■■i
Prikkeldraad
Neerlands grootste karakterspeler
Dante en zijn meester Vergilius
JAN MUSCH
Z. H. PAUS PIUS XI
SPREEKT
ZWARE FABRIEKSBRAND
DONDERDAG 16 NOVEMBER
Spontane huldiging bij zijn
veertig-jarig tooneel-
jubileum
„Brand in de stad"
De huldiging
DOOR TRAM AANGEREDEN
Jong kind levensgevaarlijk
gewond
y
Jan Musch
VLIEGEN WEER» NAAR
GENEVE
Het landsbelang gediend?
Raadselachtig geval
Motorrijder verdronken
DOOR EEN AUTO GEGREPEN
Motorrijder zwaar gewond
BERUCHT TWEETAL
AANGEHOUDEN
Vermoedelijke daders van opzien-
barenden inbraak te Maaseyck
Zondag werden ten Vaticane drie
decreten voorgelezen voor de
heiligverklaring van drie
Zaligen
Over de navolging der
Heiligen
Explosies door zuurstof ontplof fin
gen, waarbij scherven ijzer de
brandweer om de ooren
vlogen
Belangrijke schade
SCHIP UIT HET ROER
GELOOPEN
Niet ernstige aanvaring op het
Noordzeekanaal
is om in dienst te staan van geest en verstand."
De overval te Tegelen
Vijf jaar geëischt
HET KAPSEIZEN VAN DE
„KRAKATAU"
De berechting der officieren
medio Januari
MEISJE DOODGEREDEN
BERLIJNSCHE ZESDAAGSCHE
Van der HeydenBogaert
rijden mee
WALES—ENGELAND 2—1
Geen actie tegen de Regeering
Zweedsche politie doet
een goede vangst
De schilderijendief Blaich vermoe
delijk lid van een intern,
m isd adigersbend e
Noodlottige nood
landing
Twee Fransche vliegers door kan
nibalen opgepeuzeld
Om de vrijheid
Nadir Khan „heilig ver
klaard"
De vermoorde koning is als marte
laar gevallen
Jan Musch, Neerlands grootste karakterspe
ler onzer dagen, de Schepper van prachtige
Vondelfiguren en Shakespeare-gestalten, de
boetseerder van vele komische rollen waarin de
lach tot kunst kristalliseerde, de machtige
Adam uit „De Paradijsvloek" de veelzijdige
die zóóvelen karakters gestalte gaf, is gister
avond in 's lands eerste theater, in den Stads
schouwburg der hoofdstad grootsch gehuldigd.
Een volle zaal jubelde hem toe toen hij ten
tooneele verscheen als de kunstfotograaf Chris-
tiaan Mikoff in zijn jubileumstuk van Hans
Sassmann „Brand in de Stad" (door Frans
Hulleman vertaald). En heel den avond bleef
men hem toejuichen om den jubilaris bij zijn
40-j. tooneeljubileum te eeren.
Een waarachtig kunstenaar is te waardeeren,
zoowel bij een grootsche peinture als bij een
schetsmatigen krabbel. Bouwmeester bleef groot,
ook in een stuk van niets, waarin hij van
bedenksels menschen schiep. Jan Musch hebben
we heel den avond kunnen bewonderen als het
door ieder geminachte dorpsche kunstfoto-
graafje, dat plotseling zijn macht en betee-
kenis voelt groeien wanneer een niet te bewij
zen, trouwens onware beschuldiging hem tot
brandstichter stempelt. Dan wordt men bang
voor den eerst geminachten man. Dan ziet hij
z'n grootsten tegenstander den hoytkooper uit
angst voor verdere branden naar zijn vriend
schap hunkeren.... dan is hij hij het on
benullige kunstfotograafje, ineens „de" mach
tige....
Men moet dat karakter Musch zien spelen!
Alleen men komt niet alleen om Jan
Musch; toch ook om het stuk dat doodonschul
dig is. En helaas.... het stuk is niets, is weinig
althans. Dan ware er toch betere Nederland-
sche stukken te vinden geweest voor een ju
bileumstuk van een der grootste tooneelkun-
stenaars. Maar: op 'n jubileumavond zelf is
stuk bijzaak, is de jubilaris hoofdpersoon. En
men heeft na de voorstelling Jan Musch gran
dioos gefêteerd. Namens het gemeentebestuur
namens de feestcommissie, namens de kunst
broeders en -zusters, namens de studenten, na
mens het Tooneeiverbond, namens het publiek.,
namens nog zoovelen meer hebben woordvoer
ders Musch midden in de bloemen en kransen
geprezen als een onzer allerbesten van het va-
derlandsche tooneel.
De eerste spreker was de wethouder voor de
kunstzaken, de heer Walrave Boissevain, die
herinnerde aan het grappige verhaal uit Musch'
jeugd toen hij met zijn later even beroemden
jeugdmakker Buziau op een stoep in de Am-
eterdamsche Spuistraat voor een gemeenschap
pelijke Dulcinea tooneelspeelde: om beurten
stak de een den ander dood terwijl het meiske
voor 't vensterglas toekeek. Hoeveel rollen zijn
nadien nog gevolgd! Nu huldigt ieder, óók het
gemeentebestuur der hoofdstad, den straattoo-
neelist van eertijds. De wethouder, die huiselijk
met z'n rokspanden spelend, stond te oreeren,
noodigde even huiselijk allen uit om een drie
werf „lang zal hij leven" te zingen en na dit
hartverheffend moment was er de Amsterdam-
sche bruiloftsstemming onzer huiselijkheid.
De heer Kleinveld, de ijverige penningmees
ter van het huldigingscomité, bood een couvert
en een schilderij aan; prof. Van Dam kwam
Musch huldigen voor hetgeen hij gedaan had
voor de Spaansche tooneelschrijfkunst ten on
zent en de Amsterdamsche studentenwereld
had drie woordvoerders gezonden: een voor
het studentencorps die een herinneringspen
ning overhandigde, een voor de Amsterdamsche
Vrouwelijke Studentenvereeniging en een voor
Unitas. Mevr. Post van Amerongen kwam na
mens den Amsterdamschen Kunstkring voor
Allen en Ko Arnoldi was de tolk van alle mee
spelenden van „Het Masker" (mevr. Else
Mauks had den jubilaris ten tooneele geleid).
Pierre Myin bracht de hulde over van Cor
Ruijs' Gezelschap, waarna door den secretaris
der commissie, mr. Van Essen, een aantal tele
grammen werd voorgelezen, o.a. van den schrij
ver van „De Paradijsvloek", Alph. Laudy, welk
telegram een spontaan applaus verwekte, van
Frans Mijnsen, prof. Paul Scholte e.a. Vermeld
zij nog dat in 't feestprogramma een reproduc
tie was opgenomen van een portret van Jan
Musch door Jan Sluyters.
Tot slot de jubilaris'zelf: die zei met Michel
Angelo tenminste dit gemeen te hebben: hij
was geen redenaar. Intusschen wist hij de
juiste woorden van dank tot allen te richten.
Daarbij wilde hij een klein geheim verklap
pen: de jongen van eertijds over wien de wet
houder gesproken had, Buziau, zat vooraan in
Omstreeks 7 uur Woensdagavond wandelde
de vrouw van den arbeider A. Stolk te Spilke-
nisse met haar twee kinderen naast de tram
baan van de Rotterdamsche Stoomtramweg-
Maatschappij. Op een gegeven oogenblik na
derde een auto, waarvoor de vrouw wilde uit
wijken en op de trambaan ging loopen. Juist
naderde de motortram, die haar van achteren
aanreed. De vrouw en een kind van drie jaar
kwamen te vallen en werden door de motortram
eenige meters meegesleurd, waarna de machi
nist er in slaagde, de tram tot stilstand te
brengen. Vrouw S. werd licht gewond, doch
haar drie-jarig kind kwam er minder goed af
De kleine werd zeer ernstig gewond opgenomen.
Voor het leven van het kleine slachtoffer
wordt gevreesd.
de zaal, en het meisje van toen zit er ook....
maar wa&r, dat zeg ik niet!"
Vanaf 't tooneel reikte Musch Buziau de
hand.
Met Vondel sloot deze Vondelspeler, veront
schuldiging vragend, wanneer hy iemand bij
zijn dankwoorden vergeten had.
En heb ik iets vergeten, heb ik iemand gemist
Het is uit onnoozelheid en niet uit arg of
list.
L. v. d. B.
Jan Musch, werd geboren op 22 December
1875 te Amsterdam. Als knaap had Musch
maar één ideaal, n.l. tooneelspeler worden. On
danks de weinige medewerking, welke hij van
zijn familieleden, vrienden en kennissen onder
vond, bleef Musch bij zijn voornemen acteur
te worden. Aanvankelijk als volontair, mocht
hij op 17-jarigen leeftijd eenige kleine rollen
voordragen in het „Salon des Variétés" te Am
sterdam, waar zoovele groote acteurs en actrices
hun loopbaan begonnen. Daarna zag men Musch
weer terug in het koor van de toentertijd graag
geziene revue „De Doofpot". In de jaren, welke
hierna volgden, had Musch een moeilijken tijd
te doorstaan. Het gezelschap, hetwelk de revue
„De Doofpot" opvoerde, werd ontbonden en
Musch moest een nieuw engagement bij een
ensemble zoeken. Alles en overal speelde hij;
niet zelden gebeurde het, dat Musch op één
avond bij een „gezelschap'» voor acteur, souf
fleur, musicus, bagagemeester en inspiciënt
fungeerde. Doordat Musch actief en vlug van
geest was, gelukte dit hem ook meermalen,
doch toen het veelbewogen „Salon" het niet
lang meer kon bolwerken, werd ook weer het
klein ensemble, waarbij Musch werkzaam was,
ontbonden. Toen kwam hij bij een Haagsch ge
zelschap, welks directeur evenwel niet het minste
verstand had een gezelschap te leiden. Musch
vertelt nog gaarne over den tijd, waarin hij bij
dit „gezelschap" werkzaam was. Om de moei
lijke keuze van het spelonderwerp voorloopig
lïit den weg te ruimen, kocht de directeur een
boekje „Wat spelen wij?" waarin niet minder
dan 60 stukken voorkwamen. De stukken wer
den eenvoudig genummerd en in volgorde ge
speeld. Men kan zich voorstellen, dat een
ensemble als dat, waaraan Musch toentertijd
verbonden was, zich niet altijd de luxe van een
geheel nieuw decor en nieuwe costuums kon
veroorloven, waarom de spelers dan ook niet
zelden in moeilijkheden geraakten, doch die
moeilijkheden werden vaak grootendeels opge
lost door tusschenkomst van Musch, die in zijn
tooneelspelersloopbaan zoo ongeveer van alles
had geleerd en dus ook de kust van décoreeren
verstond! In 1899 kwam Musch aan het gezel
schap „De Nederlandsche Tooneelvereeniging",
waaraan hij ongeveer 9 jaar verbonden bleef.
Hier maakte Musch naam door zijn uitstekende
vertolking in stukken van Heijermans en Mo
lière. Nadat hij in 1908 de „Nederlandsche Too
neelvereeniging had verlaten, maakte hij een
tournee door Nederlandsch-Indië. Ook hier
mocht de acteur, gelijk in zijn vaderland, veel
succes boeken. Na zijn terugkomst uit de kolo
niën, sloot hij zich aan bij het „Tooneel", het
welk onder leiding stond van Willem Royaards
en welk gezelschap tijds Musch' tournee was
samengesteld, Nadat zijn engagement bij dit
ensemble was verloopen, werkte hij een paar
jaar met Verkade samen, om vervolgens een
eigen ensemble op te richten onder den naam
van „Schouwtooneel", met medewerking van
Adriaan van der Horst. Nog tot voor kort was
Musch directeur-regisseur en acteur aan het
„Schouwtooneel". Aan het begin van dit speel
seizoen, hetwelk eind September werd geopend,
trad Musch in een nieuw door hem samen
gesteld ensemble op, genaamd „Het Masker".
Bij dit gezelschap verleenen o. m. hun medewer
king Else Mauhs en Ko Arnoldi, die tevens
voor een gedeelte de artistieke leiding op zich
hebben genomen. Bij dit ensemble zal Jan Musch
thans zijn 40-jarig tooneeljubileum herdenken.
Van de voornaamste rollen, welke Jan Musch
in zijn lange tooneelloopbaan heeft vervuld,
noemen wij slechts zijn creatie van Lucifer en
Uriël in „Lucifer" van Vondel; advocaat Des-
tournell in „Jonkvrouw de la Seiglière"; Mark
Violier en M. van Keulen in de „Vio iers" van
Schürmann; de Anarchist in Van Eeden's
„Beloofde Land", Auam in „Paradijsvloek"; de
vader in „Fatsoenlijke Menschen" en zijn be
trekkelijk jonge creaties van „De Wijze Kater"
in 't gelijknamige stuk: Shylock in „De Koopman
van Venetië", Elias in „Elias weet het beter",
de vrek in Molière's gelijknamig stuk, waar
mede hij ook in Indië zooveel succes oogstte;
voorts verleende Musch o. m s(jn medewerking
in „De baas in huis", 4e Bergerac",
enz. enz.
Het Eerste Kamerlid Van Der Hoeven heeft
aan den Minister van Buitenlandsche Zaken
het volgende gevraagd:
Heeft de Minister kennis genomen van het
artikel in „Het Volk", waarin de heer Vliegen
mededeelingen doet omtrent de wijze, waarop
hij opnieuw lid is geworden van de Nederland
sche delegatie te Genève op de Ontwapenings
conferentie?
Is het juist, dat de Minister den heer Vliegen
daartoe heeft uitgenoodigd?
Zoo ja, is de Minister dan bereid de motieven
mee te deelen, die hem bewogen hebben, op een
gewezen lid der delegatie, die bedankt had
omdat hij bezwaren had tegen het gebruik van
bommen bij de onderdrukking van de muitery
op „De Zeven Provinciën", dezen aandrang uit
te oefenen?
Is de Minister na het bewuste „Volk"-artikel,
waarin de heer Vliegen dezen stap van Zijne
Excellentie „een klap in het gezicht van mr.
Deckers" noemt in verband met het beleid van
den Minister van Defensie inzake de Sociaal-
Democratische Arbeiderspartij, nog van mee
ning, dat het landsbelang door het opnieuw
zitting nemen van den heer Vliegen in de Ne
derlandsche delegatie is gediend?
Is de Minister bereid mede te deelen, of de
door hem op den heer Vliegen uitgeoefende
aandrang na overleg met den Minister van
Defensie heeft plaats gegrepen?
Late voorbijgangers waarschuwden Dinsdag
avond den rijksveldwachter Janssen te Jutphaas,
dat er op den IJsselsteinschen weg, ter hoogte
van den Randdijk, een motorrijwiel onbeheerd
tegen een telefoonpaal stond. Onmiddellijk wer
den de burgemeester en de gemeentepolitie ge
waarschuwd, daar men aan een ongeluk dacht.
Bij nader onderzoek bleek het motorrijwiel
aan den heer van E, uit Zeist, toe te behooren,
die nog niet naar huis was teruggekeerd.
Men vreesde dat de man ir» den Holland-
schen IJssel, die parallel loopt met den IJssel
steinschen weg, was geraakt.
Door de duisternis en den mist was het niet
mogelijk, dadelijk een onderzoek te water in te
stellen, zoodat men daar Woensdagmorgen mee
begonnen is. Na een poos dreggen is het lijk
van Van E. uit den IJssel opgehaald en ter be
schikking van de justitie gesteld.
De politie stelt een onderzoek in naar de
oorzaak van dit ongeval.
De heer v. E. was gehuwd en laat vrouw en
twee kinderen achter.
In den vooravond heeft Woensdag op den
rijksstraatweg AmsterdamUtrecht een ernstig
ongeval plaats gehad. Onder de gemeente Dui-
vendrecht wilden twee uit tegenovergestelde
richting komende auto's elkaar passeeren, toen
op het laatste oogenblik een motorrijder, komen
de uit de richting Utrecht, nog tusschen beide
wagens wilde doorrijden. Dit gelukte niet, met
het noodlottig gevolg, dat de motorrijder, een
inwoner van Amsterdam, door een der auto's
werd gegrepen.
De motorrijder werd tegen den grond gewor
pen en zeer ernstig gewond. Dr Balfoort uit
Diemen verleende de eerste hulp, waarna het
slachtoffer naar het Burgerziekenhuis te Am
sterdam werd overgebracht, waar hij ter ver
pleging is opgenomen.
Het motorrijwiel en de auto, die bij deze aan
rijding betrokken waren, zijn beschadigd. Een
onderzoek wordt ingesteld.
Op verzoek van den commandant der mare-
chaussée-brigade te Sittard, heeft de Eind-
hovensche politie Dinsdagavond de hand ge
legd op een tweetal Duitscliers, die zich met
een Eindhovensche taxi van Sittard naar Eind
hoven hadden laten vervoeren en juist van plan
waren hun intrek te nemen in een hotel.
Het bleek, dat men hier te doen had met
een tweetal beruchte typen, genaamd J. Ph. en
M. S. en afkomstig uit München-Gladbach. Een
en ander hield verband met een opzienbarende
diefstal in het Belgisch grensplaats je Maaseyck
gepleegd, waar zij 130.000 Belgische franc heb
ben buitgemaakt.
Vorige week werd daar midden in den nacht
ingebroken in een onbewoond kantoorpand. Ze
braken de brandkast uit den muur en namen
deze mee buiten de stad, waar zij hem open
braken en den inhoud plunderden
Men meent thans de schuldigen te hébben
gevonden, zij zullen aan de Belgische justitie
worden overgeleverd.
Onze Rom. corr. meldt ons dd. 13 Nov.:
Gisteren zijn in het Vaticaansche galeis in
tegenwoordigheid des pausen de drie de
creten voorgelezen, die de plechtige heilig
verklaring van drie zaligen betreffen, n.l. van
de zal. Louise Le Gras, geb. de Marillac, mede
stichtster van het Gezelschap der dochters van
Liefde, den zal. Pompilius Maria Pirotti, belijder,
priester van de Orde der „Scuole Pie" en van
de zalige Maria Michaela van het Allerh. Sacra
ment, stichtster van de Dienaressen van het
Allerheiligste.
Deze heiligverklaringen, die nog in de gebrui
kelijke Consistories moeten worden bevestigd
zullen waarschijnlijk in het aanstaande voor
jaar plaats hebben.
Na de voorlezing van de decreten heeft de H.
Vader een toespraak gehouden, waarin hij wees
op de praktische en onmiddellijke vruchten, die
het voorbcs'l dezer drie nieuwe heiligen kan en
moet brengen.
„Op de eerste plaats moet men denken aan de
hooge inspiratie, die van deze grootheid uitgaat.
Hoezeer het aan de algemeene zwakheid onmo
gelijk is, die hoogten te bereiken, gaat er toch
een roepstem en opwekking van uit, die ons uit
de gewone laagte omhoogroept naar een wijde
ren horizont, naar deze hoogvlakten van deugd
en bovennatuurlijk leven.
„Maar hoeveel is er ook, dat metterdaad door
allen kan Worden nagevolgd. Om dit goed te
Te Bergen op Zoom is Woensdag een zeer
ernstige brand uitgebroken in de N. V- Machine
fabriek „Holland" aan den Havendijk. Terwijl
het bedrijf in vollen gang was, ontdekte een
der arbeiders, dat het voorraadmagazijn geheel
met rook gevuld was. De directie waarschuwde
onmiddellijk de brandweer, daar het vuur een
grooten omvang dreigde aan te nemen, terwijl
men niet meer in de gelegenheid was, iets van
den voorraad in veiligheid te brengen. In het
magazijn bevonden zich namelijk zeer explo
sieve stoffen als: gesloten vaten olie, acetyleen-
gas, flesschen vloeibare zuurstof, carbid e.d.,
waardoor het gevaar aan dezen brand verbon
den zeer groot was.
De politie was spoedig ter plaatse en trof
de noodige veiligheidsmaatregelen, meldt de
„Telegraaf", in verband met de in grooten
getale toegestroomde nieuwsgierigen; het ter
rein werd afgezet. Intusschen was ook de mo
torspuit uit Bergen op Zoom ter plaatse aange
komen, die onmiddellijk met twee stralen het
vuur aantastte.
Kort hierna sprong een der flesschen zuur
stof, die met een enormen knal den geheelen
inventaris van het magazijn door elkaar wien),
direct daarop gevolgd door een tweede explosie,
waardoor de ketel van het magazijn over de ge-
heele breedte van elkaar scheurde en de muur
naar buiten uitboog.
De tweede motorspuit was ook spoedig aan
wezig, waarna met vier stralen water werd ge
geven. Groot gevaar ontstond toen een der
werkzalen door het vuur bereikt werd, waar
voor een belangrijk kapitaal aan machines was
ondergebracht en waarin eveneens zuurstof-
flesschen aanwezig waren. Slechts met groote
moeite slaagde de brandweer er in dit perceel
te behouden.
Met donderend geraas stortte weldra het pla
fond van het magazijn naar beneden, waarna
de scherven ijzer, ver in het rond geslingerd,
den brandweerlieden fluitend rond de ooren
vlogen. Weer was een der flesschen uit elkaar
gesprongen. Wonder boven wonder werd geen
der arbeiders of brandweerlieden ernstig ge
troffen
Door de groote hoeveelheid brandbare stoffen
was de strijd tegen het vuur zeer moeilijk. De
vlammen laaiden hooger en hooger op ondanks
de groote hoeveelheden water, die op het vuur
gestort werden. Omstreeks vijf uur was het
grootste gevaar geweken en kon een der spuiten
inrukken.
Toen wij een kijkje namen in de nabijheid
van het magazijn vonden wij een der zuurstof-
flesschen in een ruïne van ijzeren stangen ge
klemd. Deze flesch, die nog slechts voor de
helft aanwezig was, vertoonde den vorm van
een kurketrekker, terwijl andere ijzeren voor
werpen nauwelijks herkenbaar waren.
Op het terrein van den brand bevonden zich
o.m. de wethouders Juten en Kiepe, alsmede de
commissaris van politie, de heer Hoeve, en
andere autoriteiten.
De schade kon bij benadering niet worden
vastgesteld, ofschoon deze naar schatting eenige
tienduizenden guldens moet bedragen. Wij ver
nemen, dat de schade door verzekering is ge
dekt. Omtrent de oorzaak van den brand tast
men in het duister. Een onderzoek wordt inge
steld.
Woensdagavond heeft op het Noordzeeka
naal in de nabijheid van Westzaan een aanva
ring plaats gehad tusschen het Zweedsche uit
gaande vrachtschip „Normandia" en het Duit-
sche naar Amsterdam opstoomende stoomschip
„Naumburg" van de HamburgAmerikalijn.
De aanvaring verliep zonder veel schade aan te
richten. Het Zweedsche stoomschip liep ge
ringe schade aan bakboord op, het kon echter
begrijpen moet men in acht nemen, dat navol
gen niet nabootsen en niet evenaren beteekent.
Het beteekent echter, binnen te gaan in een
sfeer van inspiratie, in een zeker licht van het
voorbeelc', waardoor men begint de dingen op
dezelfde wijze te zien en te gevoelen als het
voorbeeld, dat mu beschouwt en navolgen wil
„Een vergelijking zal het duidelijk maken.
Dante verklaart herhaaldelijk, dat hij zich Ver-
gilius als voorbeeld ter navolging heeft gesteld;
hij noemt zich zijn leerling en navolger. Toch
weet iedereen, welk een onmetelijke afstand er
tusschen hen beiden is: een volkomen verschil
van onderwerp, van stof en van wijze. Vergilius
beschrijft een wereld van heidensch klassieke vor
men, hoezeer ook, wat hem gansch tot lof strekt,
in Vergiliaanschen geest verstaan; Dante staat
midden in de christelijke wereld, in het katho
lieke en bovennatuurlijke leven, van de schrik
wekkende oorden der eeuwige straffen tot aan
den zang der uitverkorenen in de eeuwige zalig
heid. Bovendien verschillen beiden van taal, van
gevoels- en uitdrukkingswijze. En toch spreekt
Dante van navolging omdat hij klaarblijkelijk
getracht heeft, zijn onderwerpen te gevoelen met
diezelfde zuiverheid en juistheid van gevoel, die
Vergilius aan de dingen, die hij bezong, tege
moet bracht; omdat hy in zijn taal al die kracht
en gratie van vorm, al die teergevoeligheid
trachtte te leggen die zijn meester, zooals hü
Vergilius noemde, eigen Was. Ziedaar de navol
ging, iets heel anders dan een copie of een ge
lijkmaking. Ook op bovennatuuriyk gebied is het
aldus, en dat is voor ons een troost, doch tege-
ïyk een vermaning tegen zooveel traagheid en
laksheid, die de hcogstc voorbeelden werkeloos
kunnen aanzien, voorgevend, dat zulk een doel
al te hoog zou zyn."
Aan het slot van zijn toespraak zeide de paus
verder, dat deze voorbeelden van heiligheid bu-
zonder passend zyn in dezen tyd, die zulke voor
beelden zoozeer behoeft, nu de rnenschen met
groote reclame worden uitgenoodigd en toegela
ten tot 'afereelen, niet van kracht alleen, maar
van ruw geweld, nu zy geroepen worden om als
bewonderende toeschouwers toe te zien by het
gevecht van menschen tegen mensch. „Dit is iets
zeer weinig menschelyks, ver verwyderd van
alles wat zachtmoedig, edel, verheven, en in
mensche"'jken zin opvoedend is. Opvoeden wil
zeggen: den geest omhoogleider en, in het spoor
van die verheffing, ook het gedrag en het res
pect van het lichaam verzorgen, dat ons gegeven
de reis vervolgen en werd om 8.10 uur te IJmui-
den geschut, waarna het de reis naar Rotter
dam voortzette. De „Naumburg" is na een ge
ring oponthoud aan de Javakade aan den stei
ger van de HamburgAmerikaiyn aangeko
men.
Waarschy'niyk is het ongeluk hieraan te wij
ten, dat de „Normandia" uit zyn roer liep. De
„Naumburg" werd hierdoor midscheeps getrof
fen, doch liep weinig of geen avery op.
In den nacht van 17 op 18 Juli werd de
alleenwonende weduwe Burgers-Verhaagh in
haar woning te Tegelen door den 25-jarigen F.
van E. overvallen en met een pot op het hoofd
geslagen. Verdachte was, toen de vrouw om hulp
riep, gevlucht, zonder door haar herkend te
worden. Nog dienzelfden nacht gelukte het de
politie hem in zyn woning te arresteeren.
E. die Dinsdag te Roermond terecht stond,
ontkende alle schuld.
Het O.M. eischte vyf jaar gevangenisstraf.
SOERABAJA, 15 Nov. (Aneta) De luitenant
ter zee tweede klasse B. P., die officier van de
wacht was op Hr. Ms. „Krakatau", toen deze
oorlogsbodem kapseisde, en die met den kapi
tein ter Zee J. van R. en den kapitein-luitenant
ter Zee C. C. F. J. voor het Hoog Militair Ge
rechtshof te 's-Gravenhage zal terechtstaan, zaJ
worden verdedigd door den ex-luitenant ter Zee
Mr. Bonnerman, terwyi kapitein-luitenant ter
Zee J. zal worden verdedigd door den gepension-
neerden vice-admiraal Jager.
Het wachten is op de aankomst van de pro
cessen-verbaal der in Ned.-Indië gehouden ge-
tuigen-verhooren. De berechting zal medio Ja
nuari geschieden.
Woensdagavond is in de Hudsonstraat te Rot
terdam het zes-jarig meisje van de familie
Spiering by het oversteken van de straat aan
gereden door een vrachtauto. Het meisje werd
op slag gedood. De auto is in beslag genomen.
Een onderzoek wordt ingesteld.
Woendagavond is in het Sportpaleis te Ber
lijn de 29ste Zesdaagsche wielerwedstryd aan
gevangen, waaraan 14 koppels deelnemen. Op
het laatste oogenblik waren nog eenige wij
zigingen in de koppels gekomen, zoo reden
Ehmer en Funda met elkaar in plaats van
Ehmer en Lehman, terwyi de laatste thans ge
koppeld was aan Umbenhauer.
Voor 10.000 toeschouwers speelde Woensdag
Wales tegen Engeland. De weersomstandigheden
waren vry ongunstig, terwyi de regen het veld
in een modderpoel herschiep. In de eerste helft
gaf Mills aan Wales de leiding. De Engelsche
spil, Allen van Portsmouth, geraakte gebles
seerd en moest van verder spelen afzien. De
wedstryd eindigde in een 21 zege voor Wales,
waarby Asthley voor Wales en Brooks van de
Manchester City voor Engeland nog een doel
punt scoorden.
In verband met de berichten in andere bladen,
die omtrent de stopzetting gedurende een paar
Weken der KAVEEWEE-fabrieken zyn gepubli
ceerd, deelt de directie mede, dat er bij deze
stopzetting van eenige actie tegen de regeering
in geen enkel opzicht sprake is.
Het geheele personeel zal nadien voltallig het
werk kunnen hervatten.
STOCKHOLM, 16 Nov. Met de arrestatie van
den Duitschen schilderijendief Blaich heeft de
Zweedsche politie een bijzonder goede vangst
gedaan. Men vermoedt, dat hy behoort tot een
internationale misdadigersbende, die zich voor-
nameiyx op schilderyendiefstallen heeft gespe
cialiseerd en o.a. te Keulen, Warschau, Sofia
en andere steden sensationeele inbraken van
dit soort heeft gepleegd.
Het op een waarde van vierhonderdduizend
Kronen geschatte schilderij van Rembranat
„Jeremia beklaagt den val van Jeruzalem" is
gisteren, zooals we reeds meldden, in een bosch
teruggevonden. Na geruimen tijd te hebben
ontkend, deelde Blaich tenslotte zelf de plaats
mede, waar hy het schildery had verborgen.
De door de Duitsche autoriteiten verstrekte in
lichting ovre Blaich zyn nog niet te Stockholm
aangekomen eHt is mogeiyk dat hy een val-
sche pas lieeft en in werkeiykheid anders heet.
De uitgeloofde belooning van eenige duizen
den Kronen zal worden gegeven aan een loop
jongen die op het spoor kwam van de schuil
plaats van Blaich en dit de politie mededeelde.
PARIJS, 17 Nov. (V.D.). Uit Dakar wordt
gemeld, dat twee Fransche militaire vliegers,
die eind Juni J4. tijdens een tornado boven Da
kar afdreven en 'n noodlanding moesten maken
boven Portugeesch Guinea, in handen vielen
van in dit gebied levende kannibalen, die hen
klaarblijkelijk vermoordden en opaten.
Uit een nauwkeurig onderzoek, dat door een
Fransch officier met medewerking van de
Portugeesche autoriteiten werd ingesteld in de
omgeving van Suzannah aan de monding van
de Rio Cacheo, zou met stelligheid zijn ge
bleken, dat beide vliegers nog leefden, toen zy
hun noodlanding in deze moerassige streek
By het onlangs gevierde jubileum van den
Nederlandschen Journalistenkring is ook
een toast uitgebracht op „het vrye woord"
in ons vaderland; minister Coiyn befuifde de
feestvierenden tot op zekere hoogte: zyn col
lega's als de „schatbewaarders van het vrije
woord".
Dat was geen phrase: het vrije woord is
mits gewetensvol gehanteerd een kostbaar
goed en zij, die dagelijks met deze kostbaarheid
moeten omgaan mogen zich inderdaad met fier
heid als schatbewaarders beschouwen.
Wee den ontrouwen, wee den onverantwoor-
delijken schatbewaarder:
aan hem zal het te wijten zijn, als het vrije
woord in ons land eenmaal verloren gaat.
Maar niet zoo somber!
Waar we 't over hebben wilden:
naar aanleiding van de Coliniaansche pers-
befuiving is een fascist in „Volk en Vaderland",
het orgaan van den heer Mussert, aan 't spot
ten, aan 't hoonen geslagen:
het vrye woord in Nederland? 't Zoü wat!
„Wy kennen partij-bladen en neutrale bla
den. De journalist aan de neutrale bladen ligt
vast aan allerlei banden. De sterkste zyn die
welke hem aan den adverteerder binden. Eén
onvertogen woord in de krant aan een adver
teerder en hy ligt er uit. Leve het vrije
woord!
De uitgever van een neutraal blad heeft
meestal een drukkery die druxwerk aan jan
en alleman levert en dus ook aan de autori
teiten. Deze klantjes moeten dus ontzien wor
den. Leve het vrye woord! En dan hebben de
autoriteiten nog wel eens mededeelingen te
doen die „nieuws" zyn en als men ze niet
te vriend houdt en zy u overslaan, ja, dan
is Holland in last. Dus ontzie ze! Leve het
vrye woord!
Geen kring van lezers onaangenaam zyn,
is het eerste en laatste gebod van den neu
tralen journalist. Leve het vrye woord!
By de party-bladen is het voor een deel
niet anders. Ook daar moet de adverteerder
en de lezer en de autoriteit ontzien worden,
de beide laatsten tenminste als zy tot de
geestverwanten of de partij behooren. Leve
het vrije woord!"
Onze fascist heeft wèl een karikaturale voor
stelling van pers-toestanden en pers-verhou
dingen in ons land: heeft hy tijdens zijn kort-
stondigen arbeid aan zyn nog zeer jonge krant
nu al zulke treurige ervaringen opgedaan?
Het is mogelyk, dat hier en daar de invloed
van adverteerders of andere klanten in de re-
dactioneele leiding te bespeuren valt, maar in 't
algemeen staat de Nederlandsche pers in heel
de wereld bekend als de betrouwbaarste, de on-
afhankeiykste, de onomkoopbaarste, de vrymoe-
aigste in den goeden zin van het woord.
In ons land zegeviert in de pers het vrye
woord, onbelemmerd in het algemeen door al
te mercantiele overwegingen: wij behoeven niet
ver van huis te gaan om dagelijks waar te ne
men, dat advertenties tot waarden van kapi
talen geweigerd worden om principieele motie
ven; van die zonderlinge autoriteiten, welke
geheimzinnige mededeelingen als „nieuws" inde
krant verordonneeren, hebben wij tot op den
dag van heden (en we loopen nogal wat jaartjes
mee in de journalistiek) nooit iets bemerkt;
onze fascist schynt er méér van te weten.
Maar alles goed en wel:
Als wy van iemand, wien ook, eenigen spyt
of eenigen hoon op het vrije woord in Neder
land zouden kunnen „waardeeren", van een
fascist in ieder geval niet!
De fascisten zyn juist de slaven van de on-
v r y h e i dzij maken van die onvryheid zelfs
een princiep, een ideaal, zy willen aan ban
den gelegd zyn, en zy demonstreeren dat
ook in him pers.
Wy bespotten en hoonen deswege niet, wy
kunnen ons zelfs in hun gedachtengang ver
plaatsen en er een mooie bedoeling in het al
gemeen belang in waardeeren maar dan mo
gen zy ons ook met spot en hoon op het vrye
woord, zooals het thans nog gehuldigd wordt
in Nederland, van het lyf blijven.
Dat, wat onze fascist aan onvryheid zegt op
gemerkt te hebben in de Nederlandsche pers,
heeft niets te beteekenen als men het vergeiykt
met de onvryheid, welke er in een fascistische
•pers heerscht en heerschen moet!
hadden uitgevoerd. De inboorlingen, die ver
hoord werden, weigerden echter mededeelingen
over het verblyf van beide vliegers te doen, zoo
dat men kan aannemen, dat zy in handen der
kannibalen zijn gevallen.
NEW DELHI, 16 Nov. (Reuter). Op indruk
wekkende wijze is Afghanistans vermoorde ko
ning, Nadir Khan, te Kaboel ter aarde besteld.
De rouwplechtigheden werden door niet min
der dan 50.000 personen bygewoond. Op net
kerkhof waren ook de vertegenwoordigers der
buitenlandsche mogendheden aanwezig, die
kransen op eht graf neerlegden. Voor het graf
is een eerewacht opgesteld.
Door een aantal vooraanstaande geesteiyken
is gisteren een manifest gepubliceerd, waarby
de vermoord» koning als martelaar heilig is
verklaard. In verband hiermee is boven net
graf een karmynroode vlag ontplooid ter aan
duiding van het martelaarschap.
Naar gebleken is, is de moordenaar slechts
zeventien jaar oud.
Iti het geheele land is het volkomen rustig
gebleven. Nergens hebben na den moord schiet
partijen plaats gehad, of zyn gewelddaden ge
pleegd
Intusschen heeft de nieuwe koning eerbe
tuigingen en aanhankelijkheidsverklaringen van
vooraanstaande persoonlykheden uit alle deelen
des lands ontvangen.
