De bioscoop in zijn oertijd
VELO'S zijn niet duur
Verbetering der watervoorziening
VRIJWEL UITSLUITEND
DOOR DE OVERHEID
ZATERDAG 16 SEPTEMBER
Onbelemmerde exploitatie
Zilveren feest in October
De feiten te Beauraing
WASCHMACHINES vanaf fl. 30.-
WRINGMACHINES vanaf fl. 13.-
Belangrijke werken
STADSNIEUWS
De heer Hartman, directeur van
het Luxor-theater, vertelt
Sinterklaas in de bioscoop
„Het Luchtbeeldin de
omstreken
Filmsterren uit de oudheid
Het theater te Haarlem
BEVORDERING VISCHAFZET
In het binnenland
23 SEPTEMBER
De Amsterdamsche werken
COMITÉ VAN KATH. ACTIE
GRAAL-AGENDA
Nieuws voor de week van
1723 September
Onteigening
Met pensioen
VRAGENBUS
Verschillende meeningen
Openluchf.voorstelling
De explicateur
Algemeene vergadering van de
Vereeniging voor Water-
schapsbelangen
De „waterbeschaving"
Het is nog maar vijf en twintig jaar ge
leden, dat de bioscoop, toen genoemd de
cinematocraaf, stad en land in beroe
ring bracht. De evolutie van de film is zoo vlug
geweest, dat we ons ternauwernood meer kun
nen voorstellen, dat ééns zestig duizend men-
schen op de Nieuwe Beestenmarkt te Leiden
bijeenkwamen om een draak van een trilbeeld
in de openlucht te bewonderen.
Daarom achtten wij een interview met den
heer Hartman, directeur van het Luxor-Theater
en de eenigste nog in functie zijnde bioscoop
exploitant uit den .oertijd", alleszins van be
lang. Aanleiding daartoe was er bovendien, om
dat de heer Hartman 15 October a.s. zijn zilve
ren jubileum als exploitant viert, terwijl het
Luxor-Theater dan juist 12 y, jaar in Haar
lem bestaat.
De jubilaris haalde bij onze komst een massa
vergeelde paperassen en verbleekte foto's te
voorschijn en het deed hem zichtbaar goed nog
eens „van vroeger" te kunnen vertellen.
„Ik maakte in Londen," begon hij, „kennis
met de eerste bioscoop en hoewel ik een ge
heel ander vak beoefende zag ik in een der
gelijk nieuwtje voor Holland een groot com
mercieel element. De apparaten werden ge
kocht en 26 September 1908 besloten B. en W.
van Leiden mij vergunning te verleenen tot het
geven van bioscoopvoorstellingen met phono-
graaf- en pianomuziek in de buitensociëteit
„Amicitia", met ingang van 15 October van 1
tot 5 en van 7 tot 11 uur. Er werd een film
van 1800 Meter gedraaid en na een uur kwamen
er weer andere bezoekers; de voorstellingen
waren doorloopend. De groote menschen wilden
van het trilbeeld nog niets weten, die plaatjes-
vertooning was voor kinderen. Ik liet mij ech
ter niet ontmoedigen en begon een jaar daarna
met de inrichting van den ouden schouwburg
„Vondelhoven" aan den Rijnsburgersingel tot
bioscoop. Op dat oogenblik was er een schoen
fabriek in gevestigd, want ook in die dagen
konden de schouwburgen het reeds niet bol
werken. Mijn theater werd gedoopt „Imperial"
en het publiek kreeg een volledig avond-pro
gramma met variété. Later zag ik kans een
pand aan den Stationsweg te koopen, waarop
ik den ouden schouwburg liet sloopen en een
prachtige nieuwe bioscoop liet bouwen, 't thans
nog bestaande Luxor-Theater in Leiden. De
cinematograaf wilde maar niet populair wor
den en ik had het vaste vertrouwen, dat er
wat mede te verdienen was. Mén heeft in zijn
leven wel eens onbetaalbare idees, voor mij was
dat de gedachte een
maakte in 1914 zijn debuut in mijn theater en
ook Lou Bandy heeft den vuurdoop op mijn
planken ondergaan."
Op onze vraag welke exploitatie-schlagers de
heer Hartmar zich het best herinnerde ant
woordde deze: In Den Haag zag ik den grooten
toeloop naar een melksalon, waar Sint Nico-
laas met zijn knecht recipieerde. Ik bedacht,
dat een bioscoop grooter is en dat dus een
bezoek van den Kindervriend goede resultaten
zou meebrengen. Deze gedachte bleek juist,
want toen Sinterklaas voor het eerst in mijn
theater kwam moest de politie te hulp komen.
Moeders riepen om hulp. omdat ze vreesden
dat hun kind zou worden doodgedrukt. lede
ren middag was de zaal stampvol en bleek
politie-assistentie voor het gebouw noodzake
lijk. Spoedig nam men in andere theaters de
vinding over, maar de ouders bleven aan hun
kinderen zeggen, dat alleen bij Hartman m
Leiden de echte Sinterklaas kwam.
De omstreken van Leiden werden ook be
zocht. Op een handkar werden de apparaten
geladen en in een zaaltje te Katwijk, Alphen
enz. opgesteld. Veelal was dan geen electrische
energie te krijgen, zoodat wij ons bedienden
van een water- en zuurstof-apparaat (smalend
genoemd de water- en vuurnering) of een
aetherlamp. Een z.g. kalkje werd dan wit
gloeiend gemaakt en daaruit werd de lichtbron
voor de projectie verkregen. De apparaten wer
den geplaatst in een uitneembare plaatijzeren
cabine, die op biertonnetjes rustte. Op een
kwaden avond was een flesch koolzuur leegge-
loopen, zoodat de voorstelling niet door kon
gaan. De plaatselijke omroeper moest dit den
volke bekend maken. Hij had echter nog nooit
van een bioscoop gehoord. Toen hem duidelijk
gemaakt werd, dat dit lavende poppen op het
doek waren begreep hij de zaak. Men hoorde
hem dien avond omroepen; „De luchtbeelden
gene venaovend niet deure!" In die dagen gaf
een burgemeester als volgt vergunning om een
voorstelling te geven: „Het is goed, doe je best
maar en sluit de deur achter je als je weg
gaat!" Wel een verschil met vandaag.
„Welke sterren waren in de eerste periode
der film door het publiek gewild?" vroegen wij.
„In de komische films speelden vooral Max
Linder, Madame Robine, Rigardin endat
zal velen verbazen Mistinguett, waarmee de
Franschen nu nog zoo zijn ingenomen. Het
publiek was verzot op serie-films, die soms
weken duurden en juist op het spannendste
moment werden afgebroken. Een paar helden?
Maciste. de oersterke geweldenaar; Eddie Polo,
Nick Carter, de mysterieuze en Nick Winter.
„De drie Musketiers" ging er in als koek en
moest nog eens zeven weken herhaald worden.
Vrouwelijke sterren had men vroeger niet veel.
Dat ook reeds vroeger het prolongeeren mode
was kan daaruit blijken, dat „Het vergaan van
de Titanic" drie weken voor uitverkochte zalen
gedraaid werd. De kapitein van het schip droeg
een baard. Toen het vaartuig vergaan was, dook
als symbool de kapitein als gezagvoerder nog
éénmaal boven het water op, echter.zon
der baard! Dan was de film uit en gingen de
deuren open. Het publiek huilde
Het is nu eenmaal niet mogelijk om al de
verhalen van den heer Hartman te publicee-
ren, hoewel ze zeker historische waarde hebben.
Wij vroegen nog hoe de verdere exploitatie
van het theater geschiedde. De jubilaris vertel
de ons, dat de oorlog een einde maakte aan
de triomf-jaren. Hij verhuurde zijn bioscoop en
ging als particulier te Bussum wonen. Weldra
zag hij echter in, dat hij niet buiten zijn vak
kon. In Haarlem kocht hij twee panden aan
de Groote Houtstraat 139 en 141, waar destijds
dokter Sluiteman en een apotheker woonden.
In 1921 werd de eerste steen voor het Luxor-
Theater gelegd en dit jaar bestaat het theater
1214 jaar.
Dat het exploiteeren van een bioscoop thans
verre van prettig kan zijn, is wel bijzonder ge
bleken. Bouw- en Woningtoezicht keurden plot
seling het trappenhuis af en een verbouwing
van eenige duizenden guldens werd geboden.
Voor wij van den heer Hartman afscheid
namen verzocht hü ons in dit artikel twee
namen te noemen. Ruim 20 jaar heeft de
moeder van den jubilaris haar krachten mede
aan het bedrijf gegeven, mevrouw A. H. Hart-
man-v. d. Kaay, die op hoogen leeftijd is
overleden, dient daarom eerbiedig herdacht te
worden.
De laatste en moeilijkste jaren heeft de
echtgenoote van den heer Hartman dag en
nacht op de bres gestaan, om het Luxor-Theater
te laten floreeren. Zij heeft een vaste kern van
bezoekers en vrienden verzameld en vooral aan
haar is het te danken, dat wij in Haarlem nog
een familie-theater met een bijzondere sfeer
bezitten.
Dat dit geen holle phrase is zal ongetwijfeld
duidelijk blijken, wanneer Vrijdag 13 October
de feestweek begint en het jubileum herdacht
zal worden.
W. v. W.
Nu de staking in het Visscherijbedrijf te
IJmuiden tot het verleden behoort en weer
meer schepen ter visscherij zijn gegaan, doet
zich te IJmuiden ook weer scherper gevoelen
de behoefte aan afzet van de visch.
De moeilijkheden die aan den export in den
weg worden gelegd en de gevolgen van de crisis
ook binnenslands, hebben de vraag sterk doen
verminderen, tengevolge v.'aarvan het overgroo-
te deel van de vloot niet kan worden in de vaart
gebracht en de werkloosheid in het bedrijf bi
zonder groot is.
En nog altijd is visch, ook en voornamelijk
de goedkoopere en zeer smakelijke visch die
meer speciaal als voor volksvoedsel in aanmer
king komt, een in ons land veel te weinig ge
vraagd artikel, zeer tot schade van consument
en aanvoerder beiden.
Thans zal getracht worden ook in ons land
daarin verandering te brengen door een syste
matische propaganda voor het vischgebruik.
De Vereeniging van Reeders van Visschers-
vaartuigen te IJmuiden en de IJmuider Visch-
handelvereeniging hebben thans een Commissie
gevormd tot bevordering van het vischgebruik
in Nederland en deze Commissie zal trachten
voor het beoogde doel de medewerking te ver
krijgen van de haringreederij en haringhandei
om de actie op zoo breed mogelijke schaal en
zoo krachtig mogelijk aan te vatten.
Bereids is ook de aandacht en steun van de
Regeering gevraagd voor deze poging om het
oud-Hollandsche visscherijbedrijf en den daar
mede samenhangenden vischhandel aan een
voldoenden afzet in het Binnenland te helpen
en de Commissie heeft alle vertrouwen daarin
niet beschaamd te worden.
Waar in de omringende landen door de Re
geeringen zooveel wordt gedaan ten behoeve
van de binnenlandsche vischvoorziening dier
landen, mag verwacht worden dat de Neder-
landsche Regeering niet achter zal blijven, te
minder waar zoo groote economische belangen
hierbij op het spel staan.
Het adres van de „Commissie tot bevordering
van het Vischgebruik in Nederland" is: Mid
denhavenstraat 4244 te IJmuiden.
Op Zaterdag 23 September staat Haarlem in
het teeken van het Crisis-Comité!!!! Dan is
het de groote dag voor onze collecte, waaraan,
naar ik hoop, de geheele burgerij zal deelnemen.
Velen hebben zich reeds persoonlijk bereid ver
klaard om mede in te zamelen, de groote en
kleine offers, die zullen worden gebracht op het
altaar der onderlinge hulp, dat op dien dag in
onze stad staat opgericht.
Ons Comité vertrouwt, dat het saamhoorig-
heidsgevoel, dat nu reeds gedurende 3 achter
eenvolgende jaren zoo ondubbelzinnig is geble
ken, ook thans opnieuw zal oplaaien en de
geestdriftige collectrices en collectanten met
goedgevulde bussen aan het einde van den dag
op ons bureau zullen terugkeeren.
Het zal geen betoog meer behoeven, dat de
nood van velen onzer stadgen ooien, tengevolge
van de in onverminderde felheid neerschende
crisis, hoog is gestegen en leniging daarvan tot
ons aller plicht behoort.
In de jaren 1931 en 1932 verstrekte ons Co
mité aan:
Kleeding
23.829.84,'-i
Schoeisel
8.311.40
Beddegoed
682.89
Levensmiddelen
682.18
Huisraad
298.11
Spoorwegabonnementen
727.-
Materialen
540.63
Bet. v. Schulden
1.606.76
Uitk. in Contanten
2.636.96
Diverse uitk.
1.552.95
40.868.72 y,
Bovendien werd nog betaald voor verstrek
king van brandstoffen 3080.70 en aan ont
spanning en ontwikkeling ƒ2624.94, terwijl in
natura nog werd verstrekt cacao, bruine boo-
nen, tabak, zeep, kleedingstukken, bons voor
levensmiddelen en toegangsbewijzen voor con
certen en voetbalmatches, bij elkaar een waar
de vertegenwoordigend van een 5000.zoo
dat de totale uitkeering over de jaren 1931 en
1932 op ruim ƒ50.000.valt te stellen.
Dit geheele bedrag is door uw offervaardig
heid bijeengebracht inm grootere en kleinere
giften. Vele particulieren, personeelen en orga
nisaties steunen ons door vaste bijdragen, maar
daarnaast doen wij een dringend beroep op alle
ingezetenen van wat staat of conditie ook, om
hun aandeel in de groote collecte op 23 dezer
met vreugde te brengen.
Het vorig jaar bracht onze inzameling op
ƒ7602.21. Hoeveel zal het thans zijn???
De nood is niet minder geworden de zorgen
van velen zijn gestegen. Wat is Uw klinkend
antwoord op het hulpgeroep van die allen?
W. KORVINUS,
Penningm. v. h. Nat. Crisis-Comité,
afd. Haarlem.
N.B. Voor hen, die ons willen helpen bij de
collecte, diene, dat de collectedag wordt ver
deeld in vier perioden, n.l. van 911 uur, van
111 uur, van 13 uur, van 35 uur.
Men geve zich op aan het bureau Lange Be-
gijnestr. 13 rd., telefoon 14505, met vermelding
van naam, voornaam, adres, leeftijd, periode(n),
waarin men wil werken en eventueel buurt,
waaraan men de voorkeur geeft (bij spoedige
aanmelding kan met het laatstgenoemde het
beste rekening worden gehouden).
verslagen werd op voorstel van het bestuur
besloten om een commissie te benoemen, welke
de samenstelling van een handboek voor den
waterfitter zal voorbereiden.
In de plaats van de heeren dr ir. G. J. de
Glee en ir. C L Philips, die periodiek moesten
aftreden, werden als bestuursleden gekozen de
heeren Op ten Noord en Rietjens.
Aan de afgetreden bestuursleden werd dank
gebracht voor hun arbeid.
Aan het eind der vergadering deed de heer
R. K. van Roijen, directeur der gemeentewater
leiding van Amsterdam, eenige mededeelingen
over de verschillende waterleiding werken,
welke des middags en Zaterdag zouden worden
bezichtigd.
Het aantal verbruikers is gestegen van 773.000
in 1925 tot 880 000 in 1932, bij welk aantal be
grepen zijn de verbruikers in het zuidelijk ge
bied, waaraan Amsterdam water levert.
Omtrent de toekomst tast men in het duis
ter. Het verbruik is in de jaren van 1924 tot
1932 gestegen met ongeveer 11 1/8 millioen M3
per jaar. Het drinkwaterverbruik bedraagt
thans ongeveer 30 millioen M3 per jaar. Van
de 200.000 woningen waren er in 1924 nog 90.000
niet voorzien van een closet. Dank zij den
eisch welke door Bouw- en Woningtoezicht ge
steld wordt, is dit aantal thans tot 50.000 te-
ruggeloopen, zoodat verwacht kan worden, dat
over zes jaar practisch alle woningen van een
closet zullen zijn voorzien. Het aantal closets
bedraagt thans 230.000.
Spr. gaf hierna een overzicht van de werken
der duinwaterleiding bij Zandvoort en van de
pompstations aan de Oranjekom en Leiden,
waarover hij verschillende interessante techni
sche bijzonderheden mededeelde. Vervolgens
werd een overzicht gegeven van de winplaats
in het Oosten, waar het water aan de Loos-
drechtrche plassen onttrokken wordt.
O.m. deelde spr. nog mede dat de transport
leiding van Leiden naar Amsterdam belangrijk
verzwaard is en thans een zoodanige capa
citeit heeft, dat reeds 4800 M3 per uur is ge
transporteerd. In 1925 was bij 2700 M3 reeds
de grootste capaciteit oereikt.
Tegenover de stijging van het verbruik en
van den kapitaalslast, tengevolge van uitbrei
dingswerken. staat een verlaging van den
kostprijs, welke thans 11.6 per hoofd bedraagt.
Vervoer en distributie is in dezen kostprijs be
grepen.
Toen de heer Van Roijen zijn inleiding be
ëindigd had werden hartelijke woorden van
dank tot hem gericht, waarna de vergadering
werd gesloten.
Na de lunch werd een Dezoek gebracht aan
het pompstation Leiduin.
Voor Zaterdag stond een excursie aan de
werken te Weesperkarspel en Loenderveen op
het program.
AMSTERDAM uiRECHT
Nieuwendijk 225-229 Oude Gracht 151
Zondag 17 Sept., 10 uur: Excursie voor de
leden van de Ned. Reisvereeniging voor Ka
tholieken naar het Westland.
1.30 uur: Officieele heropening van het R. K.
Sportpark aan de Molenwerfslaan te Heem
stede.
Maandag bestemd voor godsdienstige vcree-
nigingen. Geen andere vergaderingen uitschrij
ven.
Dinsdag 19 September, 8 uur: Repetitie St.
Caecilia in gebouw „St. Bavo".
8.30 uur: Vergadering van de Reddingsbri
gade van het Kruisverbond in het Militairen
Gebouw, Zoetestraat 14.
Donderdag 21 September, 8 uur: Bestuurs
vergadering R. K. Reclasseeringsvereeniging in
het St. Vincentiusgebouw, Nieuwe Groenmarkt
22.
Repetitie R. K. Oratoriumvereeniging bij
Brinkmann. 8.15 uur: Alten, 9.30 uur: Tenoren
en Bassen.
Zaterdag 23 en Zondag 24 September: Twee-
daagsch reisje van de Ned. Reisvereeniging voor
Katholieken naar Brussel.
Teneinde eikaars bezoek niet te hindren of
te bemoeilijken wordt allen R. K. Vereenigin-
gen verzocht bij het uitschrijven van een ver
gadering vooraf overleg te plegen met het al
gemeen secretariaat mej. W. van der f-ingel,
Kleverlaan 194, telefoon 23608 en bij vaststel
ling hiervan onmiddellijk mededeeling te doen
Clubhuis „St. Jeanne d'Arc", Spaame 29
Zondag 17 September 11 uur kadetten daden-
club, die vroeger Zaterdags om 8 uur was; 12
uur kadetten-vergadering.
Maandag 18 Sept. kwart voor acht repetitie
voor het orkest.
Woensdag 20 September 8 uur repetitie voor
den ouderavond, die in De Lie zal gegeven wor
den.
Donderdag 21 September, 8.30 uur, voor het
laatst inkleedingscursus voor adspiranten.
Daarna worden jullie ingekleed.
Clubhuis „Veronica", Emmastraat
Zondag 17 September 12 uur inwijdingscursus
en dadenclub voor de leidsters; 5 uur inklee
dingscursus, 5.30 uur dadenclub.
Woensdag 20 September 7.30 uur dadenclub.
Donderdag 21 September 7 uur dadenclub.
Deze week begint het nieuwe rooster.
Clubhuis „St. Stanislaus Closta"
Maandag 18 September van 6 tot 7, van 7 tot
8 en van 8.15 tot 10 uur is de turnclub in het
Juno Plantsoen.
Bij Koninklijk besluit is bepaald, dat voor den
aanleg en verbetering van een weg van Bever
wijk naar Uitgeest, onder de gemeenten Wijk
aan Zee en Duin, Heemskerk en Uitgeest, ten
algemeenen nutte en ten name van de provin
cie Noordholland verschillende perceelen zul
len worden onteigend.
Na een ruim 30-jarige dienstvervulling is aan
den heer H. Plant, agent-rechercheur alhier,
eervol ontslag verleend. Hij zal in het genot van
pensioen gesteld worden. Genoemde heer heeft in
zijn politieloopbaan in verschillende functies
zeer veel voor het politiekorps gedaan. Ook het
muziekkorps had zijn bijzondere belangstelling.
Vraag: Welk gezelschap of touringcar gaat er
op 17, 18, 19 en 20 September a.s. naar Beau-
raing? Wat zijn de kosten hiervan?
Antwoord: Ons niet bekend.
Vraag: 1. Hoe oud moet men zijn om aan de
Vrijw. Burgerwacht te kunnen gaan? 2. Bij wien
moet men zich opgeven?
Antw.: 1. Achttien jaar. 2. Bureau Vrijw.
Burgerwacht, Kruisweg 70, Haarlem.
Vraag: Mijn vader is een jaar geleden voor
de tweede maal getrouwd. De kinderen hebben
hun moeders deel ontvangen. Bij mogelijk over
lijden van den vader krijgt deze vrouw dan een
gedeelte? Hoever strekt dat?
Antw.: In dat geval heeft de tweede vrouw
bij overlijden van haar echtgenoot recht op een
deel der erfenis. Wendt u voor uitvoeriger in
lichtingen tot een notaris, die u gaarne zal wil
len inlichten.
Vraag: Bij wie moet ik mij in Den Haag
vervoegen om vergunning voor het handelen, in
aardappelen?
Antw.: Wendt u zich voor het venten in aard
appelen tot den heer Tj. Reitsma, Lusthofstraat
65 B, Rotterdam, secretaris Ned. Bond van
Kleinhandelaren in aardappelen enz.
Vraag: Hoe moet ik fietsolievlekken uit een
blauw pak krijgen?
Antw.: Met petroleumaether.
Vraag: Hoe kan ik vliegenvuil uit een zijden
lampenkap verwijderen?
Antw.: Met waterstofperoxyde, verkrijgbaar
bij een drogist.
Vraag: Waar kan ik medailles koopen van de
verschijning te Beauraing?
Antw.: Ons niet bekend.
Vraag betreffende loten.
Antw.: Geen enkel nummer is uitgeloot. In
lichtingen over loten verschaft men u op elk
effectenkantoor.
Vraag van A. v. E. te H.:
Antw.: Wendt u tot de griffie van het kan
tongerecht. Wij vreezen dat het te laat is.
Vraag: Wat is de beste en kortste weg per fiets
van Beverwijk naar Beauraing?
Antw.: Beverwijk, Velsen, Haarlem, Hillegom,
Lisse, Leiden, Wassenaar, Den Haag, Delft, Rot
terdam, Dordrecht, Willemsdorp, Moerdijk, Ze
venbergen, Oudenbosch, Roosendaal, Esschen,
In verband met verschillende publicaties in
ons blad betreffende de opzienbarende gebeur
tenissen te Beauraing ontvangen wij een groot
aantal ingezonden stukken, beschouwingen,
artikels en polemieken van uiteenloopende
strekking. Het is niet mogelijk, alle inzenders
aan het woord te laten. Het is zelfs niet mo
gelijk hun inzichten samen te vatten, daar zij
vaak diametraal tegenover elkander staan. Wij
zien ons dus genoodzaakt deze bijdragen te
weigeren. Een uitzondering willen wij maken
voor het volgende artikel, ons toegezonden
naar aanleiding der beschouwing van Pater
Creyghton SJ., die in zijn artikel „Een middag
te Beauraing" persoonlijke ervaringen mede
deelde en verslag uitbracht van een genezing,
waarvan hij getuige was. De heer C. G. J. Bos,
geneesheer te Overveen schrijft ons:
Geachte Redactie,
Dezer dagen las ik in Uw blad alweer zoo'n
aandoenlijk verhaal over Beauraing, van alweer
zoo'n naieve Pater. Geloof mij, dergelijke ver
halen doen meer kwaad dan goed. De brave
zielen, die er door gesticht worden, beleven een
gelukkig half uurtje. Dat is prachtig! Maar
weet U wel hoevelen door deze onverantwoor
delijke, onwetenschappelijke artikelen geërgerd
worden, hoevelen door dit Roomsche sensatie
nieuws zoo pijnlijk herinnerd worden aan de
befaamde, te goeder trouwe, aandoenlijke, maar
mensch-onteerende achterlijkheid van vele ka
tholieken, die het zout der aarde moesten zijn!
Ik schaam mij over mijn honderdduizenden
geloofsgenooten, die tendentieus voorgelicht
door de Roomsche Pers, naar Beauraing trek
ken, zelfs in reisgezelschappen door dezelfde
Pers georganiseerd, om hun hart op te halen
aan, wat Pater Bruno de Jésus-Marie noemt,
„une piété sentimentale appuyée sur de l'extra-
ordinaire douteux."
Ik weet dat uw redacteur W. A. de zaak ern
stig bestudeerde en waardig besproken heeft.
En dat hij het uitstekende werk van Professor
de Greeff ca. „les Faits mystérieux de Beau
raing", het meest wetenschappelijk noemt. Maar
wat was het resultaat van zijn artikel? Ik had
een krachtig protest verwacht, om de men
schen te waarschuwen over valsche mystiek en
schandelijke dwaashedenin plaats daarvan nu
weer zoo'n zoet verhaal en de reizen naar
Beauraing gaan voort.
„Dès lors qu' nous a donné son Fils qui est
la Parole, II n'a plus d'autre parole a nous don-
ner, haalt Pater Bruno asm uit St. Jan van
't Kruis, den grooter Spaanschen mysticus- Dat
is andere taal. In deze slappe, armzalige tijden
moeten wij gesticht worden met de griezelige
mystiek van Konnersreuth en met de dwaas
heden van de kinderen Voisin, die uit de bios
coop gehaald moeten worden, omdat de men
schen op de verschijningen wachten!
Publiceer deze feiten, dat zijn de waarschu
wingen voor de valsche Profeten, die de ware
godsvrucht en de ware beschaving ondermijnen.
Weten Uw lezers b.v. dat de kinderen Voisin
al een jaar lang, vóór de verschijningen,
visioentje speelden a la Jeanne d'Arc;
dat een der kinderen, verzot op de bioscoop,
de heele geschiedenis „het geheim van de gele
kamer" noemde;
dat een der kinderen verklaarde: „ik begin
er langzamerhand genoeg van te krijgen";
dat een der kinderen reclame maakte voor het
hotel van haar familie, met het veelzeggende:
„ik ben de zienster",
dat moeder Degeimbre haar hart luchtte: „er
is ons een groot ongeluk overkomen", etc- etc.
Dit alles had de Roomsche Pers in den be
ginne moeten publiceeren, in plaats van elk
„wonder", liefst met portret, opdringerig en
sensationeel te vermelden in plaats van
Beauraing-reizen te organiseeren, in plaats van
kritieklooze, stemmingmakende reisverslagen op
te nemen.
Arme Moeder Gods, die nu weer zoo onhe-
melsch in handen gevallen is van bioscoop
kinderen, psychopathen (Tilmant) en terrein
gokkers. Ik kan mij de onrust voorstellen van
een metgezel van Pater Bruno, die wegvluchtte
naar de kerk van Beauraing „pour se trouver
en securité, om veilig te zijn, met God!
Overveen, 12 Sept. "33 C. G- J. BOS
Arts
Wij plaatsen deze bijdrage omdat hierin een
overtuigd tegenstander van een voorbarige
bovennatuurlijke verklaring, aan het woord
komt. Hierbij herinneren wij er aan, dat geen
katholiek verplicht is, het bovennatuurlijk
karakter der gebeurtenissen aan te nemen of
te verwerpen. Het is een vrije kwestie.
Toch willen wij bij het artikel van den heer
Bos een enkele opmerking plaatsen, en wel be
treffende de taak der katholieke pers. Wanneer
ruchtbare feiten de aandacht trekken van ge-
loovigen en ongeloovigen, kan en mag de pers
deze feiten niet negeeren. Berichtgeving is een
belangrijk onderdeel van haar taak. Wanneer
de feiten aanleiding geven tot onderzoek, moet
de pers den stand van dit onderzoek mededee-
len. Wij hebben getracht, dit te doen. Wanneer
bij het onderzoek meeningsverschillen ont
staan, zooals te Beauraing het geval is, kan en
mag de redactie van een blad zich een eigen
meening vormen en deze verdedigen. Doch het
blad kan ook verschillende meeningen aan het
woord laten, zooals wij deden.
Wat betreft de organisatie van reizen naar
het Ardennengebied, vestigen wij er de aandacht
t>p, dat deze vacantietrips niet het karaktc n
bedevaarten hadden, doch eenvoudige ui
jes waren, waarbij terloops Beauraing were
gedaan. Er is toch niets tegen, dat men, c
ruchten hoorende, de plaats wenscht te z-en.
Wij herhalen gaarne onze waarschuwing te
gen het voorbarig geloof aan wondergeruchten,
als dagblad blijven wij niettemin trouw aan
onze taak, wanneer wij streven naar een objec
tieve weergave der nieuwsberichten, die ons be
reiken, en wanneer wij bij de beoordeeling dier
berichten het woord laten aan verschillende,
doch ernstige meeningen.
Calmpthout, Cappellen, Antwerpen, Mo.jl,
Mechelen, Vilvoorde, Brussel, Groenendaal, Ot-
tignies, Gembloux, Namen, Godinne, Dinant,
Anseremme, Walzin, Heyet, Beauraing. Totaal
ongeveer 325 K.M.
te geven op Koninginnedag. De burgemeester
verleende alle medewerking en toen om negen
uur 's avonds het eerste beeld op het groote
doek van 4 bij 5 Meter verscheen, waren 60 000
menschen op de Nieuwe Beestenmarkt bijeen.
Het muziekcorps van het 4e Regiment Infan
terie. bestaande uit 34 man vulde de pauze aan
en rondom de markt was een kleine kermis
gebouwd. Er werc"°n hoofdzakelijk handge
kleurde films gegeven, die werden in Frankrijk
gemaakt. Menige film-schilder heeft er zijn
oogen mee verloren; hij ontving als vergoeding
5 francs per meter. Een doek uit een stuk was
in die dagen nog niet te krijgen, linnen banen
van twee meter werden aan elkaar geplakt en
de naden moesten met krijt worden dicht ge
maakt. Sinds dien Koninginnedag is mijn
theater jaren lang ontzettend druk bezocht ge
worden, dat was de gouden tijd in het bios
coopbedrijf. Geen vermakelijkheidsbelasting,
geen wettelijke b-perkingen, geen concurrentie,
geen politie-toezicht. Acht honderd zitplaatsen
had ik in „Imperial", maar als het erg druk
was konden er ook negenhonderd in en de
politie vond het best! De cabine was van hout
en van buiten bekleed met gordijnen; ze stond
achter in de zaal op twee palen. Niemand dacht
aan brandgevaar en er is ook nooit brand
geweest."
Na al deze interessante verhalen informeer
den wjj naar de exploitatie in die dagen. De
heer Hartman schoot in een lach en met merk
baar plezier vertelde hij:
„12*4 jaar heb ik de films in mijn theater
persoonlijk geëxpliceerd. De eerste films had
den Fransche titels en er bestond in ons land
geen fabriek voor titelfabricage. Later waren
de titels hoogst onvoldoende, zoodat ook toen
nog nadere mondelinge uitleg dringend nood
zakelijk was. Dat expliceeren, uren achtereen
was geen pretje. Zonder grenzenlooze fantasie
deugde men voor dat vak niet en men moest
de noodige kennis bezitten om van een klucht
een drama en omgekeerd te maken. Tegen
Kerstmis begaf mijn stem het meestal, dan
pastte dr. Itterson een paardenmiddel toe.
waardoor ik weer met vol geluid uit zijn werk
kamer kwam. Men kwam een programma twee
maal zien. den eersten keer voor de film en den
tweeden keer om de graonen van Hartman noa
eens goed te hooren. Die emanpen waren echter
nooit hetzelfde en hoe voller de zaal was, hoe
beter ik het publiek kon pakken. De entree
prijzen waren twintig jaar geleden naar even
redigheid veel hooger dan thans, men betaalde
ze echter grif. De exploitant betaalde voor de
gehuurde of gekochte films voor een geheel
programma evenveel als men thans alleen voor
het journaal moet betalen. Er waren toen geen
films genoeg om iedere week een nieuw pro
gramma te geven, dus kregen de bezoekers
steeds een stuk van het vorige. Ik ben toen
variété-nummers in gaan lasschen: Kees Pruis
E. 52
Vrijdagmorgen werd in het hotel „Groot
Badhuis" te Zandvoort de 54ste algemeene
vergadering gehouden van de Vereeniging voor
Waterleidingsbelangen m Nederland.
De voorzitter, de heer W. Hanegraaff, direc
teur van het intercommunaal waterleidingge
bied Leeuwarden, opende de vergadering met
een welkomstwoord tot de talnjke afgevaar
digden. Met bijzondere voldoening heette de
voorzitter welkom ir. W. Cool, algemeen secre
taris van het Kon. Instituut van Ingenieurs.
Hij hoopte, dat de verwantschap tusschen bei
de vereenigingen in de toexomst nog meer dan
tot dusverre het geval was, tot uiting zou
komen.
Met waardeering constateerde spr., dat dit
jaar een winstsaldo geboekt kan worden. Dit
valt des te meer te waardeeren omdat hetgeen
voor de verbetering van de watervoorziening in
ons land plaats heeft, middellijk of onmid
dellijk vrijwel uitsluitend door de overheid ge
schiedt en de tijdsomstandigheden in het alge
meen niet bevorderlijk zijn voor maatregelen
waarbij een beroep gedaan moet worden op de
berooide financiën de overheidslichamen. Als
gunstige omstandigheid staat daartegenover de
daling der materiaalprijzen in het bijzonder
van buisleidingen terwijl het benoodigde kapi
taal in het afgeloopen jaar gemakkelijk te
verkrijgen was. Zij die in den laatsten tijd be
sloten hebben tot stichting of uitbreiding van
een waterleidingbedrijf zullen van dit wijs be
sluit de vruchten plukken in den vorm van
zoo laag mogelijke k^itaalslasten.
De voorzitter wees hierna op verschillende
waterleidingen, die in uitvoering zijn of on
langs in bedrijf gesteld werden. In de eerste
plaats op de waterleidingmaatschappij voor de
provincie Groningen, die een hoofdtransport
leiding legt voor de voorziening van de veen
koloniale gemeenten. De groep gemeenten
waarin thans de leidingen worden gelegd vormt,
wat het inwonerstal betreft circa een derde
gedeelte van het geheele toekomstige leverings-
gebied van het bedrijf.
De waterleiding van Goeree en Overflakkee
begint haar voltooiing te naderen; vermoedelijk
zal tegen het einde van dit jaar de waterlei
ding kunnen beginnen, waardoor het reeds
zoo lang aanhangige en zoo hoogst urgente
vraagrtuk van de watervoorziening van dit
eiland opgelost zal zijn.
Een belangrijke gebeurtenis noemde spr. de
opening van de waterleiding van Paramaribo
in de Wert. In de eerstvolgende voorjaarsverga
dering zal hierover door den directeur der Su-
rinaamsche waterleiding, den heer Op ten
Noord, een voordracht worden gehouden
Spr wijdde dan eenige woorden aan de na
gedachtenis van wijlen dr J W Jennie Weijer-
man, die veel gedaan heeft voor de watervoor
ziening op het platte land en voor de tot
standkoming van de Surinaamsche waterlei
ding.
Spr. deelde vervolgens mede, dat de oprich
ting van de N. V. Waterleiding Oost Gelder
land verzekerd is te achten
In Noord-Brabant maakt de „waterbescha
ving" verheugende vorderingen. Het voorzie-
ningsgebied werd belangrijk uitgebreid Ook
voor het zuidelijk gedeelte der provincie Utrecht
is een goede watervoorziening in voorbereiding.
Het plan voor een watervoorziening van 15 ge
meenten is voor het meerendeel dier gemeen
ten verzekerd.
In Zuid-Holland worden voor zoover oetreft
de nog verstoken gedeelten, pogingen om tot
een voorziening te geraken voortgezet.
Een verliespost valt te boeken in Zeeuwsch
Vlaanderen, waar de destijds met zooveel
moeite door 21 Zeeuwsch Vlaamsche gemeen
ten opgerichte N V. Zeeuwsch Vlaamsche Wa
terleiding Mij. in het begin van dit jaar ont
bonden werd.
Intusschen is op de puinhoopen der ontbon
den vennootschap door zes gemeenten een
nieuwe vennootschap onder denzelfden naam
opgericht
Spr. besloot zijn rede met de beste wenschen
uit te spreken voor den bloei der vereeniging
en een krachtige opwekking tot de vakgenoo-
ten, die nog geen lid zijn, om zich bij de ver
eeniging aan te sluiten.
Na het uitbrengen der gebruikelijke jaar
