De „Zegepraal van het geloof
m
Engelands nota aan De Valera
U.S.S.R. en Kerk
Het nieuws van heden
Rechtsche zege in
Spanje
FILM PARTIJDAG TE
NEURENBERG
ONTWIJKEND ANTWOORD
GEESTELIJKEN UIT DE
POLITIEK
De ontwapenings
kwestie
DE BAROMETER
1
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 6 DECEMBER 1933
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
„Bij de massa is de belangstelling
voor de nationale revolutie
heel wat grooter dan voor
't kerkelijk leven"
Historische rolprent
Is Mussolini bemiddelend opge
treden bij de regeering der
Sow jets?
Litwinof terughoudend
Uit Rome vertrokken
Gevaarlijk Oostenrijk
Nazi's werken met bommen
HITLER TE NEURENBERG
Onoverzienbare stoeten huldigden Rijkskanselier Hitier op den partijdag te
Neurenberg. Een tafereel uit de film ..Der Siea des Glaubens"
Het WeeruuuiiiiiKiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!
De koudegolf in Europa
Te Sofia 16 graden onder nul
STEPHAN GEORGE f
DANKPROCESSIE IN ITALIË
Het Rijksdagbrand
proces
Dimitrof maakt propaganda voor
de derde Internationale
De regeering laat zich niet uit over
omstandighedendie zij
hypothetisch acht
Groote spanning in het
Lagerhuis
De Valera
Besluit van het Oostenrijksch
Episcopaat
Frankrijk blijft zich verzetten
tegen een wederbewape-
ning van Duitschland
Henderson bij Boncour
Opmarsch naar Foekïen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Volksactie en Agrariërs zijn ge
sprongen van 24 op 148 zetels.
Ook de radicalen wonnen
Socialisten gehalveerd
Lindbergh boven den
Oceaan
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18548
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Men schrijft ons uit Berlijn:
Door de Rijksleiding der N.S.D.A.P. word
ik in de gelegenheid gesteld, bij de eerste
opvoering van de rijkspartijdag-film
„De overwinning van 't geloof" tegenwoordig te
zijn. De titel van deze film, die de gebeurte
nissen te Neurenberg voor latere geslachten
vasthoudt, geeft duidelijk te kennen, dat er in
het Derde Rijk naast het geloof in kerkdijken
zin zooals wij dit kennen nog een ander
geloof is ontstaan: het hangen met hart en ziel
aan den wederopbouw van Duitschland. De
man, die dit moeilijk werk tot levenstaak ge
kozen heeft en na veertien jaar van voorberei
ding thans geroepen werd, om zijn woorden in
daden om te zetten, is de held van den dag:
volkskanselier Adolf Hitler. Hem en z;jn werk
geldt de belangstelling, de liefde en (de veree
ring van de overgroote meerderheid der natie
en de kerk, welke weliswaar haar plicnten ten
opzichte van den staat erkent, maar tevens een
rijk vertegenwoordigt, hetwelk niet van deze
wereld is, zal een zwaren strijd moeten voeren,
wanneer 'zij de haar toekomende plaats in den
nationaal-socialistischen staat wil terugwinnen.
Bij de groote massa is vooralsnog de belang
stelling voor de nationale revolutie en alles,
wat hiermee samenhangt, heel wat grooter dan
die voor het kerkelijk leven en den in omvang
toenemenden kerkelijken strijd.
Toen ik een uur voor het begin door pen cor
don van S.S. en politie tot het U fa-Palast am
Zoo was doorgedrongen, was het eerste, wat ik
op een bord bij den ingang van de hall kreeg te
lezen: Der Sieg des Glaubens 1st ausverkauft!
Ik vroeg mij onwillekeurig af: zal de overwin
ning van t geloof ook eenmaal zoover gaan,
dat alle kerken van Berlijn boordevol zijn met
geloovigen, die naar het evangelie der verlos
sing komen luisteren?
Op de galerij, waar men bij mijn binnenkomst
nog druk bezig was, een eereloge voor den kan
selier en de rijksregeering in orne te brengen,
zag ik prins August Wilhelm in uniform druk
in gesprek met Oberführer Ernst, die ondanks
zijn jeugdigen leeftijd van 29 Jaar reeds deel
uitmaakt van den staatsraad. Wat verderop
had dr. Schacht, directeur der rijksbank, her
kenbaar aan zijn opvallend hoog boordje,
plaatsgenomen en in zijn buurt verscheen
staatssecretaris dr. Meissner, wiens naam als
adviseur van Hindenburg men den laatsten tijd
opvallend zelden hoort noenlen. Rijksminister
voor buitenlandsche zaken, jhr. von Neurath,
was de eenigste bezoeker in frak en een bezoe
ker, die naast mij bij vergissing in smoking ver
schenen was, voelde zich hierdoor gekalmeerd.
Hitler's plaatsvervanger Hess, die met Röhm
zooeven op voorstel van Hitier tot rijksminister
zonder portefeuille is benoemd, plaatsten zich
naast den eersten burgemeester dr. Sahm bij
de eereloge, om den kanselier te begroeten en
deze verscheen even vóór negen uur in gezel
schap van dr. Goebbels. Goering ligt sedert een
paar dagen wegens kaakontsteking te bed er.
kon dus niet de spontane begroeting van het
geestdriftige publiek mede in ontvangst nemen.
Destemeer werd hij later, bij wijze van vergoe
ding, op het doek toegejubeld. Voor iemand, die
voor het eerst van zijn leven naar Berlijn komt,
moet het een eigenaardige gewaarwording zijn,
wanneer hij ziet en hoort, hoe door het ver
wende publiek eener wereldstad in beeld en in
werkelijkheid mannen verheerlijkt worden, die
het staatsbewind leiden. Ik geloof niet, dat men
zulk een direct contact tusschen volk en regee
ring ooit tevoren ergens anders heeft beleefd.
Leni Riesenstahl, ons bekend uit eenige na-
tuurfilmen, heeft zich van haar uiterst moei
lijke en veeleischende taak, uit de veelheid der
opnamen een harmonisch geheel te vormen,
uitnemend gekweten. Van 16.000 M. materiaal
is slechts 2000 M. benut en deze historische kern
werd aangevuld met nieuwe opnamen van het
schilderachtige oude Neurenberg en zijn rijke
omgeving. Zelfs bij den ernst van het geheel
blijft een gezonde humor gehandhaafd iwat in
het politieke leven een zeldzaamheid is) en het
werkt op ons als een Sinterklaasverrassing,
Wanneer wij onmiddellijk op een plechtig mo
ment plotseling een nieuwsgierige poes uit een
hoekje naar zooveel drukte zien gluren. Ook
de kinderen worden bij den opmarsch der Hit-
Ier-garden niet vergeten en men leest den
volkskanselier de vreugde van 't gelaat, wan
neer een verlegen meisje met een boeket bloe
men op hem toestapt.
Voor hen, die aan deze bevestiging van het
Derde Rijk op den 12en November en volgende
dagen hebben deelgenomen, is het aanschouwen
van deze film wellicht een teleurstelling: zij
beleven niet alles, wat zij in die dagen in Neu
renberg hebben doorgemaakt, missen menig
oogenblik, dat speciaal in hun herinnering is
blijven hangen als een hoogtepunt maar het
groote gevaar bij de samenstelling van zooveel
momentopnamen lag juist in een veelheid, wel
ke tot herhaling en dus tot vermoeiing zou lei
den. Hier weegt het artistieke voordeel op tegen
het historisch nadeel.
ROME, 5 Dec. Bij gelegenheid eener
persconferentie verklaarde de Volkscommis
saris voor Buitenlandsche Aangelegenheden,
Litwinof, op een desbetreffende vraag van
enkele buitenlandsche journalisten, dat hij
tijdens zijn verblijf te Rome geen contact had
gehad met het Vaticaan. Daar staat ech
ter tegenover, dat hij niet wilde ontkennen
dat het godsdienstvraagstuk ter sprake was
gekomen bij de besprekingen welke hjj met
Mussolini in de afgeloopen dagen heeft ge
voerd.
Hij zeide verder dat de vrijheden, welke Sow-
jet-Rusland ten gunste van Amerikaansche gees
telijken waarborgt, ook gelden voor geestelijken
van onverschillig welke andere nationaliteit. Dit
beteekent geen verandering in de wetgeving der
U.S.S.R. en ook geen uitzondering daarop want
de wet erkent in Rusland de vrijheid van den
godsdienst en verbiedt alleen maar alle gods
dienstige propaganda.
De overeenkomst welke Litwinof te Washing
ton met den President der Vereenigde Staten,
Roosevelt, aanging, geeft geen aanleiding tot
eenige wijziging in de Russische wetgeving.
ROME, 5 Dec. Dinsdagmiddag heeft de
Amerikaansche ambassadeur ter eere van den
Russischen Volkscommissaris van Buitenland
sche Zaken, Litwinof, een noenmaal aangebo
den en des middags heeft de Turksche ambas
sadeur den Russischen gast uitgenoodigd op een
thee. Om half tien is Litwinof uit Rome ver
trokken. Donderdagmorgen zal hij te Berlijn
aankomen.
WEENEN, 5 Dec. (V.D.). In het dorp Lind
is in het gemeentehuis waarin ook de sociaal
democratische burgemeester van het dorp zijn
woning heeft een papieren bom ontploft. Tien
vensterruiten werden vernield. Te Villach werd
een papieren bom gevonden, welke echter niet
is ontploft.
De Neder-Oostenrijksche landsregeering heeft
de plaatselijke groep van de Schoolvereeniging
Suedmark in Münchendorf ontbonden, omdat
een beambte van deze groep nationaal-soclalis-
tisch propaganda-materiaal zou hebben verzon
den. Twee personen werden gearresteerd.
Te Retz in Beneden-Oostenrijk is een dyna-
miet-aanslag op een waterwerk aldaar ge
pleegd.
Uit Schwarzbach wordt gemeld, dat aldaar
een huiszoeking bij den nationaal-soeialist Haag
zeer tragisch is verloopen. De vrouw van Haag
Verwachting: Zwakke, veranderlijke
wind, nevelig tot zwaar bewolkt, wellicht
eenige sneeuw, temperatuur om het EE
5= vriespunt in het Noorden, in het Zuiden EE
matige tot lichte vorst. EE
EE Hoogste barometerstand 772.5 m.M. EE
EE te Thorshaven.
Laagste barometerstand 754.6 m.M. EE
EE te Memel.
EE Zon op 7.55, onder 3.47. Licht
EE op 4.17. 10 Dec. Laatste Kwartier. EE
kreeg bij het bezoek der politie, die naar pro
paganda-materiaal zocht, een hartverlamming
en overleed onmiddellijk.
De bondspolitie te Innsbriick deelt mede,
dat Maandagochtend in de Universiteit te Inns
briick twee ontploffingen hebben plaats gehad,
waardoor in het trappenhuis en op de eerste
verdieping ernstige schade is aangericht.
De politie bezette het gebouw en alleen die
studenten, die konden aantoonen, dat zij geen
schuld hadden, mochten het gebouw verlaten
Een aantal studenten, onder wie eenigen als
aanhangers der Nationaal-SoeialistiSGhe Partij
bekend zijn, bevindt zich nog in arrest.
Maandag werd te Weenen bij een concert, dat
het Vaderlandsche Front had georganiseerd en
waarbij ook Dollfuss en de vrouw van den
Bondspresident Miklas aanwezig waren, met
traangas-projectielen geworpen. Eenige per
sonen werden gearresteerd, doch na hun ver
hoor weer vrijgelaten.
SOFIA, 5 Dec. In Bulgarije is het zeer koud.
Er hebben ook eenige sneeuwstormen gewoed,
met het gevolg, dat tal van spoorlijnen inge
sneeuwd zijn. Te Sofia is de temperatuur ge
daald tot 16 graden beneden het vriespunt.
De laagste temperatuur werd gemeten te Or-
cl.ovitza (32 graden). Boven de Zwarte Zee
woedt een hevige storm, waardoor de schepen
niet kunnen uitvaren. In de haven van Burga
zijn tal van stoomschepen van hun ankers los
geslagen en naar zee afgedreven.
Italiaansche boeren hielden een processie ter gelegenheid der voltooiing van het
droogleggen der Pontinische moerassen en der stichting van de stad Littoria. In de
processie werd een beeld van den H. Antonius meegevoerd
Uit Namen wordt gemeld, dat ten gevolge
van de harde vorst, welke nu reeds gedurende
drie dagen aanhoudt, de Maas voor de stad
is dichtgevroren.
Voorts komen berichten uit de Ardennen
binnen volgens welke de honger de everzwijnen
uit de bosschen jaagt.
De schade aan de velden door deze beesten
veroorzaakt, schijnt aanzienlijk te zijn.
De Duitsche dichter is op vijf-en-zestig -
jarigen leeftijd plotseling gestorven
LEIPZIG, 5 Dec. In de middagzitting van
het Rijksdagbrand-proces verklaarde de arbei
der Hannemann, dat men in Freienwalde ge
zegd had, dat de revolutie voor de deur stond
en dat met de sociaal-democraten een eenheids
front gevormd moest worden. De dag was ge
komen, dat de regeering ten val moest worden
gebracht en de communisten aan de regeering
moesten komen.
De volgende getuige Seger uit Neuenhagen,
thans evenals de volgende getuigen gedeti
neerd, verklaart, dat hij en zijn partijgenooten
van oordeel waren geweest, dat de Rijksdag
brand niet door communisten was gesticht.
Dimitrof maakt daarop een aantal opmer
kingen en verdedigt o.m. de derde Internatio
nale. Ten slotte ontneemt de voorzitter hem
echter het woord.
Een vroegere functionnaris, Otto geheeten,
legt dan verklaringen af over een onderhoud,
dat hij na den Rijksdagbrand heeft gehad met
de communistische afgevaardigde Franziska
Kessel. Deze had hem medegedeeld, dat strooi-
biljette moesten worden gedrukt, ten einde
er den nadruk op te leggen, dat de commu
nisten met den brand niets uitstaande hadden.
Anders zou het, naar zij verklaarde, Torgler
den kop kosten. Na deze verklaring had getuige
zich principieel van de communistische partij
afgewend.
De procureur-generaal deelt mede, dat mevr.
Franzisca Kessel intusschen wegens hoogver
raad tot drie jaar tuchthuisstraf is veroordeeld.
LONDEN, 5 Dec. De Engelsche antwoord
nota op de vraag van De Valera, welk stand
punt de Engelsche regeering zou innemen ia
geval een Iersche Republiek werd uitgeroepen,
werd Dinsdag den Ierschen Hoogen Commissa
ris te Londen overhandigd.
Deze deelde het antwoord direct telefonisch
mede aan den Ierschen minister-president.
De inhoud van de Iersche en van de Engel
sche nota werd Dinsdagmiddag door den mi
nister voor de Dominions, Thomas, in het La
gerhuis onder groote spanning medegedeeld.
Thomas las eerst de nota van De Valera
voor. De Iersche premier wijst hierin op de
door Thomas drie weken geleden in het Lager
huis afgelegde verklaring, dat de Iersche Vrij
staat als lid van het Britsche Rijk volkomen
vrijheid geniet zijn eigen aangelegenheden te
regelen. Wanneer Ierland evenwel zijn verant
woordelijkheid als lid van het Britsche Rijk
van de hand wijst, kan het in de toekomst ook
niet meer genieten van de rechten van het
lidmaatschap.
Hiertegenover verklaart de Valera: Het Ier
sche Volk heeft nimmer vrijwillig gestreefd
naar het lidmaatschap van het Engelsche Rijk
Ierland is veeleer gebogen onder den druk van
materieel geweld van de Engelsche heerschappij
en het heeft het Engelsch-Iersche verdrag van
1921 slechts aanvaard, omdat Engeland ge
dreigd heeft met directen oorlog. Het heeft het
verdrag evenwel niet geaccepteerd als defini
tieve regeling van zijn betrekkingen tot Enge
land, te minder daar Engeland uit het verdrag
een permanent recht concludeert zich te mengen
1 in de constitutioneele ontwikkeling van Ier-
land. Een permanente vriendschap kan niet be
reikt worden op de basis der huidige Engelsch-
Iersche betrekkingen. In het verdere verloop
van de nota vraagt De Valera, welke houding
Engeland zou aannemen in geval de Iersche
Republiek werd geproclameerd,
Het Engelsche antwoord is ontwijkend ge
houden en het wijst bij voorbaat de formulee
ringen van De Valera inzake de Engelsch
Iersche betrekkingen van de hand. Aangezien
de Engelsche regeering niet in staat is de be
wering te aanvaarden, dat een permanente
vriendschap op de basis der huidige betrekkin
gen niet zou kunnen worden bereikt, acht zij
geen reden aanwezig te antwoorden op een op
deze bewering gebaseerde vraag. De Engelsche
regeering kan niet gelooven, dat de Iersche Vrij
staat de definitieve verwerping van zijn ver
dragsverplichtingen op de voorgestelde wijze zou
overwegen. Zij gevoelt zich derhalve niet ge
roepen mede te deelen welke houding zij zou
aannemen onder omstandigheden, welke zij vol
komen als hypothetisch beschouwt. Ten slotte
verklaarde Thomas, dat Engeland nog steeds
den wensch koestert vriendschappelijk met Ier
land binnen het kader van het Britsche Rijk
samen ta werken.
Men heeft haar over de verklaringen van ge
tuige Otto een verhoor willen afnemen, maar
zij heeft geweigerd, iets mede te deelen.
Vervolgens wordt medegedeeld, dat in ver
band met de poging tot vergiftiging van S. A.-
menen te Düsseldorf een strafvervolging is
ingesteld.
De verdere behandeling van het proces wordt
daarop tot Woensdag verdaagd.
WEENEN, 5 Dec. (W.B.). De Oostenrijk-
sche Bisschoppenconferentie heeft besloten dat
de katholieke geestelijken in Oostenrijk voor
taan geen politieke ambten meer mogen beklee-
den.
Nader wordt gemeld, dat door het besluit der
Bisschoppen drie leden van den Bondsraad, vijf
leden van den Nationalen Raad en talrijke le
den van Landdagen en gemeenteraden worden
getroffen.
Honderden katholieke geestelijken bekleeden
een functie in de verschillende politieke ver-
eenigingen.
Bondskanselier Dollfuss deelde heden in een
vergadering van de club der Christelijk-sociale
afgevaardigden het besluit der Bisschoppen
conferentie mede.
PARIJS, 6 Dec. Gistermiddag had een onder
houd plaats tusschen den Voorzitter der Ont
wapeningsconferentie, Henderson, en den Fran-
schen Minister v. Buitenlandsche Zaken Paul-
Boncour.
Na afloop verklaarde Paul-Boncour tegenover
persvertegenwoordigers dat Frankrijk zich strikt
aan het op 14 October door Sir John Simon
ontwikkelde standpunt zou houden en dat alle
berichten volgens welke de Fransche regeering
van dit standpunt zou afwijken, zonder eenigen
grond waren.
Naar verder in welingelichte politieke kringen
verluidt, legde Boncour er tegenover Henderson
den nadruk op, dat Frankrijk geen enkele ook
slechts gedeeltelijke wederbewapening van
Duitschland zou goedkeuren. Voor Frankrijk
was dit een der hoofdpunten der geheele Ont
wapeningskwestie. Duitschland vergiste zich,
wanneer het geloofde naar aanleiding van het
toegeven van andere mogendheden, zooals te
Rome of te Londen misschien het geval was,
weer naar Genève te kunnen terugkeeren, want
Duitschland zou nooit tevreden zijn over den
tegenwoordigen toestand, doch steeds nieuwe
eischen blijven stellen.
Wijders heeft Paul-Boncour aan Henderson
de Fransche opvatting uiteengezet over de waar
borgen voor de nakoming van een te sluiten
ontwapeningsconventie. Wanneer een staat niet
voldeed aan de bepalingen der conventie, dan
zou een mechanisme van wederzijdschen bijstand
tegen dezen tot „aanvaller" te verklaren staat
in werking moeten treden.
Tenslotte bleken Boncour en Henderson het
er over eens, dat de ontwapeningsconferentie
kon en moest voortduren.
SJANGHAI, 5 Dec. (V.D.). Aangezien het
ultimatum van maarschalk Tsjang Kai Sjek
aan de regeering te Foekien 5 December te
12 uur is verstreken, heeft het Chineesche
hoofdkwartier op telegrafische instructie van
Tsjang Kai Sjek de militaire operaties tegen
Foekien geopend. De troepen rukken op naar
Foekien.
Lindbergh gestart voor zijn Oceaanvlucht naar
Brazilië.
Ontwijkend antwoord van Engeland op de nota
van De Valera.
Tsjang Kai Sjek's troepen nikken op naar Foe
kien.
Rusland en de Kerk-verklaring van Litwinof.
Litwinof uit Rome vertrokken.
Oostenrijksche geestelijken mogen geen politieke
functies meer bekleeden.
Rijkssteun bij de werkverschaffing tijdens
vorstperiode.
De roofmoord in do residentie- Een belooning
uitgeloofd.
Bestuursvoorstellen van den Maildienst Hol
landAmerika-lijn houden practisch liquidatie
in.
Ingediend is een wetsvoorstel tot instelling van
een verkeersfonds.
Maatregelen betreffende de uitvoering van de
Omzetbelastingwet.
De Scheepvaart op het IJsselmeer ligt geheel
stil.
De moeilijkheden in het mijnbedrijf. De toe
komst wordt donker ingezien.
Twee jongens door het ijs gezakt en verdron
ken.
MADRID, 5 Dec. (V. D.) De Spaansche Mi
nister van Binnenlandsche Zaken maakt het
volgende officieele resultaat van de verkiezin
gen op 19 November en 3 December bekend.
Gekozen zijn van de rechtsche groepen:
Volksactie 62 Agrariërs 86 (24), Baskische
Nationalisten 14 (15), Traditionalisten en Mo
narchisten 43 anderen 2. in totaal 207.
Van het Centrum:
Radicalen 104 (89), Conservatieve Republi
keinen 18 (30), Catalonische Liga 25 Li
berale Democraten 9, Vooruitstrevende Partij 3,
Onafhankelijke Republikeinen 8, totaal 167.
Van de Linksche groepen:
Catalonische Linkschen 19 Radicaal-
Socialisten 1 (55), Onafhankelijke Radicaal-So
cialisten 4, Republikeinsche Actie 5, Socialisti
sche Catalonische Unie 3 Sociaal-Demo
craten 58 (114), andere kleine partijen 9. Totaal
99.
Het totaal-aantal afgevaardigden in de nieu
we Kamer bedraagt 473.
De uitslag der verkiezingen blijkt dus inder
daad een belangrijke verschuiving naar rechts
te zijn.
Lerroux heeft uitdrukkelijk verklaard, dat hij
slechts zal samenwerken met partijen, die den
Republikeinschen staatsvorm aannangen.
BATHURST (Cambia), 6 Dec. (Reuter).
Lindbergh is van hier gestart, om over den
Zuidelijken Atlantischen Oceaan naar Natal
(Brazilië) te vliegen.
Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 758
Vorige stand: 760
t
