De Valera's positie in Ierland
m
Het congres van Neurenberg
St. Willibrordus
Mgr. dr. Schreiber
overleden
„Azië voor de
Aziaten"
Het nieuws van heden
0'DUFFY IN BEDWANG
GEHOUDEN
EEN REDE VAN HITLER
INSTORTINGSRAMP
IN IN DIE
HET NIEUWE AMERIKA
DE BAROMETER
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1933
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18468
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen p. weelc
25 cent; per kwartaal f 3.25; per post,
per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
N. V. Ned. Verzek.-Maatschappij
Utrecht, Catharijnesingel 48
Hoofdinspectie Amsterdam
Adm. de Ruijterw. 242. Tel. 82797
Kaoitaal- en Volksverzekering
Ultimatum van het
I.R.A.
NIEUWE MODE
Olijfgroen sportcostuum met een hoed, in
dezelfde kleur, de mode van het komende
zn
Cycloon teistert N.Cuba
Inwoners van Havanna wachten
angstig af
KONING BORIS BIJ DALADIER
Het WeerHi111111"1"11"11»!»11»'11"»»»»!»»""!
Sinds Augustus 1930 was de thans
ontslapene bisschop van Berlijn
Mgr. Schreiber
DE PARTIJDAG DER N.S.D.A.P. TE NEURENBERG
Jeugd van Japan, China en Mand-
sjoekwo sluit zich aan bij de
Groot-Aziatische Liga
Tegen Europa en
Amerika
De uitwerking der nationaal-socia-
listische revolutie valt nog
niet te schatten
De Joden hebben geen
eigen kunst
Nederlandsche journalisten
te Neurenberg
Communisten ter dood
veroordeeld
In Joego-Slavië
Herdenking van de aard
beving van 1923
Zestien dooden, vele zwaar
gewonden
Roosevelt's plan niet in strijd met
de grondwet"
De brand in den
Rijksdag
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN
ONTVANGLAMPEN VANAF F 2.50
N.V. Gloeilampenfabriek „Radium
H. V. J. MW S-WA-Ufaat 7
Zal mr. Pauwels Van der Lubbe
mogen verdedigen?
Nederlander aan de
grens gearresteerd
Hij trachtte 1000 M. over de grens
te smokkelen
Explosie op een tank
schip
Oostenrijksche profs
tegen Dollfuss
HAARLEMKEVELAAR
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Het schijnt met de actie van generaal
O'Duffy's blauwhemdenorganisatie tegen
het bewind van de Valera in Ierland
voorloopig niet zoo voorspoedig te gaan, als de
leider van de Iersche fascisten wel meende er
beweerde. Na veel grootspraak over een onwe-
derstaanbaren groei van zijn partij en over zijn
onverzettelijken wil tot het doorzetten van een
massale blauwhemden-demonstratie bij de
cenotaaf van de Iersche vrijheidskampioenen
Griffith, Collins en O'Higgins, heeft O'Duffy
telkens bakzeil moeten halen, daar de Valera
zich ten man toonde, met wien niet te spotten
viel. O'Duffy gelastte op het laatste oogenblik
de voorgenomen en door de regeering verboden
demonstratie af, en van de plaatselijke manifes
taties, Welke hij in het vooruitzicht had gesteld,
kwam niet veel terecht. Zijn beweging en pres
tige moeten door dezen gang van zaken een ern
stig moreel échec hebben geleden, ook al moti
veerde O'Duffy het intrekken van zijn met zoo
veel oravour gegeven orders met 't nobele motief
geen aanleiding tot bloedvergieten te willen
geven. Zooals de toestand zich thans laat aan
zien, schijnt het de Valera, die over de machts
middelen van den staat beschikt, wel te zullen
gelukken O'Duffy en diens blauwhemden althans
voorloopig in bedwang te houden. Hij heeft de
organisatie van den fascistisch gezinden anti-
parlementaristischen generaal verboden en spe
ciale rechtbanken ingesteld om de eventueele
overtreders van dit verbod te berechten. De wet
ter bescherming van den Vrijstaat, indertijd door
president Cosgrave doorgevoerd tegen de feil:
oppositie van de Valera in, komt de Valera zelf
thans goed van pas om zijn gezag te handhaven
en te beschermen. Dat het O'Duffy niet zoo
bijster voor den wind gaat, stelt Engeland na
tuurlijk diep te leur, want elke Iersche beweging,
die er op gericht is de Valera afbreuk te doen,
kan alleen daardoor reeds verzekerd zijn van de
sympathie der Engelschen. Zooals men weet, is
de Valera's streven erop gericht Ierland zoowei
politiek als economisch van Engeland onafhan
kelijk te maken en dan in goede, maar vrije na
buurschap met den vroegeren overheerscher te
leven. Om dit doel te bereiken wil hij langs
lijnen van geleidelijkheid wandelen.
De afschaffing van den eed van trouw aan
de Engelschen kroo, de opschorting der
betaling van de landannuïteiten, en de
aanvaarding van den economischen oorlog
tegen Engeland zijn de eerste schreden geweest
op dezen moeilijken Weg. Ofschoon de Valera's
politiek van het Iersche volk groote stoffelijke
offers vraagt, behoeft het toch niet betwijfeld te
worden, dat de meerderheid evenals bij de
jongste verkiezingen nog steeds achter hem
staat. In den loop der geschiedenis heeft het
Iersche volk bewezen martelaarsbloed in de
aderen te hebben en aan deze traditie is het
tot op heden nog niet ontrouw geworden. De
oppositie van Cosgrave, die politieke munt tracht
te slaan uit den funesten invloed van de Valera's
politiek op den economischen toestand van Ier
land, heeft tot nu toe weinig succes gehad, om
dat men inziet, dat de verlossing van Ierland
uit den economischen machtsgreep van Engeland
noodzakelijkerwijze met tijdelijke smarten ge
paard moet ga-i.
Tot nog toe was het nagenoeg uitsluitend
agrarische Ierland voor zijn export vrijwel en
kel en alleen aangewezen op Engeland. Maar
daarin wil de Valera juist verandering brengen
door het vormen van een onafhankelijke groep
van kleine boeren met eigen landerijen en van
een als evenwichtig pendant daarvan dienende
plaatselijke klein-industrie. Of hi) ooit in een
dergelijke totale omzetting van de economische
constellatie zal kunnen slagen, wordt door Cos
grave, die in het Engelsch-Iersche verdrag van
1922 een resultaat ziet, waarmee Ierland tevre
den kan zijn, bestreden. Cosgrave ziet geen an
dere bevredigende oplossing van het Iersche eco
nomische en politieke vraagstuk dan in het be
ëindigen van den economischen oorlog met En
geland en het handhaven en naleven van het
door hem onderteekende verdrag van Westmin
ster. Ook O'Duffy, wiens politieke verlangens
vooral uitgaan naar een opheffing van de po-
tieke partij-verdeeldheid en de afdanking van
het parlement, is voorstander van een vriend
schappelijke gezindheid tegenover Engeland. Het
is dan ook niet te verwonderen, dat er plan
nen bestaan voor een samengaan van O'Duffy
en Cosgrave in een nieuwe partij, welke zich
de nationale partij zou noemen. Behalve tegen
deze oppositie heeft de Valera zich ook te weer
te stellen tegen het Iersch republikeinsche leger
(het I. R. A.), dat zeer extremistisch gezind is
en een onmiddellijke en radicale breuk met En
geland eischt en niets voor de Valera's gelei-
delijkheidsmethode om te komen tot een eco
nomisch en politiek volkomen zelfstandig Ierland
voelt. Daar de Valera evenals bij O'Duffy ook
bij leden van het „Irish Republican Army"
huiszoekingen heeft laten verrichten, is de ver
houding tussrhen hem en deze extremistisch re
publikeinsche organisatie ernstig verscherpt.
Volgens de laatste berichten heeft de legerraad
van het Iersche republikeinsche leger de Va
lera een ultimatum gesteld, waarin geëischt
wordt, dat hy het Engelsch-Iersche verdrag zal
annuleeren en zich zal aansluiten by het stre
ven naar de onmiddeliyke vorming van een
Iersche republiek. De oppositie tegen de Valera
is dus wel sterk en principieel verdeeld
en het lijkt ons niet onwaarschyniyk, dat hy
juist daardoor de kans krijgt om duurzaam
te heerschen.
MIAMI, 1 Sept. (Reuter.) Een cycloon nadert
met een snelheid van 60 mijl per uur Havanna,
waar de bewoners reeds hun huizen, in af
wachting van hetgeen gebeuren zal, versterken.
Reeds heeft de cycloon de kust van Noord Cuba
bereikt. De bewoners vluchten naar het bin
nenland; de telegraaf- en telefoonverbindingen
zy'n verbroken.
De Engelsche vrachtboot „Josephine Gray"
is in den orkaan geraakt en vraagt om hulp.
Het schip heeft 28 personen aan boord.
HAVANNA, 1 Sept. (Reuter.) De cycloon, die
de bevolking van Havanna met zooveel vrees en
angst zag aankomen, heeft aardig in de stad
huisgehouden. Talryke deuren werden door den
orkaan, die een snelheid had van 60 myl per
uur, ingedrukt. Vele daken zy'n ingestort.
De weinige berichten, die van de kustplaat
sen komen, maken melding van een groote
verwoesting tengevolge van een vloedgolf. Te
Mantanzas zijn een brandweerpost en vele hui
zen vernield.
PARIJS, 1 Sept. (Reuter). Koning Boris van
Bulgarye heeft hedenmiddag een onderhoud
gehad met minister-president Daladier en den
minister van Buitenl. Zaken Paul-Boncour.
Verwachting: Meest matige Noordweste-
.ijke tot Zuidwestelijken wind, gedeelte-
lijk bewolkt, waarschijnlijk enkele regen-
buitjes, weinig verandering in tempera-
tuur.
E Verlere vooruitzichten: weinig verande-
ES ring. SE
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiüiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
BERLIJN, 1 Sept. (W. B.) De bisschop
van Berlyn Mgr. dr. Christian Schreiber
is hedennacht tegen twaalf uur overleden.
Dr. Schreiber werd den 3en Augustus 1872 in
Sombom by Golnhausen als zoon van een tim
merman geboren. Na het humanistisch gymna
sium te Pulda te hebben afgeloopen, studeer
de hy philosophie en theologie aan het semi
narie in Pulda, waarna hij zeven jaren de col
leges volgde aan de Gregoriaansche Universi
teit te Rome. In October van het jaar 1898 ont
ving de thans ontslapene in Rome de H. Pries-
terwyding om ongeveer een jaar later als doc
tor in de philosophie en de theologie in zijn
vaderland terug te keeren.
Op zeven-en-twintigjarigen leeftijd 1 Oc
tober 1899 werd dr. Schreiber benoemd tot
professor in de philosophisch-theologische fa
culteit te Fulda. Nadat hy in deze stad van den
H. Bonifacius veertien jaren vruchtbaar werk
had verricht werd de thans overledene den 18en
September 1921 tot bisschop van Meissen ge
wijd.
Door een pauselyke bul werd dr. Schreiber
den 25en Augustus 1930 benoemd tot bisschop
van het nieuwe diocees Berlyn, dat de provin
cies Brandenburg en Pommeren omvat.
Werkend in de hoofdstad van het Duitsche
ryk, mocht Mgr. Schreiber al gauw het ver
trouwen winnen van de katholieke bevolking,
en ofschoon hij spoedig na zijn benoeming te
Berlyn ziekelyk werd en daardoor vaak het
bed moest houden, wist hy zich toch by uitstek
tot den volksbisschop te maken, zooals hy dat
in zyn eersten brief aan zyn diocesanen be
loofde.
Foto, genomen tijdens de openingszitting (van links naar rechts): Generaal Von
Epp, Minister-President Goering, Rudolf Hess, Rijkskanselier Adolf Hitler, Opper
burgemeester Liebel
HSINKING (Mandsjoekwo)1 Sept. (Reuter.)
Naar aanleiding van een bezoek dat 1200 stu
denten van Japansche universiteiten aan
Mandsjoekwo gebracht hebben is een nieuwe
politieke organisatie opgericht, genaamd de
Groot-Aziat.sche Jeugdliga.
Talryke jeugdige personen uit Mandsjoekwo
zijn lid van deze nieuwe vereeniging geworden,
wier slagwoord is „Azië voor de Aziaten".
Het doel der vereeniging is:
lo. Het verbreken van het internationale be
stel dat onder Europeesche en Amerikaanscne
machten is opgesteld.
2o. Het teeken te geven voor den opstand
van Azië tegen Europa en Amerika, weike de
ware mnschelijke natuur hebben verstikt en on
lusten en complicaties in elk deel der wereld
hebben verwekt.
3o. Te werken voor den wereldvrede en de
wedergeboorte van Azië.
Hidejiro Nagata, de vroegere burgemeester
van Tokio en leider der Japansche studenten
delegatie, heeft gewezen op de ware beteeke-
nis van de financieele hulp van Amerika en
de Europeesche landen.
Deze buitenlandsche hulp legt aan China
nieuwe buitenlandsche verplichtingen op en be
lemmert de ontwikkeling van het nationale ge
voel.
Daarom kan Japan hiertegenover niet onver
schillig blijven.
Het is noodzakelyk de aandacht van de in-
tellectueele Chineezen te vestigen op de geva
ren van een internationale controle op hun
land.
De jeugd van Japan, China en Mandsjoekwo
moet zich daarom aaneensluiten, om geestelyke
en economische banden tusschen de drie lan
den tot stand te brengen.
TOKIO, 1 Sept. De consulaire rapporten,
gepubliceerd door het ministerie van buiten-
NEURENBERG, 1 Sept. Rijkskanselier Adolf
Hitler heeft hedenmiddag op de groote cultuur
vergadering een rede gehouden, waarin hy o.a.
zeide:
Op 30 Januari 1933 werd de nat.-soc. partij
de politieke leiding van het Ryk toevertrouwd
Eind Maart was de nat.-soc. revolutie uiterlyk
voltooid. Alleen hy, die de geweldige worste
ling niet heeft begrepen, kan meenen, dat
daarmede de stryd der wereldbeschouwingen
geëindigd is. Reeds in het woord „wereldbe
schouwing" ligt de plechtige proclamatie van
het b2sluit, aan alle handelingen een bepaalde
opvatting ten grondslag te leggen.
Het onverdorven primitieve volk draagt in
zyn instinct de natuurlyke wereldbeschouwing.
Alle historisch aantoonbare wereldbeschouwin
gen zyn slechts te begrijpen in haar verband
met het levensdoel en de levensopvatting van
zekere rassen.
Het nat.-socialisme is een wereldbeschou
wing. Het wordt de partij dergenen, die eigen
lijk naar hun wezen by een bepaald ras be-
hooren. Het erkent daarby ook, dat in ons volk
substanties van verschillende rassen zyn. Het
nat.-soc. stelt zich op het heroïsche standpunt
van de waardeering van het bloed, van ras en
persoonlykheid. Die wereldbeschouwing leidt
noodzakelijk tot een nieuwe oriënteering op
byna alle gebieden van het volksleven. De
grootte van de uitwerking dezer geweldige re
volutie laat zich echter nog niet schatten.
Uitgaand van de meening dat op den duur
al het geschapene slechts in stand kan worden
gehouden door dezelfde krachten, die tevoren
de dragers der schepping waren, zal het nat.-
soc. in het Duitsche volk domineerenden in
vloed verschaffen aan de bestanddeelen van
het volk. die eeuwen lang deel hebben gehad
aan de vorming van het Duitsche volk.
Het is de taak van het nat.-socialisme den
Duitschen mensch uit de diepte van een
slechts materialistische '.evensopvatting te ver
heffen. Er is tweedracht ontstaan onder de
volkeren, waarin twee in wezen verschillende
rassen zich naast elkander wilden uitleven De
mensch, die tot bevrediging van zyn leven
niets anders noodig heeft dan eten en drinken,
heeft nooit hem begrepen, die liever het da-
gelyksch brood ontbeert om den dorst van zyn
ziel en den honger van zyn geest te bevredigen.
Ook het cultureele beeld van een volk moet
worden gevormd naar zijn beste bestanddeelen.
Wat den daartoe niet behoorenden ontbreekt
aan innerlyk begrip, dat moet door opvoeding
tenminste veranderd worden in schuw respect.
De wereldbeschouwingen hebben te allen tyde
niet slechts het beeld van de politiek, maar ook
dat van het cultureele leven gevormd. Want
men kan den mensch nooit van de. kunst schei
den. Het slagwoord, dat juist de kunst interna
tionaal is, is nol en dom Ieder ras heeft to
het boek van de kunst zyn eigen handteeke-
ning, voor zoover het niet. zooals b.v. het Jo
dendom, zonder eigen artistieke productieve
capaciteit is.
Het ras, dat zyn stempel drukt op het ge-
heele leven van een volk, ziet dan ook at
taak der kunst met zyn eigen oogen.
De nat.-soc. beweging en regeering kan ook
op cultureel gebied niet dulden, dat char'atanf
plotseling van vlag veranderen en in den nieu
wen staat het hoogste woord voeren op net
gebied van kunst en cultuurpolitiek. In geen
geval zullen wy de cultureele uitingen van
ons Ryk ia ten verva'schen door deze elemen
ten, want de staat is van ons en niet van hen
Deze nieuwe staat zal echter aan de verzor
ging van ue cultuur een geheel andere opmerk
zaamheid schenken dan de oude. Mogen de
Duitsche kunstenaars zich bewust zyn van de
taak, die de natie hun toevertrouwt. Daar
dwaasheid en onrecht de wereld schynt te be-
heerschen, roepen wij hen op, mede te werken
aan de trotsche verdediging van het Duitsche
volk door de Duitsche kunst.
Een aantal Nederlandsche journalisten, die
een reis door het Roergebied hebben gemaakt,
zijn gisteren in Neurenberg aangekomen om
deel te nemen aan het partijcongres der N. S.
D. A. P. Aan het station werden zy verwel
komd door twee vertegenwoordigers van het
ministerie voor Volksvoorlichting en Propa
ganda. Des avonds vond een indrukwekkende
begroeting der Nederlandsche gasten plaats,
die wegens den verjaardag van Koningin Wil-
helmina een byzonder cachet droeg. Een ver
tegenwoordiger van het Wolffbureau herdacht
in warme bewoordingen den verjaardag van
het staatshoofd der bevriende Nederlandsche
natie. De byeenkomst werd met het zingen
van het Wilhelmus besloten.
landsche zaken, die zich bezig houden met den
stryd tegen het bandietisme in Mandsjoekwo.
werpen een gunstig licht op den huidigen toe
stand. Het rapport uit Kirin verklaart, dat
terwijl iet aantal gevallen in de eerste helft
van het vorige jaar 47* bedroeg, dit getal voor
dezelfde periode van dit jaar is teruggeloopen
tot 86, hoewel Kirin en Toenghoea berucht
zyn als bandiet mdistricten. Ook uit Charbin
wordt een belangrijke verbetering in den toe
stand gemeld.
TOKIO, 1 Sept. (V.D.) Heden werd te Tokio
en te Yokohama de aardbeving herdacht, die
tien jaar geieden zuike groote verwoestingen
aanrichtte. Alle ourger^ herdachten te 11 uur
58 zwygend de tallooze slachtoffers, terwijl het
verkeer een halve minuut stil stond.
ALIVAR, 1 Sept. (Reuter). Tijdens een reli-
gieuse plechtigheid is een veranda ingestort
met het gevolg, dat 16 personen werden gedood
en talryke anderen zware verwondingen op
liepen.
SOFIA, 1 Sept. (Reuter) Wegens commu
nistische propaganda en poging tot opruiing
van soldaten zijn 5 personen ter dood veroor
deeld, twee tot 10 jaar, v f tot 7 y, jaar en
twee tot 7 jaar tuchthuisstraf. Drie personen
zyn vrygesproken.
WASHINGTON, 1 Sept. (Reuter) Het aantal
Amerikaansche industrieën, dat de arbeids-
codes tydelijk heeft aanvaard, is weer met acht
verhoogd.
De staking van de arbeiders der zydefabrieken
te New York, waarby 40.000 werknemers be
trokken zouden worden, is afgelast ten gevolge
van de tusschenkomst van den National Labour
Board. De employé's eischten hoogere loonen
en een korteren werkdag, dan hun in de ar-
beiöscode werd verleend.
In North Carolina, den staat met de grootste
tabaksproductie der V. S., is de vrije tabaks-
markt voor onbepaalden tyd gesloten, daar de
producenten hoogere pryzen eischen.
Amerika's „attoney-general" ontkende gis
teren, dat het herstelplan van Roosevelt inbreuk
maakt op de Amerikaansche grondwet. Er is
geen sprake van machtsusurpatie. De regeering
was ook niet van plan de politiemacht federatief
te organiseeren.
De bisschop van Berlijn Mgr. Dr. C. Schreiber
overleden.
Het Nazi-congres te Neurenberg: Hitier houdt
een groote rede.
Groot-Aziatische Jeugdliga opgericht.
Roosevelt's plan niet in stryd met de grondwet.
Cycloon teistert Cuba.
De bisschoppelijke beschikking van Z.H. Exc.
Mgr. Diepen inzake de houding van den
schrijver Ernest Michel.
De Regeering keurt den boycot van Duitsche
waren af.
De teraardebestelling van oud-minister mr. H.
van der Vegte.
De inkomsten van het Wegenfonds.
Een pensioenfinancieringscommissie voor Ne
der landsch- Indië.
r
f»
en SCHOTERWEG, hoek GEN. CROXJéSTRAAT,
geeft de hoogste korting op
RADIO-RECORD-LAMPEX
LEIPZIG, 1 Sept. (W. B.) In de Duitsche
pers werd gisteren een uit Amsterdam afkom
stig bericht verspreid, waarin het heet, dat cU*
familie van Van der Lubbe, den Nederlandschcr
advocaat Francois Pauwels verzocht heeft den
beklaagde voor de rechtbank te Leipeig te ver
dedigen. Mr. Pauwels heeft dit verzoek inge
willigd.
Naar wy van bevoegde zyde vernemen is tot
nu toe geen verzoek dienaangaande, noch by
den officieelen verdediger van Van der Lubbe,
noch bij den vierden strafsenaat van het Rjks-
gerechtshof, door genoemden Nederlandschen
advocaat ingediend.
Een buitenlandsche advocaat kan slechts met.
goedvinden van den verdediger optreden er.
zelfs indien deze zyn toestemming dan toe geeft,
heeft nog uitsluitend de rechtbank de bevoegd
heid hem al of niet toe te laten.
De laatste weken heeft een groot aantal bui
tenlandsche advocaten zich met de verdedi
ging der beklaagden in het Rijksdagproces be
moeid. Voor het toelaten van deze, meestal com
munistische advocaten, bestaat des te mmder
aanleiding daar zij noch landgenooten van de
beklaagden zijn, noch de Duitsche taal beheer-
schen.
REILENKIRCHEN, 1 Sept. (V. D.) Hier is
een Nederlander gearresteerd, die er van be
schuldigd werd, het voornemen te hebben, on
geveer 1000 mark, verkregen op een reischèque,
over de Nederlandsche grens te smokkelen. De
marken zyn in beslag genomen.
LONDEN, 1 Sept. (Reuter) Naar uit Yoko
hama gemeld wordt zyn vyf Engekche ma
trozen by een explosie op een tankschip, dat
voor Yokohama lag, en afkomstig was uit Li
verpool, gedood.
WEENEN, 1 Sept. (V. D.) Tien hoogleeraren
en docenten aan de universiteit van Weenen
richten in een te Berlyn uitgegeven geschrift
scherpe aanvallen tegen de politiek van Dollfuss.
Alléén nog kaartjes verkrijgbaar tot
Maandagmiddag 12 uur bij
J. J. BRINKMAN - ANEGANG 19
TtiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiuiiiiMiitimimtimiiiiHiiiiiiiiiHiz
Hoogste stand op Zaterdag 9 uru vju.: 756
Vorige stand 758
