IN EN OM HAARLEM
DE ZANDVOORTSCHE DUINEN
VROEGER EN NU
Het „oordeel" te
Londen
De Zandvoortsche roulette
DONDERDAG 21 SEPTEMBER
VOOR DEN KANTONRECHTER
Het lied van iedere week
Subsidie musea
Door het onttrekken van water aan
de duinen is de flora geheel
veranderdkonijnen
werden geïmpor
teerd
De eerste electrische
tram ter wereld
water in de duinen
ALS GOERING OP JACHT IS
SUBSIDIES AAN NIJVERHEIDS
SCHOLEN
In Haarlem en omgeving
DE DIENST DER NAZORG
Subsidie en avondverzorging
HET ONGELUK OP DE
LEIDSCHEVAART
Wie heeft het gezien?
KOE DOOR DEN BLIKSEM
GETROFFEN
Knecht kwam met den schrik vrij
Wilde stier
Naar de Missie
Aardbeien en koortsbloemen
De flora verdwenen
Gevaar voor het Naaldenveld
Konijnen
's Winters op de schaats
Goedkoope grond
De eerste electrische tram
Vier beklaagden onschuldig ver
klaard. Vermoedens tegen
Nat.-Soc. leiders
Hevig noodweer in
Noord-Holland
Ernstige schade aan een pluimvee-
bedrijf
Door den bliksem getroffen
Wandelende duinen
Zandvoort vroeger
Felle brand te Schagen
HAARLEMSCHE RECHTBANK
Fietsendieven en gros
Het huurkoopsysteem
Personalia
minui Minimum mui minimum iiiiriiiiiiiiiriiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiMiiii min iiiiiiiiiiimniiiiriiiiiiiiiriii
In Zandvoort wordt nog steeds het, dezen zo
mer zoo druk besproken, Straperlo ge
speeld. Voorloopig tot einde September,
maar, zijn wij wel ingelicht, dan worden er
ijverig pogingen aangewend om de roulette den
geheelen winter in het Zandvoortsche Kurhaus
te laten draaien.
Burgemeester van Alphen schijnt opgetogen
te zijn over de voordeelen, die het Casino aan
zijn gemeente en haar berooide gemeentekas
biedt. Hij heeft aan een journalist voorgere
kend, dat Zandvoort er tot eind Augustus drie
en een halve ton gouds meer inkomsten door
heeft gehad. Of deze schatting met de werke
lijkheid strookt, weten wij en weet ook waar
schijnlijk de burgemeester van Zandvoort niet,
maar wel zeker is het, dat alleen reeds de op
brengst der vermakelijkheidsbelasting door het
Casino in de laatste maanden gestegen is met
een bedrag, dat voor een gemeente als Zand
voort zeer beduidend is. En de exploitant van
het Straperlospel is mild met het uitdeelen van
cadeaux aan Zandvoort. Aan de Zandvoortsche
Reddingsbrigade heeft hij reeds voor de tweede
maal een vlet van ƒ200 per stuk geschonken.
De zaken gaan dus blijkbaar uitstekend.
Iedereen trouwens, die een kijkje gaat nemen
in het Casino kan zich daarvan overtuigen.
Want hij moge voor zijn bezoek een geheel wil-
lekeurigen dag uitkiezen, telkens zal hij er niet
tientallen, maar honderden bezoekers aantref
fen. Het parkeerterrein vóór het gebouw is el-
ken dag tot diep in den nacht met lange rijen
auto's bezet.
Uit een oogpunt van bekwaam zaken doen
heeft dan ook de heer Tuschinski, de man van
de bekende bioscooptheaters, alle eer van het
initiatief, dat hij voor de beoefening van het
Straperlo te Zandvoort genomen heeft. Bij de
inrichting van de speelzaal te Zandvoort nam
hij evenmin als bij het bouwen van zijn bios
copen halve maatregelen. Hy huurde het Kur
haus en stuurde in het havelooze, verwaarloos
de, sinds jaren leegstaande paleis een legertje
schilders, stucadoors, timmerlieden en stof
feerders, die het tot een nieuw leven wekten.
Het ziet er nu van binnen en van buiten zoo
luxueus uit, dat de bezoekers gaan meenen, dat
zij in het Casino op Monte Carlo vertoeven.
Op die suggestie is trouwens blijkbaar de heele
vertooning goeddeels ingesteld, en in alle ge
val weet de heer Tuschinski welk een aantrek
kingskracht de Speelbank in Monaco immer op
goklustige Nederlanders heeft uitgeoefend. Het
terras van het Kurhaus nu Casino geheeten
praalt aan de zeezijde in een bijna verblin
dende veelkleurigheid van machtige Philips-
lampen en aan de landzijde lokken de lichtende
gevellijnen ver over de duinen de talrijke be
zoekers, die zich, meestal per auto, naar de
badplaats begeven. Vooral tegen den avond,
maar er zijn ook habitué's, die er van de ope
ning, des middags drie uur, af tot aan de slui
ting, des nachts twee uur, niet weg te slaan
zijn Wie Monte Caflo kent zal deze uiterlijke
imitatie niet ongeslaagd achten. Maar Tu
schinski heeft 't den Nederlanders ook verder
prettig gemaakt en tracht hen binnen
het Kurhaus in een Monte Carlo-sfeer te bren
gen. Twee bedienden buigen den bezoeker bij
zijn aankomst vriendelijk tegemoet, een derde
opent de deur voor hem, waardoor hij in een
ruime hall komt te staan. Hier worden hem
naar zijn papieren gevraagd. Hij moet zich „net
als in Monte Carlo" legimiteeren door middel
van een pas, identiteitskaart (ook een naam
kaartje is misschien al voldoende) en wanneer
dan gebleken is, dat hijgeen Zandvoorter
is (inwoners van Zandvoort mogen de Speel
zaal niet in), krijgt hij tegen betaling van ƒ1.10
zijn toegangsbewijs. Bedienden helpen hem zijn
jas uittrekken, groote spiegels stellen hem in
de gelegenheid nog wat toilet te maken en dan
is het gewichtig oogenblik gekomen, dat hij
via de royale, breede, met dikke loopers be
dekte trappen naar de speelzaal mag schrijden,
waar men hem na een hernieuwde controle per
mitteert binnen te treden. Hier komt hij al da
delijk in 'n intieme, gezellige sfeer, die aan Mon
te Carlo herinnert. In 't midden vijf speeltafels
met een dik cordon van nieuwsgierigen en
speellustigen er om heen; dikke tapijten op den
vloer; op een verhooging een bloemperk met
waterbekken, waarin een spuitende fontein, in
verschillende hoeken leuke zitjes, een luxueus
ingerichte bar, een strijkje en zelfs zijn er de
beroemde „cercles privé's" van de groote we
reldspeelbanken, al bestaat het verschil tus-
schen cercle privé en gewone zaal alleen
hierin, dat in den besloten kring de minimum-
inzetten hooger zijn dan daarbuiten. De punten
van overeenkomst met Monte-Carlo, Ostende
en Spa zijn, zooals men ziet treffend. Ook wat
betreft de roulette zelf. Hier wordt zij „be
hendigheidsspel" genoemd, maar het verschil
met de echte roulette is niet bijster groot.
In het midden van elke zeer lange en breede
speeltafel staat een ronde schijf van ongeveer
één meter middellijn, waaromheen als draaiende
rand bakjes zijn aangebracht genummerd van
0 tot en met 24. De bakjes 1—3 zijn rood ge
kleurd, die van 46 zwart enz. Ongeveer één
decimeter boven de schijf is een instrumentje
aangebracht dat eenige gelijkenis heeft met de
rails van een kinderspeelgoedspoortje. Het be
schrijft eerst een grooten cirkel over de schijf
en glooit dan naar binnen om boven de schijf
een soort krakeling te vormen en tenslotte uit
te loopen in een tong, die vlak boven den rand
bakjes is aangebracht. Een der croupiers brengt
door middel van een handle op de rails een
klein ivoren balletje aan het rollen. Op dat
moment kunen zij, die een kansje willen wagen,
inzetten. Als het balletje een gedeelte van zijn
baan heeft afgelegd klinkt het uit den mond
van den croupier „fini" of „rien ne va plus!" (af-
geloopen, niets meer!) Intusschen zet het bal
letje zijn weg voort en belandt tenslotte in een
der genummerde vakjes, die voortdurend rond
draaien.
Er zijn verschillende manieren om in te zet
ten. Men kan op één nummer zetten (plein) b.v.
13. Valt het balletje inderdaad in het vakje
met nummer 13 dan krijgt de gelukkige 24
maal zijn inzet terug. Men kan ook op twee
nummers zetten (a cheval). Begenadigt het bal
letje een der twee gekozen nummers dan krijgt
men twaalfmaal zijn inzet terug.
Het is verder mogelijk op drie nummers te
zetten, wat, bij geluk, beloond wordt met zes
maal den inzet terug of op 6 nummers wat recht
kan geveii op viermaal den inzet. Ook kan men
op noir (zwart) of rouge (rood) zetten, waarmede
men in het gunstige geval tweemaal zijn inzet
terug krijgt. De laagste inzet is in de groote
zaal 50 cent. Op een nummer plein (vol num
mer) mag nooit meer dan ƒ2.50 ingezet wor
den. In de nevenzalen is het iets hooger. Wie
dus op een vol nummer wint als hij 2.50 heeft
ingezet, krijgt 60 terug (inzet inbegrepen). De
behendigheid moet nu hierin bestaan, dat
iemand in den korten tijd, dat er kan worden
ingezet, (niet meer dan 20 seconden ongeveer)
precies berekent waar het balletje terecht zal
komen. Het balletje loopt echter den eenen keer
harder dan den anderen keer onder den invloed
van temperatuur, stof e.d. Op de echte roulette
is „deze behendigheid" zelfs in theorie niet toe
te passen. Daar moet men inzitten vóórdat het
balletje begint te rollen, en wordt het ook niet
automatisch in beweging gebracht, maar door
den croupier, die het dan weer zacht, dan weer
harder gooit. Ook zijn de vakjes daar niet op
eenvolgend genummerd, maar door elkaar en
ook zijn de vakjes niet drie aan drie rood ge
kleurd, maar ongelijk. Er wordt in de zaal niet
met geld gespeeld, maar met fiches die aan de
cassa of bij de changeurs in de zaal tegen be
taling te krijgen zijn. Om de overeenkomst met
de echte speelbanken nog grooter te maken
heeft de heer Tuschinski echte croupiers uit
België laten komen, die in „smokings zonder
zakken" zitten en alleen maar Fransch schreeu
wen. Het gaat in de zalen ordelijk toe, al ont
staat van tijd tot tijd wel eens oneenigheid over
het al of niet plaatsen van een inzet. Die twis
ten worden echter door den chef in den regel
spoedig en in der minne geregeld. Wangedrag
staat de heer Tuschinski niet toe en behoeft
hij ook niet te dulden. Het spel is zonder dat
al opwindend genoeg.
Wij hebben eenige malen het Straperlo-spel
geobserveerd. Indien het in theorie al iets met
behendigheid te maken heeft, dan staat het toch
zeker naar onze overtuiging ook vast, dat de
wijze, waarop het in Zandvoort (en waarschijn
lijk ook elders) beoefend wordt, er een zuiver
hasard-spel van maakt. De meeste spelers en
akatgsereobec
speelsters kijken zelfs niet naar het balletje
en zetten op goed geluk. Het gebeurt dat spe
lers op een avond geluk hebben en dat zij wor
den getooid met het aureool, dat zij de „behen
digheid" beet hebben. Maar gewoonlijk komt
reeds den volgenden dag de ontgoocheling door
een even groot verlies als de winst van den vo-
rigen dag. Indien de vereischte behendigheid
aan te leeren was, zou de heer Tuschinski on
getwijfeld weldra bezoek hebben van de door
gefourneerde bankspelers van Monte Carlo, die
de vette Hollandsche guldens best kunnen ge
bruiken, al kunnen er in het Zandvoortsche Ca
sino dan geen fortuinen tegelijk worden inge
zet. Maar de exploitanten van het Hollandsche
Straperlo zijn natuurlijk geen philantropen, die
andere menschen ten koste van hun portemon-
naie schatrijk willen maken. Zij zijn menschen,
die zaken willen doen en wondergoed hun pu
bliek kennen. wordt in Zandvoort volop ge
gokt, heel dikwijls door menschen, die zich de
weelde niet kunnen veroorloven hun geld voor
een deel aan de speeltafel te riskeeren. Hoeveel
er soms op een avond gewonnen of verloren
wordt weten wij niet met zekerheid maar dat
het meermalen honderden guldens zijn, is wel
zeker.
Wij zouden dan ook niet gaarne zien, dat de
gelegenheid om Straperlo te spelen werd ver
lengd. Sommige voorstanders mogen het al een
voordeel achten, dat er dezen zomer door deze
gokgelegenheden vele Nederlanders in onze bad
plaatsen zijn gebleven, men kan ook de mee
ning billijken van hen, die het juist in dezen
crisistijd onverantwoord vinden, den menschen
gelegenheid te geven hun geld te verliezen.
Bij het ontwerpen van de Loterijwet-1905 heeft
de Overheid zich laten leiden door de overwe
ging, dat, terwijl niet het aanleggen van en nog
minder het deelnemen aan een loterij reeds op
zich zelf als onzedelijk moet worden gebrand
merkt, de speelhartstocht als zoodanig en nog
veel meer de exploitatie daarvan, ook van over
heidswege strenge veroordeeling verdienen. De
exploitatie van dien speelhartstocht en daar
door dien hartstocht zelf zooveel mogelijk te
beteugelen achtte de Overheid een openbaar
volksbelang, evenzeer als de intooming van de
volksdrankzucht en de exploitatie daarvan.
Van deze overwegingen uitgaande, zal een
ieder, ,die het straperloo ziet beoefenen, tot de
conclusie moeten komen, dat zoolang onze
loterijwet van kracht is, ook deze vorm
van loterij niet kan worden geduld.
En in alle geval zou, bijaldien de Overheid toch
mocht meenen, dat Straperlo kan worden toe
gelaten, de exploitant niet aan een particulier
maar aan een publiek persoon, gemeente of
Rijk moeten worden gegund. De winsten, die er
zeker gemaakt worden, zouden dan aan de pu
blieke kas ten goede komen.
Er zijn maar weinig melodiëen, die zoo dik
wijls voor den kantonrechter gezongen worden
als het lied der aanrijdingen. Voor de auteurs
rechten moet meestal betaald worden, maar de
prijzen, die op de laatste terechtzitting bedon
gen werden, zijn toch min of meer zeldzaam.
Een Haarlemsche dubbeltjes-taxi-chauffeur
had in de buurt van Aerdenhout, toen hij een
zijweg moest passeeren, zoo roekeloos snel ge
reden en bovendien nog een voorganger willen
passeeren, dat er een aanrijding met de daar
uit voortvloeiende onkosten ontstaan was. De
verdachte beriep zich er op, dat hij maar zel
den zooals nu een tocht naar Zandvoort
maakte en daarom niet zoo goed met de wegen
bekend was.
De Ambtenaar van het O. M. vond dit ex
cuus voor een Haarlemschen inwoner al zeer
slecht op zijn plaats. De z.i. zeer onbeschaafde
manier van rijden deed hem in zijn requisitoir
den eisch stellen van f 40 boete of 40 dagen
hechtenis, met een waarschuwing, dat bij her
haling intrekking van het rijbewijs zou volgen.
De kantonrechter, rekening houdend met de fi-
nancieele draagkracht van verdachte, veroor
deelde hem tot het betalen van f 25, te vervan
gen door 10 dagen hechtenis.
Een andere autobestuurder, V., kwam op 11
Augustus bij het oversteken van de Groote
Houtstraat in aanrijding met een vrachtauto,
die hem plotseling aan de achterzijde greep.
De bestuurder van den vrachtauto, die voor dit
„grijpen" terecht moest staan, was niet ver
schenen.
Uit het getuigenverhoor kwam echter vast te
staan, dat hij met een te groote vaart zijn weg
genomen had.
Ook tegen hem werd f 40 boete of 40 dagen
hechtenis geëischt.
De kantonrechter veroordeelde ook hem tot
f 25 boete.
Op de begrooting van het departement van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen voor
1934 zijn subsidiën uitgetrokken voor het Edams
Museum te Edam en het Museum van Kunst
nijverheid te Haarlem.
-w-ü het geïllustreerde maandblad „De Wande-
I laar" troffen wij een interessant en aardig
artikel aan, geschreven door L. Spruit, waar
aan wij het volgende ontleenen:
„Vroeger," zei de oude Zandvoortenaar, be
dachtzaam zijn pijp stoppend, „vroeger waren
de duinen nog heel wat anders dan nu. Als ik
jullie daarvan vertellen ging, nou...."
„Vertellen," drongen wij aan. En warmpjes
in z'n hoekje achter de kachel begon hij zijn
verhaal, dat ik hier zoo letterlijk mogelijk laat
volgen:
„Vroeger, dat was toen ik een jongen was,
dus zoo een 60—65 jaar geleden, toen waren we
om zoo te zeggen bijna dag en nacht in het
duin. Het grootste gedeelte van het jaar had
den we er werk, moet je denken. Dat waren
allereerst de aardappelen. Daarmee waren we
bezig tot in Mei. Dan tot half Juni, naar het
strand voor de gamalenvangst. Tot half Juni
bennen ze goed. Daarna zijn d'r ook nog wel
garnalen natuurlijk, maar dan laat de dop niet
meer lós, dan kun je ze niet meer pellen, snap
je. Nou, en dan zoo half, eind Juni, dan kwa
men in' de duinen weer de bramen. Bramen,
jongens, zooveel als je maar wou. En groote!
Want d'r zat toen nog
daar kwam het door. Dat was allemaal, vóór
dat ze begonnen met al die kanalen van de
Amsterdamsche duinwaterleiding. Ja, daar zal
ik je straks nog wel meer van vertellen.
Goed dan; dan gingen we 's ochtends vroeg
met een paar jongens de bergen op. Alles was
nog vrij, je liep er zóó maar in. En je hoefde
ook niet te zoeken of je bij gratie nog eens een
pannetje vond met wat van die petieterige
braampjes van tegenwoordig. Nee, je plukte
maar, 't was allemaal goed.
De Pruisische minister-president Goering schoot 6" een jachtpartij in Oost-Pruisen
een eland, die een gewei had met niet minder den 22 takken
Op de begrooting van het Departement van
Onderwijs, Kunsten en Watenschappen voor
1934 zijn subsidies uitgetrokken voor de M. T
S., en de Ambachtsschool te Haarlem, voor de
Avondnijverheidsschool voor jongens te Amstel
veen, voor de avondteekenschool, verbonden
aan de ambachtsschool, en de R.K. avondschool
„St. Joseph", beide te Haarlem, de Avondnijver
heidsscholen te Halfweg, Noordwijk en Velsen,
voor de gemeentelijke school voor Nijverheids
onderwijs te Haarlem, de gemeentelijke avond-
teekenscholen te Krommenie, Purmerend en
Zaandam, voor den cursus ter voorbereiding
voor het toelatingsexamen eener middelbare
technische school (V. M. T. O.) in het gebouw
van de Ambachtsschool te Haarlem, voorts voor
de visscherijschool te Egmond aan Zee en de
gemeentelijke visscherijschool te IJmuiden en
voor de machinistenopleiding verbonden aan de
ambachtsschool te Haarlem en de machinisten
opleiding, verbonden aan de gemeentelijke vis
scherijschool te Velsen, voor de meisjes naai- en
knipschool te Aalsmeer, R.K. Nijverheidsschool
voor meisjes en de gemeentelijke nijverheids
school voor meisjes, beide te Beverwijk, Huis
houd- en Industrieschool, de R.K. Huishoud- en
Industrieschool en Prot. Chr. Nijverheidsschool
voor meisjes, alle te Haarlem, Nijverheidsschool
voor meisjes te Hoofddorp, naai- en knipschool
te Nieuwer-Amstel, R.K. Volkshuishoudschool
en vakschool voor meisjes te Zaandam, en ten
slotte voor de R.K. Vereeniging tot verschaffing
en bevordering van onderwijs en opvoeding
aan den land- en tuinbouwenden stand in het
bisdom Haarlem.
Ook zijn evenals vorig jaar wachtgelden uit
getrokken voor de voormalige school voor bouw
kunde, versierende kunsten en kunstambachten
te Haarlem.
Door de Nederlandsche Vereeniging „Nazorg
Buitengewoon Onderwijs", gevestigd te Am
sterdam is een adres aan den raad gericht,
waarin verzocht wordt:
1. de subsidie voor de Haarlemsche Werkin
richting' over 1934 niet te verlagen;
2. de avondverzorging voor de oud-leerlingen
der Buitenge\/one scholen onder bemoeiing van
den dienst der Nazorg voort te zetten met zes
openbare en twee bijzondere klassen, vier avon
den per week en gedurende de zomermaanden
met één avond per week.
De Commissaris van Politie verzoekt de pas
sagiers van den uit 3 wagens bestaanden tram
trein, die Zondagavond om 19.45 uit Zandvoort
vertrok en die iets van het ongeluk op de Leid-
schevaart, waarbij een vrouw doodgereden is.
gemerkt hebben, zich tot het geven van inlich
tingen aan zijn bureau, Smedestraat te willen
vervoegen.
Tijdens het onweer, dat zich Woensdag-
middga boven Warmond ontlastte, werd een
melkkoe van den veehouder v. d. V., alhier,
door den bliksem getroffen. Hoewel dit voor
hem een groote schadepost is, mag toch nog
van geluk gesproken worden, omdat een
knecht juist onder deze koe, die hij gemol
ken had, uit kwam.
De knecht kwam met hevigen schrik vrij.
In Haarlemmermeer wist een stier zich in
een weiland los te rukken, waarna het woeden
de dier den landbouwer B. uit Hoofddorp, die
in de weide liep, aanviel.
B. werd op de horens genomen, tegen den
grond geworpen en eenige malen gestooten.
Gelukkig wisten eenige knechts het dier te
overmeesteren.
Zwaar gewond moest B. naar zijn woning
worden overgebracht.
Op 5 October zal te Rotterdam scheep gaan
onze stadgenoot, de weleerw. heer Theo Geu-
kers. ZijnEerw. is bestemd voor de missie in
Canada.
Kapelaan Geukers heeft zijn studie aan de
universiteit te Freiburg in Zwitserland gedaan
en is begin Maart j.l. door Z. H. Exc. Mgr.
Marius Besson, bisschop van Lausanne, priester
gewijd.
Zoo tegen den middag liepen we dan naar
Haarlem om de braam te verkoopen. Drie pond
voor twaalf cent. Als je nou denkt, dat wij per
dag wel eens een tachtig pond plukten en ver
kochten, nou, dan was dat heusch nog wel een
aardige verdienste. En zoet dat ze waren, die
bramen! Ja, maar toen had je ook nog zomers.
Woei het eens een dag erg hard, dan gingen
wij aan het strand „zeeschuimen" zoeken. Daar
kon je ook wel weer een paar kwartjes aan
verdienen.
Weet je wat het was, je zat in het duin of je
kwam er. We kenden iederen berg, ieder pan
netje. D'r groeiden aardbeien in het duin, al
tijd van de zon af natuurlijk. Om de Noord, bij
den zesden paal, had je berken. Daar gingen we
's winters hout halen om te stoken. En er was
zilverblad, en wat wij kruizemuntblad roemen;
jullie zegt er „zonnedauw" tegen. Dat is een
moerasplant, maar vroeger waren de duinen
drassig genoeg, moet je denken.
Ja, en dan zochten wij bij den zevenden paal
van die rooie koortsbloemen. Daar werd in de
apotheken medicijn van gemaakt. Die koorts
bloemen hebben ook veel water noodig. En bij
den zevenden paal had je dat volop. Maar toen
werd het IJmuidensche kanaal gegraven, een
55 jaar geleden. Toen liep natuurlijk él het
water daar naar toe, want het is diep. En een
jaar daarna geen koortsbloem meer te vin
den. Snappen jullie het? Het water loopt van
hoog naar laag, natuurlijk. Als ze nu 'n kanaal
maken voor de duinwaterleiding, dan wordt het
goed diep gemaakt. En dan zakt al het water
rondom er naar toe. Ze moeten de nieuwe ka
nalen nu ook telkens weer dieper dan de oude
maken. En wat krijg je dan? Dat de duinen uit
drogen.
Nu vind je geen aardbeien meer in het duin,
en geen kruizemuntblad. En geen groote plas
sen water. Want die waren er ook.
En wisten jullie dat er vroeger petroleum in
het duin zat? Heusch waar.
Vroeger, dan had je op één meter diepte wa
ter, voordat ze dat kanaal bij het Zwarteveld
maakten. En nu? Nu ligt er liefst een twaalf
meter droge grond op. Hoelang dat geleden is?
Wei, zeker een 63 jaar.
En dan die boerderij in Bentveld. Voor 55
jaar hadden ze er weiland, met koeien, wel
twintig mooie vette biesten. Toen kwam er een
kanaal, en na twee jaar was él het vee weg!
Amper' was er nog een magere geit, die er een
hapje vond.
Weet jullie wéér nog wel water zit op één
meter diepte? Achter het Grand Hotel. Maar
dat is ook alweer vlak achter de zeereep. Ze
kunnen moeilijk nog dichter bij zee water gaan
zoeken.
En hoe gaat het met het oude Naaldenveld?
Mariënbosch loopt droog. In het meertje is al
haast geen water meer. Binnen een paar jaar:
geen watervogels meer, geen koeien, niets.
Eikenhakhout. Een strop voor de boeren! En
dat allemaal voor die waterleiding. Moet dat
nou heusch allemaal uit de duinen gehaald
worden? Wat schiet er van de boerderijen over
en de kostelijke weilanden? Speelplaatsen voor
de konijnen worden het.
Van konijnen gesproken. Die kon je vroeger
zoo maar vrij weghalen in de duinen, die nu
van Van der Vliet zijn. Een konijn kostte toen
twintig cent per stuk. Het loonde de moeite
van de jacht haast niet, voor de groote heeren.
Maar heel vroeger.... wel toen waren er geen
konijnen in het duin. Wél hazen. Later, toen
de boel droog werd, toen hebben ze konijnen
uit het buitenland aangevoerd en in de duinen
uitgezet. Ze maakten zelfs kunstmatige konij
nenholen voor ze. Gelooven jullie het niet? 't
Is toch heusch waar.
Wisten jullie, dat er groote ondiepe plassen
waren, waar we als jongens onze klompen in
lieten varen? 's Winters reed je er schaatsen.
En om van Zandvoort naar Haarlem te komen,
moest je in wintertijd langs de spoorbaan gaan,
zóó nat en drassig was de grond. Ja, zóó heb
ben jullie de duinen niet meer gekend.
Tusschen Bentveld en Haarlem was het dro
ger. Daar zijn ze ook het eerste begonnen met
die waterleiding. Maar ik weet nog best, dat er
tusschen Zandvoort en Bentveld vijf groote
stukken weiland waren met paarden erop.
En goedkoop dat de grond was! 55 jaar ge
leden verkocht de gemeente den grond, waar nu
Hotel d'Orange op staat, voor tien cent per
vierkante meter. Snap je nu, waarom die hotels
en villa's zoo schots en scheef staan? Ieder
kocht het stukkie, dat hem het beste leek en
zette er een huis op. En dat wij hier nog eens
boulevards zouden krijgen, daar dacht natuur
lijk niemand aan.
Ja, we lagen hier wel afgezonderd van alles.
Maar wie beenen had om te loopen, die liep.
Je had heusch geen tram noodig om raar de
stad te komen. Jullie van tegenwoordig weet
niet meer wat wandelen is. En zoo af en toe
kom je dan een troepje tegen met rare jakkies
aan en fiedels om hun hals en dan maar hard
zingen. Zoomaar gewoon loopen, in je daag-
sche pak, dat schijnt niet meer te kunnen."
„En wanneer is toen de verbinding gekomen
met de stad?"
„Wel jong, die is er geweest, zoolang er men
schen waren met beenen om te loopen. Nu. de
tram is er pas 25 jaar. We hadden voor 60 jaar
LONDEN, 20 Sept. (Reuter). De internationa
le enquête-commissie naar de brandstichting
in den Rijksdag is tot de conclusie gekomen,
dat vier aangeklaagden onschuldig zijn.
Ten aanzien van beklaagde Van der Lubbe
kwam de commissie tot de conclusie dat hij
geen lid doch een tegenstander van de com
munistische partij was.
Geen enkel verband kon voorts worden vast
gesteld tusschen de communistische party en
den brand in den Rijksdag De beklaagden
Torgler, Dimitroff. Popoff en Tanneff moeten
beschouwd worden niet alleen als onschuldig
aan hetgeen hun ten laste gelegd wordt, doch
bovendien als noch direct noch indirect iets met
de brandstichting te maken hebbende-
Er bestaan volgens de commissie ernstige
redenen om te vermoeden dat de brand in den
Rijksdag gesticht is door of namens leidende
personen van de nat. soc. party. De verklarin
gen der getuigen hebben uitgewezen, dat Van
der Lubbe den brand niet alleen kan hebben
aangestoken, dat de brandstichting groote
voordeelen aan de nat soc partij heeft be
zorgd en dat het zeer waarschijniyk is dat de
brandstichters gebruik hebben gemaakt van de
ondergrondsche gang van net Rijksdaggebouw
naar de woning van Goering.
Bij het noodweer, dat zich Woensdagmiddag
boven Schagen en omgeving heeft ontlast, is
ook groote schade aangericht te Dirkshorn.
Een wolkbreuk, die geheel het dorp in duister
nis hulde, zette alles onder water. Tegeiyker-
tyd kwam een windhoos opzetten, die in kor
ten tijd groote schade teweeg bracht. Drie
pluimveehokken van het bekende bedrijf van
den heer C. Vader werden door den wind op
genomen en een eind verder neergeworpen.
Honderden jonge kippen werden gedood.
Overigens beperkte de groote schade zich in
hoofdzaak toch tot dit pluimveebedrijf.
Tijdens het hevig onweer, dat zich gister
middag boven Noord-Holland ontlastte, zijn in
de Bergermeer 4 koeien en 2 pinken van den
veehouder Jan de Graaf te Bergen en een ket
van G. Peperkamp te Alkmaar door den blik
sem getroffen en gedood. De cadavers werden
naar het slachthuis te Alkmaar vervoerd.
ook al een electrische tram, ik denk één van
de eerste van de wereld. Die liep van Kostver-
loren naar het station, maar rendeerde niet erg.
Later is hij ook weer verdwenen. Het spoor
kwam trouwens ook pas later. Het eerste was
er een bus, zoo'n hooge met een hekje erop en
drie paarden ervoor. Ik zeg „paarden". Maar
het waren meer wat ik noem „sikkies". Van
die magere knollen. En erg best werden ze niet
behandeld. Wat dét betreft, zijn de tijden wel
verbeterd. Die bus kwam haast nooit verder dan
onderaan de Kerkstraat, die was te steil voor
de beesten. Ranselde de koetsier nu erg hard,
dan haalden ze het wel eens tot halverwege.
Maar nooit tot boventoe.
Bij den Zuiderpaal kwam de zee zoo de dui
nen in. Dat was een gat in de zeereep van wel
vyftienhonderd meter wijd. De kielen voeren
er zóó in. Zij zijn het toen gaan ophoogen. Je
snapt, een laag richeltje van duinen was er nog
wel voor. En daar werd toen aan den zeekant
helm geplant en aan de landzij duindoorn en
„muurt". Wat er dan van zee af over de richel
heen woei aan zand, bleef in de duindoorn ste
ken. Daar werd dan het volgend jaar weer
doorn bovenop geplant en aan de zeezij was het
dan ook weer een stukkie hooger geworden. En
daar kwam dan weer helm op en zoo kwam het
gat dicht.
Sinds ik jongen was, zijn de duinen hier al
een 16 meter naar zee gegroeid. Allemaal land
er bü gewonnen. En bij IJmuiden is het nog
wel meer. Wel een 40 meter, door die pieren.
En Zandvoort vroeger? Nu, dat was een dorp
van zoowat negenhonderd inwoners. Dat weet
ik nog heel goed. De burgemeester was gewoon
één van ons, die het er als bijverdienste bij had.
Hij had alleen maar het boek van de huwelijken
en de geboortes bü te houden, en als je je zoon
ging aangeven, dan moest je dat 's avonds doen.
Want overdag had de burgemeester zijn werk
op het strand of in het duin, net zoo goed als
de anderen. Maar 't bracht nog zes gulden per
week op, dat baantje.
Wat we deden op Zandvoort? Nu, een deel zat
op zee. De vrouwen brachten de visch naar de
stad. Dan werkten er in het duin menschen en
aan het strand. En dan schoten er zoowat veer
tig over, die thuis zaten. Kinderen en oude vrou-
wen.
We hadden geen gas of zoo. Voor vier duit
groene olie in zoo'n koperen .snotneus." Die
zetten jullie tegenwoordig te pronk. Gas nam
heelemaal niet op. En door den oorlog werden
we toen allemaal gedwongen om electriciteit te
nemen. Er waren er toen genoeg, die van de
petroleum zoo op electriek kwamen. Gas ging
nooit erg, zei ik al. Ik weet niet waarom.
Maar nu moet ik eens naar nujn rhabarber
gaan kijken. In de duinen is die veel fyner dan
op de klei, dat wist je zeker ook niet.. Loopen
jullie nog even terug naar de stad? Ja? Dat
valt me werkelük mee.
Ga dan eens op een Zondag door de duinen
van IJmuiden naar hier loopen. En vertel me
dan maar eens, wat jullie alzoo zijn tegenge
komen. Daar vertel ik wel weer wat over IJmui
den.
Woensdagmiddag kwart voor drie uur sloeg
tijdens een geweldige regenbui en hevig onweder
dat zich boven Schagen ontlastte, de bliksem
in het bovenste gedeelte van de kapitale boe
renplaats van en bewoond door den heer C.
Gootjes te Tjallewal. De eigenaar en diens echt-
genoote waren naar Vijfhuizen in de Haarlem
mermeer. In een ommezien stond alles in lichte
laaie. De oudste 20-jarige dochter, geholpen
door toegesnelde buren, kon nog juist de twee
kleinste kinderen, die te slapen lagen, redden.
Slechts twee paar schoenen en een jas konden
in allerijl worden meegenomen.
Circa een half uur na het begin van den
brand arriveerde de motorspuit uit Schagen.
Niets kon meer gered worden. De boerenhofstede
brandde tot den grond toe uit.
De huisgenooten vonden dadelijk een liefde
rijk onderkomen bij de familie Limmen.
Naar wij vernamen, was de heer Gootjes ver
zekerd.
Voorjaar 1933 stal de rijwielhandelaar W. B.
een zestal rijwielen uit voortuinen in verschil
lende straten van Haarlem en Heemstede. De
fietsn werden uit elkaar gehaald en met andere
onderdeelen weer in elkaar gezet. Omdat ver
dachte waarschijnlijk nog meer van dergelijke
diefstallen op zijn geweten had, eischte de Of
ficier van Justitie te Haarlem twee jaar gevan
genisstraf.
De 29-jarige J. v. O. stond als heler van de
rqwielen terecht. Als secretaris van de com
munistische party en raadsverslaggever van
deze party weigerde hij natuurlijk den eed af
te leggen. Verdachte gaf B. de schuld en deze
verdachte. De Officier van Justitie eischte 6
maanden gevangenisstraf.
D De rechtbank deed hedenmorgen uit
spraak en veroordeelde B. tot 1 jaar en 3 maan
den en v. O. tot 2 maanden gevangenisstraf.
Voor de Haarlemsche Rechtbank stond 14 da
gen geleden terecht de koopman F. P. V. te
Haarlem, die zich twee naaimachines, twe«
eigende welke hij in huurkoop van verschuilen
de handelaren en maatschappijen had ontvan
gen. Daar verdachte reeds zeven maal veroor
deeld was eischte de Dfficier van Justitie 10
maanden gevangenisstraf, waarvan de recht
bank hedenmorgen 1 jaar maakte.
Mej. M. stond vervolgens terecht wegens het
verkoopen van een in huurkoop ontvangen naai
machine, ook haar familielid, de 25-jarige W.
S. liet zich bedreigen door het huurkoopsysteem
en verkocht een radiotoestel voor 148.50, voor
dat de afbetaling voleind was.
Tegen ieder eischte de Officier van Justitie
drie maanden gevangenisstraf. De rechtbank
veroordeelde verdachte hedenmorgen tot 3
maanden gevangenisstraf, proeftijd 3 jaar.
Ook een 24-jarige kellner uit Haarlemmer
meer kocht drie fietsen ter waarde van 260.
in huurkoop. Hij verkocht ze onmiddeliyk voor
ƒ85.en betaalde geen termijnen meer. Voor
deze verduistering hoorde hij 8 maanden gevan
genisstraf (4 maanden voorwaardeiyk) tegen
zich eische".
De rechtbank veroordeelde hem hedenmorgen
tot 3 maanden onvoorwaardelijke gevangenis
straf, met aftrek van preventief en 5 maanden
voorwaardelijk met een proeftyd van 3 jaar.
Bij beschikking van den Minister van Econo
mische Zaken zijn, met ingang van 1 October
1933, aan de Rijkstuinbouwschool te Lisse we
derom benoemd tot leeraar A. J. Borggreve. te
Haarlem, en D. de Vries, te Amsterdam, en tot
leerares mevrouw A. J. L. Boogaard, te Benne-
broek.
