rr
JCet m&aal van den dag
Koningin Elisabeth van Engeland
HET OOG
ROBINSON CRUSOE'S AVONTUREN
Geen robbedoes ravot
Zijn ROBINSONS kapot
uitvinder I
Alle abonné's
DE APOTHEEK
DE
WITTE ZWAAN
Hl
DONDERDAG 7 SEPTEMBER
1533 - 7 SEPT. - 1933
Schrandere vorstin, hardvochtige
vrouw en vervolgster der
katholieken
Moord op Maria Stuart
Het skelet van sultan
Mkawa
Een ongewoon record
Een millioen Chineez^en
dakloos?
Chili tegen extremisme
Assyrische aanklacht
voor den Raad
Het steenen tijdperk
Oorlogsschepen tegen
koffie
Nazi's in Irak
Paleis der techniek
Eigenaardige wijze van
dankbetuiging
Munten uit den tijd van
Karei V
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGE\ AL
NAAR HET DUITSCH
VAN RUDOLF HERZOC jUg
Vier honderd jaar geleden, op 7 September
1533, werd koningin Elisabeth van Enge
land, een van de meest besproken vorste
lijke figuren uit de geschiedenis, geboren. Zij
was de dochter van den beruchten Hendrik VIII
en heeft in mepig opzicht deze afkomst niet
verloochend.
De katholiek, die Elisabeth's naam leest, denkt
allereerst aan twee factoren, die haar regeering
hebben beheerscht: de godsdiensttroebelen in
Engeland en de onthoofding van Maria Stuart.
Eeuwen lang liepen de meeningen over den
strijd tusschen de Engelsche en de Schotscne
koningin sterk uiteen. Terwijl men van katho
lieke zijde betoogde dat de onthoofding van
Maria Stuart een moord was in den letterlijken
zin, bleven de verdedigers van Elisabeth haar
onschuld op dit/ stuk volhouden. Voor beide
partijen leken de argumenten talrijk genoeg,
doch meer en meer kenterde de wetenschappe
lijke overtuiging ten voordeele van Maria, het
geen juist de laatste maanden o.a. in Engelsche
en Nederlandsche publicaties duidelijk aan den
dag trad.
Nadat Elisabeth zich enkele jaren op den
achtergrond had gehouden, werd zij in 1559 tot
vorstin gekroond. Bij deze gelegenheid en la
ter nogmaals beloofde zij den katholieken gods
dienst te zullen respecteeren en beschermen.
Gehoor gevend aan de aansporingen der Angli-
kanen evenwel, begon zij spoedig haar ware ge
zindheid te toonen en als de echte dochter van
Hendrik VIII de katholieken te vervolgen. Zij
stelde een parlement samen, waar de katho
lieken uit geweerd werden, en dat tot opdracht
bad den Anglikaanschen godsdienst te verbrei
den, dus den katholieken te bestrijden. De her
vormers, die vóór haar regeering waren uitge
weken, keerden thans terug en begonnen den
strijd tegen het katholicisme feller dan de ka
tholieke koningin Maria Stuart dien tegen het
Anglikanisme had gevoerd. Opnieuw werd de
z.g. „acte van suprematie" ingevoerd en de
artikelen, daarin vervat en den godsdienst be
palend, werden spoedig verplichtend gesteld.
Lang duurde het niet of zelfs de Pause! jke bul
len werden een levensgevaar voor al1"^ die ze
volgden of in hun bezit hadden.
Deze felle kamp, tegen alle beloften in ge
voerd, wekte groote ontstemming in het katho
lieke Frankrijk van dien tijd. Daarom drong
men aan op verwijdering van Elisabeth van den
Engelschen troon, betoogend dat zij een on
wettige dochter was van Hendrik en dus geen
rechten had op den troon, die Maria Stuart toe
kwam. De Pausen, die nog altijd hoopten op
den terugkeer van Elisabeth naar Rome, namen
geen direct afwijzende houding tegen haar aan,
doch toen zij tot de overtuiging kwamen dat
Elisabeth als verloren moest worden beschouwd
en mede door de onrechtmatige gevangenschap
van de katholieke Maria, besloot Rome den
ban uit te spreken over „de vermeende konin
gin van Engeland en over haar aanhangers."
Het laat zich denken, dat het zoo sterk Pro-
testantsche Engeland zich weinig aan deze Pau
selijke uitspraak gelegen liet liggen. Wel deed
men een zwakke poging zich tegen Elisabeth
te verzetten, doch deze poging werd gemakkelijk
onderdrukt. Elisabeth zelf echter vond in het
Pauselijk decreet een aansporing om een felle
vervolging tegen de katholieken te beginnen.
Tot dusver waren de katholieken weliswaar van
alle ambten uitgesloten geweest, doch van een
directe vervolging was ge an sprake, zoolang zij
in het geheim hun godsdienstplichten uit
oefenden.
In 1571 kwam de wet op de hierboven genoem
de Pauselijke bullen tot stand, waarna de goe
deren en bezittingen van gevluchte seminaristen
werden verbeurd verklaard. En toen in 1580
de Jezuieten naar Engeland kwamen om zich
aan de zielzorg te wijden, werden de wetten
nog eenigszins verscherpt. Ongeveer driehonderd
priesters hebben het gewaagd tijdens de regee
ring van Elisabeth naar Engeland te komen en
de helft van hen is op het schavot gestorven.
Priesters werden als landverraders beschouwd
en hetzelfde lot ondergingen zij, die priesters
in hun woning verborgen hielden. Het bijwo
nen van de H. Mis werd gestraft, maar evenzeer
het niet-bijwonen van de diensten in de Angli-
kaansche kerk. Wie de geldboete niet betalen
kon, ging naar de gevangenis.
Men ging tenslotte zoover, dat iederen katho
liek boven de zestien jaar verboden werd zich
zonder officieele toestemming meer dan vijf
mijlen buiten zijn woonplaats te vertoeven. Dit
alles leidde ertoe, dat vele katholieken bezwe
ken en hun geloof verlieten, om tot de Staats
kerk toe te treden.
In het geheel-katholieke Ierland ging het niet
zoo eenvoudig. Daar bleef de bevolking katho
liek in weerwil van de gruwelijkste vervolgingen.
De landerijen werden den Ieren ontnomen en
aan Engelsche kolonisten gegeven. De priesters
werden vervangen door staatsgeestelijken, maar
dit was niet voldoende om de Ieren te doen
wankelen in hun geloof. Zij bleven trouw aan
de Moederkerk, zooals zij dat tot op den dag
van heden bleven.
Toen Elisabeth haar nicht Maria Stuart ge
vangen had genomen, besloot de Spaansche ko
ning Philips II een inval te doen in Engeland,
om Maria te redden. Deze inval liep echter op
een mislukking uit en bevestigde aldus de macht
van Elisabeth. Toen kwamen de donkere dagen
van den moord op Maria, die geen gunstigen
indruk bij de bevolking achterlieten. Een zeer
eenzijdige rechtbank sprak het doodvonnis over
de ongelukkige Schotsche koningin uit, waarna
de secretaris van Elisabeth, Davison, zich haast
te het vonnis te doen voltrekken, hoewel deze
voltrekking feitelijk pas plaats mocht heben
na bevel van de koningin. Weliswaar werd de
staatssecretaris voor deze overtreding gestraft,
doch het volk bleef angstig gereserveerd tegen
over Elisabeth. Het is niet onwaarschijnlijk, dat
deze stemming onder het volk tot gevaarlijker
gevolgen zou hebben geleid, wanneer niet enkele
feiten Elisabeth haar reputatie terug hadden
gegeven.
Na den dood van Maria immers zond Philips
zijn beroemde „Armada" tegen Engeland uit.
Het treurig lot van deze vloot, die vrijwel geheel
door den storm werd vernield en uit elkaar ge
dreven, zoodat de Engelsche schepen vrij gemak-
kelijken strijd hadden, herstelde de eer van de
regeering eenigszins. De koningin steeg in de
achting en men overdreef zelfs de eer, die men
haar betuigde. Na een periode van bloei in den
landbouw, de industrie en de scheepvaart, stierf
Elisabeth op 24 Maart 1603, gekweld door de
gewetenswroeging en weigerend medicijnen tot
zich te nemen.
Uit de vele geschriften aan haar gewijd, valt
het niet moeilijk met zekerheid een karakter
schets van deze vrouw te teekenen.
Haar vader adopteerde zijn onwettig kind
slechts aan het einde van zijn leven. Toen kwam
zij aan het hof en werd als prinses behandeld.
Zoolang haar wettige zuster Maria Tudor leefde
en regeerde, bleef zij wijselijk op den achter
grond en al1--^ daaraan had zij 't behoud van
haar leven te danken.
Toen Elisabeth den troon besteeg, was zij 25
jaar. Zij kleedde zich goed, was slank van ge
stalte, danste voortreffelijk en al deze eigen
schappen deden haar omgeving vergeten, dat
zij overigens een leelijke vrouw was. Zij was
uiterst coo.uet en verlangde niets liever dan
door bewonderaars omgeven te worden. Verschil
lende vorsten deden een aanzoek om haar hand.
Onder hen was zelfs Philips van Spanje. Geen
van allen echter had succes. Elisabeth bleef
Elisabeth. Haar verschijnen in het openbaar
was koninklijk, maar niet hoogmoedig. Dikwijls
knoopte zij op rijtoeren gesprekken aan met het
volk en won daardoor de genegenheid van de
massa. Haar sterke wil en haar heerschzucht
maakten haar wispelturig en prikkelbaar, doch
haar helder verstand deed haar uitnemende
raadslieden kiezen, die zij zelfs handhaafde, toen
zij niet langer haar vertrouwen hadden.
Haar politiek tegenover Maria Stuart was
tweeslachtig. Terwijl zij in werkelijkheid Maria
belaagde, deed zij het voorkomen alsof zij het
grootste geduld met haar betrachtte. Daardoor
kon zij den indruk wekken, dat Maria haar
als het ware dwong maatregelen te nemen en
dit lukte haar des te gemakkelijker, omdat Maria
wel eens dingen deed, die haar als lichtzinnig
moesten kenmerken.
Het graf van Elisabeth bevat het inschrift:
„Hier rust Elisabeth, die als koningin en maagd
heeft geleefd en gestorven is". Wanneer men
hieruit echter de conclusie zou willen trekken,
dat deze koningin inderdaad een decent leven
heeft geleid, vergist men zich. Haar coquetterie
eri haar zucht naar vleierij waren sterk genoeg
om haar op wegen te brengen, die een maagd
bij voorkeur niet bewandelt.
In strijd met sommige beweringen, als zou de
koningin bij haar dood geen opvolger hebben
aangewezen, geldt het geschiedkundige feit, dat
zij Jakob VI, den zoon van Maria Stuart, die
in den Anglikaanschen godsdienst was opgevoed,
tot haar opvolger benoemde. Vanaf dat oogen-
blik werden Schotland, Ierland en Engeland één
en werd de grondslag gelegd voor het groote
Britsche rijk, Groot-Britannië en Ierland.
Het terugvinden van het skelet van Sultan
Mkawa, den hoofdman van Tanganyika, die
indertijd in opstand kwam tegen de Duitschers
en daarna zelfmoord heeft gepleegd, is volgens
een brief in „East African Standard" reeds
twaalf jaar geleden geschied, doch tot nu toe
geheim gehouden.
Bij het verdrag van Versailles was bepaald,
dat dit skelet door Duitschland zou worden
uitgeleverd en ondanks de verzekering der Duit-
sche autoriteiten, dat het zich niet in Duitsch
land zou bevinden, hebben steeds opnieuw on
derhandelingen hierover plaats gevonden.
Malmcolm Ross, een makelaar te Tanga, meldt
thans, dat hij reeds in het jaar 1921 in de wo
ning van den districtsambtenaar van de Boe-
koba, waarin vroeger de bureaux waren ge
vestigd van de firma Bahr en Co., een kist heeft
ontdekt waarin weer in een tweede kist een
skelet was verpakt. Hij kon weliswaar niet de
finitief zeggen, of dit het skelet van Mkawa
betrof, doch wel was hem opgevallen, dat het
zorgvuldig was verpakt.
Mogelijk is ook evenwel dat het skelet waar
Ross over spreekt een archaoologische vondst
is geweest.
Een niet alledaagsch record is dezer dagen
door mosder aarde in de nabijheid van het
eiland Urup bij de zuidpunt van de Japansche
Koerillen gevestigd. Binnen twee dagen ont
stonden hier namelijk drie aardbevingen, welke
door alle seismografische stations ter wereld
werden geregistreerd. Dat deze bewegingen van
de aardkorst geen groote rampen tot gevolg
hebben gehad, is te danken aan de omstandig
heid, dat de aardbevingshaard zich midden in
de zee bevond.
Op 8 en 9 Juli heeft men bovendien twee
aardbevingen in den Stillen Oceaan nabij de
Mexicaansche kust geconstateerd. De bewe
gingen ontstonden in de buurt van diepe klo
ven, waarvan zich ook talrijke onder zee be
vinden en die tien a twaalfhonderd meter diep
zijn.
SJANGHAI, 6 Sept. (Indo Pac.) Naar te
Nanking verluidt, zijn m Honan 1400 dorpen
door de overstrooming geteisterd en zijn 1 mil
lioen menschen dakloos geworden.
BUENOS AIRES, 6 Sept. (V.D.). Het Chi-
leensche parlement heeft een voorstel aangeno
men, op grond waarvan communistische en nat.-
soc. actie onwettig wordt beschouwd en derhalve
verboden is.
aiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii
iiiinmiiimimiimiu
Het oog is klein, maar desondanks
Bescheiden is het niet!
Omdat het nogal waakzaam is
En altijd alles ziet.
Wij geven graag ons oog den kost,
Omdat wij hong'rig zijn
Naar het menu rondom ons heen
Van spel van kleur en lijn.
Het oog is critisch aangelegd,
Het kijkt, taxeert en meet,
Vooral niet op de laatste plaats,
Hoe andr'en gaan gekleed!
En ook op wat de and'ren doen
Is steeds het oog gericht.
Doch veel meer uit nieuwsgierigheid
Dan dat het kijkt uit plicht.
Wat goed is en wat edel is,
Wordt wel bemerkt, misschien
Maar het verkeerde, dat men doet
Wordt graag breed-uit bezien!
En daarom komt het veelal uit:
1 Hoe critischer de blik,
Te meer de ingenomenheid
Met 't voornaamwoordje ik!
1 MARTIN BERDEN f
(Nadruk verboden)
üiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiimiiiiimiirë
GENEVE, 6 Sept. (V.D.) Op verzoek van de
vertegenwoordigers van Ierland, Mexico en
Noorwegen, die de kwestie van de vervolgingen
der Assyrische minderheid in Irak hebben on
derzocht, heeft de secr.-generaal van den Vol
kenbond deze kwestie op de voorloopige agenda
van de Septembervergadering van den Volken
bondsraad geplaatst.
De door de academie van Wetenschappen
onder leiding van professor Geredzew uitgezon
den expeditie om oude verblijfplaatsen na te
sporen van menschen uit het steenen tijdperk,
in het gebied van Brjansk is na een afwezig
heid van vijf jaar teruggekeerd.
De expeditie heeft meer dan 100.000 verschil
lende voorwerpen voor huishoudelijk gebruik
en werktuigen van den oermensch meegebracht.
Toen Robbie zijn nieuwe zeilboot in
de rivier te water wilde laten, vond
hij Madge en Muriel wadende, op
zoek naar visch. Daar Robbie dacht,
dat de vogels hem in den weg zouden
staan, zeide hij hun, dat ze uit het
water moesten gaan.
„Je moest je schamen, Madge en
Muriel uit het water te jagen," riep
Topsy, „er is hier genoeg plaats voor
iedereen."
Nauwelijks had Robbie zijn boot te
water gelaten, en voor hij een touw
er aan kon vastmaken, kwam Muriel
aan den rand van het water en begon
met zijn vleugels hard te klepperen.
Dit veroorzaakte zulk een bries, dat
Robbie's boot midden in de rivier
geraakte. „Ik ben mijn boot kwijt,"
riep Robbie.
„Dat komt er van, als je de lepe
laars uit- het water jaagt," zeide
Topsy.
EINDE.
(Ingezonden Mededeeling)
Met een stralend gezicht kwam Bernard
Waals het café binnen gelopen en klopte
me forsch op den schouder.
„Hallo, ouwe jongen, hoe maak je het?" zei
hij opgewekt en kwam aan mijn tafeltje zitten.
„Ach," antwoorde ik, zoo-zoo!"
Dat was meer bedoeld als aanmoediging van
Bernard om met zijn nieuwe avonturen op de
proppen te komen. Het dagelijkche leven is saai
en eentonig, tenminste voor de meeste men
schen. Geen wonder dus dat ik benieuwd was
naar wat Bernard had meegemaakt den laat-
sten tijd.
Bernard Waals was uitvinder van beroep. Ik
weet niet of er veel menschen in dat vak werk
zaam zijn, maar in ieder geval: hij was 't en
hij kon er zijn broodje mee verdienen. Nu is
iedere uitvinder en dus ook Bernard een
vindingrijk mensch, die volgepropt zit met ideeën
en plannen, waar een gewone sterveling niet
over denkt. Een gesprek met Bernard Waals
verruimt steeds mijn blik.
,Den laatsten tijd nog het een en ander uit
gevonden?" opperde ik nonchalant, alsof het de
gewoonste zaak van de wereld was.
Bernard stak een sigaar op en blies een paar
lichtblauwe rookwolken over het tafeltje.
„Ja," antwoordde hij dan, ,-Ja, ik ben weer
eens goed aan den slag geweest. Hard gewerkt.
Een paar slapelooze nachten gehad. Maar de
resultaten zijn de moeite waard."
Ik werd nieuwsgierig.
„Is er iets voor mij bij?" vroeg ik gretig, en
daarbij dacht ik aan een apparaat dat 's mor
gens mijn schoenen poetste en mijn kleeren af
schuierde-
„Nee," zei Bernard, „voor jou heb ik niets,
maar als je nog eens van plan bent om te gaan
trouwen, dan moet je me maar even een brief
kaartje schrijven.
Wat ik in de laatste weken ontdekt heb is
hoofdzakelijk bestemd voor huishoudelijk ge
bruik.
Wat zal ik je zeggen? Ondervinding is de beste
leermeesteresse. In de vier jaar van mijn huwe
lijk heb ik ontdekt dat mijn vrouw veel te hard
moet werken. Daar heb jij als vrijgezel geen voor
stelling van. Sjouwen, ploeteren, wasschen,
vegen, boenen, koken, o, man, het is te veel om
op te noemen. Het goeie mensch heeft geen
oogenblik rust. Bovendien moeten de kinderen
den geheelen dag verzorgd worden en ja, wat
wil je, als ik 's avonds thuis kom,wil ik toch ook
wel graag het huishouden gezeliig zien.
De vrouwen moeten te hard werken. En toen
ik me van de waarheid hiervan bewust werd,
was mijn eerste werk zelf hierin verandering te
brengen. Wat kon ik doen om aan de vrouw het
leven te veraangenamen? Wel als nummer een
construeerde ik een rolstoel voor de keuken. Als
je een mat op den vloer hebt liggen kun je hem
niet gebruiken, maar anders is het een meubel
stuk. Door een handeltje te bewegen, kun je
den stoel in allerlei richtingen laten rijden. Het
geloop van de keukentafel naar het fornuis of
het gasstel is voorbij. Als mijn vrouw een heelen
middag druk in de weer is geweest in de keu
ken, dan is ze dank zij den rollenden keuken
stoel 's avonds nog flink genoeg om de stad
in te gaan.
Ik zal je verder niet vermoeien met een ge
detailleerde omschrijving van alle andere huis
houdelijke uitvindingen. Zoo is het me na veel
moeite gelukt een huishoudlift te construeeren,
die kleine goederen ook in horizontale richting
transporteert. Mijn vrouw is b.v. op zolder bezig
met het waschgoed van de lijnen te halen. Ze
legt hét op de lift, drukt op een knop en roetsch!
Weg vliegt het en komt beneden terecht vlak
voor de tafel waar gestreken kan worden.
Over strijken gesproken. Mijn vrouw werkt
thans met een apparaat, waarmee automatisch
groote stukken
zooals lakens en 1 """1
sloopen gestre- 7~j„
ken worden. Het I X-/£-
is moeilijk, maar
volgende week
heb ik waar-
schijnlijk een
machine uitgevonden, die overhemden, jurken
en alle andere goederen strijkt.
Ik noem verder nog een dop aan de kraan
om het waterverlies tegen te gaan, een stelsel
van spiegels waardoor mijn vrouw uit elk deel
van het huis kan zien wat er in de baby-box
gebeurt, een pan om eten in te koken, verdeeld
in vakken, waarbij je in het eene vak b.v. aard
appelen kunt koken en in het vak ernaast
vleesch kunt braden, zonder er naar om te kij
ken. Door de benedengang heb ik 'n loopenden
grijper gemaakt die den vuilnisbak van het bin
nenplaatsje naar de voordeur brengt. En dan
nog een aantal kleine dingen, zooals een machi
netje dat lepels en vorken poetst, 'n verbeterde
stofzuiger, een verbeterde afwaschmachine, en
fin het is te veel om op te noemen.
Maar weet je wat je doet? Kom bij gelegen
heid eens bij me aan, dan kun je het allemaal
zelf in werking kien.
Ik was werkelijk van plan dat te doen, maar
een week later trof ik Bernard weer in de stad.
Het viel me terstond op dat hij er zoo slecht
uitzag.
„Wat heb je kerel?'1 vroeg ik belangstellend.
„Heb je je overwerkt of zoo iets??"
Hij schudde somber het hoofd.
„Nee,"'antwoorde hij, ,.'t is mijn vrouw. Al een
paar dagen is ze ziek, moe en uitgeput. De dok
ter beweert dat ze te hard moet werken. Ja, nu
vraag ik je, te hard moet werken! En ze heeft
wel honderd apparaten in huis om het werk te
doen!"
De Japansche vereeniging voor Scheeps
bouwers zal op 20 September bijeenkomen, om
te beraadslagen over de door Brazilië geplaatste
order voor den bouw van dertig oorlogsschepen.
Het Braziliaansche scheepsbouwprogram, dat
zich uitstrekt over twaalf jaren, voorziet in
den bouw van drie kruisers, negen torpedo-
bootjagers en achttien duikbooten. De kosten
hiervoor worden geraamd op meer dan 180
millioen yen. De daartoe benoemde commissie
zal de moeilijkheden bestudeeren, waartegenover
men zich geplaatst ziet wegens de Braziliaan
sche voorwaarden, de helft van den prijs in
koffie en mangaanerts te voldoen.
Volgens het Nat. Socialistisch Corresponden
tie-bureau zal in Irak een Nazi-partij worden
opgericht, welke alle kenmerken draagt van
Hitler's program. De leden dezer partij zullen
eveneens bruine hemden dragen. Het bureau
zegt, dat eenige afgevaardigden den Irakschen
minister van Binnenlandsche Zaken verlof ge
vraagd hebben de partij te stichten onder den
naam van „Liga voor nationale verdediging."
De minister zou geen bezwaren geuit hebben.
In antwoord op een verzoek om inlichtingen
over deze aankondiging, antwoordde de hooge
ambtenaar van de Iraksche legatie te Londen:
„Sterk overdreven. Ik kan niet gelooven, dat
het waar is."
Op eigenaardige wijze heeft de stad Zürich
haar dankbaarheid betoond tegenover een Hon-
gaarschen student, die te Zürich een jongedame
onder uiterst moeilijke omstandigheden en met
gevaar voor eigen leven van verdrinken heeft
gered.
De hem door de stad aangeboden geldsom
weigerde de jongeman. Daarop zond het stads
bestuur hem een brief, waarin werd meegedeeld,
dat de stad hem tot aandenken aan zijn held
haftige daad een zwaan had geschonden.
Aan den poot van dezen zwaan, die in 't meer
van Zürich blijft, is een zilveren ring bevestigd,
waarop de naam van den student .en de datum
van zijn heldhaftige daad is aangebracht.
Bovendien is aan den oever een gedenksteen
geplaatst, met de vermelding dat de betreffende
zwaan het eigendom is van den jeugdigen
menschenredder.
De Sovjet-regeering heeft een prijsvraag uit
geschreven voor een ontwerp van het te
Moskou te bouwen „Paleis der Techniek" dat
het grootste bouwwerk in de Sovjet-Unié~ moet
worden.
Dit paleis zal in omvang het Duitsche mu
seum te München 15 maal moeten overtreffen;
het krijgt een inhoud van 4.400.000 kub. meter
en zal een oppervlakte beslaan van 117.5
Hectaren.
De jury onder leiding van Bucharin heeft
een prijs van 15.000 roebel, 2 van 10.000, 2 van
5000 en 10 van 3000 roebel uitgeloofd.
vemeSr^^oor^^^^de^^TOlgendT'^uhke^rinlen S'SSOTSS'ÏSM K^lf750.' MV°eT"p f250.-
Bij het graven in den grond voor het aan
brengen van de fundeering voor een nieuw
huis, ontdekten werklieden te Petrovatz in
Joego Slavië, een groote aarden pot vol met
zilveren munten.
Bij verder graven werden nog twee potten
gevonden, de een vol met goudgeld en sieraden,
de ander met zilveren, koperen en bronzen
munten.
De zilveren munten waren geslagen utjuW
de regeering van Karei V van Spanje in 15tl
en onder Philips V in 1585.
Men gelooft, dat de munten het eigendom
zijn geweest van een rijken Turk, wiens kasteel
vroeger op deze plek heeft gestaan-
bij een breuk van f Afi bij verlies van *n
"been of arm# tU.m anderen vinger
ïgevallen verzekerd voor een aer vorgenue un.keei.mgc.u v- - -
36.
Irmentraut, ben je alleen? vroeg ze met
zachte, trillende stem.
Harder! Ik versta er niets vanl
De roep kwam uit een prosceniumloge.
Lisa Friedrich wéifelde, raakte in de war,
hoorde het wachtwoord niet, probeerde vergeefs
zich haar rol te herinneren en verdween opeens
in het beschermende duister van de zij-cou
lissen.
Het scherm viel met onheilspellende snelheid.
Voordat het publiek van zijn verbazing beko
men was, was de man, die geroepen had, uit
zijn eenzame loge verdwenen.
De regisseur kwam voor het voetlicht en
deelde mede, dat de debutante plotseling onge
steld was geworden; een andere zangeres zou de
rol van Marie op zich nemen en binnen tien
minuten zou de voorstelling worden voortgezet.
Het schellinkje barstte in een hoongelach uit
en het parterre lachte nolens volens mee.
Graaf Schoner had na zijn luide opmerking
ijlings den schouwburg verlaten. Nadat hij een
poosje had rondgeloopen en zich had overtuigd
dat hij niet „gesnapt" was en in elk geval niet
werd vervolgd, stapte hij een café binnen en
liet zich een flinken roemer Rtjnschen wijn
brengen.
Allemachtig, zei hy bij zichzelf nadat hij
een fikschen teug had genomen, dat had leelijlt
voor me kunnen afloopen. Den hemel zij dank,
dat ik veilig uit dien Muzentempel ben wegge
komen!
Een half uur later belde hij aan de tijdelijke
woning van Lisa Friedrich. Juffrouw Meinard
wilde hem eerst niet toelaten, maar hij drong
net zoolang aan tot hij zijn zin kreeg. Hij vond
de beide meisjes in een toestand van de groot
ste nervositeit.
Lisa zat diep in een grooten stoel weggedoken
en speelde zenuwachtig met de kwasten van
haar peignoir. Toen ze een onbekenden heer
zag binnenkomen stond ze snel op.
Graaf Schoner, stelde de binnenkomende
zich voor. Ik ben wat u nog niet bekend kan
zijn, de verloofde van uw vriendin, Gertrud von
Wald.
U komt niet op een erg geschikt oogen
blik, antwoordde Lisa apatisch. Mag ik vragen
wat u op dezen tijd hier brengt?
Vilma was discreet de kamer uitgegaan en
Schoner ging direct tot den stormaanval over.
Juffrouw Friedrich, ik kom uit naam van
allen die het goed met u meenen om u te be
zweren van -uw plan af te zien om in den
schouwburg hier te debuteeren, ja, in het alge
meen van uw tooneelplannen.
Ik heb het al achter den rug, zei Lisa
rauw. U komt dus te laat.
Maar uw debuut heeft immers nog niet
plaats gehad. Ik ben zelf in den schouwburg
geweest.
Wel, zei ze en trommelde zenuwachtig met
haar vingers op de leuning van den stoel: dan
bent u er toch zelf getuige van geweest....
Van die grap die u met die goedmoedige
burgerluitjes hier hebt uitgehaald? vroeg de
graaf. Het was eenvoudig schitterend, hoe u,
nadat 't tot u was doorgedrongen voor wat voor
minderwaardig en onartistiek publiek u moest
optreden, dat direct den rug hebt toegekeerd en
het twijfelachtige genoegen om voor die klein-
steedsche mannetjes en vrouwtjes te spelen
aan een ander hebt overgelaten.
Lisa was verbluft door de kiesche brutaliteit
waarmee haar bezoeker de dingen op hun kop
zette
Mijn carrière is mislukt, zei ze dof. Volko
men. De menschen zouden me uitlachen als ik
het waagde terug te komen!
Ze staarde triest voor zich uit en scheen een
heftigen innerlijken strijd uit te vechten.
Plotseling sloeg ze de handen voor haar gezicht
en scheide. Haar lichaam schokte van de snik
ken. Graaf Schoner was naar het raam gegaan
en wachtte discreet tot ze een beetje tot beda
ren zou komen. Toen het snikken ophield ging
hij langzaam op haar toe.
Beste juffrouw Friedrich!
Ze keek op, verwonderd dat hij er nog was en
maakte een handgebaar alsof ze hem verzocht
heen te gaan.
Neen, zei Schëner beleefd maar beslist, ik
ga niet direct heen. Ik vraag u met den mees
ten nadruk: beschouw den verloofde van uw
beste vriendin ook als uw vriend, die op het
oogenblik niets liever wil dan u van dienst zijn.
Ik kan me levendig begrijpen wat er op het
oogenblik in u omgaat. Uw schaamtegevoel
weerhoudt u om op het oogenblik den eenig
juisten stap te doen, namelijk zoo spoedig mo
gelijk uw plannen op te geven en naar huis te
rug te gaan. En tóch moet u dat doen, want het
is uw plicht. En een vrouw met zooveel karak
ter als u zal dien plicht ook zonder twijfel be
seffen. Niemand heeft een flauw idee van uw
debuut. Uw naaste omgeving is te kiesch om er
over te praten. En vsor de menschen van deze
wereldstad bent u een zekere fraulein Walter.
Wel, .Fraulein Walter" lijkt me een heel rek
baar begrip!
Lisa probeerde nog zich tegen den vreemden
indringer te verzetten maar haar kracht was
gebroken. U praat zoo vrijmoedig tegen me,
zei ze, alsof u mijn zielverzorger was en u ver
schanst u achter den naam van mijn liefste
vriendin, zoodat ik nog niet eens met fatsoen
boos op u kan worden!
Dat zou ook niet het minste resultaat heb
ben, antwoordde Schoner droog. Ik hoop dat u
mij wilt toestaan ernstig verder te praten.
Denkt u eens aan de blijdschap van uw arme
moeder, wier pad nooit over rozen is gegaan en
die nu, naast de zorg voor de zaak en het gezin,
ook nog de zorg voor het welzijn en de toekomst
voor een dochter heeft, die van huis is in een
volkomen vreemd en eigenaardig milieu. Denkt
u ook aan Konrad Barenfeld, den ridderlijksten
en nobelsten kerel ter wereld, die bij den eer
sten kik, dien uw moeder gegeven heeft, onmid
dellijk teruggkomen is en den herkulesarbeid op
zich heeft genomen om de „Witte Zwaan" zijn
ouden roem terug te geven! En u wilt van uw
kant niets doen voor het belang van de familie?
Alleen maar opdat u niet heeft te bekennen: ik
heb me vergist? Gelooft u dat u dit zult kun
nen uithouden, dat op een goeden keer het
heimwee u niet op een vreeselijke manier te
pakken zal krijgen? Laten we eens niet klein
zielig zijn en het conventioneele masker voor
een oogenblik afdoen. U houdt van iemand! U
bent koppig en wilt u zelf niet bekennen dat
dit gevoel nog niet in u is gestorven en dat u
hem nog niet verloren hebt. Waarom wilt u uw
gevoel van vrouwelijke zachtheid niet aan het
woord laten?.... hij houdt van zachtheid!
Schoner was vlak bij haar gekomen en had
haar hand genomen.
Het gesprek begint een beetje pijnlijk te wor
den, nietwaar? Ik wil er ook zelf liever mee uit
scheiden. Maar ik bid u, geef mij nu ook eens
een bewijs van uw beroemde eerlijkheid en zeg:
Ja, ik houd van hem en jij, Joseph Schoner,
zult onze huisvriend worden!
Lisa keek hem recht in de oogen. Er kwam
een glimlach om haar mond. U hebt gelijk, zei
ze zacht, maar beslist.
Joseph Schoner maakte een diepe buiging en
kuste haar de hand.
Vilma, riep Lisa, wil je aan meneer Sch5-
ner vragen of hij zoo gauw mogelijk wil ver
trekken?
Het meisje kwam weer binnen. Ze zag direct
aan het gezicht en de houding van den graaf,
dat hij overwinnaar was gebleven In den strijd.
Ik offer met genoegen voor den tweeden
keer mijn nachtrust op, tenzij u er de voorkeur
aan geeft mij als reisgezel te hebben.
Neen, neen, weerde Lisa af. Misschien wilt
u hem wel voorbereiden?
En wat moet ik tegen Konrad zeggen?
Zeg hem dat hij mij wachten zal.... bij
moeder.
Dus hij moet niet aan het station komen?
Neen, alstublieft niet.
Goed; dan kom ik zelf en fk zal zorgen dat
er een rijtuig is. Ik hoor óók bij de „Witte
Zwaan".... al eeuwen! Daarom voel ik me ook
geroepen om voor het heil van de burchtzaten
te zorgen. Tot ziens dan!
Daarop kuste hij Vilma de hand.
Hebt u misschien nog een boodschap voor
mijn vriend Pfalzdorf? Ik zie hem eerder dan u!
Doet u hem mijn groeten en aan vader ook,
zeide ze, terwijl ze bloosde.
Toen de Graaf vertrokken was, trok Lisa
haar nieuw vriendinnetje hartelijk naar zich
toe....
Konrad Barenfeld stond ernstig en een beetje
bleek in de bruin-behangen woonkamer van de
„Witte Zwaan." Schoner was een half uur ge
leden weggegaan om de beide meisjes van den
trein te halen en Heinrich Pfalzdorf was met
hem meegegaan om Vilma naar huls te brengen.
Mevrouw Friedrich had Juist haastig de kamer
verlaten want ze had een rijtuig voor de deur
hooren stilhouden. Er gingen een paar minuten
voorbij die Barenfeld een eeuwigheid leken
Maar nu moest de begroeting tusschen moeder
en dochter toch wel langzamerhand af geloopen
zijn!
De deur ging open. Lisa stond op den drem
pel, met tranen in de oogen. Hij deed een pas
naar voren.... toen lag ze in zijn sterke armen,
haar hoofd tegen zijn borst. Het verleden trók
van voor hun oogen weg als nevels voor het
licht van de zon.
BESLUIT
Driemaal hadden zomer en winter elkaar weer
afgewisseld; de Witte Zwaan had het onbewo
gen gadegeslagen. Blank en glanzend spreidde
hij zijn vleugels uit over een gelukkig huis. Hij
had zich zelfs de humoristische vrijheid geper
mitteerd om voor een poosje in een ooievaar te
veranderen en vol jongen moedertrots droeg
mevrouw Lisa Barenfeld haar stevigen kleinen
jongen op den arm. „Joseph" heette hij naar
zijn peet en Graaf Schoner had het kleine meis
je, dat Gertrud hem kort geleden geschonken
had, „Lisa" genoemd.
De oude Meinard was als verjongd sedert hij
als tweede kapelmeester in de Opera den diri
geerstok zwaaide. Hij woonde met zijn dochter
op een vriendelijke étage vlak bij den Rijn. Vil
ma bloeide als een roos. Over een paar weken
verwachtte ze haar „Heinz" terug, die van een
tweejarig verblijf in t buitenland terugkeerde
om de hem door den heer Barenfeld aangebo
den betrekking te aanvaarden van procuratie
houder bij de sterk vooruitgaande firma en om
dan tegelijk zijn verloving publiek te maken.
Dores en zijn vrouw Jette hadden van den
apotheker, een ouderen, gemoedelijken, jongge
zel, leeds vergunning gekregen om voor deze ge
legenheid den trouwen wapenvogel boven de
deur met guirlanden te versieren!
Het is een vriendelijk, degelijk oud huis, die
„Witte Zaan!"....
EINDE.
