Amerika en Rusland hervatten normale betrekkingen 1 De veertigste dag van het Rijksdagprcces St. Willibrordus Het nieuws van heden PRACTISCHE ERKENNING DER SOVJETS DEK.P.D. WAS IN ALARM TOESTAND NOODWEER IN ALBANIË DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS ZATERDAG 18 NOVEMBER 1933 ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18533 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: Voor Haarlem en Agentschappen p. week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post. per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 N.V. Ned. Verzek.-Maatschappij I Utrecht, Catharijnesingel 48 Hoofdinspectie Amsterdam I Adm. deRuijterw.242, Tel. 82797 Kapitaal- en Volksverzekering Litwinof blijft nog een week in Washington voor oplossing der overige kwesties Verzoek van Roosevelt Eischen inzake Siberië- expeditie prijsgegeven Geestdrift te Moskou Bullitt ambassadeur Rusland en Japan Een gedemilitariseerde zóne? President Roosevelt Het Weer111111111111111111111"!111"1111111111111111111'1! Verraad van militaire geheimen Employe's der Skoda-fabrieken veroordeeld De ontwapenings kwestie Het Fransche standpunt inzake de controle-kwestie Simon naar Genève ALS HET SCHEMERT A De Duitsch-Poolsche vriendschap DRIJVENDE VLIEGVELDEN MANOEVVRES IN JAPAN De leuze „Sla de fascisten waar je ze treft" had meer dan een symbolische beteekenis Onthullingen van een Rood-F r on t-str i jder DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN ONTVANGLAMPEN VANAF F 2.50 N.V. Gloeilampenfabriek „Radium' H. J. v. d. MEER, Schagchelstraat 7 Als de regenval aanhoudt, dreigt heel Skoetari overstroomd te worden Reeds twaalf menschen verdronken NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT iiiiiiiiiiiiiiimiiimiiimimmiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiimi, Tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimimiiiimmimimiimiiiimiiiiiiiiiiiiiii WASHINGTON, 17 Nov. (Reuter) Amerika heeft Sovjet-Rusland thans erkend. De onderhandelingen tus- schen Roosevelt en Litwinof zijn dus tot een voor beide partijen bevre digenden afloop gebracht. Vanmid dag is een gemeenschappelijk com muniqué gepubliceerd; overeenkom stig Roosevelt's wensch zal Litwinof nog een Week in Washington blijven, teneinde alle andere kwesties uit voor- en na-oorlogstijd op te lossen. Litwinof heeft Vrijdag van het Witte Huis uit het eerste transatlantische telefoongesprek gevoerd tusschen Washington en Moskou. Litwinof heeft met zijn familie te Moskou ge sproken. WASHINGTON, 17 Nov. (Reuter). President Roosevelt en Litwinof hebben heden de nor male diplomatieke betrekkingen tusschen de door hen vertegenwoordigde regeeringen hervat. In een briefwisseling tusschen de beide staats heden heeft Litwinof zich bereid verklaard, alle aanspraken zoowel tegen Amerikaansche firma's en particulieren als tegen de Ameri kaansche regeering wegens de „Siberië-expe- ditie" te laten vallen. De Russiche regeering waarborgt den Ameri- kaanschen staatsburgers in de Sovjet-Unie, over eenkomstig de bepalingen van het verdrag van Rapallo, de normale wettelijke bescherming, alsmede de vrijheid van godsdienst. WASHINGTON, 17 Nov. William Bullitt wordt genoemd als eerste Amerikaansche am bassadeur in Rusland na de hervatting der di plomatieke betrekkingen. De overeenkomst tusschen Roosevelt en Lit winof omvat o.a., dat Amerika en Rusland zich zullen onthouden van inmenging in elkanders aangelegenheden. Verder is door Litwinof een memorandum overhandigd, waarin de kwestie van vervolging van handelsspionnen is uiteengezet. Te Moskou is het nieuws over de erkenning van Sovjet-Rusland door de V. S. overat met geestdrift ontvangen. Geen gebeurtenis in de buitenlandsche aangelegenheden van Rusiand is door den man-in-the-street zoo nauwkeurig ge volgd, ook niet de versterking van de vriend schap met Frankrijk en Polen. De volksmee- ning is er van overtuigd dat de Russisch-Ame- rikaansche vriendschap een kalmeerenden in vloed zal hebben op de situatie in het Verre Oosten. (United Press). WASHINGTON 17 Nov. (V. D.) Op de vraag, of het besluit inzake hervatting van de diplo matieke betrekkingen met Rusland gelijke be- teekenis had met officieele erkenning, verklaar de Roosevelt, dat dit technische probleem door het staatsdepartement moest worden uitge maakt. Roosevelt beschouwt echter de erken ning van Sovjet Rusland practdsch als tot stand gebracht. WASHINGTON, 17 Nov. (V.D.) Roosevelt heeft medegedeeld dat William Bullitt benoemd zal worden tot ambassadeur van de V.S. te Moskou- Bullitt is zich met Russische zaken gaan bezig houden in 1919 tijdens een missie, waarmede hü door Wilson belast werd. Hü heeft een groote rol gespeeld tijdens de onderhande lingen van de laatste tien dagen, Litwinof heeft den Amerikanen speciale be scherming gewaarborgd met betrekking tot aanklachten inzake industrieele spionnage. TOKIO, 17 Nov. (V.D.). In een onderhoud tusschen den Japanschen minister van Bu:ten- landsche Zaken, Hirota en den ambassadeur der Sovjet Unie, Joerenow, werd het plan voor de vaststelling van een gedemilitariseerde zóne tusschen Rusland en Mandsjoekwo besproken. He onderhoud heeft plaats gevonden op in stigatie van Hirota. Politieke kringen te Washington leggen de grootste aandacht aan den dag voor de zeer vertrouwelijke besprekingen van Litwinof en Roosevelt in het Witte Huis, waarbij men als voornaamste opvatting hoort verkondigen, dat het belangrijkste en meest geheime onderwerp der besprekingen de toestand in het Verre Oosten is geweest. Men meent zelfs, dat Roose velt onder den indruk van den toestand in het Verre Oosten, die een graad van gevaarlijke spanning zou hebben bereikt, op het program ma, dat hij voor zich zelf had opgesteld, vooruit is geloopen en enkele weken geleden tot de briefwisseling met Kalinin is overgegaan, die het bezoek van Litwinof tot resultaat had. |jj Verwachting: matige in 't Noorden wel- licht krachtige wind nit Oostelijke rich- |jj tingen, nevelig tot zwaar of halfbewoikt, weinig of geen neerslag, iets kouder. Verdere vooruitzichten: geleidelijk kon- der, kans op lichte vorst. 1 STORMW AARSCHUWIN GSDIENST Geseind van De Bilt op 17 November te 20.00 uur aan de posten Delfzijl tot Hoek E van Holland: Weest op Uw Hoede!" Zon op 7.27 onder 4.02 Licht op 4.32 24 November E. K. EE illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljllllllllllllllllllllllllllllllli PRAAG, 17 Nov. (V.D.)De rechtbank te Praag heeft heden uitspraak gedaan in de zaak, die eenige weken geleden grootendeels met ge sloten deuren werd behandeld, tegen veertien communistische employé's van de Skoda Werke, de groote Tsjechische wapenfabriek te Pilsen. In totaal werden de beklaagden tot 36 jaar zware kerkerstraf veroordeeld en wel met straf fen van drie maanden tot zeven jaar. Twee be klaagden werden vrijgesproken. De veroordeeling geschiedde wegens het verraad van militaire geheimen en landverraderlijke verbindingen met het buitenland. GENÈVE, 17 Nov. (Reuter)- De Fransche delegatie heeft aan alle delegaties ter ontwape ningsconferentie een uiteenzetting doen toe komen over het Fransche standpunt betref fende de controle-kwestie. Frankrijk beschouwt de controle als een preventief middel tegen schending eener ontwapeningsconventie, terwijl als repressief middel tegen aanvallers de we- derzijdsche hulpverleening zou dienen. Het plan is gebaseerd op het plan-MacDonald, zooals dit na de Fransch-Engelsche besprekingen in den afgeloopen zomer is geamendeerd. LONDEN, 17 Nov. (Reuter) In een rede te Edinburgh verklaarde Baldwin: Het is onze plicht om onze taak weer op te nemen en een conventie tot beperking der bewapeningen uit te werken; wij moeten alles in het werk stellen voor de overwinning der politieke moeilijkheden in deze kwestie (Duitschlands afwezigheid van en Italië's houding tegenover de ontwapenings conferentie.) Wij zullen den vrede verkrijgen, noch door de wereld te doen weten, dat wij onze verplichtingen als vodjes papier beschou wen, noch door verder te ontwapenen dan we reeds deden. LONDEN, 17 Nov. (Reuter) De Britsche mi nister van Buitenlandsche Zaken, sir John Si mon en onderstaatssecretaris Eden zijn naar Genève vertrokken. Het na de kabinetsbijeenkomst van Woens dag plotseling genomen besluit, dat sir John Simon naar Genève zou gaan, beteeker.t, naar Reuter verneemt, niet, dat Simon voorzien van eenig plan of van definitieve voorstellen ter ontwapeningsconferentie verschijnt. Hoewel men aanneemt, dat sir John Simon met leege handen naar Genève vertrekt, hoopt de regee ring, dat na een onderhoud met Henderson en met de vertegenwoordigers der andere mogend heden een of anderen weg zal worden gevon den om uit de huidige impasse te geraken. Voor slecht verlichte lokalen is de nieuwste vinding een lichtende bril!" BERLIJN, 17 Nov. (W.B.) Gisteravond heeft Alfred Rosenberg in Dahlen in een bijeenkomst van de Berlijnsche afdeeling van den „Buna Deutscher Osten" gesproken over de „Ostpoli- tiek". Onder de toehoorders bevonden' zich ook de de Berlijn geaccrediteerde diplomatieke verte genwoordigers der oostelijke staten. Rosenberg zeide o.m., dat men in de ontwik keling van Rusland de laatste revolutie als een biologisch verschijnsel moest beschouwen. De Oekrajiensche quaestie b.v. bewijst, dat er spanningen aanwezig zijn. Deze spanningen zijn nevenverschijnselen, waarin wij ops, dit werd met nadruk gezegd daar het binnenlandsche Russische aangelegenheden betreft, niet mogen mengen. In verband met het Poolsche vraagstuk zeide hij: „Het is te hopen, dat onze buren aan deze grens eindelijk zullen begrijpen, dat wij de Polen niet willen germaniseeren. Maat dat ook de Polen, de Duitschers niet mogen „entgerma- niseeren". Uit de besprekingen tusschen den leider en den nieuwen Poolschen gezant te Berlijn blijkt, dat het mogelijk is positie: werk te verrichten. Amerika bouwt 500 KM. uit de kust het eerste eener serie van drijvende vlieg velden welke, wanneer de proeven slagen, een vasten transatlantischen vlieg- dienst zullen mogelijk maken. Kosten van het plan: 30 miljoen dollar De Keizer van Japan aan het hoofd zijner troepen BERLIJN, 17 Nov. Als eerste getuige in het Rijdsdagproces, wordt vandaag de metse laar Grothe uit Bernau, gehoord. Getuige was „Kameradschafts-Fuehrer" in het district Gesundbrunnen. dat na de opheffing van de partij 6 Kameradschaften telde. Voor de opheffing telde een dergelijke afdee ling 140 man, daarna nog slechts 18 tot 30. Elke afdeeling had een actieve afdeeling en een re- cruten-afdeeling, waarin degenen, die nog niet met wapens wisten om te gaan, werden opgeleid. De wapens en munitie werden voor een groot deel verkregen door diefstallen uit de wapen fabrieken en door ruiling van de afdeelingen onderling. Indien er getuigen optreden, die zeggen, dat de leus „Sla de Fascisten, waar je ze treft" een symbolische beteekenis had, dan kan getuige uit de practijk verklaren, dat wel degelijk bedoeld werd handtastelijk op te treden. Op 1 Januari 1931 werd een zekere Frau Kuenstler in de Ackerstrasse zoogenaamd door Nationaal-Socialisten neergeschoten. Van toen af werden de overvallen veelvuldiger: dit werd tenminste verteld. Op grond hiervan werd in Januari de alarm toestand georoclameerd. Vervolgens verklaart getuige, dat hij een zekeren Kempner in een asyl voor dakloozen heeft leeren kennen en hem in de communisti sche party heeft gebracht. Later is Kempner gekomen in de communis tische centrale voor buitenlandsche aangelegen heden. Na den brand heeft deze Kempner getuige gezegd, „als ik geweten had, dat die zaak met den brand een fiasco zou worden, dan zou ik er nooit aan begonnen zijn". Getuige vroeg toen Kempner of deze er zelf bij was geweest, waarop deze antwoordde: „Ja, ik ben degene, die het brandbare materiaal naar den Rijksdag heeft gebracht". Getuige verklaart dan verder, dat Kempner hem vertelde, dat dit materiadl was vervaardigd in de Veteranenstrasse en dat hij het in een koffer in het Rijksdag-portaal aan Torgler heeft gegeven. De voorzitter verklaart, dat getuige eerst een anderen naam heeft genoemd en vraagt, of Kempner werkeiyk Torgler heeft gezegd. Getuige zegt dan, dat hy zich vergiste. Kemp ner zeide, dat hij de tasch aan den grooten zwarte had afgegeven, dien hy eens by de Roode Hulp had aangetroffen. Hij bedoelde hiermede Popof. De naam Torgler werd in een ander gesprek genoemd, toen Kempner n.l, verklaarde, dat Torgler en Koenen de brandstichters hadden binnengelaten. Voorzitter: Hoe komt u er bij, dat Popof de groote zwarte was. Getuige: Omdat ik met Kempner Popof eens bn de Roode Hulp heb ontmoet, en wel in De cember en in Januari. Kempner sprak met Popof; ik kon hen even wel niet verstaan, omdat zy Esperanto spra ken. Kempner zeide mij toen, dat hij met den grooten zwarten dikwijls samen was in de Roode Hulp en dat deze daar „Jimmy'> ge noemd werd. Verder verklaarde getuige, dat Kempner hem heeft verteld, dat in een vergadering van 23 Februari met de brandstichters gesproken was hoe zij de zaak moesten aanleggen. Voorzitter: Heeft Kempner hierbij gezegd, dat de brandstichting in handen van Torgler gelegen heeft? Getuige: Ja. Voorzitter: Hoe laat moest de brand gesticht worden? Getuige: Des avonds te half acht. President tot getuige: Tydens uw eerste verhoor heeft u gezegd, dat er reeds eerder wapenen waren uitgereikt om er den 27sten Februari op een afgesproken tijd op los te kunnen slaan. Verder verklaarde u, dat men was overeengekomen den 27sten Februari om twaalf uur alle kazernes en alle politie-posten te bezetten. By latere verhooren heeft u daar over niet meer gesproken. Is het waar wat u tüdens het eerste verhoor gezegd heeft? Grote: Ja, ik heb het van twee kanten ge hoord, namelijk krachtens mijn functie en ook van Kempner zelf. President: Voorts heeft u toen verklaard: „Om dezen tyd, d.i. den 27sten Februari elf uur 's avonds, was er alarm-toestand. Ik schat, dat er ongeveer 4000 schietwapenen in het be zit waren der communisten." Dat heeft u van daag ook niet herhaald. Getuige: Ik heb niet aan alle onderdeelen gedacht. President: Heeft Singer u dat allemaal ver teld? Getuige: Wat ik over de namen zeide, dat heeft Singer my allemaal verteld. Het overige wist ik uit my-zeiven en van Kempner. Dr. Sack: U wist dus allemaal uit u-zelven, dat de brandstichting in den Ryksdag zou plaats hebben, waar de brandstoffen lagen en hoe de rollen verdeeld waren? Getuige: Het was afgesproken, dat om 18 uur 45 Torgler, Popoff, Van der Lubbe, een zekere Georgeff en nog twee personen in den Rijksdag zouden binnendringen. Popoff had de leiding en moest den aftocht dekken. Door dat Popoff in de veronderstelling verkeerde, dat Van der Lubbe reeds gevlucht was, viel deze de politie in handen. President: Weet u dat allemaal van Singer? Getuige: Neen. President: Dus uit u-zelven! Getuige: Ja, dat heb ik zoo opgemaakt uit de uitlatingen van Kempner en van Singer. President: Als ik het goed begrijp, dan heeft getuige indertijd den naam Kempner niet wil len noemen en zijn verklaringen gedaan zonder de bron aan te geven. Dat brengt echter geen licht in de kwestie daar zyn verklaringen thans heel anders luiden. Dr. Sack: Hy heeft vandaag ook niet ge zegd, dat in den koffer een lont zat van 400 M. lengte, die in zwavel en aether gedrenkt was Het proces-verbaal van het eerste verhoor ein digt als volgt: Opgemerkt wordt nog, dat de brandstichters het brandmateriaal op het Rijksdaggebouw wil den beproeven. Was de revolutie gelukt, dan zou Popof in Warschau en Praag ook zoo'n brand op touw zetten. Kunt u ook zeggen, wie u die byzonderheden over het geprepareerde brandmateriaal enz. verteld heeft? Getuige: Verteld heeft my dat niemand, maar het bleek uit de instructies, die we kregen. Dr. Sack: Wie heeft u verteld, dat het ge prepareerde brandmateriaal op het Ryksdag- gebouw geprobeerd zou worden? Getuige: Wanneer ik my niet vergis, dan geloof ik, dat ik daarover eens met Kaempfer gesproken heb. Dr. Sack: Is dat die getuige, die hier tegelük met zijn vrouw werd verhoord? Getuige: Ja. Beklaagde Popof verklaart, dat hij het niet noodig vindt, dezen getuige iets te vragen. Hy heeft Grothe nooit gezien. Hy is ook nooit in de „Roode Hulp" geweest en heeft niets met die vereeniging te maken. Alles wat de getuige Grothe over hem heeft verteld is gelogen. BERLIJN, 17 Nov. In het verdere verloop der Ryksdagzitting vertelt getuige Grothe, dat aan de bespreking in het Karl Liebknechthaus be halve Kempner ook Ernst Thaelmann en eenige andere personen hebben deelgenomen. President: „Is bij een der gesprekken tusschen U en Kempner ook erover gesproken, dat vooral buitenlanders naar voren moesten worden ge schoven?" Getuige Grothe: „Kempner heeft woordeiyk gezegd: „Voor dergelyke acties zyn speciaal slechts buitenlanders aangenomen, om de Duit- sche party niet onder verdenking te brengen." Op een vraag, uit welke overwegingen hy aan gifte had gedaan, antwoordt Grothe, dat Kemp ner hem alles zoc vertrouwelijk en zoo vertrou wenwekkend had verteld, dat hy er niet aan kon twyfelen of alles stemde werkeiyk met de waarheid overeen. Grothe wilde zich niet straf baar maken door van de zaak te weten en zyn mond te houden. Popof heeft getuige tweemaal op het bureau van de I. R. H gezien. Popof moet opstaan en Grothe verklaart, dat hy hem beslist herkent. Opgewonden roept Popof Grothe het woord „Schoft" toe, en krijgt van den President daar voor een berisping. Vervolgens wordt Singer met Grothe gecon fronteerd, waarby beide getuigen elkaar ruim schoots verwyten naar het hoofd gooien. Ten slotte verklaart Singer, dat Grothe in de partij heelemaal geen leiderspositie heeft ingenomen doch de laagste functie die er was: penning meester van een groep van enkele personen. Als de procureur-generaal er op wqst, dat Grothe kameraadschapsleider in den Rood- frontstrijdersbond is geweest, geeft Singer toe, deze organisatie hee'emaal niet te kennen. Op vragen van Dimitrof antwoordt Singer o. a.. dat er in Februari geen alarmtoestand by de K. P. D. heeft bestaan. Ook de Roodfrontstry- dersbond had geen actie kunnen voeren. di° tegen de politieke lyn der K. P. D. zou hebben ingedruischt. AMERIKA ERKENT SOVJET-RUSLAND. Voortzetting van het Rijksdagbrandproces. Ge tuige Grothe een „opsnijder" genoemd- Voortzetting Rijksdagproces. Frankrijk verhengd over de Poolsch-Duitsche ontspanning. Overstroomingsramp in Albanië. Vele dooden. Vijftig millioen dollar schade. De Zesdaagsche te Amsterdam aangevangen. De Tweede Kamer heeft de begrooting van De fensie en Buitenlandsche Zaken goedgekeurd. Verhooging der monopoliewinsten voor granen. Crisis-Zuivel-Centrale stelt onbelaste margarine en vetten beschikbaar voor uit te reiken Kerst gaven. Voorloopig Verslag der Tweede Kamer over de begrooting van Finaijpiën Engelsche order voor den bouw van schepen. De Tweede Kamer heeft met 5017 stemmen de Defensiebegrooting aangenomen. Mededeeling van den Indischen vlootaalmoeze- nier over de ondermijning der krijgstucht. „FAMEZO"-RIJWIEL met electr. lamp 37.50. 3 jaar garantie en SCHOTERWEG. hoek pEN. CRONJéSTRAAl BELGRADO, 17 Nov. (V.D.) Uit Skoeta wordt gemeld, dat tengevolge van den hevigen regenval het riviertje de Kir zoodanig gezwol len is, dat de geheele omgeving ernstig door het overstroomende water werd geteisterd. Som mige laag gelegen plaatsen werden in enkele minuten door het water overstroomd. De bewo ners sprongen uit de ramen en trachtten zich zwemmend te redden. Twaalf personen, w.o. drie kinderen, wier wieg met het water afdreef, verdronken. Voorts kwamen duizend schapen, zestig varkens en dertig runderen in het water om. Tengevolge van den bliksem brandde een sigarettenfabriek af. Indien de regenval aan houdt dreigt geheel Skoetari overstroomd te worden,Reeds thans wordt de materieele schade geschat op vijftig millioen dinar (1.8 millioen gulden). Ook uit Montenegro worden ernstige gevol gen van het noodweer gemeld. Het autobus- verkeer is bijna overal gestaakt, aangezien de wegen onbegaanbaar zyn, In tal van dorpen moesten bewoners op de daken van de huizen vluchten. In de getroffen streek heerscht gebrek aan levensmiddelen. Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 756 .Vorige stand 753

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1933 | | pagina 1