Het nieuwe kabinet in Spanje
Beaur&ing, Banneux
jjj Prijs 35 cents
Opbouw van een nieuw Amerika
Verdere inflatie in
Amerika
Het nieuws van heden
Hotel de Leeuwerik.
EEN NOODOPLOSSING
DE „PROSPERITY" ZAL
TERUGKEEREN
HET boek over Beauraing
Ook verkrijgbaar in den boekhandel --
LINDBERGH NAAR
AMSTERDAM?
DE BAROMETER
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1933
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
De onvermijdelijke ver
kiezingen
De ontsnapte gevange
nen te Angola
Door 300 politie-agenten en 30
bloedhonden achtervolgd
Het blijft gisten op
Cuba
Muiterij tegen het nieuwe bewind
De Rijksdagbrand
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijnj^
immuun
„Te Londen wordt geen proces
gehouden"
Mijnwerkerssfaking in
Pennsylvania
26 personen bij onlusten verwond
Krijgt Oostenrijk een
raadszetel te Genève?
BEGRAFENIS VAN KAPITEIN KöNIG
m
Het Intern. Arbeids
bureau
Verzoek om gegevens over
den arbeidstijd
Het evenwicht tusschen productie
en consumptie moet hersteld
en in stand gehouden
worden
Vrouwelijke minister vol
goeden moed
Miss Frances Perkins
Minister van Arbeid der Vereenigde Staten
(United Press Nadruk verboden)
Congres-afgevaardigden oefenen
een sterken druk op president
Roosevelt uit
Geen valuta-inflatie
Nieuwe belastingen te
New York
De H. Stoel en Estland
Grieksch—Turksch ver
drag geteekend
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
AAN ONZE BUREAUX
VERKRIJGBAAR:
- Documentair verslag, uitge
bracht door W. Asselbergs
|==j (Anton van Duinkerken)
ÜÜ^j 56 Bladzijden druks,
!H^| 16 bladzijden illustraties
I^HI op kunstdrukpapier
Op zijn vlucht naar Schotland zou
hij hier een tusschenlanding
maken
f UW RECEPTIE
VOOR UW HUWELIJKSDINER
l ALLE FEESTMAALTIJDEN
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18479
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlamde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers* zie de rubriek
De Spaansche regeeringscrisis is althans
formeel en voor het oogenblik .opgelost"
Of de door den leider der gematigd repu-
blikeinsche Radicale Partij, Lerroux, gevonden
„oplossing" een duurzame zal blijken, staat ech
ter nog te bezien. Toen de taaie en min of meer
dictatoriale premier Azana, die hoofdzakelijk op
de meest invloedrijke partij in de Cortes n.l. de
socialisten steunde, eindelijk besloot te zwichten
voor het z.i. onvoldoende vertrouwen, hetwelk
de president der republiek Zamora en ook het
volk in hem bleek te stellen, hebben wij ge
schreven, dat de tijd in Spanje rijp was voor
een grondige wijziging in de regeeringspolitiek
De uitslag van de in April gehouden gemeente
raadsverkiezingen en van de onlangs gehouden
verkiezing voor het staatsgerechtshof. dat tot
taak heeft de handhaving van de grondwet te
waarborgen, heeft bewezen, hoe sterk de onte
vredenheid en de teleurstelling over Azana's
bewind onder het Spaansche volk zijn gegroeid
en hoezeer de steeds krachtiger wordende oppo
sitie in het parlement de sympathie had van
de kiezers, wien men de kans onthield om zich
opnieuw aan de stembus uit te spreken. De felste
opposant van Azana was Maura, de leider van
de conservatief-republikeinen, die sinds eenigen
tijd een krachtige obstructie voerde én met zijn
partijgenooten weigerde aan het parlementaire
werk deel te nemen. Hij eischte en eischt nóg
de onmiddellijke uitschrijving van nieuwe ver
kiezingen. Dezen eisch baseert hij op het volko
men juiste argument, dat de huidige Cortes
welke alleen gekozen zijn voor het maken van
een republikeinsche grondwet, dienen heen te
gaan, nu dit werk voltooid is. Dit argument
klemt te meer, nu het overduidelijk is geworden,
dat de samenstelling dezc.r Cortes niet meer
beantwoordt aan de politieke gezindheid van de
meerderheid des volks. Het onbekookte enthou
siasme der revolutie-dagen voor het socialisme
Is danig bekoeld en gevolgd door een reactie
ten gunste van een meer gematigd repübli-
keinsch bewind. Het spreekt vanzelf, dat Maura
groote verwachtingen voor zijn partij koestert
van eventueele verkiezingen. En dat die ver
wachtingen allerminst ongegrond zijn. bewijzen
zijn tegenstanders door alles in het werk te stel
len om aan zulke verkiezingen zoo lang mogelij k
te ontkomen. Op den duur zullen zij dit echter
toch niet kunnen volhouden.
Evenals aan den thans heengeganen Azana
heeft Maura aan de door Lerroux ge
vormde nieuwe regeering den oorlog
verklaard. Hij is van meening, dat de kabinets
formateur zich onvoldoende van zijn taak heeft
gekweten. Wel zijn de socialisten uit de regee
ring gezet en door vrienden van Lerroux en
meer gematigde republikeinen vervangen, maar
daardoor is de toestand maar weinig beter
geworden. Immers zoo lang de huidige Cortes
worden gehandhaafd, zullen de socialisten met
hun 114 zetels daarin de sterkste fractie blijven
vormen en de ietwat meer naar rechts ge
oriënteerde regeering het werken lastig maken.
Lerroux schijnt persoonlijk dan ook wel wat
voor nieuwe verkiezingen te hebben gevoeld,
maar op aandrang van president Zamora op
zich genomen te hebben het eerst nog met de
tegenwoordige Cortes te willen probeeren. De
vrees, dat bij nieuwe verkiezingen zoo hevig
naar rechts gerukt kan worden, dat zelfs de
republiek misschien moeilijk haar evenwicht
zal kunnen behouden, zit er blijkbaar diep in.
Het wil ons dan ook voorkomen, dat de thans
gevormde regeering-Lerroux hoofdzakelijk ten
doel heeft, de ontstemming over het beleid der
geëlimineerde socialistische ministers eerst wat
te laten luwen en daardoor de al te rechtsche
reactie af te zwakken, alvorens men zich aan
nieuwe verkiezingen zal wagen. Zij zou dus een
geleidelijken overgang moeten vormen naar een
nieuwe politieke oriënteering der Spaansche
republiek. Of dit zal gelukken, zal voor een
ANGOLA (Louisiana) 14 Sept. (Reuter). De
13 gedetineerden, waarop üoor 300 politie-be-
ambten en 30 bloedhonden jacht wordt ge
maakt, nadat zij Zondag uit de gevangenis te
Angola waren ontsnapt bevinden zich nog
op zee.
Naar verluidt heeft de vrouw van een der
gedetineerden bekend, een revolver in de cel
van haar echtgenoot te hebben gesmokkeld.
Twee der vluchtelingen zijn gewond, toen de
cipiers hen beschoten, en zij trachtten de te
lefoon-leiding te verbreker. Hun metgezellen
sleepten hen echter in een auto, die op het
binnenplein van de gevangenis stond en wisten
hen in veil gheid te brengen.
Men gelooft dat de vluchtelingen de Missis
sippi hebben overgezwommen of in gestolen
booten zijn overgestoken,
groot deel afhangen van de houding, welke de
socialisten in de Cortes tegenover Lerroux zul
len aannemen. Maken zij het hem te lastig, dan
zullen zij daardoor de zoozeer door hen gevreesde
verkiezingen provoceeren. Bepalen zij zich ter
voorkoming van erger voor hen tot een dul-
dingspolitiek, dan krijgt Lerroux misschien de
kans om langs lijnen van geleidelijkheid de
nieuwe verkiezingen vo'or te bereiden, totdat
zij niet zooveel gevaar meer opleveren voor het
door de voorgaande regeering ernstig verzwakte
leven van de jonge republiek. De belangwek
kende vraag, die ook na de noodoplossing van
Lerroux blijft openstaan, betreft dan ook niet
de quaestie óf er nieuwe Cortesverkiszingen in
Spanje zullen worden gehouden, maar wanneer
deze zullen worden gehouden.
HAVANA, 14 Sept. Volgens een der officie
ren. d e in hotel National is opgesloten, en die
beweert deze inlichtingen van betrouwbare
zijde te hebben vernomen is een escaaron ca
valerie in Matanzas in opstand gekomen tegen
pres'dent San Martin en een detachement in
fanterie ontwapend. Dergelijke incidenten zou
den volgens den officier ook zijn voorgekomen
in de prov ncie Santa Clara: deze mededeelin
gen zijn echter niet bevestigd. Wel wordt aan
genomen, dat de president om dictatoriale vol
machten zal vragen, ten e'nde opstanden te
kunnen onderdrukken. Hotel National moet
nog steeds streng bewaakt worden.
Huil verklaarde dat de berichten, welke op
het ministerie van buitenlandsche zaken uir
Cuba binnenkomen, verre van geruststellend
zijn. In de provincie Santa Clara strijden twee
gouverneurs om de macht.
Verwachting: Zwakke, ver-
anderlijke wind, half tot zwaar bewolkt, 5
E: weinig of geen regen, iets warmer.
|E Hoogste stand: 771.3 te Le Havre.
r= Laagste stand: 764.5 te Isafjord.
H Zon op 6.35, onder 7.15. Licht
cp 7.45. 19 September Nieuwe Maan.
1 STORMWAARSCHUWINGSDIENST |j
£E Geseind te De Bilt, 15 September te
EE 9.05 uur aan de posten van IJmuiden tot
Nieuwersluis: „Attentiesein neer".
dat de commissiezitting in het geheel geen
officieel karakter draagt.
Dr. Hertz, een der leiders van de vroegere
S. D. P., me sedert 1920 lid van den Rijksdag
is geweest, was de eerste getuige. Aan de hand
van foto's gaf hij een uiteenzetting van de
wijze, waarop de bewaking in het Rijksdag-
gebouw was geregeld. De getuige werd niet
beëedigd.
Dr. Hertz zette uiteen, dat onder het Rijks
daggebouw onderaardsche gangen waren aan-
ge'egd, waarvan een naar het paleis van Go
ring leidt.
Na dr. Hertz werd Greszinski, vroeger politie-
president te Berlijn, verhoord. Hij deed uitvoe
rige mededeelingen over den Pruisischen pers
dienst, van welken het eerste officieele bericht
over den brand afkomstig was.
LONDEN, 14 Sept. (Reuter) De attorney-
general tijdens de Labotz.regeering verklaarde
in zijn rede bij de opening der internationale
juristencommissie, dat de commissie geenszins
een proces kon ensceneeren. Zij wil slechts de
buiten Duitschland beschikbare getuigenissen
verzamelen, om den Rijksdagbrand voor le
wereld op te helderen. De commissie onder
neemt deze taak „wegens de klaarblijkelijke
moeilijkheden, waaronder de beklaagden in
Duitschland lijden".
De commissieleden Nitti, Moro Giafferi en
Auber waren verhinderd de zitting bij te wo
nen. De te Leipzig voor de verdediging der ge
vangenen benoemde advocaat is op weg naar
Londen.
Het Engelsche ministerie van Buit. Zaken
heeft aan de Duitsche regeering geantwoord,
WASHINGTON, 14 Sept. (Reuter) Roosevelt
heeft den procureur-generaal, den minister
van arbeid en den gouverneur van Pennsylva-
nie bjj zich geroepen teneinde de crisis in de
steenkool-industrie te bespreken.
In het Z.W. van Pennsylvanië hebben tn
drie steenkolenmijnen onlusten plaats gehad
waarbij 6 personen door schoten en 20 door
knuppels werden gewond. Deze onlusten be-
teekenen het officieel begin van de mijnwer
kersstaking.
WASHINGTON, 14 Sept. (Reuter) Roose
velt zal spoedig handelend optreden, om de
goederenprijzen omhoog te drijven, verklaarde
Harrison, de voorzitter van de senatoriale fi-
nancieele commissie. Hij voegde hieraan toe
dat indien Rooseve't het niet uit eigen be
weging deed, het Congres hem in de zitting
van begin 1934 zou dwingen.
PARIJS, 14 Sept. (W. B.) Volgens nog niet
bevestigde geruchten uit Londen zou Oosten
rijk in Londen, Parijs en Rome den wensch
te kennen hebben gegeven een der niet per
manente raadszetels te bezetten, die bij gele
genheid van de a.s. Volkenbondsvergadering
opnieuw zullen worden toegewezen.
'i
I.Vï
Te Gnadau bij Maagdenburg werd onder groote belangstelling kapitein P. L. König
begraven. Deze kapitein is tijdens den wereldoorlog beroemd geworden, doordat hij
de zeeblokkade der geallieerden met zijn handelsonderzeeboot „Deutschland" verbrak
en behouden in New York aankwam. De kist is bedekt met de vlag van den Noord-
Duitschen Lloyd.
De regeeringen van Engeland, Frankrijk en
Italië zouden momenteel deze kwestie behan
delen.
ROME, 14 Sept. (V. D.) Op vlieghaven van
Littorio is heden aangekomen de Oostenrijk-
sche minister van financiën Buresch. Hij werd
begroet door den Italiaanschen minister van
financiën Jung en leden van net Oostenrijk-
sche gezantschap. Nog heden heeft in het Pa
lazzo Chigi de eerste zitting plaats gevonden
van de internationale commissie van advies
voor de Oostenrijksche leening. Naar verluidt
zal Buresch dezer dagen door Mussolini wor
den ontvangen.
GENÈVE, 14 Sept. Het internationaal ar
beidsbureau heeft aan alle regeeringen, aie
IkT zijn van het oureau, vragenlijsten over Je
verkorting van den arbeidstijd gezonden. Meet
in het bijzonder wordt opgave verlangd van
het aantal arbeiders, het aantal werkloozen.
den wekel'jkschen arbeidstijd, reeds ingestelde
verkorting van den arbeidstijd, en de gevolgen
der beperking tot veertig uur per week.
Verder heeft het bureau den regeeringen
verzocht mede te wil'en deelen, of zij het slu.-
ten van een internationale conventie in zaxe
verkorting van den arbeidstijd, door een in
ternationale arbeidsconferentie, aanbevelens
waardig achten.
Verdere vragen hebben betrekking op het
handhaven van het loonpeil, den vast te stel
len duur van den arbeidstijd, en de mogelijk
heid van afwijking van de bepalingen voor
bepaalde industrieën.
Nadrukkelijk wordt gevraagd, of de arbeids
tijd door de conventie op gemiddeld 42 uur
per week bij onafgebroken arbeid moet wor
den vastgesteld.
Het is het doel van de wet op den natio-
nalen wederopbouw, de koopkracht van
het volk te verhoogen en het aantal
der werkgelegenheden, alsmede de loonen te
verhoogen. Siaagt men er in dit doel te ver
wezenlijken, dan zullen de werkloozen en de
arbeiders met verkorten werktijd weer werk
vinden en een loon ontvangen dat hen in staat
stelt een voldoenden levenstandaard op te
houden.
De voordeelen welke uit de nieuwe wet voor
de arbeiders voortvloeien, vallen reeds thans
op velerlei gebied waar te nemen. In de „Co
des" der verschillende industrieën zijn de mi-
nimum-loonen en de werktijden vastgesteld.
Bovendien heeft men den werknemers het recht
toegekend van gemeenschappelijk in overleg te
kunnen treden met de werkgevers voor alles
wat het loonvraagstuk betreft. De kinderarbeid
wordt afgeschaft.
Zonder eenigen twijfel beteekent dit alles
voor de werknemers een groote stap vooruit op
den weg die voert naar een betere aanpassing
van ons oeconomisch leven aan de eischen van
den nieuwen tijd.
De tewerkstelling en de som der in de in
dustrie uitbetaalde loonen zijn in de maand
Julj vooruitgegaan. Wanneer geen onverwachte
verslechtering intreedt, zal het bedrag dat door
de industrie in totaal aan arbeidsloon wordt
uitgekeerd, dit jaar met 390 miljoen dollars
omhoog gaan. De verwachting is intusschen
niet ongewettigd dat onder den invloed der
„Codes", door de toenemende koopkracht, de
industrie in de komende weken een groote op
leving zal doormaken welke ten gevolge heeft
dat de som der arbeidsloonen nog hooger stij
gen zal.
Zoodra en naar mate deze ommekeer zich
voltrekt, zullen de industrie en het algemeen
belang even groote voordeelen genieten van de
wet op den nationalen wederopbouw als de
arbeiders. Het nationaal inkomen bestaat voor
verreweg het grootste deel uit de loonen dei-
arbeiders en de verdiensten der farmers. Zoo
dra het geheele volk weer in staat zal zijn om
alles te koopen waaraan het een redelijke be
hoefte heeft, zullen wij de lange periode van
oeconomische inzinking achter den rug neb
ben. Ons wacht dan de taak, langs weten-
schappelijken weg tot een systeem te komen
hetwelk het evenwicht tusschen productie en
consumptie herstelt en in stand houdt.
Aan de uitvoering van het bouwprogramma
der centrale regeering zal in overeenstemming
met de bepalingen welke de wet op den weder
opbouw omtrent de openbare werken bevat, ten
spoedigste begonnen worden. Duizenden ge
schoolde en ook ongeschoolde arbeiders zullen
uit deze bron een loon ontvangen hetwelk hen
in staat stelt een redelijk leven te leiden. Het
stijgen van de algemeene koopkracht ten ge
volge dezer loonen zal er toe bijdragen dat de
ceconomische opbloei bestendigd wordt en een
nieuwe periode van „prosperity" beginnen kan.
Het streven van het Ministerie van Arbeid
is er op gericht, den oeconomischen toestand
van den werkenden stand te verbeteren en de
belangen der arbeiders aan de hand van de
wet op den wederopbouw naar best vermogen
te dienen.
De commissie van overleg in arbeidskwesties
wordt door generaal Johnson bij het afsluiten
van elke nieuwe „Code" evengoed geraadpleegd
als de commissies van overleg der werkgevers
en der verbruikers.
Heel het Ministerie van Arbeid met al zijn
afdeelingen en onderafdeelingen en vooral de
commissie van overleg in arbeidskwesties en de
commissie van den nationalen arbeid welke in
gevallen van staking of loongeschil bemidde
lend optreedt, zijn voortdurend ter baschik-
king der hoogste leiding van den nationaler.
wederopbouw.
FRANCES PERKINS
Minister van Arbeid.
WASHINGTON, 14 Sept. (V. D.) De gou
verneur van de Federal Reserve Board, Eugene
R. Black, en andere financiers hebben na be
sprekingen met Roosevelt verklaard, dat de
Amerikaansche regeering in het begin van
October in een of anderen vorm een verdere
inflatie zal inleiden.
De democratische senator Harrison (Missis
sippi), die voorzitter is van de financieele com
missie van den Senaat, verklaarde, dat hier
waarschijnlijk geen sprake zal zijn van een
directe valuta-inflatie dcor middel van de bil-
jettenpers, maar dat naast grootere aankoopen
van de Federal Reserve Banken op de oper.
markt verdere maatregelen worden overwegen
In financieele kringen wordt aangenomen,
lat hiermede hoofdzakelijk een verruiming van
het crediet tot het doen stijgen van de grono-
stoffenprijzen wordt bedoeld. In veiDand mei
het meer en meer naderen van den openings
datum van het Congres oefenen vooral Con
gresafgevaardigden uit landbouwkringen een
sterken druk op Roosevelt uit, om hem te be
wegen tot nieuwe inflatiemaatregelen.
NEW YORK, 14 Sept. (Reuter) Ondanks de
krachtige oppositie van Wall Street heeft de
begrotingscommissie van de stad New Yoru
vier nieuwe belastingen goedgekeurd, welke
echter nog goedgekeurd moeten worden door
het college van wethouders, alvorens van
kracht te worden.
De nieuwe maatregelen omvatten o.a. een
belasting van 5 pet. op de winsten van obliga
tie-makelaars en een be'asting van 4 pet. op
overdracht van aandeelen. De voorzitter van
de New Ycrksche beurs. Richard Whitn->
heeft een krachtige waarschuwing gericht tot
het gemeentebestuur, om de belastingen niet
in te voeren Hij zeide, dat anders de effecten
handel uit New York zou kunnen verdwijnen
en dat de beurs, met de groote inkomsten, die
daaruit voor de stad voortvloeien, zou kunnen
ophouden te bestaan.
Nader wordt gemeld, dat het college van wet
houders met 47 tegen 7 stemmen het wetsont
werp heeft goedgekeurd.
ROME, 14 Sept. (Reuter). De H. Stoel en
de Estlandsche regeering zijn overeengekomen
diplomatieke betrekkingen te herstellen. Te
dien einde zal de Apostolische delegatie, d e
thans in Estland bestaat, worden veranderd in
een nuntiatuur, terwijl Estland een d pioma-
tieken vertegenwoordiger naar het Vat.caan zal
zenden.
ANKARA, 14 Sept. (V.D.) Het Griekscr.-
Turksche verdrag is Donderdagmiddag te An
kara geteekend. In politieke kringen wordt
verklaard, dat het een militaire overeenkomst
betreft. Griekenland en Turkije garandeerrn
wederzljdsche vei'igheid tegen iederen aanval
en zullen ook op toekomstige international
conferenties gemeenschappelijke vertegenwoor
digers hebben.
Pauselijke gelukwensch aan dr. Dollfiass.
De bijeenkomst der Enquête-commissie te Lon
den voor onderzoek naar den Rijksdagbrand;
het verhoor der getuigen.
Diplomatieke betrekkingen tusschen den H. Stoel
en Estland.
Gandhi verplicht zich tot Augustus 1934 geen
burgerlijk verzet meer te voeren.
Lindbergh naar Amsterdam?
Verdere inflatie in Amerika?
Onlusten in Pennsylvanië.
Chisisheffing op oliën, vetten en suiker in voor
bereiding.
Benoemingen in het bisdom Breda en bij de
Priesters van het H. Hart.
Bescherming van de arbeidsmarkt; een wets
ontwerp in voorbereiding.
De laatste dag der manoeuvres van de Lichte
Brigade.
Krachtige maatregelen van regeering tegen
excessief optreden.
Het conflict bij de K. L. M.; Evert van Dijk
uit de advies-commissie getreden.
Sir Kingsford Smith op Schiphol geland.
De aansluiting van „St. Christoffel" bjj het
R.K. Werkliedenverbond.
Noodtoestand in de dessa's in onze Oost.
Vreeselijk auto-ongeluk bij Leeuwarden; vrouw
levend verbrand.
De moordaanslag te Veldhoven: verdachte aan
gehouden.
De gearresteerde fotograaf te Muiden; poging
tot vergiftiging zijner familie?
Geval van gasverslikking te Venlo.
Mislukte moordaanslag te Scheemda.
Echtelijk drama voor het Amhemsche Gerechts
hof.
STOCKHOLM, 14 Sept. (Eigen tel.). Naar
verluidt is de beroemde Amerikaansche
Oceaanvlieger Lindbergh van plan binnen
kort met een tusschenlanding te Amsterdam,
naar Schotland te vliegen om aldaar langs
de kust gunstige landingplaatsen te zoeken.
(United Press)
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 769
Vorige stand 768
