STA DSNIEUWS
Haarlem, 31 Aug.
Het reukoffer van Israël
MARIA STICHTING
HET KOmcINNEFEEST
Het zalven van den Koning
DONDERDAG 31 AUGUSTUS
Vroolijk feesten!
Te Bloemendaal
BOUWMEESTER'S REVUE
Ridder Buziau gehuldigd
DES NACHTS TELEFONEEREN
Automatische dienst met de
bollenstreek
UIT DEN OMTREK
DRIEHUIS
J. F. Marker
LISSE
AGENDA
NOORDWIJKERHOUT
SASSENHEIM
VOORHOUT
IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK
Pieter v. d. Meer de
Walcheren
Treedt met zijn vrouw in
het klooster
HENRI BOREL OVERLEDEN
VIJFHUIZEN
In alle deelen der stad uitgebreid
feestprogramma
Met Luilakdag in Haarlem vroeg uit de vee-
ren, met Koninginnedag niet minder. En wat
een. wonder, als twee muziekkorpsen onder het
raam van de slaapkamer een reveille blazen,
zoodat zelfs de kat verbaasd van haar slaap
plaats springt.
Vanzelf is het ontwaken dan anders, dan op
een gewonen werkdag.
Het is als ieder jaar, maar toch doet het de
Oranje-getinte harten steeds weer goed, dat
van Noord tot Zuid en van Oost tot West de
vaderlandse he driekleur met oranjewimpels wap
pert op een vroolijk koeltje.
Het is ook vanzelfsprekend druk, maar
ordelijk in de stad. Men gaat feesten, maar is
wars van alles wat die feestvreugde ook maar
eenigszins zou dreigen te verstoren.
Op kantoor, op atelier, in fabriek en werk
plaats, in winkel en magazijn zijn in den och
tend nog wel menschen, die er kwamen om te
werken, maar is het hun kwalijk te nemen, dat
hun gedachten elders zijn bij pirement en dui
zendkunstenaar, in draaimolen en andere ver
makelijkheid?
Uit het meeleven met dezen dag spreekt de
liefde van het volk voor zijn Vorstenhuis, liefde
ook voor H. M., die nu bijna vijf-en-der
tig jaar de teugels van het bewind in handen
houdt.
Een dartel onranjezonnetje werpt goudsplinters
over boomen en huizen, grachtwater en pleinen.
De aubade vond niet plaats, omdat zij reeds
geweest was op den dag van de Willem de Zwij
gerherdenking.
Haarlem-Oost wijkt in zooverre van het cen
trum af, dat daar het ontwaken een half uur
later gesteld is. In Oost ving de muzikale
reveille om half acht aan.
Maar daar steekt men zich iets vlugger in de
feestkleeren, want de kinderen marcheeren
met de schoolkinderen van Noord en centrum
om half tien af naar het sportterrein aan de
Kleverlaan. Daar is het om 10 uur al „Wilhel
mus", wat de kindermonden zingen en vingen
de kinderfeesten aan.
Vervolgens werd er ring gestoken. Jongens
tot 10 jaar „liepen zak" en meisjes tot 10 jaar
„staken vlag".
De ballonvaarder van Pottum steeg voor de
oogen der gretig toekijkende en „oei en aai"
roepende kinderen in een ballon op.
Een estafetteloop voor jongens en meisjes bo
ven 10 jaar besloot de „officieele" feestviering
der kleinen.
De winnaars van de diverse wedstrijden
keerden met hun schatten stijf in de armen
geklemd huistoe, terwijl de niet zoo gelukkige
kleinen toch echt nagenietend huistoe gingen.
Voor hen, die belang bij de kinderfeesten had
den, musiceerde „St. Caecilia", onder aanvoering
van S. A. Noom om half elf op de Groote
Markt, waar zij een keurig verzorgd feestpro-
gram afwerkte.
Te Heemstede
Groenendaal stond weer in het teeken der
kinderpret, want den traditie getrouw werd ook
nu weer de viering van den verjaardag' van
H. M. de Koningin begonnen met kinderspelen
in Groenendaal.
Voor de katholieke kinderen in de St. Bavo-
parochie werd de dag ingezet met een plechtige
H. Mis in de St. Bavokerk, met als slot „Te
Deum".
Om even 8 uur trok de jeugd naar de scho
len, vanwaar zij in optocht ging naar Groenen
daal.
Een combinatie van „Eensgezindheid" en ,St.
Michaelbegeleidde de scholen naar het ooste
lijk deel der gemeente, n.m. de Jacobaschool,
Dreefschool, de scholen aan de Molenwerfslaan
en Vcorweg, terwijl het fanfarecorps „Excelsior"
de kinderen van de Bronsteeschool, Adriaan
Pauwschool, den Heerenweg en de St. Antomus-
school begeleide.
In totaal namen 1850 kinderen, verdeeld over
10 scholen deel aan de feesten. Het was een ge
weldige stoet en een aardig gezicht, al die ver
heugde kinderen in hun kleurige kleeding.
Een goede maatregel was het afzetten van
beide terreinen.
Zaklopen, baldragen, wedstrijden op de auto
ped, korfbal, balwerpen, kortom voor elke groep
waren naar den leeftijd der kinderen spelen
uitgedacht.
De heer Mosar als Comedy manipulator wist
de kinderen met zijn' vingervlugge handigheid
jes gezellig bezig te houden, en als Terabaci en
Co. oogstte hij bij de kleinen veel succes.
In een tweetal tenten, op het terrein ge
plaatst, zorgde een groot aantal dames voor de
noodige versnaperingen. Tot 12 uur duurden de
spelen, waarbij velen aardige prijsjes verover
den.
kende en daarom zal het gemis van dezen werk-
zamen man worden gevoeld. Hij leefde voor zijn
werk, d. w. z. voor de menschen, wien hij goed
deed, diep godsdientig als hij was, geheel ter
eere Gods. Uiterlijk was hij een Hercules, die
de aarde op zijn breede schouderen had kunnen
torsen; innerlijk een week en warm gemoed,
vooral toegankelijk voor den misdeelden even-
mensch. Groot kindervriend, die zich vaak kon
vermeien in het aanschouwen van een darte
lend en stoeiend kleutergroepje.
Te midden van zijn heerlijk werk werd deze
krachtige man neergeveld door den dood. Hij,
die nooit rust heeft gekend, ging in ter eeuwige
ruste. Neen, dan mogen wij, gaande achter zijn
stoffelijkoverschot, niet schreien. Hij is om
hoog gegaan, waarheen zijn werken hem voor
afgingen. Dit moge ook de troost zijn voor haar,
zijn eenigste zuster, die nu eenzaam achterblijft
en we bidden met dankbaarheid en vertrouwen
aan zijn graf; „In Faradisum deducant te An-
geli". „Mogen de Engelen U naar het Paradijs
geleiden."
Bouwmeester's revue blijft avond aan avond
in Haarlem volle zalen trekken. De overigens
zeer juiste, gunstige recensies en aanbevelingen
der plaatselijke bladen zullen daaraan zeer ze
ker niet vreemd zijn. Gisteravond was de zaal,
we kunnen zeggen, uitverkocht. Misschien lag
dat ook wel voor een deel aan het bericht in de
„Staatscourant" van gisteren, waarbij werd
medegedeeld, dat dit jaar de onvergelijkelijke
Buziau door H. M. de Koningin met een onder
scheiding is bedacht. „Buus" is benoemd tot rid
der in de Orde van Oranje-Nassau. Tijdens de
voorstelling werd deze voor hem heugelijke ge
beurtenis herdacht door het geven van een reus-
achtigen lauwerkrans.
Het was den beroemden acteur, die op zoo
koddige wijze immers de kleine menschelijke
zwakheden weet te gispen, aan te zien, dat hij
onder den indruk verkeerde, vooral om de
groote hartelijkheid, bij iedereen, die wel dui
delijk maakte, dat men Buziau zijn onderschei
ding van harte gunde en dat iedereen van mee
ning was, dat zelden een onderscheiding beter
verdiend werd dan door hem. Heeft hy niet dui
zenden en tienduizenden Nederlanders jarenlang
in soms zeer moeilijke oogenblikken opgewekt,
het soms sombere leven onder een vroolijker
aspect te zien.
Het hoofd van het Telefoondistrict te Haarlem
maakt bekend, dat ingaande 5 September op het
telefoonkantoor te Haarlem nachtdienst wordt
ingevoerd.
Het publiek wordt er op attent gemaakt, dat
men voor het opgeven van interlocale en inter
nationale gesprekken na 23.45 niet meer moet
kiezen nr. 15260; men kieze hiervoor 's nachts
evenals op de daguren het cijfer 0.
Van dien datum af kunnen abonné's te Haar
lem uit Lisse, Sassenheim en Noordwijkerhout
automatisch worden gebeld.
Omgekeerd dienen gesprekken vóór die plaat
sen aan de telefoniste (cijfer 0) te worden aan
gevraagd.
Onder de gunstigste weersomstandigheden
werden hedenmorgen 10 uur de Koninginne-
feesten ingezet. Bij afwezigheid van den bur
gemeester ihr. M. C. J. a. den Tex, hield dr. J.
Th. Bomwater, loco-burgemeester, een toe
spraak vanaf het podium op het feestterrein,
daartoe welwillend beschikbaar gesteld door
den heer J. C. Laan, oud-wethouder van Bloe
mendaal.
De verjaardag van H. M., aldus spr., is geen
dag op zich zelf, maar hij is tevens een sym
bool voor Nederland om zich te scharen om
Oranje. In Mei van dit jaar, bij de Willem van
Oranje-herdenking, heeft Nederland getoond
dat het zich nog steeds verknocht voelt aan het
Huis van Oranje. En in September, bij <je
groote ruldebetooging in het Stadion, zal het
dit opnieuw doen. Deze verknochtheid verdient
H. M. dubbel en dwars. De belofte, in 1898 bij
haar troonsbestijging afgelegd, heeft zij ge
stand gedaan.
En het devies van een anderen Oranje: „Je
Maintiedrai" is voor haar geen ijdele klank
gebleven. Steeds heeft zij zich een ware moeder
voor haar land betoond in vreugde en in leed.
Laat ons tegenover het devies der Oranjes het
fiere „Je Maintiendrati" een andere spreuk
stellen, n.l. die van „Eendracht maakt macht"
en laten wij ons dus scharen eendrachtiglijk om
de Koningin."
Met een drietal „Leve de Koningin's" werd
deze toespraak door het publiek beantwoord.
Vervolgens wérd het woord gevoerd door mr.
F. D. J. Theyse, voorzitter van het Centraal
Comité.
Aan het slot van zijn rede wees spr. op het
woord van Koning Willem III: „Oranje kan
nooit genoeg voor Nederland doen." Hij zou dat
willen omzetten in; Nederland kan nooit genoeg
doen voor Oranje.
Ook deze toespraak werd met een drie-tal
hoera's voor de Koningin beantwoord.
(Ongecorrigeerd)
Ontwikkelingsclub Dinsdag hield de R. K.
Ontwikkelingsclub haar jaarvergadering in
,,'t Huis te Velsen".
In zijn openingswoord memoreerde de wel
eerwaarde pater Arts nog eens het doel: de al-
gemeene ontwikkeling der katholieken. Het jaar
verslag van den secretaris werd goedgekeurd.
Het financieel verslag wordt den leden toege
zonden. Hierna werd het winterprogramma op
gesteld. Er uilen cursussen gegeven worden in
E. H. B. O., boekhouden, spreken en esperanto.
Deze cursussen zijn voor alle katholieken toe
gankelijk.
De cursus van het R. K. Werkliedenverbond
is alleen voor hen, die behooren tot of wonen in
het rayon van de afd. Santpoort van den R. K.
Volksbond.
I De cursussen vangen aan op Maandag 18 Sep-
1 tember en worden gehouden op Maandag,
Woensdag en Vrijdag in ,,'t Huis te Velsen". Be
sloten Werd als vereenigingsnaam te voeren
„R. K. Volksuniversiteit Driehuis-Velsen".
Het bestuur zal voortaan bestaan uit vijf
personen. Van het periodiek aftredend bestuur
werden herkozen de heeren E. Dijkman en J. J.
Moolenaar. Gekozen werden de heeren M. v.
jjorp, T. Flores en P. Molenkamp.
Zondag 3 September vertrekt te drie uur een
excursie per rijwiel naar Schiphol. Vrije deel
name voor elk katholiek. Aan deze excursie is
verbonden een verloting met als prijs „vrije
vlucht per vliegmachine boven Amsterdam".
Toestemming is verkregen voor een excursie
naar de Hiogovens en de Ford-fabrieken.
Aangevraagd is een excursie naar een der
groote Oceaanstoomers der Kon. Ned. Lloyd.
Medegedeeld werd dat een fonds is gesticht
waaruit contributie zal betaald worden voor hen
die daartoe niet in staat zijn. Hoogst dankbaar
toonde de vergadering zich bij de mededeelmg
dat dokter Kuyer, dokter Naessens en notaris
Anten, gaarne hun medewerking zullen verlee-
nen om mede te helpen aan de ontwikkeling
van den katholieken.
Na een geanimeerde rondvraag sprak de gees
telijken moderator, pater Arts, een dankwoord
voor het verloop en de goede geest op deze ver
gadering, die hoop geeft voor de a.s. cursussen.
Hij feliciteerde hiermee de inuversiteit en wekte
de grootst mogelijke deelname aan de curssen op.
Na afloop hield het nieuwe bestuur haar eer
ste vergadering en verdeelde de functies als
volgt: M. v. Dorp, voorzitter; E. Dijkman, Zee
weg 320, secretaris; P. Molenkamp, 2e secretaris;
J. J. Moolenaar, penningmeester en T. Flores,
2e penningmeester.
Men verzoekt ons opneming van het volgende
Woensdag had de uitvaart plaats van den
heer J. F. Marker, Vincentiaan der Conferentie
van het H. Hart te Haarlem. In hem werd een
eenvoudig mensch ten grave gedragen, die alles
voor de armen is geweest. Voor velen, vooral in
de parochie van het H. Hart, was hij geen onbe-
Brand- Op de boerderij van den heer J. J-
W. Langeveld aan de derde Poellaan ontstond
een uitslaande brand. Het vuur, ontstaan in
een houten schuur nabij een hooiberg en een
strooberg, vond gretig voedsel in deze brandbare
stoffen. Gelukkig was de brandspuit van „de
Engel" met personeel spoedig ter plaatse. Met
behulp van deze spuit en eenige slangen op de
waterleiding konden de belendende perceelen
aanvankelijk worden bespaard, doch de toe
stand werd steeds critieker. De motorspuit van
het dorp met de gereedschappenwagen was ech
ter bijtijds ter plaatse en gaf direct volop water.
Na ongeveer een uur was men den brand in
zooverre meester, dat er geen gevaar voor de
belendende perceelen meer bestond.
Door het vuur werden verwoest een hooiberg,
een houten stal, een schuur en een strooberg.
Het blusschingswerk dat in het beginstadium
onder leiding va nden brandmeester J. Vink
Rembrandt-fheater Bioscoopvoorstellingen
en variété, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Cinema Bioscoopvoorstellingen en variété:
2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor-Theater Bioscoopvoorstellingen en
variété: 2.30 en 8 15 uur.
1 September
Gebouw „St. Bavo" Alberdingk Thijm, 8
uur R. K. Bevolkingsbureau, 8 uur.
Gebouw Jansstraat 74 Kon. Liedertafel
„Zang- en Vriendschap", half 9.
Gem. Concertzaal Bouwmeester's Revue
„Da's goed bekeken", uur.
Rembrandt-Theatcr Bioscoopvoorstellingen
en variété, 2.30, 7 en 9.15 uur.
Cinema Bioscoopvoorstellingen en variété,
2.30, 7 en 9.15 uur.
Luxor-Sound-Theater Bioscoopvoorseellin-
gen en variété, 2.30 en 8.15 uur.
stond, werd volbracht onder leiding van den
opperbrandmeester P. J. Suijkerland.
De oorzaak van den brand is nog onbekend-
Naar wij vernemen is belanghebbende verzekerd.
R.K. Middenstand. In café Gouwenberg
vergaderde de Hanze. Na opening volgde in
stallatie van een tweetal nieuwe leden, wat met
eenige toepasselijke woorden door den voorzit
ter geschiedde.
Als afgevaardigde naar het op 28 September
te Breda te houden congres voor den Midden
stand werd benoemd de heer H. J. Buschman.
Voor de op 19 September te houden retraite
in het St. Clemenshuis alhier, welke speciaal
op aanvraag van den R.K. Middenstand alhier
wordt gegeven, bleek wel animo te bestaan. Ge
hoopt wordt, dat nog eenige open plaatsen ook
bezet zullen worden.
Door den heer B. Buschman werd bekend
gemaakt, dat het voorschotfonds voor den Mid
denstand in werking is getreden.
Besloten werd met het as. St. Nicolaasfeest
weer een winkelweek te organiseeren. De vroe
gere commissie zal haar voorloopig weer voor
bereiden. Na bespreking der agenda voor de
a.s. centrale en rondvraag volgde sluiting.
Wegverbetering. De Goorweg nabij het
dorp welke bij den tuin van de firma Gulde-
mond zeer smal is en leelijke gaten vertoonde,
wordt vanwege het provinciaal bestuur verbe
terd. Er worden zware betonnen stukken langs
den weg geschoven, waardoor verder verzakken
uitgesloten is en de weg ook wat breeder wordt.
Een en ander geeft weer aan eenige werkloozen
werk.
Gemeenteraad De Raad dezer gemeente
kwam in openbare vergadring been.
De Raad ging ermee accoord, dat nieuw aan
te stellen Burgemeesters, Secretarissen, Ont
vangers en Ambtenaren ter Secretarie op voor
stel van Ged. Staten geen extra bezoldiging
meer zullen krijgen voor hun werk.
Verlaging huur teelland werd aan B. en W.
overgelaten, evenals opnieuw verhuren enkele
stukken teelland.
Een afwijking van het uitbreidingsplan ten
opzichte van de Berkenlaan werd goedgevonden.
Een voorstel van B. en W. om 200 opcenten
op de Personeele Belasting te heffen, wat let
tende op het voor-ontwerp der begrooting nood
zakelijk is, kwam ter tafel. Enkele heeren
meenden, dat in 't geheel geen belastingver-
hooging noodig zou zijn, anderen vonden 150
genoeg, weer anderen volgden B. en W.
De verdediging aan de tafel van B. en W.
was echter zoo duidelijk gedocumenteerd, dat
met 10 tégen 1 stem het voorstel van B. en
W. er door ging.
Een belasting op openbare vermakelijkheden
stond op de agenda, doch B. en W. vonden het
raadzamer hiermede nog even te wachten, wat
gebeurde.
Gedeputeerde Staten hadden gevraagd uit zui
nigheidsoverwegingen te bevorderen, dat de
openbare school werd opgeheven.
Lisse bleek bereid een gemeenschappelijke re
geling ingevolge art. 19 der L. O.-wet met Sas
senheim aan te gaan, d.w.z., dat leerlingen uit
Sassenheim bij opheffing der school daar on
derwijs konden genieten.
De heer Speelman was voor opheffing, doch
zag gaarne Oegstgeest aangewezen, waar de
kinderen op school konden gaan.
De voorzitter zegde toe, dit te bereiken, even
als met de gemeente Warmond.
Met algemeene stemmen werd hierna beslo
ten de openbare school op te heffen met in
gang van 1 Januari 1934.
Het Burgerlijk Armbestuur komt er voorloo
pig nog niet, daar gemeend werd, dat het
Steuncomité dit zeer goed kan vertegenwoordi
gen. Reden tot dit voorstel was het absolute
gemis aan controle bij armenzorg. Het Steun
comité zal nu een uitgewerkt voorstel uit
brengen. Hierna sluiting.
KLEINE KWEEKERS
Dinsdagavond hield de afdeeling Voorhout
van den Zuid-Hollandschen Bond van Kleine
Kweekers een zeer belangrijke vergadering.
In zijn inleidend woord, bracht de Voorzitter
een Eere-saluut voor de humane houding van
de Nederlandsche Bloembollenkweekerscentrale
te Haarlem, die aanvoelde de groote nooden
in het bijzonder van hen die door waterschade
aan bloembollen extra waren getroffen.
De voorzitter deed mededeeling, dat Spr. als
voorzitter van het hoofdbestuur van den Bond
een actie heeft ontplooid, die voor 100 pCt. ge
slaagd, genoemd mag worden. Spr. memoreerde
eveneens, dat na ingesteld onderzoek gebleken
is, dat de waterschade-formulieren alle met de
werkelijkheid overeenstemden, terwijl ook de
opstelling der formulieren niets te wenschen
overliet. Het contact dat de Bond met de
Bloembollenkweekerscentrale zocht en de rela
ties die daaruit zijn gevolgd, hebben tezamen
medegewerkt om het resultaat te bereiken.
Spr. spoorde de leden van den Bond en alle
afdeelingsbesturen aan, bovenal de eerlijkheid
te betrachten.
De leden van de Centrale zijn menschen in
de goede beteekenis van het woord, die een open
oog en een gevoelig hart hebben voor de zor
gen en moeilijkheden van het kweekersvak, die
onbillijkheden zooveel mogelijk uit de wereld
willen helpen, en wien het slechts te doen is,
te bevorderen dat de saneeringsmaatregelen zóó
worden toegepast, dat er ook inderdaad gezond
making mogelijk is. Men wenscht in Haarlem
den dood des kweekers niet, doch dat zij leven!
aldus spr.
Tot bestuursleden in plaats van de heeren W.
Borst en A. v. d. Poel werden gekozen de heeren
Th. Hoogstraten en P. A. van Werkhoven.
Onder dank werd de vergadering hierna ge
sloten.
Voordat de zonen van Jacob zich ves
tigden in Egypteland waren de He
breeën een onder de tent levend her
dersvolk, dat in den allergrootsten eenvoud
leefde en waaraan elke luxe vreemd en on-
bèkend was. Hun eenige rijkdommen waren
talrijke kudden, hun eenige genoegens pa
triarchale samenkomsten onder de tent,
hun eenige kleeding de vacht hunner scha
pen waarvan de vrouwen de wol verwerk
ten tot grove weefsels.
Pas gedurende hun langdurig verblijf in
het land der Pharao's, waar de beschaving
reeds op volle middaghoogte stond, kregen
zij den smaak beet van de weelde, de genoe
gens en de vermaken waarmee hun mees
ters gewoon waren zich te omringen en te
verstrooien. Door Mozes het diensthuis uit
geleid en terug in het land, dat God aan
hun vaderen beloofd had, brachten zij met
zich mee al de schoone kunsten, die zij bij
de Egyptenaren hadden leeren kennen en
niet in de laatste plaats de kunst van den
parfumeur.
Judea was rijk aan welriekende en aro
matische planten en kruiden. De bergen
van Galaad, die behooren tot de keten
van den Libanon en zich in het Over-Jor-
daansche uitstrekken, waren bedekt met.
amy ris, een struik waaruit de balsem
van Judea of van Galaad vloeide een in
die dagen buitengewoon gewaardeerd par
fum en geneesmiddel. Wij hooren dan ook
den profeet Jeremia uitroepen: „Is er dan
geen balsem meer in Galaad, is er dan geen
geneesheer meer? Waarom is er dan geen
verband gelegd op de breuke der dochter
van mijn volk? Wij moeten hierbij denken
aan een balsem van het soort als den in onze
dagen zoo bekenden Perubalsem. In de vlak
ten van Jericho, de Rozenstad, groeiden tal-
looze rozenstruiken, myrrhe- en wierook-
boomen Strabon en Theophrates getui
gen hiervan.
Gebruikten de Hebreeën in den voor
tijd deze aromaten wel niet voor hun per
soonlijk gebruik en voor hun eeredienst, zij
waren sluw genoeg om er de handelswaarde
van te beseffen. Reden waarom zij ze in
zamelden en aan reizende kooplieden ver
kochten. Jozef werd door zijn broeders ver
kocht aan een karavaan van Ismaelietische
kooplieden Arabieren die uit Galaad
terug kwam, de kameelen beladen met
kostbare specerijen: tragacanthgom, boom
balsem en ladanum.
Onder de talrijke geboden, die Mozes van
den Heer ontving, merken wij een op, dat
speciaal gelast den bouw van een reukoffer
altaar en dat precies aangeeft hoe het ge
maakt moet worden.
Het was wel iets geheel anders dan het
brandofferaltaar, dat wij eerst even zullen
schetsen. Om zich dit voor te stellen denke
men aan de vuren in onze poffertjeskra
men, waarbij men de plaat, waarop
de poffertjes gebakken worden, te ver
vangen heeft door een rooster, waarvan de
ribben elkaar diagonaal snijden. Bij de
brandoffers verteerden de door het rooster
lekkende vlammen de offerdieren, die in
hun geheel na gedood te zijn en uitge
bloed daarop gelegd werden. Bij het vre-
de-offer slechts bepaalde gedeelten ervan,
daar priesters en offeraars het grootste deel
ervan verorberden. De priesters thuis, de
offeraars tijdens een feestmaal, dat in het
heiligdom zelf werd aangericht.
Het reukofferaltaar was een vierkante
massieve zuil van onverteerbaar sittim, ac-
caciahout van een zestig c.M. doorsnee
en 1-20 hoog. Op de hoeken bovenaan waren
vier hoornen geplaatst evenals op het
brandofferaltaar, welks hoornen echter hol
waren en dienst deden om er doorheen het
plengoffer in het vuur te gieten.
Aan weerszijden van het geheel met goud
beslagen altaar bevonden zich twee gouden
ringen, waardoorheen de draagboomen
werden gestoken tijdens het transport wan
neer de legerplaats werd verlegd.
Van den dienst, het „rooken", op dit al
taar zegt het boek van den Uittocht in
den Hebreeuwschen grondtekst:
„En Aaron zal daarop des morgens doen
rooken reukwerk van specerijen, dat zoeten
geur geeft. Wanneer hij de lampen des
morgens gereedmaakt, zal hij rooken. En hij
zal rooken tusschen de beide avonden
te vesperen wanneer hij de lampen op
den kandelaar zal plaatsen. Tot een altoos-
durend reukwerk voor uwe nakomelingen.
Op dit altaar zult gij niet offeren profaan
reukwerk, noch brand- noch vrede-offer.
Gij zult er geen plengoffer op uitgieten
(van wijn, olie enz.). En Aaron zal over des-
zelfs hoornen eens in het jaar schulddel
ging doen met het bloed van het zoenoffer;
hij zal den zoen doen eens in het jaar voor
uwe nakomelingen. Dit altaar zal allerhei
ligst zijn voor Jahweh!"
Aaron en na hem de priesters uit zijn
geslacht, de nakomelingen van zijn zonen
Hur en Ithamar moest dus telken jare op
den Grooten Verzoendag de hoornen van
het rook- of reukofferaltaar, symbool van
Israëls kracht, besprenkelen met het bloed
van het zondoffer der verzoeningen, waar
voor men twee bokken nam. Echter werd
slechts een van deze beide geslachtofferd
en verbrand; de ander werd met de zonden
des volks beladen de woestijn in gejaagd
volgens den Talmud omlaag langs een
steile helling zoodat het rampzalige dier
te pletter viel en dus niet terug kon keeren.
Op het rookaltaar zelf brandden de
priesters geen vuur zij bedienden zich
van handwierookvaten, die zij op het
altaar plaatsten, wanneer zij ze niet
tijdens hun priesterlijke bediening in de
hand namen. In den eersten en tweeden
tempel te Jerusalem ging de dienst net
zoo; op een sikkel van Judas den Strijd
hamer zien wij zoo'n wierookvat duidelijk
afgebeeld. De Machabeesche munt toont
ons een wierookvat, dat levendig herinnert
aan die, welke wij in onze kerken in ge
bruik zien. De kettinkjes om het te zwaaien
ontbreken echter ten eenenmale, daar de
Joodsche priesters dit gebruik niet kenden.
Ook de bereiding van het rookoffer, het
reukoffer der specerijen, vinden wij zeer
nauwkeurig opgeteekend in de Heilige
Schrift.
Jahweh zei tot Mozes: „Neem u spece
rijen: druppel (de geurige gomhars, welke
na insnijding uit den storaxboom drup
pelt), welriekenden hoorn, galbanum (een
andere gomhars) en zuiveren wierook (hars
van den wierookboom). Van alles gelijk ge
wicht. Gij zult er een rookwerk van maken
volgens de kunst van den rookwerkberei-
der; het zal met zout gemengd worden,
zuiver en heilig zijn.
Gij zult dit alles tot een zeer fijn poeder
stooten en zult het leggen (branden) voor
de tent der getuigenis (waarin de Ark des
Verbonds) in den voorhof van het
brand- en het reukofferaltaar. Allerheiligst
zal u dit rookwerk zijn.
Het rookwerk, dat zij zult maken (den
parfum, het reukwerk) zult gij niet voor
uzelf maken in dezelfde samenstelling; gij
zult het beschouwen als een Jahweh ge
heiligd iets."
Hierop volgt de verschrikkelijke bedrei
ging tegen den heiligschenner, die toch
dezen parfum bereiden zou voor zijn eigen
profaan gebruik: „Al wie dergelijks zou
bereiden, zal worden uitgeworpen uit zijn
volk". Dit beteekent in elk geval de groote
ban, misschien zelfs wel de dood. In de
practijk schijnt deze overtreding echter niet
te zijn voorgekomen.
Béséléel, de zoon van Uri, de zoon van
Hur, uit den stam van Juda en Choliab,
de zoon van Achisamech, uit den stam van
Dan, mannen vol van den geest Gods in
wetenschap en kennis, en hun handlangers,
maakten alles wat voor den dienst in het
heiligdom noodig was, ook het rook- en het
reukwerk en waren daardoor de eerste par
fumeurs in Israël.
Wij zullen in dit artikel hierop niet ver
der ingaan, maar de eerlijkheid gebiedt te
zeggen, dat de exegeten het lang niet met
elkaar eens zijn welke grondstoffen het
rook- of reukwerk samenstelden. Wij heb
ben naar ons beste weten een keuze ge
daan, omdat wij onze lezers niet mogen
vermoeien met de opsomming der tallooze
hypothesen. Op gezag van niemand minder
dan Maimonides spraken wij van welrie
kenden hoorn, omdat deze inderdaad spreekt
van een hoef of klauw. Maar een autoriteit
als Jarchi beweert dat deze onyx een
Grieksch woord, dat hoorn beteekent, ter
wijl de grondtekst „welriekende hoorn"
heeft toch weer een plantaardige wortel
zou zijn. Zeer populair is ook de these, dat
onyx een schelp zou zijn, die een nardus
geur had. De schelp zou aan een mensche-
lijken nagel doen denken vandaar de
naam.
Op den Grooten Verzoendag nam de
hoogepriester het wierookvat van het rook-
offeraltaar en betrad hij het heiligdom om
zich voor de Ark des Verbonds te plaatsen
later nadat de Ark verdwenen was, be
gaf hij zich in den tweeden tempel in het
Allerheiligste, dat buiten dien dag nooit
betreden werd. In de eene hand droeg hij
het wierookvat, geopend, in de andere een
lepel met reukofferande, kortheidshalve
wierook genoemd niettegenstaande de
eigenlijke wierook slechts een der samen
stellende deelen was.
Hij moest dit doen, opdat de opstijgende
wierookwolken de Ark des Verbonds later
de nis, die het Allerheiligste genoemd werd
aan zijn nieuwsgierige blikken zouden
onttrekken. Enkele malen toch had Jahweh
zich gewaardigd om zich als een lichtgloed,
de tsjechinah, te openbaren op de Ver
bondskist, waarin de tafelen van de op
Sinai gegeven Wet, tusschen de beide knie
lende Cherubijnen in.
Het was den leeken en den dienenden levie
ten ten strengste verboden zelf te rooken
in het heiligdom in onze kerken zal ook
niemand het in zijn hoofd krijgen op eigen
houtje wierook te gaan branden, niettegen
staande dit in den eeredienst van het Nieu
we Verbond alleen maar een ceremonieel is
en geen offer. Coré, een man uit den stam
van Levi dus voorbestemd voor den tem
peldienst, zij het niet als priester en
Dathan en Abiron, beiden uit den stam Ru
ben, met 250 aanhangers uit de leidende
mannen, eischten het recht op zelf te mo
gen rooken, omdat zij zich minstens even
heilig achtten als Mozes en Aaron. Met hun
wierookvaten in de hand traden zij voor de
Ark des Verbonds. In hun tenten terug,
werden zij tot straf van hun hoovaardij
door de aarde, die zich opende, verzwolgen.
Zij, hun gezinnen en al hun goederen.
Later zal koning Ozias zich aanmatigen
zelf te mogen rooken. Niettegenstaande het
protest van den hoogepriester Azariah en
80 gewone priesters deed de vorst dit toch
Jahweh sloeg hem met een afschuwelijke
melaatschheid, om hem te straffen voor de
beleediging, Hem en zijn priesters aange
daan.
Maar niet alleen voor Jahweh rookte
Israël hij ontzag zich niet te rooken
voor Baalphegor, voor de asjera's de af
schuwelijke Hermeszuilen en voor de
teraphim. Deze laatste afgoden kwamen in
verschillende vormen voor; de meest on
schuldige was die van kleine afgodsbeeldjes,
die meegedragen werden. Maar men had
ook teraphim, die als volgt vervaardigd
werden. Men doodde een pasgeboren kindje,
verving de hersenmassa door een vulling
van katoen, olie en zout en plaatste onder
de tong een gouden plaatje, waarop gegrift
de naam van een onzuiveren geest. Het
geheel, tot mummie gedroogd, plaatste men
in een nis waarvoor men lampen neer
zette en reukwerk verbrandde.
Niets demonstreert beter dan deze waar
lijk duivelsche practijk hoe torenhoog
Israël, opgeheven door de goddelijke open
baring, uitstak boven de heidensche volken
waartusschen het woonde. En in religie, en
in zeden al struikelde het natuurlijk dik
wijls genoeg wanneer het afweek van den
rechten weg.
Naast het eigenlijke rookwerk van het
heiligdom, dat alleen door te verbranden
de volheid zijner geuren afgaf, bezat Israël
nog voor zijn tempeldienst een andere par
fumerie de welriekende zalfolie, die het
ook op goddelijk voorschrift had te berei
den. Zie het boek van den Uittocht.
Jahweh sprak ook tot Mozes, zeggende;
„Neem uit de allerbeste aromaten 500
sikkels (gewicht) maagdenmyrrhe dat
is myrrhe, die evenals maagdenhoning of
honingzeem vanzelf uit de raat druipt, door
den boom wordt af gescheiden zonder insnij -
dingen te maken. De helft, zegge 250 sik
kels, aromatische kaneel, 250 sikkels welrie
kend riet, 500 sikkels cassia sikkels van
het heiligdom (eiksikkels) en één hin olijf
olie. Gij zult hiervan een olie maken voor
de heilige zalving, een parfum samenge
steld volgens de kunst van den parfumeur:
dit zal de olie voor het heilig oliesel zijn."
Wij gebruiken hier met opzet de woorden,
die formeel juist alleen gelden voor het
sacrament van het Nieuwe Verbond, maar
ons inziens een juist inzicht geven in de
heilige zalving van het Oude Verbond.
Met deze zalfolie werden gezalfd de tent
der samenkomst, de Ark des Verbonds, het
reukoffer- en het brandofferaltaar, de hei
lige kandelaar en het bekken der abluties
of ritueele afwasschingen.
Men zalfde er ook de hoogepriesters mee
bij welke gelegenheid ze zoo overvloedig
op hun hoofd werd uitgegoten, dat wij in
de psalmen lezen, dat zij afdroop op hun
baard en zelfs hun kleederen impreg-
neerde.
Deze gewoonte om de hoogepriesters te
zalven schijnt nog te hebben bestaan ten
dage van J. Chr.
Het is een punt van dispuut of de konin
gen ook met deze olie gezalfd werden. Vol
gens sommige rabijnen hadden de konin
gen uit David's huis inderdaad dit privi
legie, maar anderen bestrijden dit, omdat
Exodus uitdrukkelijk het gebruik van deze
olie beperkt tot de priesters, nazaten van
Aaron en het voor alle andere personen
met nadruk en bedreiging verbiedt. Bij de
bisschops- en koningswijding volgens den
christelijken ritus vindt men belangrijke
sporen van het oude Joodsche gebruik
terug.
De Heilige Schrift geeft ons wel op hoe
de heilige olie was samengesteld, maar niet
de bereidingswijze. Het valt niet gemakke
lijk zich voor te stellen hoe men de hon
derden sikkels vaste stof zou kunnen op
lossen in één hin olijfolie. Wij scharen ons
in dit geval aan de zijde van Maimonides,
den geleerden rabbijn, die in de Xlle eeuw te
Cordova leefde, die beweerde, dat men de
specerijen in water uittrok en dit water
met de olie zachtjes liet koken, totdat
alleen de olie overbleef. Wat zeer aanne
melijk lijkt.
SAPIENS
Naar wij vernemen zal het in de katholieke
kunstenaarswereld welbekende echtpaar, de
schrijver Pieter van der Meer dé Walcheren en
zijn vrouw, Christine van der Meer de Walche
ren-Verbrugghe, die de laatste jaren te Pa
rijs woonden, half September zijn intrede doen
in het religieuse leven. De heer Van der Meer
treedt in de Sint Paulus-abdij te Oosterhout
(N.Br.) en zijn vrouw in de abdij van Sint Cé
cile te Solesmes.
In den afgeloopen nacht is te 's Gravenhage
na een zeer korte ongesteldheid overleden de
bekende kunstcriticus en letterkundige Henri
Borel, die sinds 1916 aan het dagblad „Het
Vaderland" verbonden was.
Voordien was de heer Borel vele jaren in
Indië werkzaam als tolk voor de Chineesche
taal. In 1911 werd hem de persoonlijke titel van
adviseur voor Chineesche zaken toegekend.
Tal van wijsgeerige taalkundige studies, zoo
mede boekwerken, verschenen van zijn hand.
PASTOOR NIEUWENHUIJSEN
Dinsdag hebben de parochianen van de H.
Hartkerk, in de wandeling genoemd de „Von-
delkerk", afscheid genomen van hun schei
denden kapelaan H. Nieuwenhuijsen. Dat hij
zich vele vrienden gemaakt had onder alle ran
gen en standen in de parochie, bleek uit de
geweldige opkomst van vele parochianen op
den afscheidsavond, die gegeven werd in Huize
„De Liefde".
De ruime zaal was werkelijk tot in de uiter
ste hoeken bezet, toen Pastoor Nieuwenhuijsen
binnen kwam en hem door het Dameskoor van
de Maria-Congregatie een meerstemmig wel
komstlied werd toegezongen.
Welkom geheeten uit naam van alle parochia
nen door den heer Ed. Weegenhuise en toege
zongen door het parochiale zangkoor, werden
hem hartelijke woorden toegesproken door be-
stuursafgevaardigden van verschillende paro
chiale corporaties, die zoo dikwijls de goede zor
gen van hem hadden ondervonden, o. a. van
de Verpleegsters-sociëteit en de beide jonge
lingen-congregaties door hem opgericht.
Daarna kwam het voornaamste van den
avond: een korte revue in vier tafereelen, voor
gedragen door enkele leden der jongemannen-
congregatie, onder leiding van twee heeren pa
rochianen. De revue, die zeer aanschouwelijk
voorstelde het bouwen van een nieuwe pasto
rie in Vijfhuizen, maakte duidelijk de bedoe
ling, waarmee de parochianen hun dankbaar
heid wilden toonen aan Pastoor Nieuwenhuij
sen door bij te dragen in de onkosten voor de
noodzakelijke verandering van de huisvesting
van Vijfhuizens herder. Het slot kwam dan
ook met de bezorging van een oorkonde, die
de namen van de schenkers vermeldde, waar
na hem een couvert met inhoud werd over
handigd.
Zeer bewogen door zulk een groot bewijs van
genegenheid en dankbaarheid, dankte Pastoor
Nieuwenhuijsen, vooral de vier heeren, die zoo
spontaan voor de inzameling der bijdragen
hadden zorg gedragen en de twee heeren, die
op zulk een origineele wijze de aanbieding van
het cadeau hadden bedacht en uitgevoerd.
Nadat ieder der aanwezigen in de gelegen
heid gesteld was persoonlijk afscheid te nemen
van Pastoor Nieuwenhuijsen, werd hem een
lied van afscheid toegezongen.
Onder luid hoera-geroep van velen, reed een
auto hem weg van zijn vele vrienden.
Zoo nam „De Vondel" afscheid van een
priester, die door zijn priesterlijk werk de sym
pathie van allen verdiende.
