresteerd
INTERNATIONALE
OPLICHTER GEPAKT
CONSUMPTIE-AARDAPPELEN
Een regeling te verwachten
GEVAARLIJK AMOKMAKER
Bloembollenkweekerscentrale
Bezoldiging Overheidspersoneel
Onze beschouwing over „de vrijgezellin" van
veertien dagen geleden is, blijkens ont
vangen uitingen, door velen met instem
ming gelezen. Op een dier brieven meenen wij
ditmaal te moeten terugkomen, omdat de schrij
ver naar onze wijze van zien een thans veel
verbreide, zeer begrijpelijke en toch niet geheel
juiste, zelfs min of meer gevaarlijke meening
verkondigt. Dit staat intusschen wel vast, dat
zijn woorden recht uit het hart komen en een
diepe overtuiging inhouden.
Nu kan het in dezen verwarden tijd zijn nut
hebben om door wrijving van meeningen en
door zakelijke discussies tot verheldering van
heerschende begrippen te komen. Vandaar, dat
wij de ietwat felle uitlatingen letterlijk citee-
ren. Aan het betoog van bedoelden briefschrij
ver ontleenen we dan de volgende kern:
De door de Marxisten en liberalen zoo hoog
geroemde emancipatie der vrouw blijkt thans
in de practijk te zijn geworden een vloek voor
de maatschappij. Op ontstellende wijze heeft de
vrouw de plaats ingenomen van den man bij
den vrijen arbeid; voeg daar nog bij het meer
en meer om zich heen grijpend mechanisme, en
wij weten dat er geen sprake van kan zijn, dat
al die werklooze mannen bü een eventueel op
leven van den handel (door een meer onderling
vertrouwen der landen) weder hun plaats zul
len innemen bij den arbeid, indien er geen meer
practische, meer afdoende maatregelen genomen
worden dan die Welke tot heden toe zijn gepro
pageerd. Dag in, dag uit wordt er geschreven en
gepraat enherhaald tot beu wordens toe,
en niet in het minst door de voormannen op
politiek gebied en de bestuurders der diverse
vakbonden, die met groot armgezwaai en de
noodige dikke woorden den „kapitalistischen" re
geerders verwijten, dat zij niets doen tot verbe
tering van den toestand, maar die zelf de meest
onpractische lapmiddelen aanbevelen bij die re-
geeringsmannen.
Werkverschaffing en werkver
ruiming? 't Is gelijk een zandkorrel in de
woestijn voor die millioenenmassa en dan nog
tijdelijk.
Meerdere ontwikkeling van den arbeider, om
sterk te staan in den strijd om het bestaan?
Ook dit is, gezien de overproductie op alle ge
bied, de grootste larie, die ooit verkocht is, of
*t moet zijn om nieuwe leeraarbaantjes te schep
pen ten laste van de toch al berooide Rijks- en
gemeentekas.
En op deze beide punten blijven de volkslei
ders maar doorhameren. Is het daarom te ver
wonderen, dat de massa, en in 't bijzonder de
jongeren, beu worden van het gezwam dier hee-
ren, wier eenig doel schijnt te zijn langs de rug
gen der arbeiders op 't kussen te komen ter-
wille van dat veel gesmade kapitaal. En als men
het oor te luisteren legt dan valt het sterk op,
dat het juist de jongeren zijft, die zich afwen
den van het Marxisme en overhellen naar het
fascisme, een zwenking zooals wij die bij onze
oosterburen hebben waargenomen en waarvan
ook daar de leiders der vak- en politieke ver-
eehigingen de schuld dragen.
Het volk krijgt genoeg van het gescherm met
holle frasen, het wil eindelijk daden zien. Gel
delijke steun aan al die duizenden is op den
langen duur niet vol te houden en moet leiden
tot een staatsbankroet, een chaos als nooit te
voren.
En er kunnen daden gesteld worden; vraag
het aan den eenvoudigen werkman en hij zal
U den weg wijzen. Alleen onze bonzen, zoowel
Marxisten als katholieken, houden zich van
den domme, waarom??
Welnu, wij moeten niet uitgaan van het
standpunt „er is gebrek aan arbeid". En als
wij dit laatste goed voor oogen houden, is er
zeer zeker practisch werk te verrichten door
plaatsen vrij te maken.
En dat kan, al zal dan ook de nieuwe toestand
voor sommigen minder voordeelig zijn, maar
rechtvaardig.
Ziehier voorloopig een vijftal maatregelen:
le. de vrouw (gehuwd en ongehuwd) moet uit
alle bedrijven, kantoren, instellingen, enz. zoo
wel bij Rijk en Gemeente als particulieren bin
nen den kortst mogelijken tijd (bev. een maand)
zonder wachtgeld of toelage van Rijks of Ge
meentewege, maar met teruggave van gestorte
premies voor pensioen, verwijderd worden.
2e. verbod van meervouidge (betaalde) func
ties.
3e. verbod voor behoorlijk gepensionneerden
om betaalden arbeid te verrichten.
4e. korter werktijd.
5e. het record van sneller produceeren door
het mechanisme, (zonder nut voor de mensch-
heid in zijn geheel) aan banden leggen.
Dit zijn wenschen zooals wij ze overal bij het
publiek vernemen.
Laten nu ook onze katholieke voormannen
hiervoor ijveren vóór het te laat is (zie Duitsch-
land!)
1
Tot zoover onze briefschrijver.
Ziehier we mogen het gerust zeggen één
stem uit duizenden. Wanneer wij goed luisteren,
dan hooren wij hier den kreet: weg met bestaan
de verhoudingen; weg met velerlei sociale rege
lingen en economische dogma's; ruim al dat
oude op en geef ons een nieuwe ordening!
De kreet is begrijpelijk. De werkloosheid, het
demoraliseerende steuntrekken door honderd
duizenden, het zienderoogen afnemen van het
voiksinkomen met de uitputting der openbare
kassen, het ontbreken van een perspectief van
nieuwe welvaartdat alles te samen maakt
het dringende verlangen van afrekening met het
oude en radicale vernieuwing zeer aannemelijk.
Hoewel wij 't met den schrijver en allen die gelijk
denken als hij, lang niet in alle opzichten eens
zijn, moeten wij hem dit toegeven, dat het in
ons officieele Nederland wel veelal den schijn
heeft, alsof er sinds 1918 niet veel in de we
reld veranderd is; althans, dat wij hier in deze
lage landen aan de zee nog wel een eeuwtje
rustig in de oude banen kunnen doorgaan. In
gewijden weten wel, dat er door overheidsper
sonen, economen en financiers hard wordt ge
studeerd, geconfereerd en overleg gepleegd; dat
ook een aantal maatregelen wordt bedacht, voor
bereid en zelfs uitgevoerd om ons vaderland-
sche scheepje door de branding heen te helpen:
maar, aan volksvoorlichting, aan ook tot de
verbeelding sprekende krachtige daden, aan 't
openen van perspectieven, aan resoluut stelling
nemen, aan voel- en tastbare leiding ontbreekt
nagenoeg alles. En daar niet alleen economi
sche en financieele, maar ook psychologische
factoren vaak het lot van een volk bepalen,
brengen wij bovenstaanden hartekreet niet het
minst ook hierom naar buiten, opdat de leiders
van ons volk aan den zielkundigen kant van de
crisis eens wat meer aandacht zullen wijden.
Tot onzen briefschrijver zelf en zijn gelijk
gezinden zeggen wij dit: er is veel goeds in uw
wenschen, maar, gij hebt te groote haast. Wat
in een eeuw is bedorven en scheef gegroeid kan
niet in enkele jaren worden recht gezet, tenzij
met middelen, die erger zijn dan de kwaal. Dat
er heel veel verkeerds is in onze maatschappe
lijke verhoudingen zij U volmondig toegegeven.
Maar wat ge wilt en zooals gij het wilt is niet
veel minder dan een sociale revolutie. Konden
wij daarmee in enkele maanden tot een gezon
den toestand, tot nieuwe welvaart komen, er viel
over te denken en te praten. Maar al wat in
het verre en in het jongste verleden op dit ge
bied vertoond is, lokt niet tot zulke proefnemin
gen uit. Wij zullen langs geleidelijken weg tot
beterschap moeten komen. Misschien is het
tempo, dat thans in ons land gevolgd wordt,
te langzaam; immers velen beweren, dat er in
het geheel geen tempo is. Maar er is ook een
spoed, die stukken maakt. Waar moeten wij
heen en waar ligt de juiste middenweg?
Eenige weken geleden hebben wij in een be
schouwing over „overbevolking" reeds het een
en ander aangaande de ons inziens noodzake
lijke maatschappelijke evolutie gezegd. Het
komt ons naar aanleiding van boven gepubli
ceerd schrijven gewenscht voor op het toen ge
schrevene een volgenden keer wat dieper in te
gaan.
HOMO SAPIENS.
De Nederlandsche Landbouw Handelskamer
heeft te Utrecht onder voorzitterschap van den
heer mr. A. G. A. Ridder van Rappard een goed
bezochte algemeene vergadering gehouden.
De voorzitter Opende deze vergadering met
een rede, waarin hij o. m. er zijn vreugde over
uitsprak, dat de werkzaamheden van de N. L.
H. K. zeer zijn uitgebreid in verband met de
intensieve pogingen, welke worden aangewend
om aan onze veeteelt- en bodemproducten in
het 'buitenland bekendheid te geven en ver
bindingen (net buitenland! Jie afnemers te
verkrijgen ter zake de bevordering van den af
zet onzer producten. Door verschillende om
standigheden is dit laatste niet gemakkelijk.
De vraag naar een product is niet voldoende
om den afzet loonend te maken. Daartoe wordt
vereischt een zoo min mogelijk belemmerden
invoer en een koopkrachtige bevolking. De pro
ducent zal dan alleen kunnen leveren, wanneer
de prijzen loonend zijn, d. w. z. dat de produc
ten een prijs opbrengen, die aan den produ
cent naast een vergoeding voor aangewend ka
pitaal en voor arbeid een zekere winst ople
vert. Bij een bepaalden prijs zal degene, die de
geringste productiekosten heeft, de meest ge
duchte concurrent zijn. De mogelijkheid van
afzet wordt bij een zekeren prijs beheerscht
door den productieprijs der producten, is deze
te hoog, dan zal men moeten trachten daarop
te besparen.
Naast de bestudeering van de vraag en aan
bod van producten zal men zich op de hoogte
moeten stellen van de handelsgebruiken van
elke plaats, waarheen men zijn producten wil
zenden, de juiste wijze van verpakking, de kos
ten van vervoer en extra-kosten die hierop
mochten vallen door inkomende rechten enz.
Elk land heeft zijn eigen handelswetgeving, elke
buitenlandsche markt stelt haar bijzondere
eischen. Deze te kennen is van groot gewicht
voor den georganiseerden producent. Juist
thans, nu onze export in velerlei opzicht zoo
moeilijk is, zal de producent, die producten
voor de wereldmarkt voortbrengt, moeten
trachten door rationaliseering van zijn bedrijf
en door organisatie zijn producten tegen de
laagst mogelijke prijzen op de wereldmarkt te
brengen om zijn eenmaal ingenomen plaats
daarop te behouden dan wel om nieuwe afzet
gebieden te veroveren of den afzet te trachten
op te voeren. In dit opzicht, aldus spr., kan de
N. L. H. K. voor den producent een krachtige
steun zijn, mits deze producent de moeite doet
om met onversaagde energie en vortvarendheid
het mogelijke te doen zijn verbindingen met
het buitenland te bevestigen. Voor alles is
echter noodig, dat men onze producten in het
buitenland kent, dat men weet welke producten
men uit Nederland kan gaan betrekken. Spr.
geeft daarop een kort overzicht van hetgeen
de N. L. H. K. ten dezen opzichte doet en
welke plannen in voorbereiding zijn en besluit
met den wensch, dat door samenwerking van
de leden-organisaties het werk van de N. L.
H. K. nog meer vruchten moge afwerpen en
een spoedige betere wending in de economische
verhoudingen dit werk moge begunstigen.
Op voorstel van den voorzitter werd besloten
een commissie van advies, bestaande uit ver
tegenwoordigers van drie organisaties, waar
van er ieder jaar één aftreedt, te benoemen en
welker taak het is om op geregelde tijdstippen
na te gaan, welke werkzaamheden de N. L.
H. K. in het belang van den afzet onzer pro
ducten zal kunnen ter hand nemen.
Besloten wordt voor de eerste maal uit te
noodigen een lid in deze commissie van advies
te benoemen: de Noord-Brabantsche Mij. van
Landbouw, De Coöp. Producenten Handelsver-
eeniging te Gouda en de Ned. Federatie tot
verbetering van den wolhandel.
Voorts had een gedachtenwisseling plaats
over het organiseeren van een zaaizaad- en
pootaardappelweek in het Holland Huis te
Brussel en werd de uitwerking van dit plan
opgedragen aan het Bureau van de N. L. H. K.
Foto WERNER CRONE, Utrecht
Het syndicaat tot reorganisatie van de Hol
landAmerika-Lijn is er in geslaagd aanzien
lijke financieele middelen bijeen te brengen,
ten einde de positie der maatschappij te rege
len.
Naar „De Telegraaf" verneemt, zal het syn
dicaat aan de obligatiehouders der Holland—
Amerika-Lijn de keus laten tusschen aflossing
der obligaties met een bedrag van 28 pCt. van
de hoofdsom, of conversie der obligaties in
aandeelen van de gereorganiseerde maatschap
pij-
Hoewel van Amsterdamsche zijde tegen dit
voorstel scherp is geopponeerd, neemt men te
Rotterdam toch aan, dat het ten slotte zal
worden goedgekeurd en dat dientengevolge de
HollandAmerika-Lijn voor de haven van
Rotterdam behouden zal blijven.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal dé
volgende week Maandag, Dinsdag en Donder
dag géén audiëntie verleenen.
Vrijdagmiddag te half vier, kort voor zijn
vertrek naar Parijs, is Z. K. H. Prins Nicolaas
van Roemenië in een vliegtuig van het Neder
landsche leger, dat deel uitmaakte van een
eskader van 4 Fokker-jagers, komende van het
militaire vliegkamp De Kooy, op Schiphol ge
arriveerd.
De hooge bezoeker werd naar het restaurant
geleid, waar hij zich eenigen tijd met de daar
aanwezige autoriteiten nagenoeg dezelfden,
die Woensdag j.l. bij de aankomst van Z. K. H.
uit Brussel aanwezig waren heeft onder
houden.
Te kwart over vier is Prins Nicolaas aan
boord van zijn eigen vliegtuig, dat door hem
zelf bestuurd werd, in gezelschap van zijn
piloot kapitein Opris, naar Parijs vertrokken.
De adjudant van koning Carol van Roemenië,
die den Prins op zijn reis vergezelt, is kort daar
na met een vliegtuig van de Belgische maat
schappij Sabena via Brussel naar Parijs afge
reisd.
Toen de Prins zich naar zijn vliegtuig begaf,
bracht de voor het restaurant opgestelde eere-
wacht van mariniers, de eerbewijzen. De Prins
droeg weer zijn leeren vliegpak met op den
rug een parachute.
Drie vloegtuigen van het Nederlandsche mi
litaire eskader hebben het toestel van Z. K. II.
tot de grens uitgeleide gedaan.
Z. K. H. heeft geen gelegenheid gehad de
Amsterdamsche luchthaven te bezichtigen.
Naar wij vernemen, organiseert de Amster
damsche R. K. Studenten Missie-Actie van
2527 November a.s. te Amsterdam een inter
nationaal Missie Studie Congres, ter gelegen
heid van haar derde lustrum. De A.R.K.S.M.A.
stelt zich voor gedurende die studiedagen de
pauselijke encycliek „Rerum Ecclesiae", de mis
sie-encycliek van Pius XI te doen behandelen.
Zij was reeds zoo gelukkig ter verwezenlijking
van deze plannen de toezegging te verkrijgen
van een vijftal missiologen van naam, die ge
durende dit congres een commentaar zullen le
veren op dezen pauselijken oproep.
't Ligt in de bedoeling der A.R.K.S.M.A. in
November a.s. zooveel mogelijk studenten, af
gestudeerde regulieren, seculieren en belang
stellenden in de Aula van het St. Ignatius-
college te vereenigen, om de missie-belangstel
ling onder hen te verlevendigen en te verdiepen.
De A.R.K.S.M.A. verkreeg voor haar plannen
de volledig instemming en medewerking van het
Nederlandsch Episcopaat, den Priestermissie-
bond, de "Vereenigde Missionarissen, het Am
sterdamsche Priester Missie-Comité en het Ne-
derlandsch Medisch Missie Comtié.
Onder auspiciën van het laatste organiseert
de A.R.K.S.M.A. gedurende de congresdagen een
medische missie-tentoonstelling in het gebouw
der R. K Studenten-Vereeniging „St. Thomas
Aquinas". Prinsengracht 723, te Amsterdam.
De Amsterdamsche studenten bedoelen met
dezen grootschen opzet een waardige herden
king te organiseeren van het 15-jarig bestaan
hunner Missie-actie.
Naar wij vernemen hebben het bestuur en
andere organen van den Bond van Bedrijfsauto-
houders in Nederland in den laatsten tijd op
groote schaal besprekingen gevoerd met ver
schillende officieele en particuliere lichamen en
personen, die belang hebben bij het wetsont
werp tot wijziging van de Wet op de openbare
vervoermiddelen, dat minister Reymer nog kort
voor zijn aftreden heeft ingediend en waarvan
naar men weet, de hoofdbedoeling is het in
voeren van een concessie-stelsel, ook voor
vrachtautodiensten.
Bij die besprekingen is duidelijk gebleken dat
er tegen dat wetsontwerp in betrokken kringen
zeer ernstige bezwaren bestaan.
De Bond van Bedrijfsautohouders is thans,
na het gevoerde overleg, van plan een krach
tige openbare actie, in verschillende vormen
en op verschillende wijzen, tegen het wetsont
werp te gaan voeren.
Aan de Gezichtslaan, een der fraaiste lanen
van Bilthoven, in can boschrijke omgeving,
waar een verrukkelijke dennengeur hangt, ligt
het nieuwe ,,Berg en Bosch", het sanatorium
van „Herwonnen Levenskracht". Een monu
ment van naastenliefde, bekostigd van de gel
den der katholiek georganiseerde arbeiders.
Welk een heerlijke voldoening moet het voor
hen zijn, dat ze nu zoo'n modePsanatorium
hebben verkregen, het grootste in Nederland
en het meest gedifferentieerd. Allerlei vormen
van tbc worden hier behandeld en daarom is
er ook een klinische afdeeling aan verbon
den, terwijl men over de meest moderne hulp
middelen beschikt.
Dinsdagmorgen bij de opening zal Z. H. Exc.
Mgr. de Aartsbisschop Gods zegen over dit
gebouw afsmeeken en wordt de kroon gezet op
zooveel en moeilijk werk. Tevoren waren reeds
vele persvertegenwoordigers tot bezichtiging
uitgenoodigd, waarbij we eveneens een en an
der te hooren kregen over de organisatie van
„Herwonnen Levenskracht".
De heer J. Th. Nijkamp, voorzitter van „Her
wonnen Levenskracht" deelde ons mede, dat
deze vereeniging in 1913 werd gesticht. Spoedig
zag men de noodzakelijkheid van een eigen
sanatorium in en van de inkomsten van een
cent per week en per lid van de aangesloten
bonden, werd jaarlijks een bedrag voor den
bouw van een nieuw sanatorium gereserveerd.
1919 had immers reeds een tijdelijke oplossing
gebracht doordat de toenmalige regeering de
gelegenheid gaf een noodsanatorium tq Apel
doorn te bouwen. Het was alleen een nood-
sanatorium in dien zin, dat de houten gebou
wen, waaruit het was samengesteld op een vrij
korten levensduur waren berekend. Behalve de
vaste bijdrage van de bij de R. K. Arbeiders
centrale aangesloten leden, ruim 200.000, dragen
nog 19192 leden vrijwillig iedere week een stui
ver bij.
Verder werd nog een extra gave van meer
dan 100.000 gulden voor een nieuw sanatorium
Foto WERNER CRONE, Utrecht
door de katholieke arbeiders gegeven, terwijl
de aangesloten bonden hun steun verleenden.
De financieele instellingen zooals „Concordia",
de Centrale Volksbank en de Utrechtsche
Spaarkas verleenden de noodige hypotheek. De
totale bouw, en installatiekosten bedroegen
rond 1.500.000.
Onder leiding van den geneesheer-directeur
dr. W. Bronkhorst, die reeds vanaf de oprich
ting aan het sanatorium verbonden is hebben
we vervolgens een rondwandeling over het ter
rein gemaakt. Het geheele terrein is 46 H.A.
groot, waarvan 10 a 12 H.A. voor den bouw
benuttigd werd. Nu men zoo'n groot terrein
heeft is men ervan verzekerd steeds een rustige
en vrije omgeving te behouden.
Allereerst iets over het uitwendige van de
gebouwen, waarvan architecten waren de hee-
ren Koldewey en van Moorsel. Meen niet hier
een imposant gebouw aan te treffen, dat uit
munt door fraaie lijnen. De stijl is met opzet
zeer sober gehouden om in overeenstemming
te blijven met de prachtige natuur, welke men
hier vindt en daar is men goed in geslaagd,
want nergens vindt men iets opdringerigs. Ver
schillende gebouwen staan wijd uiteen en geven
den indruk van een goed aangelegd dorp mede
door den goed verzorgden grondaanleg (voor
zoover deze nog noodig was) van den heer
Schulz.
Aan den rechterkant van de innjlaan be
vindt zich de woning van den geneesheer-di
recteur en aan de overzijde de woning van den
administrateur. De ingang van het hoofdge
bouw is versierd met een relief van Man An-
driessen, dat de intrede en het blijde vertrek
van den patient in beeld brengt. In de hal
zien we een fraai glas-in-lood-raam van Henri
Jonas. Het stelt Christus voor, Die de zieken
zegent, terwijl zij zich smeekend naar Hem
opheffen.
Rechts en links van de hal loopen wij langs
de vertrekken van de Administratie en Corres
pondenten, de patientenbibliotheek en de por
tiersloge met de automatische telefoon-instal
latie en de radio-centrale.
Boven ligt de afdeeling voor de vijf inwo
nende assistenten en de woning van den rec
tor, den Zeereerw. heer Naber. In den langen
achterbouw recht tegenover den ingang zijn
alle vertekken van den medischen dienst. De
operatiekamer en de röntgenkamer zijn voor
zien van de meest moderne instrumenten en
de operatietafel is de nieuwste op dat gebied,
waarbij vooral de schaduwlooze verlichting
opvalt.
Rechts en links en aan het Zuideinde van
het hoofdgebouw liggen de drie groote pavil
joens voor mannen, vrouwen en kinderen. Ze
zijn door korte gangen met den centraalbouw
verbonden.
De patiënten-afdeelingen zijn alle beneden
gelegen. Daar een kuur, die gemiddeld een
jaar duurt, in drie phases is te verdeelen, heeft
men voor de volwassen patiënten drie afdee-
lingen.
De eerste* afdeeling van elk volwassen-pa
tiënten-paviljoen bestaat uit kleine zalen voor
6 bedden en één-persoons-kamers en is voor
namelijk bedoeld voor de patiënten, die bij
voorkeur, „binnen" worden verpleegd. De twee
de afdeeling is een complex van drie groote
lighallen voor de openlucht-bedverpleging. De
derde afdeeling is bestemd voor de ambulante
patiënten, die in de laatste phase van hun
kuur gekomen zijn. Zij slapen op zalen van
zestien bedden, die in afdeelingen van vier
verdeeld zijn. Hun rusttijden brengen zij in de
aangebouwde lighallen door. Tusschen deze
afdeelingen liggen de gezellige conversatie
zalen, de onderzoekkamer en de badafdeeling,
de centrale dienkeuken en vele andere dienst
vertrekken; zelfs de kapperssalon is niet ver
geten.
Het kinderpaviljoen vroeg weer een andere
differentiatie. De gewenschte scheiding tus
schen jongens en meisjes, kleine en grootere
kinderen, besmettelijke en niet-besmettelijke
patiëntjes, leidde tot een onderverdeeling van
dt lighallen en de zalen in vele verschillende
deelen.
Ook hier vinden wij de mooie beschutte lig
hallen en verder de noodige eet- en speelzalen,
onderzoekkamers en badafdeelingen, bestra
lingskamers en kinderbibliotheek. Op het dak
en voor enkele groote zalen zijn heerlijke zon-
terrassen. Vanuit Apeldoorn wordt nog een
openluchtschool overgebracht.
De wanden van de gangen in de verschillende
paviljoens zijn met verschillende kleurschilde-
ringen van Lode Sengers versierd, geheel pas
send bij de omgeving. Zoo zien we in de vrou-
wenafdeeling teekeningen van toepassing op het
huishouden en in het kinderpaviljoen verschil
lende voorstellingen, die echt op de fantasie
der kinderen zullen inwerken. Van Ninaber van
Eyben zijn verschillende glas-in-loodraampjes,
terwijl enkele nisêen gevuld zijn met de beken
de aarden beeldjes van Adam Winter.
Zeer stemmingsvol is de kapel, waar we even
eens ramen van Ninaber van Eyben aantref
fen een raam van Jonas, voorstellende het H.
Hart en Petrus in zijn scheepje. Andriessen
heeft de kruiswegstaties in bewerking.
De gevel van het klooster der zusters Domi
nicanessen, die met de verzorging der patiën
ten zijn belast, is versierd met een zeer expres
sief beeld van den H. Dominicus naar ontwerp
van Termooten, die ook in klei een Maria van
Lourdes voor den kloosterhof boetseerde.
Charles Vos maakte in den gevel van het
economiegebouw een symbolisch gekleurd relief.
Een merkwaardig deel van het sanatorium
is de arbeidskolonie. Patiënten, die in het laat
ste stadium van hun genezing verkeeren leeren
hier weer werken, schilderen, timmeren enz.
Keurig speelgoed wordt hier gemaakt, dat on
der den naam Ado in den handel wordt ge
bracht.
Om het gezellige nazorghuis, waarin de ont
spanningszalen voor deze verpleegden zijn on
dergebracht, liggen de 40 hutjes en daartus-
schen staan twee frissche waschgelegenheden.
Voor de vrouwelijke patiënten wordt de
Apeldoomsche werkplaats weer in gebruik ge
nomen en het nazorghuis voor dezen biedt
plaats voorloopig voor 7, later voor 15 nazorg-
patiënten.
Op het openveld bewonderen we tenslotte het
pompstation en een vernuftige inrichting voor
vuilwaterreiniging, waardoor alle kwade reuk
vermeden wordt.
Toen wij een bezoek aan het sanatorium
brachten, was men reeds volkomen op dreef en
de patiënten gevoelden zich er reeds geheel
thuis. Een prachtige instelling is de R.K. Ar
beidersbeweging met dit sanatorium rijker
geworden, waarmee wij haar oprecht geluk-
wenschen.
Moge het voor velen een zegen zijn.
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland heb
ben besloten de begrooting voor het jaar 1933
der gemeente Zaandam niet goed te keuren.
In hun besluit hebben zij overwogen, dat de
begrooting slechts ten deele voldoet aan de
terzake door hun college uitgesproken verlan
gens, doch dat de raad intusschen, zonder af te
wachten, welk standpunt door Gedeputeerde
Staten zou worden ingenomen, in zijn vergade
ring van 27 Juni heeft besloten aan Gedepu
teerde Staten en aan de regeering te berichten,
dat de gemeenteraad niet bereid is in de be
grooting zoodanige wijzigingen aan te brengen,
dat haar goedkeuring is verzekerd, zulks nadat
een door enkele raadsleden voorgestelde motie
was verworpen, waarin B. en W. werden uitge
noodigd nader overleg met de regeering te ple
gen inzake de maatregelen, welke zouden moeten
worden genomen om de uitkeeringen uit het
gemeentefonds regelmatig te doen plaats vinden.
In een onderhoud, dat B. en W. van Zaandam
op 5 Juli j.L met Gedeputeerde Staten hebben
gehad, is nadrukkelijk de intrekking van bo
vengenoemd besluit als voorwaarde gesteld voor
het voeren van nader overleg.
Op 10 Juli hebben B. en W. van Zaandam
echter den Gedeputeerde Staten bericht, dat zij
zelfs niet bereid zijn een voorstel tot intrekking
van bedoeld besluit aan den raad te doen.
Gedeputeerde Staten hebben daarop besloten
de begrooting niet goed te keuren.
Naar wij vernemen, hadden de besprekingen
van de partijen, betrokken bij het dreigende
conflict bij Van Wijk's Waalsteenfabrieken te
Oosterbeqk met den Rijksbemiddelaar prof.
Josephus Jitta, tot resultaat, dat de directie
der fabriek het collectieve contract ondertee-
kende, waardoor het op handen zijnde conflict
als afgewend kan worden beschouwd.
De Haagsche recherche heeft aangehouden in
hun respectievelijke woningen te Rotterdam en
te Amsterdam als verdacht van medeplichtig
heid aan den invoer van valsche Engelsche
bankbiljetten van tien pond sterling den 54-
jarigen E. M. M., geboren te Nagypolad en den
41-jarigen Oostenrijker H. E.
Beide aangehoudenen bevinden zich thans te
's Gravenhage in politie-bewaring in afwachting
van het verdere onderzoek, dat in samenwer
king met Scotland Yard geschiedt.
De recheiche te Nijmegen heeft Vrijdag aan
gehouden A S. uit Amsterdam, die gesignaleerd
was op twaalf plaatsen in het land wegens op
lichting en bedreigingen.
S. maakte er werk van bij particulieren te
verzoeken om te mogen telefoneeren. Als hij
dan in de kamer was, nam hij weg wat te grij
pen was.
Vrijdagmiddag werd hij in Nijmegen geattrap-
peerd toen hij een kistje met driehonderd gul
den wegnam.
Hij werd onmiddellijk gearresteerd en aan de
justitie overgeleverd.
De man strekte zijn oplichtingen tot in Parijs
uit en blijkt een internationale oplichter te
zijn.
Men deelt ons mede, dat de Regeering het
voornemen heeft bij aanneming van de voorge
stelde wijziging van de landbouwcrisiswet 1933
een regeling te treffen van de consumptie
aardappelen.
De Minister van Economische Zaken heeft
bepaald, dat met ingang van 16 Juli as. voor
den uitvoer van consumptie-aardappelen naar
België en Luxemburg certificaten, als bedoeld
in art. 2, van het Koninklijk Besluit tot rege
ling van den uitvoer naar België en Luxem
burg, zullen worden afgegeven.
Met de afgifte van deze certificaten is be
last mr. L. Niemöller te 's Gravenhage.
Het bedrag ter bestrijding van de kosten is
vastgesteld op 6 cent per 100 K.G.
BIMA, 14 Juli. (Aneta) Een amokmakende
gestrafte, Semai Oeba Arhama, rukte gister
middag een lange parang van een kampong
bewoner los. Hij verwondde een persoon zwaar
en een licht en vluchtte daarna in de bergen.
Tot heden is de amokmaker niet gevat. Het
Binnenlandsch Bestuur en de bewoners van de
nabijgelegen kampongs zijn gewaarschuwd. De
man is zeer gevaarlijk.
De Nederlandsche Bloembollenkweekerscen
trale maakt bekend, dat de formulieren van
aanmelding als lid van de Centrale zijn gede
poneerd bij de gemeentebesturen, waar zij door
betrokkenen afgehaald kunnen worden. Na in
vulling moeten die formulieren voor 22 Juli
aan de bloembollenkweekerscentrale worden
ingezonden.
Bij beschikking van den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken is benoemd tot lid van de
commissie, belast met het vaststellen van nor
men, welke, mede met het oog op de huidige
bijzondere tijdsomstandigheden, door het cen
traal gezag behooren te worden aangelegd bij
de beoordeeling van de bezoldiging (in den
ruimsten zin genomen) van het personeel, in
dienst van provinciën, gemeenten, waterschap
pen, veenschappen en veenpolders, de heer D.
\K ooi man, lid van de Tweede Kamer.
