m H Rijksdaggebouw niet aangestoken? Kabinet-Daladier afgetreden Het nieuws van heden Roosevelts goud- politiek ZELFONTBRANDING MOGELIJK GEACHT DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DINSDAG 24 OCTOBER 1933 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 'f S De deskundige Schatz gelooft niet dat v. d. Lubbe den Rijksdag in brand heeft gestoken Een geheimzinnige vloeistof Lindbergh te Galway Op zoek naar een geschikte luchthaven Het Weer||i,|lli,|||||i||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuii^ inmum Sovjetprotest in Polen Tegen den aanslag op het Lembergsch consulaat Japans ambassadeur te Washington Wordt hij vervangen? De sterrenwacht van het Vaticaan Te Castel Gandolfo Wirth geschiedschrijver ITALIAANSCUE POLITIE BESTAAT ZEVEN JAAR Ter gelegenheid van den zevenden verjaardag der oprichting van de Italiaansche politie hield de Duce een groote parade. Hierboven Mussolini voor het front der pantserauto's bü de politie in gebruik. TRAFALGARDAG TE LONDEN Motie van vertrouwen in de regee ring met 240 tegen 300 stem men verworpen Sarraut formateur? Daladier Waar het om ging Auto-betoogingen Onzekere toestand in Siam Koning Prajadhipok naar het Zuiden vertrokken De „Graf Zeppelin" op weg naar Chicago DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Hij wil den dollar aan de controle der Europeesche speculanten onttrekken Wereld-goudprijs ver hoogd? Litwinof's reis naar Amerika Goudembargo naar de V.S. opgeheven NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18512 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroeperszie de rubriek BERLIJN, 23 Oct. In de namiddagzitting wordt allereerst de huisinspecteur Scranowit/, nogmaals over zijn rondgangen op den dag van den brand gehoord. Hij is het laatst 'usschen 11 en 12 uur door het gebouw gegaan. In de stenografenkamer heeft hij niets bijzonders op gemerkt. Op een desbetreffende vraag verklaart hi), dat zich nabij deze kamer ook een z.g. zeep- kamer bevindt, waarin ook spiritus voor het rei nigen van vensters en een vloeisof voor het verdunnen van poetswas. De sleutel van deze kamer bevindt zich echter steeds achter slot. Op een vraag van Torgler, verklaart getuige, dat bij de doorzoeking van de den communis ten ter beschikking staande vertrekken op 14 Februari geen vaten, benzineflesschen enz. wa ren gevonden. Wanneer v. d. Lubbe ondervraagd wordt, zwijgt hij, waarna hij naar zijn plaats wordt teruggeleid. Toch wordt hem op wensch van Dimitrof nog de vraag gesteld, of hij den brand- weg heeft afgelegd op de aangegeven wijze. Ja, fluistert beklaagde. Op de vraag, of hij de zittingszaal met het brandende doek had aangestoken, antwoordt y. d. Lubbe: Dat kan ik niet zeggen. Vervolgens wordt branddirecteur ar. Wagner gehoord. Wij hebben geprobeerd zoo ver klaart hij de tamelijk oude massieve eiken houten stoelen met een vuurmaker in brand te steken. In 18 minuten was het niet gelukt de stoelen in brand te steken. Ook toen wij onder deze stoelen 1 pond filmrollen in brand staken, gelukte het niet, den stoel zoo in brand te ste ken, dat hij uit eigen kracht verder had kunnen branden. Ook bij de nieuwere stoelen konden wij met vuurmakers niet bereiken, dat de stoe len vanzelf verder brandden. Alleen de andere bekleeding met kunstleer kan verder gloeien en tenslotte na tamelijk langen tijd een vlammen- vuur veroorzaken. Het houtmateriaal van de zittingszaal moet volgens den deskundige tot, het moeilijk brand bare hout worden gerekend. Een te hooge druk door brand kan in de ongeveer 11.000 M3. ruime zaal niet onstaan, wèl door gasvorming of ex- ploisie. Dr. Wagner concludeert, dat het vuur den door de getuigen geschilderden om vang zonder wijziging der gewone si tuatie niet had kunnen aannemen. Voor deze situatie-wijziging is noodig ofwel een tamelijk lange tijd ofwel een mede werking van verscheidene personen, waarschijnlijk echter beide. Dr. Wagner acht het niet waarschijnlijk, dat licht brandbare stoffen als celluloid of benzine in een grootere hoeveelheid gebruikt zijn, daar het beeld van den brand dan anders had moe ten zijn. Bovendien zou een uitgieten van groo tere hoeveelheden benzine of benzol de zaal in korten tijd met een explosief mengsei hebben gevuld. Een aansteken zou dan levensgevaarlijk zijn geweest. Er moeten dus stoffen zijn ge bruikt, die anders werkten; welke weet dr. Wagner niet te zeggen. Dr. Schatz-Halle, een bij het gerecht aange- stelden chemicus, heeft positief kunnen vaststel len, dat de zittingszaal is aangestoken door middel van een vloeistof, die van zelf aangaat. Hij zal den aard van deze vloeistof nog nader bespreken. Hij vraagt het gerecht met het oog op de veiligheid van den staat deze nadere ge gevens met gesloten deuren aan te hooren. Voor korten tijd slechts. De voorzitter: Ik stel voor dan maar alleen Van vloeistof te praten. De deskundige gaat daarmede accoord, BERLIJN, 23 Oct. In het verdere verloop der middagzitting geeft de deskundige dr. Schatz een uitvoerige beschrijving van zijn waarne mingen en legt er den nadruk op, dat de ster ke nevelvorming, welke bü den brand werd gezien, bijzonder kenmerkend is voor het ge bruik der door hem bedoelde vloeistof. Vier of vijf liter dezer vloeistof zouden voldoende zijn geweest om het sterke brand-effect te berei ken. Hij is er van overtuigd, dat men bij de brandstichting in de groote zaal vuurmakers heeft gedrenkt in de zelfontbrandbare vloei stof; deze vuurmakers zijn gelegd op een met petroleum of benzine gedrenkt voorwerp, b.v. afgerukte gordijnen. Op deze wijze zou in een periode van 20 minuten tot IK uur zelfontbranding kunnen intreden, zonder dat een mensch een hand uitsteekt. Dat de zaak zich zoo heeft toegedragen, kan ook blijken uit het feit, dat het vuur zich van een hoogere plaats naar een lagere heeft voortgeplant. De brandplaatsen in de gangen etc. zijn van geheel anderen aard. De voorbereiding van den brand in ce groote zaal kan z.i. niet door één persoon in den, door v. d. Lubbe aangegeven tijd, worden bewerkstelligd. Naar zijn overtui ging moest een persoon in de groote zaal min stens 2025 minuten tijd gehad hebben, mits het brandmateriaal gereed stond. Op vragen van den president verklaart de deskundige, dat de door hem genoemde vloei stof betrekkelijk gemakkelijk is te verkrijgen. De „Oberreichsanwalt" vraagt, of de ge heimzinnige vloeistof in zeer korten tijd in actentasscnen e.d. den Rijksdag binnenge bracht is kunnen worden. Dr. Schatz antwoordt, dat men het beoog de resultaat al had kunnen bereiken door de ln den Rijksdag aanwezige handdoeken met de vloeistof ie begieten of de stukgesneden gor dijnen. De vloeistof, die hij bedoelt heeft een Ook bij het onderzoek door het Gerechtshof in den Rijksdag langs den weg, dien v. d. Lubbe is gegaan, bleef de beklaagde in zijn apatische houding volharden. geur, die op carbol lijkt en die men niet ge makkelijk kwijt raakt. De deskundige legt er nog eens den nadruk op, dat hij de mededeelingen van v. d. Lubbe over de brandstichting volkomen onmogelijk acht. Bij zijn tocht heeft hij waarschijnlijk in het geheel geen brand in den zin gehad, doch toevallig de ontbrandingsmiddelen verloren. Antwoordend op en opmerking van dr. Sack zegt dr. Schatz, dat hij uit het gedrag van v. a. Lubbe heeft opgemaakt, dat hem bepaalde din gen waren ingeprent, want zijn gedrag op het balkon was niet normaal. Van der Lubbe moet, toen hij binnen ging, al geweten hebben, dat zich reeds andere gebeurtenissen in de zalen afspeelden en hij door zijn eigenaardige hou ding slechts de schuld op zich had te laden De Oberreichsanwalt: Verdachte Torgler is tot een oepaald tijdstip, minstens tot 8.20. waarschijnlijk echter tot 8.40, in den Rijks dag geweest. Kan Torgler als dader in aan merking komen, gezien uw opvatting van de voorbereiding? De dessundige antwoordt, dat die mogelijk heid, wat den tijd betreft, bestaat. Er ontwikkelt zich dan een discussieover de vraag of men het bij portaal II en V in den letterlijken zin heeft kunnen ruiken, als iemand, Torgler b.v. de bedoelde vloeistof oy zich zou hebben gehad. De deskundige laat hier mogelijkheden open. Als er geen vloeistor op zijn handen of kleeding is geweest behoefde de geur niet op hem over te gaan. Dr. Seuffert: Als v. d. Lubbe deze lappen heeft gevonden, moet hij toen hij gearresteerd werd, toch de lücht daarvan bij zich hebben gehad. Deskundige Schatz: Ja, daarom ben ik van meening, dat v. d. Lubbe daar niets te zoeken had en in de groote zaal niet is geweest. Ar beiders in de chemische industrie, studenten op laboratoria, in apotheken etc. zouden de geur der vloeistof kennen; over de kennis der verdachten is den deskundige niets bekend. De vloeistof veroorzaakt een prikkeling in de neus. DUBLIN, 24 Oct. (V.D.) Lindbergh en zijn vrouw zijn met hun watervliegtuig gistermid dag uit Engeland te Galway in Ierland aange komen. Lindbergh verklaarde dat hij in de om geving van Galway wilde kijken naar de mo gelijkheid tot aanleg van een geschikte lucht haven voor het Trans-Atlantisch verkeer. Hij kon nog niet mededeelen of hij en zijn vrouw per vliegtuig naar de Vereenigde Staten zou den terugkeeren. H Verwachting: Zwakke tot matigen, Oostelijke tot Noord-Oostelijken I wind, nevelig tot zwaar bewolkt, kans op regen, vooral in het Zuiden iets kouder. §j Hoogste stand: 775.0 te Isafjord. =5 Laagste stand: 750.7 te Ingö, Zon op 6.42, onder 4.46 Licht Sjj op 5.16. 25 October Eerste Kwartier. MOSKOU, 24 Oct. (Reuter.) De Sovjet gezant in Polen heeft een nota overhandigd aan den Poolschen minister van buitenland- sche zaken inzake den aanslag op het sovjet consulaat in Lemberg op 21 October j.l., ten gevolge waarvan een consulaire ambtenaar werd gedood en een gewond. In de nota wordt er de nadruk op gelegd, dat deze aanslag in verband staat met de laster lijke anti-sovjet-campagne in sommige Pool- sche districten, doch vooral in Lemberg, welke door eenige Poolsche autoriteiten wordt aan gemoedigd. Daarom wordt met nadruk tegen dezen aanslag geprotesteerd. De Sovjet-regee ring verwacht, dat er onverwijld een onderzoek zal worden ingesteld naar de personen, die direct of indirect bij dezen aanslag betrokken zijn, dat 'le schuldigen gestraft zullen worden, en dat maatregelen zullen worden getroffen om dergelijke gebeurtenissen in het vervolg te voorkomen. TOKIO, 24 Oct. (V. D.) De Japansche regee ring heeft haar ambasadeur te Washington, Debuchi, telegrafisch -opdracht gegeven naar Tokio terug te keeren. Aan deze officieele mededeeling wordt toe gevoegd, dat Debuchi reeds geruimen tijd gele den heeft verzocht met verlof naar Japan te mogen komen om persoonlijk van gedachten te kunnen wiselen met het Ministerie van Buiten- landsche Zaken. Het wordt zeer onwaarschijnlijk geacht, dat Debuchi naar Washington zal terugkeeren. Al gemeen gelooft men, dat hij door een ander diplomaat zal worden vervangen. Men noemt als zoodanig ook den gezant in Nederland, Saito. Sommige bladen geven eveneens een zeer goede kans aan een der bekende Japansche zakenlieden Kojiro Matsoekata en Yosoeke Matsoeoka. ROME, 24 Oct. (V.D.) De Vaticaansche sterrenwacht is thans overgebracht naar Gas tel Gandolfo. De oorspronkelijke situatie van deze sterrenwacht was langen tijd gunstig en voldoende geïsoleerd, door den koepel van de St. Pieterskerk en door de machtige boomgroe pen in de tuinen van het Vaticaan. Door de uitbreiding der stad echter en door de steeds sterker wordende verlichting in de nabijheid van het Pauselijk verblijf, werd de astronomi sche observatie den laats,ten tijd zeer gestoord, zoodat de Paus besloot de geheele inrichting te doen verplaatsen, naar zijn buitenverblijf te Castel Gandolfo. Bij deze gelegenheid is het observatorium tevens gecompleteerd en ver nieuwd met de modernste instrumenten. PARIJS, 24 Oct. (V.D.) Een medewerkster van „Excelsior" deelt mede, dat zij in de Bi- bliothèque National te Parijs den voormaligen Duitschen Rijkskanselier, dr. Joseph Wirth, heeft ontmoet, die mededeelde dat hij werkte aan een geschiedenis van Duitschland na den oorlog. fr--'. In Londen wordt elk jaar de herdenking gevierd van den zeeslag bij Trafalgar, waarin de Engelsche vloot de overwinning behaalde op de Fransche en Spanjaarden. In dien slag sneuvelde admiraal Nelson. Hierboven: Engelsche matrozen leggen een krans bij het Nelsong edenkteekzn. PARIJS, 23 Oct. (Eigen bericht) De Fransche Kamer heeft een motie van vertrouwen in de regeéring af gestemd. Volgens onofficieele tel ling werden voor de regeering 240 en tegen 300 stemmen uitgebracht. Het kabinet-Daladier heeft be sloten af te treden. (United Press). Naar V. D. nog verneemt, zal de minister van Koloniën, Sarraut, waarschijnlijk opdracht krijgen een nieuw kabinet te vormen. Omtrent de avondzitting der Kamer meldt V.D. nog het volgende; Onmiddellijk na den aanvang van de avond zitting wijdde de Kamer zich aan de behande ling van het moeilijkste artikel van het ge heele wetsvoorstel, n.l. het artikel betreffende de verlaging der ambtenaarssalarissen. Van socialistische zijde werd een tegenvoorstel ver dedigd, dat in laatste instantie neerkwam op het laten vallen van artikel 37 in plaats waar van de amortisatiekas belast zou worden met 1,5 milliard francs en in dit jaar de anders ge bruikelijke delging der openbare schulden daar voor te gebruiken. De minister van financiën wees dit voorstel om technische redenen af, waarop het socialistische voorstel met 420 te gen 176 stemmen werd verworpen. Met bijna even groote meerderheid werd vervolgens een voorstel van den rechts georiënteerden Marin afgewezen. Vervolgens nam de minister-president het woord om naar voren te brengen, dat artikel 37 aangenomen of verworpen moest worden. Spr. keerde zich tegen overdreven geruchten over gevaren, die den franc zouden bedreigen. De franc is en zal de veiligste valuta blijven, wan neer de Kamer dat wil. Wanneer de regeering ten val mocht worden gebracht, zou daarmede het probleem nog niet opgelost zijn. Daladier gaf toe, dat de ontworpen maatregelen hard waren, doch legde nogmaals den nadruk op de noodzakelijkheid in het bijzonder in verband met de beveiliging van den middenstand. In Italië en Duitschland is gebleken, dat een an der regiem opduikt, zoodra de middenstand niet meer gewenscht is. Derhalve eischt de regee ring deze belastingen als een daad der Fran sche broederlijkheid en der nationale solidari teit. Wanneer dit offer niet goedgekeurd mocht worden zouden zwaardere offers noodig worden. Als voorbeeld haalde Daladier aan dat de ambtenaarssalarissen in Duitschland sedert 1930 met 18 pCt. verlaagd waren. In aansluiting op de redevoering van Dala dier vond binnen de socialistische fractie een stemming plaats over het bemiddelingsvoor stel van een radicaal socialist, waarmede de regeering zich min of meer accoord had ver klaard. Met 35 tegen 45 stemmen bij acht stemmen blanco werd dit bemiddelingsvoorstel door de fractie verworpen. Hiermede zijn de kansen op een goedkeuring van het beslissende artikel voor de regeering zoo goed als verke ken. PARIJS, 24 Oct. (Reuter) Zooals wij bericht ten, is de regeering-Daladier vannacht om 3.30 uur afgetreden, nadat het voorstel inzake een heffing op de ambtenaarssalarissen, waaraan de vertrouwenskwestie verbonden was. met 329 tegen 241 stemmen was verworpen. De leider der socialisten, Blum verklaarde vóór de stemming zich .rekenschap te geven van den ernst van het oogenblik, vooral met het oog op de buitenlandsche politiek der regee ring. Het was den socialisten echter niet mo gelijk aan het beroep der radicalen te voldoen, daar het voorstel de koopkracht van het land nog meer zou beperken. Renaudel, de leider der oppositie in de socia listische partij, verklaarde, dat de republikein- sche meerderheid gered diende te worden, daar om zouden hij en zijn vrienden voor de regee ring stemmen. Minister-president Daladier bedankte Renau del en verweet Blum de regeering ervan te heb ben beschuldigd, te wijken voor zekere machten. Wanneer gij het voorstel wildet verwerpen, al dus Daladier, hadt gij in het begin moeten zeg gen. Het kabinet Daladier heeft van 31 Januari tot 24 October geregeerd, in totaal dus negen maanden, een tijdsduur die volgens Daladier voor Fransche verhoudingen reeds vrij lang is. Een volgende regeering zal waarschijnlijk geen langere levensduur beschoren zijn, indien zij niet de medewerking der socialisten weet te krijgen of zich van de noodzakelijkheid van hun steun weet te bevrijden door een uitbrei ding naar rechts te zoeken. Als eventueel opvolger van Daladier, die de beste kans maakt, wordt genoemd de huidige Minister van Koloniën Sarraut, doch ook de Minister van Binnenlandsche Zaken, Chau- temps. Daladier zou een goede kans maken voor de portefeuille van Buitenlandsche Zaken, aan gezien met niet verwacht, dat Paul-Boncour als zoodanig in een volgend kabinet aanwezig zal zijn. PARIJS, 24 Oct. (Reuter.) Te Nantes, Rijssel en Rennes hebben gisteren automobilisten met hun voertuigen in optocht gedefileerd om te protesteeren tegen de voorgestelde benzinebe lasting, die door het aftreden van Daladier eveneens voorloopig van het tapijt is. Te Parijs was het vannacht omstreeks 12 urn- op de Place de la Concorde een onbeschrijfelijke wirwar van auto's, die de politie tevergeefs in beweging wilde doen brengen. In totaal werden in de omgeving van het Kamergebouw ongeveer 200 personen aange houden. LONDEN, 23 Oct. (Reuter). Volgens een de censuur ontsnapt bericht uit Bangkok zijn de koning en koningin den 21sten October uit hun zomerverblijf te Hoeahin naar Singora in het Zuiden van Siam vertrokken. Het bericht zegt, dat het vorstelijk paar de waarschuwing kreeg Hoeahin te verlaten, voor hun het nieuws be kend werd in zake de onderdrukking van den opstand te Petsjaboeri. MIAMI, 24 Oct. (VD.) Het luchtschip „Graf Zeppelin" is om acht uur 's avonds (pl. tijd) uit Miami vertrokken. Het weer was re genachtig. Aan boord bevond zich behalve de overige passagiers ook de burgemeester van Miami, Sewell. Dr. Eckener verklaarde dat de verdere route, die het luchtschip zou volgen, afhankelijk was van het weer. Of de kust zou gevolgd worden via Charleston en Richmond, of de weg over land via Atlanta, zou gekozen worden. Embargo op Russisch goud naar de V.S. opge heven. Roosevelt's goudpolitiek. Militair vliegtuig bij Nijkerk verongelukt; de inzittenden ongedeerd. Ingediend is een wetsontwerp tot tijdelijke kor ting der pensioenen van gewezen Indische lands dienaren. De deskundige prof. Josse aan het woord in het Rijksdagbrandproces. Het Casino Hamdorff te Laren gesloten. Ir. Mussert over het besluit van den Minister raad betreffende de ambtelijke plicht. Geen A. J. C.-optocht te Velsen. Pastoor Spigt van Monnikendam bediend. Benoemingen in het Aartsbisdom. O WASHINGTON, 23 October. Zooals we reeds meldden heeft Roosevelt een officieel bureau ingesteld, dat het nieuw geproduceerde goud zal opkoopen en den aan- en verkoop van het Amerikaansche goud op de internationale markt zal regelen. Naar Reuter nader verneemt ver wacht Roosevelt dat de eerste aankoop van het nieuw geproduceerde goud volgens het nieu we monetaire plan bijna onmiddellijk zijn in vloed zal doen geiden. De prijs zal waarschijn lijk hooger zijn dan op de markten te Londen en Parijs. In officieele kringen gelooft men. dat deze actie ten doel heeft den dollar aan de contróle der Londensche en Parijsche banken en de Europeesche speculanten te onttrekken. Men rekent erop, dat er ten eerste een verlaging van den dollar in verhouding tot het pond sterling en den franc uit zal voortvloeien, ten tweede verwacht men een verhooging van den wereldprijs van het goud, omdat het nieuwe goud in de Vereenigde Staten zal blijven in- plaats van naar het buitenland te worden ver zonden. Tot nu toe is ongeveer vijf en twintig tot dertig duizend onces van dit goud uitgevoerd en wel voornamelijk naar Londen. REVAL, 23 Oct. (VD.) Naar uit Moskou wordt gemeld, heeft de Sovjetregeering den leider van ae Amtorg, Bogdanow, en den vroe- geren minister voor de politiek van het Verre Oosten, Skwirski (den niet-officieele vertegen woordiger der Sovjet Unie in Amerika) be noemd tot leden der Russische delegatie naar Washington, welke onder leiding van Litwinof de onderhandelingen met Roosevelt zal voeren. LONDEN, 23 Oct. (Reuter) Volgens de cor respondenten der bladen uit Washington, ts er een crediet van meer dan 500 millioen dol lar voor ae sovjets gereserveerd, waarvan 400 millioen voor den aankoop van machines en stalen rails, en 50 millioen voor den aankoop van ruwe katoen. Senator Brockhart, de adviseur der Agricul tural Adjustment Administration" verklaarde echter, dat nog geen beslissing dienaangaande was genomen. MOSKOU, 23 Oct. De Sovjetregeering heeft thans het embargo op Russisch goud naar de Vereenigde Staten opgeheven. Stand op Dinsdag 1 uur nm.: 752 Vorige stand 75?

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1933 | | pagina 1