De brand van den Rijksdag Erkenning der Sovjet-Unie door Amerika? 1 St. Willibrordus Vreemd geld - Credietbrieven - Assurantiën Het nieuws van heden RADIO RECORD „NOG STEEDS EEN RAADSEL" De scheepsramp in Japan LITWINOF GAAT NAAR WASHINGTON HONGKONG VERSTERKT DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS ZATERDAG 21 OCTOBER 1933 ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18510 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: Voor Haarlem en Agentschappen p. weelc 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 N.V. Ned. Verzek. -Maatschappij Utrecht, Catharijnesingel 48 Hoofdinspectie Amsterdam Adm. de Ruijterw.242. Tel. 82797 Kapitaal- en Volksverzekering De burger die den brand het eerst meldde, blijft onvindbaar Van der Lubbe heft het hoofd op Kleed partij bij de Senaatstafel DE ONDERAARDSCHE GANG De ingang van den tunnel in het Rijks dag gebouw, waarover Woensdag voor het Hooggerechtshof zooveel te doen is geweest Dimitrova moet zwijgen Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiii^ 54 COMMUNISTEN STAAN TERECHT Nog vele vermisten Een opstand in Mexico? 10.000 man ongeregelde troepen zouden zijn samengetrokken De socialistische zege in Noorwegen Zij eischen de regeeringsmacht De volksstemming in Duitschland Goebbels opent de campagne Te Berlijn staan op het oogenblik 54 communisten terecht, beschuldigd van moord op een S.A.-leider. Gezicht in de rechtszaal, met links de beklaagden Het eerste contact kwam tot stand op de Londensche conferentie Kalinin bezorgd voor den vrede Uit Rusland bevrijd Blijde terugkomst van elf geestelijken in Littauen Werkloozen verschaffen zich aardappelen Japansch protest te Berlijn Tegen molestatie van Japanners in Duitschland DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN ONTVANGLAMPEN VANAF F 2.50 N.V. Gloeilampenfabriek „Radium" H. J. v. d. MEER, Schagchelstraat 7 Engeland breidt de marine- en luchtstrijdkrachten uit Wapenstilstandsdag in Amerika In de bergen omge komen NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT BERLIJN, 20 Oct. Nadat Graaf Helldorf in het Rijksdagproces beslist ontkend heeft, in welk opzicht dan ook bij den brand betrokken te zijn geweest, verzoekt dr. Sack den beklaag de Van der Lubbe met den graaf te confron- teeren. Onder doodsche stilte wordt Van der Lubbe voor de tafel van den Senaat ge leid. Hij houdt het hoofd nog steeds ge bogen, doch glimlacht als hij voor de tafel staat. Graaf Helldorf staat vlak bij Van der Lubbe. Zoowel zijn verdediger Dr. Seuffert, als de president trachten Van der Lubbe ertoe te bewegen het hoofd op te heffen, doch het helpt weinig. Met luide stem roept graaf Helldorf dan op comman do-toon: „Vent, steek toch je kop eens in de hoog te. Vooruit!" Van der Lubbe heft tot vreugde van de zaal het gezicht op en kijkt graaf Helldorf aan. President tot van der Lubbe: „Kent u de zen heer?" Van der Lubbe (tamelijk luid)„Neen." Volgende getuige is prof. van Amim, die verklaart in den avond van 27 Februari in ge zelschap van graaf Helldorf te zijn geweest. Zijn verklaringen stemmen volkomen met die Van graaf Helldorf overeen Vervolgens wordt de kapitein b. d- Schulz gehoord. Hij verklaart o.a.: ,,Ik was op dat oogenblik niet eens in Berlijn, doch in mijn woning te Solln bij München. Te Tutzing was ik onder medische behande ling. Op 27 Februari was ik te 13.40 uur aan het hoofdstation te München om 'n verpleeg ster, die bij ons in dienst zou komen, af te halen, 's Middags ben ik waarschijnlijk naar den dokter in Tutzing geweest en 's avonds was ik weer terug. Ook den volgenden dag was ik in Tutzing. Ook de vorige dagen ben ik in München geweest en den dag tevoren was ik thuis, omdat ik een gast uit Wurtemberg had." Voorzitter: U kunt dus toen niet in Berlijn geweest zijn? Getuige: Ik was ook vóór dien tijd niet in Berlijn. Op de vragen van dr- Sack of luite nant Schulz in Februari onderhandelingen met Graaf Helldorf, Heines of minister-president Goering gevoerd heeft, antwoordt getuige zeer nadrukkelijk ontkennend. Hij heeft de drie heeren in December voor de laatste maal gezien. Hierna wordt gepauzeerd. De namiaaagzicting begint met getuigenver- hooren, die licht moeten brengen in de kwestie of Popof de man is geweest, die door ingenieur Bogun gezien is toen hij snel uit portaal II van het Rijksdaggebouw wegliep. De getuige mevr. Sobecki, bij wie Popof van November 1932 tot Maart 1933 onder een val- schen naam gewoond heeft, weet dat tot de kleeding van Popof een donkere jas en twee costuums behoord hebben. Popof, die de don kere jas draagt, zijn verdediger en de tolk ver schijnen dan voor de getuigentafel. De getuige herkent de kleeding, die Popof draagt en ook het tweede costuum, dat haar wordt voorge legd. Popof zou op den dag van den brand het donkere pak hebben gedragen. Het komt tot een geregelde kleedpartij voor de Senaats tafel, waarbij de broek van het eene costuum ter vergelijking bij het andere costuum en de jas gehouden wordt. Dimitrof vraagt vervolgens aan den getuige Bogun of hij betrekkingen onderhield met de beambten van de Rijksdagadministratie. Ge tuige ontkent. Ook had hij geen relaties bij de S.A. of S.S. De vraag van Dimitrof of hij relaties had bij de Stahlhelm wordt door den voorzitter als niet ter zake dienende afgewezen, waarop Dimitrof antwoordt, dat het voor den getuige Bogun misschien toch wel karakteristiek was. Bogun is een romanschrijver en geen ingenieur (vroo- lijkheid). Voor deze opmerking krijgt Dimitrof een ern stige waarschuwing van den president te in- casseeren. Vervolgens wordt nogmaals getuige Thalër gehoord. De voorzitter vraagt of het toch niet moge lijk is, dat hij, verlangend om te vertellen, wat hij gezien had, naar portaal II is gerend en misschien aan de deur heeft gerammeld. Getuige acht dit buitengesloten. Beklaagde Torgler: Bij de behandeling van het proces is tot nu toe gebleken dat Thaler niet de persoon is geweest, die het eerst naar de wacht van de Brandenburger Tor is geloopen om mede te deelen dat er in het Rijksdagge bouw brand was uitgebroken. Dimitrof: De Rijksdagbrand is nog steeds een raadsel. De eerste melding van den brand is noch door een Rijksdagbeambte, noch door een politie-beambte gedaan, maar door een onbekenden burger, die niet te vinden is. De president tot Lateit: Had u by de brand melding den indruk, dat de burger uit eigen beweging kwam? Getuige: Ik had den indruk, dat de man uit eigen beweging kwam. Dimitrof: Deze verdwenen burger is mis schien de tweede man bij portaal II (schreeu wend). Deze onbekende burger is een noodza kelijke schakel. De voorzitter verklaart, dat er beweerd is. dat de vroegere hoofdambtenaar van de brand weer, Ahrens, kan getuigen, dat de uitlatingen van Gempf: Minister Goering zou het blusch- werk belemmerd hebben inderdaad door Gempf zijn gedaan. Getuige Ahrens zegt, dat dit absoluut niet waar is. Ook wendt hij zich tot hen, die be weren, dat hij getuige de beweerde uitlatingen van Gempf naar het buitenland heeft doorge geven. Het bericht over Gempf in de „Saar- brücker Zeitung" van 25 April kan al reeds daarom niet van hem zijn omdat hij toen reeds vijf weken in een concentratiekamp was. „Ik vind het infaam, dat lieden die naar het bui tenland zijn gevlucht en mijn vrienden willen zijn zulke dingen vertellen van iemand, die niet aan de haal is gegaan. Ik betreur het ten zeerste, dat in het buitenland een brochure wordt uitgegeven, waarin een mensch belasterd wordt, die 18 jaar lang zijn plicht voor de ge meenschep heeft vervuld. De beweringen, die uit Parijs stammen, ver klaar ik voor brutale leugens. Ik heb nooit be richten naar het buitenland gezonden, in het laatste jaar niets met een courant te doen ge had en nooit aan een journalist iets opgedra gen, om in mijn naam te doen. Dat kan ik be zweren." De verdediger dr. Teichert: Zou misschien uw zoon een dergelijke uitlating hebben kunnen doen, want hij wordt in Parijs ook als kroon getuige genoemd. Getuige: Mijn zoon heeft zich nooit met zoo iets bezig gehouden. Dr. Teichert: Dan stel ik weer vast, dat ook hier de beweringen uit Parijs geheel uit de lucht zijn gegrepen. Voor alles moet ook worden vastgesteld, dat u niets gehoord heeft van hetgeen Gempf zou hebben gezegd. Op 'n vraag van den procureur- generaal verklaart getuige nog, dat hij geen S.A.-afdeelingen bij den Rijksdag gezien heeft, slechts nu en dan een S.A.-man, die \n de auto's der minister zaten enz. Als volgende getuige wordt dan de rechercheur Raben verhoord, die van der Lubbe heeft ver hoord. Van der Lubbe heeft gewillig antwoord gege ven. Uit zijn heele houding heeft hij verder den indruk gekregen dat hij over een goed geheugen en over een buitengewoon goed oriënteerings- vermogen beschikt. BERLIJN, 20 Oct. Gedurende het verdere ver loop van het Rijksdagbrandproces, vertelde Kriminal-assistent Raden, dat v. d. Lubbe tij dens het vooronderzoek in zijn tegenwoordig heid den brandweg nog eens had afgelegd. Van der Lubbe was alleen van de eene plaats naar de andere geloopen en had overal aangegeven, waar de brand was gesticht. De heele tocht heeft vijftien minuten geduurd. Getuige gelooft echter niet, dat verdachte, toen hij zijn daad pleegde, ook zoo snel geloopen heeft, want voor het stichten van den brand moet hij meer tijd noodig gehad hebben. Geheimrat Galle, directeur van den Rijks dag, bevestigt op een vraag van den president, dat menschen die in gezelschap van een afge vaardigde den Rijksdag binnenkwamen, gevulde tasschen konden meebrengen zonder gecontro leerd te worden. Ook de bodes konden groote pakketten naar het communistische fractiebu reau brengen, zonder gecontroleerd te worden. President: Bestond er in de presidentswo- ning een permanente S.A.- of S.S.-wacht? Getuige: Neen, daar is geen sprake van. Dat had ik moeten opmerken. Geheimrat Galle vertelt verder, dat hij den morgen na den brand boven de communisti sche fractiekamer een ladder heeft aangetrof fen. Overigens zegt hij op een desbetreffende vraag van dr. Sack, met Torgler altijd de aan genaamste relaties te hebben gehad. Aan getuige Sobecki (de hospes van Popof) worden eenige vragen gesteld over een bios coopkaartje van Popof. Getuige zegt, dat hij den dag na den Rijksdagbrand bij het opruimen van Popof's ontbijttafel een gebruikt bioscoop kaartje heeft gevonden. President: Wist u, of het kaartje den vori- gen dag gebruikt is? Getuige: Dat heb ik aangenomen. Den da tum kan ik niet opgeven, maar men houdt een gebruikt bioscoopkaartje toch niet verscheiden dagen in zijn zak (beweging bij het publiek). President: Dat kan heel goed voorkomen. Getuige geeft ten slotte toe, dat hij het kaartje ook wel twee dagen na den brand gevonden kan hebben. Toen de eerste foto van v. d. Lub be in de kranten verscheen, heeft hij er met Popof over gesproken en hem gevraagd, wat hij er van dacht. Popof deed moeite een goede ka rakteristiek te vinden voor den man en zei toen ongeveer, dat het gezicht van den man z. i. niet goed was en dat hij hem niet vertrouwde. Getuige verklaart ten slotte, niet geweten te hebben, dat Popof tot de communistische partij behoorde. De zitting wordt daarna tot Zaterdag ver daagd. KOPENHAGEN, 20 Oct. De zuster van Dimi trof, die hier is aangekomen om de zaak van haar broer te bepleiten, heeft geen vergunning gekregen om hedenavond in een openbare ver gadering het woord te voeren. Verwachting: Matige, later afnemende, Oostelijke tot Noord-Oostelijken wind, ne- veiig tot zwaar bewolkt, weinig of geen s j= regen, aanvankelijk iets zachter. M Verdere vooruitzichten: Weinig veran- dering. H Nachtvorstverwachting: Geen nacht- vorst. Zon op 6.36 - onder 4.52 - Licht op 5.22 p 25 October E. K. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiis KOBE, 20 Oct. (Reuter). Officieel wordt me degedeeld dat de in brand geraakte „Yashima Maru" een bemanning van 58 koppen had, ter wijl er zich 59 passagiers aan boord bevonden. Een-en-vijftig personen zijn gered. De overlevenden doen hartverscheurende ver halen over het tragische einde der slachtoffers, die met de golven worstelden en bij het zinken van het schip voor het meerendeel naar de diepte werden meegesleurd. Dat de brand op de „Yashima Maru" zulk een omvang heeft aangenomen, is te wijten aan den typhoon, die tijdens den brand woedde. Bovendien had de storm een groot aantal sloe pen vernield. V. D. meldt dat het lijk van een Engelschman is opgepikt. Nader wordt gemeld, dat het schip gezonken is. Brand was echter niet uitgebroken. Nog 59 personen worden vermist. Tot de verdronkenen behooren twee echtgenooten van Engelsche marine-officieren. MEXICO, 20 Oct. (V.D.) Volgens nog niet bevestigde berichten, zouden zich bij San Luis Potosie 10.000 gewapende ongeregelde troepen hebben verzameld onder bevel van generaal Cedillo. De Mexicaansche regeering zou na ontvangst van de desbetreffende mededeeling drie regi menten infanterie naar Vera Cruz en verder troepen naar San Luis Potosi hebben gediri geerd. De omstreken van Mexico City worden door militairen bewaakt. Geruchten betreffende een opstand worden evenwel van regeeringswege gedementeerd. OSLO, 20 Oct. (Reuter) Het Uitvoerend Co mité van de Sociaal-Democratische Partij heeft de regeering een besluit doen toekomen, waarin het aftreden van de regeering wordt gevraagd. Het Noorsche volk verwacht, dat de Liberale regeering thans aftreedt en de leiding van de staatszaken overdraagt aan een arbeiders- regeering, opdat deze onmiddellijk een nooa- programma kan uitvoeren. De Noorsche minis ter-president verklaarde ten aanzien van dit besluit: Het is iets nieuws, dat een minderheid van de kiezers een wisseling van de regeering vordert, zonder dat het parlement gelegenheid heeft gehad zijn houding ten aanzien van de regeering te bepalen. BERLIJN, 20 Oct. (W. B.) Vrijdagavond werd in het Berlijnsche „Sportpalast" de campagne om Duitschlands gelijkgerechtigdheid met een massa-vergadering geopend. Propaganda-minis ter Dr. Goebbels, stormachtig begroet, hield een rede, getiteld: „Duitschlands strijd voor vrede en gelijkgerechtigdheid". In verschillende groote zalen werden parallelvergaderingen ge houden. Het „Sportpalast" was feestelijk ver sierd, Langs de balustraden waren allerlei op schriften aangebracht, als: „Wij willen geen volk van minder recht zijn." „De vertegenwoordigers van het verval kun nen niet de vaandeldragers der toekomst zijn." „Arbeid en brood in eere en vrede." Enzoo- voorts. Alle vergaderingen waren uren tevoren reeds overvol. BERLIJN, 20 October. (V.D.) Ten einde eventueelen twijfel over den aard der volks stemming van 12 November 1933 van te voren uit te sluiten, heeft de Rijksregeering besloten, dat haar proclamatie aan het Duitsche Volk van 14 October 1933 in haar volledigen tekst op het stembiljet zal worden geplaatst. WASHINGTON, 20 Oct. Presi dent Roosevelt heeft de Sovjet-re geering uitgenoodigd een vertegen woordiger naar Washington te stu ren, om besprekingen in te leiden over een erkenning van Sovjet-Rus land door de Vereenigde Staten en een hervatting der diplomatieke be trekkingen. De Sovjet-regeering heeft hierop geantwoord, dat zij Litwinof zal stu ren. (United Press) WASHINGTON, 20 Oct. President Roosevelt heeft heden persoonlijk aan persvertegenwoor digers de correspondentie voorgelezen, welke hij heeft gevoerd met het Russische staats hoofd Kalinin, om tot een herstel der diplo matieke betrekkingen tusschen beide landen te komen. Vermoedelijk zal Litwinof, die voornemens ts de volgende week naar Washington te vertrek ken, zijn verblijf in Amerika ten deele als gast op het Witte Huis doorbrengen. Naar verluidt is Roosevelt van plan schat kistbons beschikbaar te stellen, om den ver koop mogelijk te maken van overvloedig in Amerika voorradige producten, zooals katoen. Voorwaarde voor het succes der besprekingen is de eisch, dat Litwinof bevredigende verzeke ringen zal geven van politieken aard. (United Press) WASHINGTON, 20 Oct. (Reuter.) Aan de tusschen Roosevelt en Kalinin gevoerde correspondentie is het volgende ontleend: In een mededeeling d.d. 10 October ver klaarde Roosevelt in hoofdzaak, het te betreu ren dat twee groote naties, die ruim een eeuw in vriendschap hebben geleefd, thans verstoken zijn van rechtstreeksche betrekkingen. De hier uit voortspruitende ernstige moeilijkheden kunnen aldus Roosevelt mijns inziens alleen door een openhartige en vriendschappe lijke bespreking worden weggenomen. Wanneer gij eveneens van deze meening zijt, dan zou ik gelukkig zijn alle door u aan te wijzen ver tegenwoordigers te ontvangen, om alle kwesties tusschen onze landen te bespreken. Een der gelijke bespreking verbindt natuurlijk geen der partijen betreffende de toekomstige richting harer handelingen. In zijn antwoord stemt Kalinin met Roose velt in, er op wijzend dat het ontbreken van RIME diplomatieke betrekkingen ook een ongunstigen invloed heeft op den algemeenen wereldtoe stand door het gistingselement te versterken waardoor het werk van de bevestiging van den universeelen vrede wordt verstoord en de krachten aanmoediging krijgen, die er naar streven den vrede te verbreken. Daarom zal Litwinof op een nader overeen te komen datum in Washington aankomen, om met hem be sprekingen te voeren. Nader meldt V. D.: De eerste toenadering tusschen Amerika en de Sovjet-Unie is tot stand gekomen tijdens de economische wereldconferentie te Londen. In politieke kringen te Moskou is men van meening, dat het herstellen der Russische be trekkingen met Amerika het grootste succes is van de Russische diplomatie, hetgeen in het bijzonder aandacht verdient in verband met den gespannen toestand in het Verre Oosten. Met Litwinof zullen de commissaris van buitenlandschen handel, Rosenholz, en waar schijnlijk leidende figuren van handels- en De- drijfsleven in de Sovjet-Unie naar Washington gaan. Onder deze personen zouden zich bevin den de chef van de Amtorg, Bogdanow, en de niet-officieele vertegenwoordiger van den com missaris van buitenlandsche zaken in Amerika. Skwirski, die ook de voorwerkzaamheden voor het herstel der betrekkingen tusschen de beide volkeren geleid heeft. KOWNO, 20 Oct. (W. B.) Elf Littausche Ka tholieke geestelijken, onder wie een bisschop, die sedert jaren in Sovjet-Rusland gevangen werden gehouden, zijn gisteren uitgewisseld te gen 24 Sovjet-Russische communisten, die in Littauen tot gevangenisstraffen waren veroor deeld. De reis der bevrijde geestelijken van de Rus sische grens tot Kowno was een triomftocht gelijk. KATTOWITZ20 Oct. (V. D.) In het district Rybnik oestormden duizend vrouwen en kin deren van werkloozen uit de omgeving net domein Panio, drongen de binnenplaats van het hoofdgebouw binnen en vulden meege brachte zakken en wagens met aardappelen, die daar opgeslagen lagen. De beambten van het domein stonden machteloos tegenover de menigte en de politie, die weldra ter assistentie verscheen, stuitte op hevigen tegenstand, doch slaagde er tenslotte in de menigte te ver spreiden. De Poolsche pers wijdt veel aandacht aan het geval en bepleit een betere steunverleening aan de werkloozen in den komenden winter. TOKIO, 20 Oct. (V. D.) Onder het Japansch publiek heerscht groote verontwaardiging naar aanleiding van persberichten uit Berlijn, dar Japansche vrouwen en kinderen, die in Duitsch land woonachtig zijn, door Nazi's zijn gemo lesteerd. De Japansche ambassadeur Nagai heeft te Berlijn op eigen initiatief een bezoek gebracht aan het Rijksministerie van Buitenlandsche Zaken, waar hij de aandacht vestigde op de redevoeringen van nat.-soc. leiders en op ver schillende wettelijke maatregelen, die nood zakelijk moesten leiden tot discrimineerende handelingen tegen Joden en kleurlingen en tot verbod van omgang tusschen personen van verschillend ras. Nagai wees ook op de jongste incidenten, waarbij voornamelijk Japansche kinderen werden gemolesteerd. VOORLOOPIG TERSLAG DER TWEEDE KAMER OVER HOOFDSTUK I DER RUKS- BEGROOTING 1934. Japansch protest te Berlijn tegen molestatie van Japanners. Blijde terugkeer van 11 Litansche geestelijken uit Sovjet-Rusland. De scheepsramp in Japan: 59 vermisten. Voortzetting Rijksdagproces te Berlijn. Vechtpartij tusschen croupiers en bezoekers in speelgelegenheid te Schiebroek. Tragisch auto-ongeval te Utrecht; r-ilitair ver pletterd. Het oordeel van Rector Vissers over den be weerden overgang van de Zuidelijke K.N.VJB. eerste klassers naar den I.V.C.B. „FAMEZO"-RIJWIEL met electr. lamp 37.50. 3 jaar garantie en SCHOTERWEG, hoek GEN. CRONJéSTRAAT HONGKONG, 20 Oct. (VX>.) De Engelsche militaire autoriteiten hebben maatregelen ge troffen ter versterking van de verdedigings werken van Hongkong. De marine- en lucht strijdkrachten worden uitgebreid en versterkt. De Engelsche luchtmaarschalk, Sir. John Higgins, is te Hongkong aangekomen, om een luchtvaartschool te openen. Het personeel en de uitrusting voor een groote batterij lucht- doelartillerie zullen uit Engeland worden ge zonden. Voorts ligt de vorming van een vrij willigerscorps voor de marine in het voor nemen. Het vliegtuig-moederschip Eagle is *e Hongkong binnengeloopen. WASHINGTON, 20 Oct. (Reuter.) Roosevelt heeft, zooals gebruikelijk is, een proclamatie gepubliceerd ter gelegenheid van Wapenstil standsdag. Hij herinnert er aan, dat op dezen dag herdacht zal worden het oogenblik, waar op de meest bloedige en meest vernielende oorlog in óe geschiedenis eindigde. Men dient daarom te vlaggen uit dankbaarheid voor den vrede, met den wensch naar voortduring der vriendschap met alle volken. BOZEN, 20 Oct. (Reuter) Drie 20-jarige jon gelieden zijn bij een uitstapje in de bergen in een sneeuwstorm geraakt en doodgevroren. Bovendien heeft men in een berghut de lijken gevonden van 3 leden eener patrouille uit Meran. Stand op Zaterdag 1 uur am.: 755 Vorige stand: 753

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1933 | | pagina 1