De verkiezingen in Spanje
ppjpT'
Critieke toestand
te Genève
De verkiezingen in
Spanje
Het nieuws van heden
HET GING ER SPAANSCH
TOE
Ook* Italië uit den
Volkenbond
TORGLER'S PAPIEREN
STIJGEN
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DINSDAG 21 NOVEMBER 1933
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Links in doodsangst
Een oproep van Lord
Baden Powell
Drie vliegtuigen te Praag
verbrand
Omdat er geen liefhebbers
voor waren
De Lindberghs naar de
Azoren
NATIONALISTISCHE BEWEGING IN ROEMENIË
Het WeerKuuiiiioiiiiiixiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii
Het Bureau der Conferentie tegen
Woensdag a.s. bijeengeroepen
Avenol naar Rome
Verdaging tot 15 Januari
Scialoja overleden
Jaren lang gedelegeerde van Italië
te Genève
Ook in Roemenië groeit de nationaal-socialistische beweging zeer sterk, vooral
nadat de Koning den liberaal Duca tot chef der regeering heeft benoemd. Boven
een boerenvergadering te Radautz in de Boekowina. Op deze vergadering werd voor
het eerst de Roemeensche vlag met het hakenkruis getooid
Kalinin spreekt de
Yankees toe
DOLLFVSS BIJ DEN VRIJWILLIGEN ARBEIDSDIENST
mmm
De Oostenrijksche Bondskanselier Dr. Dollfuss bracht een bezoek aan het
arbeidskamp Wildungsmauer aan den Donau, om het kanaliseeringswerk te
inspecteeren, dat door leden van den vrijwilligen arbeidsdienst wordt verricht
De republikeinen vormen een
eenheidsfront voor de
herstemmingen
Republikeinen in de
meerderheid
William M. Bullitt is door President Roose
velt benoemd tot gezant der V.S. in Moskou
Nieuwe stratosfeertocht
Settle gedaald
Britsch vliegtuig omlaag
gestort
Roemeensche parle
ment ontbonden
Reorganisatie van den
Volkenbond
Mislukte aanslag op
Wakatsoeki
Verzekeringszwendel
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
De „Angriff" neemt hem en de
Bulgaren in bescherming
Nadolny bij Kalinin
De nieuwe Duitsche ambassadeur
overhandigt zijn geloofs
brieven
Korte berichten
IE,
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18535
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Het is bij de Cortes-verkiezingen in Span
je Spaansch toegegaan. Dat kon ook moei
lijk anders, want niet alleen is de regee-
ring-Barrios, welke de kortstondige van Lerroux
opvolgde om de Cortes-verkiezingen uit te
schrijven, zeer zwak, maar ook hebben de roode
baantjesjagers, die niet van nun zetels in de
Cortes constituyentes", van waaruit zij de la
kens zoo geriefelijk onder zich zelf en hun parij-
genooten konden verdeelen. wilden scheiden,
het Spaansche volk tergend lang op deze onver
mijdelijke verkiezingen laten wachten. De toch
reeds van nature opgewonden Spanjaarden zijn
bovendien nog door een uiterst felle verkie
zingscampagne opgezweept en de hartstochte
lijke verdeeldheid tusschen hen, die van het
socialistisch wanbeheer onder Azana zwaar heb
ben geprofiteerd en hen, die daaronder zwaar
hebben gezucht, deed de rest. En zoo is het
kunnen gebeuren, dat een vijftigtal stembussen
werden vernield, dat vooral door ongure linksche
elementen de rechtsche kiezers werden geïnti
mideerd en lastig gevallen, dat er Hevige relle
tjes ontstonden, waarbij verschillenden slacht
offers niet alleen het politieke, maar ook het
lijfelijke leven werd uitgeblazen, kortom dat ge
heel het land den indruk heeft gemaakt van een
overkokenden heksenketel. De tot nu toe bekende
uitslagen bieden nog niet voldoende houvast
voor definitieve conclusies. Er moeten nog een
groot aantal herstemmingen plaats hebben en
daarbij zijn, gezien het uiterst ingewikkelde
Spaansche meerderheidskiesstelsel verrassingen
fliet uitgesloten. Zeker echter is, dat de recht
sche partijen, vooral de agrariërs en de „Acion
popular", welke beide onder leiding staan van
den jongen katholieken advocaat Gil Robles,
aanzienlijke successen hebben geboekt, en dat
vooral de socialisten, die aansprakelijk gesteld
moeten worden voor de anticlericale bepalingen
in de nieuwe grondwet groote verliezen hebben
geleden. Of de successen van rechts en de ver
liezen van links zulke afmetingen zullen gaan
aannemen, dat links in de minderheid en rechts
in de meerderheid komt, dient te worden afge
wacht. De blunder van ,,Het Volk", hetwelk in
een latere editie aan de hand van nieuwe cijfers
zijn voorbarige conclusie van een zich hand
haven der socialisten moest corrigeeren, maant
tot voorzichtigheid. Volgens de laatste gegevens
moet de omzwaai van links naar recnts in het
autonome Catalonië echter al een voldongen feit
zijn geworden.
Het lijdt geen twijfel, dat de successen van
rechts voor een goed deel te danken zijn
aan de katholieke Spaansche vrouw'en,
die zich ondanks alle terroristische vreesaanja-
gingen prachtig hebben gehouden. De moeders
hebben gevochten voor de ziel van haar kinde
ren, aan wie men het katholieke onderwijs der
religieuzen heeft ontnomen, zij hebben ook ge
vochten voor de rechten en de vrijheid van
godsdienst en geloof, welke door de anti-cleri-
cale machthebbers met voeten waren getreden
In de laffe beschimping van „Het Volk", dat
naar aanleiding van de houding der Spaansche
vrouwen bij de verkiezingen haar qualificeerde
als het „domste deel der natie", dat het sterkst
onder den invloed van de katholieke geestelijk
heid staat, wordt door den hatelijken tegenstan
der de invloed der vrouwen erkend. Zij mogen
zich den smaad der socialisten tot een eer reke
nen. Hoe doodsbenauwd de linkerpartijen in
Spanjp zijn, dat de definitieve uitslagen nog
ongunstiger voor haar zullen uitvallen dan de
reeds bekende, blijkt uit het feit, datde radicale
vrijmetselaar Lerroux, die de socialisten uit het
kabinet werkte en onder geen beding met de
socialisten samen heette te zullen gaan, thans
met het oog op de komende herstemmingen het
voorstel heeft gedaan tot het vormen van een
linksch éénheidsfront tegen rechts. Ook de
Spaansche perscommentaren op de gedeeltelijke
uitslagen laten aan duidelijkheid in dit opzicht
niets te wenschen over. Alle bladen zonder on
derscheid geven toe, dat de verkiezingen voor de
rechterzijde een succes zijn geworden. Maar ter
wijl de rchtsche bladen „La Nacion" en „Infor-
maciones" een beroep doen op het geheele volk
tot vreedzame samenwerking en verzoening, lui
den de linksche de alarmklok. De syndicalisti
sche pers roept haar terreurbenden op tot revo
lutie. De burgerlijk-republikeinsche „Voz" noemt
zelfs een burgeroorlog onvermijdelijk, ingeval
de herstemmingen geen „correctie" zouden bren
gen op de ingezette machtsverschuiving. Het is
dus te voorzien, dat het bij de herstemmingen
in ongeveer de helft van alle provincies, welke
herstemmingen den 3en December zullen worden
gehouden, wederom heet toe zal gaan, en dat
ook na die herstemmingen, indien deze de aan
vankelijke successen van rechts zouden vergroo-
ten, de rust niet onmiddellijk in het land zal
terugkeeren, tenzij een krachtig bewind het te
Veel naar links gev'rikte roer van staat in ijze
ren knuisten neemt om het in den juisten stand
te brengen en te houden.
ROME, 20 Nov. (V.D.) Op 5
December a.s. zal de Fascistische
Groote Raad bijeen komen teneinde
te beraadslagen over de wensche-
lijkheid, dat Italië verder blijft sa
menwerken met den Volkenbond
of uit den Volkenbond zal treden.
LONDEN, 20 Nov. (V.D.) In een gister
avond te Bentley gehouden rede deed de beken
de Engelsche leider der internationale padvin
dersbeweging, Lord Baden Powell, een beroep
op de Engelsche jeugd „het soldatenspel" te spe
len en toe te treden tot het Engelsche territo
riale leger. De jeugd moest bereid zijn haar huis
en vaderland te verdedigen, indien het noodig
zou zijn.
i
PRAAG, 20 Nov. (Reuter) Op" het vliegveld
van Praag zijn drie vliegtuigen, die nog in
uitstekenden staat verkeerden, opzettelijk ver
brand, omdat er geen kooper voor te vinden
was. De toestellen waren te koop aangeboden
na de fusie in de Fransche luchtvaart-maat
schappijen. Zij waren in gebruik geweest op
de route van Parijs naar Centraal-Europa.
LISSABON, 21 Nov. (Reuter) Kolonel
Lindbergh en zijn vrouw zijn vanmorgen om
7.08 uur van hier naar de Azoren vertrokken.
H Verwachting: Matige tot
zwakken, Oostelijke tot Zuid-Oostelijken
S wind, nevelig tot licht of half bewolkt, j=
weinig of geen neerslag, lichte vorst des
nachts, overdag weinig verandering in
temperatuur.
Hoogste stand: 778.7 te Riga.
Laagste stand: 756.3 te Biaritz.
Zon op 7.32, onder 3.59. Licht
op 4.29. 24 Ne. Eegste Kwartier.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
GENÈVE, 20 Nov. Het eenige diplomatieke
gesprek, dat hedenochtend in het kader» van
de ontwapeningsconferentie werd gevoerd, was
dat tusschen Sir John Simon en den Ameri-
kaanschen gedelegeerde Wilson, die Simon, naar
men zegt, adviseerde geen depressie te oefenen
op de Fransche regeering, aangezien deze haar
gedragslijn in volkomen vrijheid dient vast te
stellen.
Officieel wordt medegedeeld, dat de onder
handelingen Dinsdag zullen woraen voortgezet.
Het Bureau der ontwapeningsconferentie is
bijeengeroepen tegen Woensdag. De secretaris
generaal van den Volkenbond, Avenol, zal zich
vanavond naar Rome begeven.
Het Volkenbondssecretariaat deelt officieel
mede, dat deze reis verband houdt met het
overlijden van den Italiaanschen senator
Scialoja.
In welingelichte kringen heeft men even
wel den indruk dat deze onverwachte op
dracht aan Avenoi naar Rome te gaan,
verband houdt met de politiek van Italië
tegenover Genève. Men vreest dat de tegen
5 December bijeengeroepen Groote Fascis
tische Raad principieele besluiten zal ne
men inzake een nieuwe oriënteering in de
Italiaansche Volkenbondspolitiek.
De secretaris-generaal van den Volkenbond,
Avenol, heeft Mussojini een telegram gezonden
naar aanleiding van het overlijden van Scialoja.
ROME, 20 Nov. (Reuter.) In bevoegde krin
gen wordt bevestigd, dat de Groote Raad den
oden December de verhouding van Italië tot
den Volkenbond in studie zal nemen. Men
voegt er echter aan toe, dat dit niets uitstaan
de heeft met een eventueel voornemen van
Italië om zich uit Genève terug te trekken.
Wat de ontwapening betreft, is men in be
voegde kringen de meening toegedaan, dat de
basis voor een overeenkomst slechts kan worden
gelegd door diplomatieke besprekingen tus
schen de vier Westelijke groote mogendheden.
Er is niets op tegen, dat een dergelijke over
eenkomst, eenmaal tot stand gekomen, verder
afgehandeld wordt in het kader van den Vol
kenbond.
GENEVE, 20 Nov. (V.D.). Medegedeeld
wordt, dat in de zitting der mogendheden van
daag principieel besloten is de hoofdcommissie,
welke oorspronkelijk op 4 December zou bijeen
komen op langen termijn te verdagen. Dins
dagmiddag zal een definitief besluit worden ge
nomen. Een kleine commissie bestaande uit
Benesj, Massigli en markies Soragna heeft op
dracht gekregen Maandagavond de formule uit
te werken, welke het bureau zal worden voor
gelegd. De verdaging zou tot na 15 Januari
1934 geschieden.
De Engelsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Simon, verlaat met den nachttrein Ge
nève. Hij begeeft zich naar Parijs en vandaar
per vliegtuig naar Londen, waar hij de
openingszitting van het parlement zal bij
wonen.
De Engelsche regeering zal te Genève wor
den vertegenwoordigd door Eden.
ROME, 20 Nov. (Reuter.) Senator Vittorio
Scialoja is gisteren in den ouderdom van 77
jaar overleden.
Scialoja heeft in het begin van zijn loop
baan groote bekendheid verworven als rechts
geleerde. Reeds in 1883 werd hij te Rome tot
professor in hèt Romeinsch recht benoemd. In
den Senaat trok hij als schitterend redenaar
eveneens de aandacht.
Internationale bekendheid verwierf de over
ledene door zijn werkzaamheden als Itaiiaansch
gedelegeerde, eerst bij de vredesonderhandelin
gen in Versailles, later bij den Volkenbond. In
bijna alle internationale conferenties en ver
gaderingen van den Volkenbond trad Scialoja
als vertegenwoordiger van Italië op.
Zijn vredeswerk werd ook in ons land ten
zeerste gewaardeerd. In 1931 besloot de ver-
eeniging voor Volkenbond en Vrede Scialoja de
Grotius-medaille te verleenen.
In de laatste anderhalf jaar trad Scialoja
bijna niet meer op den voorgrond.
MOSKOU, 20 Nov. De president van de Exe
cutieve der Sovjet Unie, Kalinin, heeft Maan
dagmiddag een radioredevoering gehouden voor
het Amerikaansche Volk, waarbij hij er met na
druk op wees, dat de vreugde over de hervatting
der Amerikaansch-Russische betrekkingen door
de gansche wereld wordt gedeeld.
MADRID, 20 Nov. Na afloop van den minis
terraad heeft de minister van Binnenlandsche
Zaken bekend gemaakt, dat tot nu toe de par
tijen der rechterzijde reeds 123 zetels hebben
verworven. De definitieve uitslag is nog steeds
niet bekend.
Uit meestal goed geïnformeerde bronnen ver
luidt, dat in verband met den uitslag der ver
kiezingen, Lerroux er bij de regeering op zou
hebben aangedrongen onderhandelingen in te
leiden met de socialisten en de overige Repu-
blikeinsche groepen voor het vormen van een
eenheidsfront, dat bij de herstemmingen de
strijd met het rechtsche front zou kunnen aan
gaan.
De regeering zou dit voorstel hebben aange
nomen.
De minister van het Verkeerswezen, Palomo,
zou, in verband daarmede, reeds een onderhoud
hebben gehad met Besteiro. Besteiro heeft zijn
antwoord voorbehouden, daar hij eerst overleg
wil plegen met het hoofdbestuur der socialisti
sche partij.
MADRID, 21 Nov. (Reuter) De laatste
cijfers van de Zondag gehouden verkiezingen
voor de Cortes toonen aan, dat de Radicalen
met de Socialisten nog de meerderheid hebben
over den rechtervleugel. Alle republikeinsche
partijen, van de Radicalen tot de Socialisten,
trachten een coalitie tot stand te brengen, ten
einde de rechtsche partijen bij de herstemming
over 14 dagen te bestrijden, aldus deelde de
minister voor het verkeerswezen mede.
De Radicaal-Socialisten, de partij van oud
premier Azana, zijn bijna uit het parlement
weggevaagd, en d„ partij van den president
der republiek, Zamcra, kreeg slechts één zetel.
Tot degenen, die geen zetel gekregen hebben,
behooren o.a. minister president Barrios en de
ministers van Oorlog, Onderwijs, Buitenland
sche Zaken, Marine, Binnenlandsche Zaken en
Verkeerswezen.
IP
- V
Settle en Fordney te Akron
opgestegen
NEW-YORK, 20 Nov. De vliegers Settle
en Fordney zijn Maandag om 9 uur 35 pl. tijd
te Akron opgestegen voor een stratosfeertocht.
De ballon, waarmede de vliegers hun tocht
maken, is bij helder weer afgedreven in Zuid-
Oostelijke richting. De vliegers hopen by zons
ondergang weer te landen. Settle verklaarde,
dat hij niet voornemens is te "probeeren het
record der Russen te verbeteren. Hij wil slechts
wetenschappelijke waarnemingen verrichten.
Fordney maakt zijn eersten tocht met een
ballon.
AKRON, 20 Nov. (Reuter.) De stratosfeer-
ballon van luitenant Settle had te half drie
een hoogte van 17.700 meter bereikt en steeg
nog steeds. Men verwacht, dat de ballon mor
genochtend zal dalen.
NEW-YORK, 20 Nov. (V. D.) Een aan het
radiostation in Akron gericht radiobericht
meldt, dat de ballon van Settle snel daalt. Men
verwacht, dat de stratosfeerballon in de nabij
heid van Washington tegen 1 uur M. E. T. zal
landen.
Het radiostation in Akron deelt nog mede,
dat kapitein-luitenant Settle in zijn laatste
radiobericht heeft medegedeeld, dat hij allen
overtolligen ballast, zijn meetinstrumenten en
zijn radiotoestel ten behoeve van verlichting
van den ballon uitwerpt. Ieder contact met den
ballon is dus verbroken.
NEW-YORK, 21 Nov. (V.D.). De stratosfeer-
ballon van kapt.-luit. Settle is om 2 uur 10
M.E.T. in den afgeloopen nacht in de nabijheid
van Daretown in New-Jersey geland.
JERUZALEM, 20 Nov. (Reuter) Een Britsch
vliegtuig, ingericht voor het vervoer van troe
pen, is omlaag gestort. Het vliegtuig was op
weg van Ramleh naar Amman en vervoerde
18 personen. Het toestel stortte neer nab.'j
Ramallan, 13 kilometer ten Noorden van Je
ruzalem.
Van de 18 inzittenden werden er 15 in het
ziekenhuis opgenomen. Een van hen is zwaar
gewond.
BOEKAREST, 20 Nov. (V.D.). De koning
heeft het besluit tot ontbinding van de beide
Kamers geteekend
De nieuwe verkiezingen zullen worden gehou
den op 20 December voor de Kamer en op 28
December voor den Senaat.
Het nieuwe parlement zal op 10 Januari bij
eenkomen.
GENÈVE, 20 Nov. (Eigen bericht). Naar
United Press uit hooge Volkenbondskringen
verneemt, bestudeert men op het oogenblik de
mogelijkheid den Volkenbond te reorganisee-
ren. De secretaris-generaal van den Volken
bond, Avenol, zou met prof. Bourqirin, lid der
Belgische delegatie ter Ontwapeningsconfe
rentie, reeds plannen dienaangaande besproken
hebben. Men wil trachten den Volkenbond meer
universeel te maken, o. a. wenscht men, dat de
Vereenigde Staten en Rusland als leden tot den
Volkenbond zullen toetreden. Ook Duitschland
moet weer naar Genève terugkeeren. Het is
mogelijk, dat art. 16 uit het Volkenbondsstatuut
zal verdwijnen.
(United Press)
TOKIO, 20 Nov. (Eigen bericht). Wakatsoeki
is op het station alhier ternauwernood aan de
dolk van een moordenaar, ontsnapt. Men ver
moedt, dat de dader een tegenstander is van
het Londensche vlootverdrag.
(United Press).
LONDEN, 20 Nov. (V.D.) Groot opzien heeft
te Londen gebaard de arrestatie van den com
mandant van het „London Salvage Corps", een
officieuse door de Engelsche verzekeringsmaat
schappijen gefinancierde brandweerorganisatie.
De commandant captain Miles wordt er van
beschuldigd betrokken te zijn bij de brandstich
tingen vanwege het concern Harris c.s., welks
leden onlangs na jarenlangen zwendel op ver-
zekeringsgebied, waarbij het om millioenen ging.
zijn veroordeeld tot langdurige gevangenisstraf
fen. Captain Miles werd na borgstelling van
£5000 voorloopig weer op vrije voeten gesteld.
Italië overweegt, of het al dan niet uit den Vol
kenbond zal treden
Kerk en staat in Duitschland. Rede van den
Beierschen premier.
Amerikaansche stratosfeervlucht. De vliegers
Settle en Fordney te Akron opgestegen.
Bureau der Ontwapeningsconferentie tegen
Woensdag a.s. bijeengeroepen. Avenol onver
wachts naar Rome.
Een Sovjet-ambassadeur te Washington be
noemd. Instemming in Amerika en Japan.
Rapport der commissie-Schouten inzake de
overheidsloonen.
Het oud-Tweede Kamerlid A. Roodhuijzen
overleden.
De kwestie P.E.N.Zaanland. Ministerieele be
slissingen.
Benoemingen in het Aartsbisdom,
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Vergadering van „St. Raphael". Nieuwe voor
zitter gekozen. Belangrijke rede van rector
Bots.
IJmuider trawler op de Noordzee gezonken. De
opvarenden gered.
De Amsterdamsche zesdaagsche.
O
De officieuze „Angriff", het orgaan van dr.
Goebbels, heeft een lang artikel gewijd aan den
huidigen stand van het Rijksdagbrandproces.
Het blad toont zich veel meer gereserveerd
dan de rest der Duitsche pers.
In genoemd artikel, dat den titel draagt van
„Schuldig of onschuldig?" verklaart de „An
griff" dat al de beklaagden in het proces schul
dig zijn tegenover het Duitsche volk, omdat zij
communisten zijn. Aan den anderen kant heb
ben de tegenstrijdige verklaringen, welke voor
de rechtbank werden afgelegd, de schuld aan
den brand in het Rijksdaggebouw van Torgler
en de drie Bulgaren niet kunnen vaststellen.
Het artikel besluit: „Een Duitsche rechtbank
zal geen vonnis wijzen volgens haar gevoelens,
al zijn die ook nog zoo te rechtvaardigen, maar
alleen oordeelen volgens afdoend bewezen fei
ten."
MOSKOU, 20 Nov. (V.D.) De nieuwe Duit
sche ambassadeur te Moskou, Nadolny, heeft
Maandag in de groote zaal van het Kremlin
den president van de Executieve der Sovjet-
Unie zijn geloofsbrieven overhandigd. Nadolny
zijn de gebruikelijke militaire eerbewijzen ge
bracht.
Nadolny hield een toespraak, waarin hij wees
op de Duitsch-Russische betrekkingen en den
wensch der Rijksregeering uitsprak de tradi-
tioneele vriendschappelijke betrekkingen met
Rusland te handhaven. Zijn taak is de eco
nomische. politieke en cultureele betrekkingen
tusschen de beide volken nog hechter te maken.
Kalinin verklaarde, dat het ook de oprechte
wensch der Sovjetregeering is vriendschappe
lijke betrekkingen met het Duitsche Volk te
onderhouden.
Bij een schietpartij tusschen de politie en
een bende misdadigers te Montevideo zijn elf
personen gedood.
Op 84-jarigen leeftijd is te Londen overleden
de vroegere Liberale minister Augustin Birrell.
Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 756
V«rige stand 757
