Katholicisme in Oostenrijk
POLITIEK IS WERK DER
LEEKEN
Duitschland en het
Vaticaan
Lerroux voor de
Cortes
Franz Ferdinand van Oostenrijk
DiMiTROF eischt }jej- nieuws van heden
Hitler's eischen
DE BAROMETER
VERGEET U VOORAL NIET
Bloemenmag. „TETTERODE"
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 20 DECEMBER 1933
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
pVoor de zielzorg openen zich
thans nieuwe perspectieven
voor de toekomst"
Overal trouw aan de
bisschoppen
Z. Em. Kard. Innitzer
Voor Moeder en Kind
Het feest der Italiaansche moeders
te Rome
Het WeerwiiiiiiiHiiiiiiNiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiii!
nul
Raad voor den buitenl.
handel
HET LEIPZIGER PROCES
Pe advocaat van Torgler, dr. A. Saclc, houdt
zijn pleidooi.
Dinsdag voor de eerste maal te
Berlijn bijeengekomen
Nog steeds moeilijkheden
TORGLER SPREEKT
wm
Vrijheid van godsdienst gewaar
borgd, maar leekenstandpunt
blijft gehandhaafd
Gil Robles zegt zijn
steun toe
De ÏOOO Mark-veror
dening
Verzoek van Oostenrijksche
hotelhouders
70e GEDENKDAG VAN
ZIJN GEBOORTE
,,De schoten van Serajewo troffen
niet alleen zijn hart, maar het
hart van Europa, van
heel de wereld"
Hervorming van het
Hoogerhuis
Wetsontwerp ingediend
Sterke persoonlijkheid
en staatsman
Gedetailleerde uiteenzetting van
Franqois Poncet aan de Fran-
sche regeering
De Fransche pers
ertegen
De Lindberghs weer
thuis
Enquête-commissie
weer te Londen bijeen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Auto Service-Centrale
Gasthuisvest 11 - Telefoon 16471
Remcontröle op G.E Rembrug
Modern Wasch- en Smeerstation
Reparatiën op speciaal-machines
Wordt Poe Yi keizer?
Frankrijks tekort aan
dienstplichtigen
Staatshoofd van Tibet
overleden
ER WORDT DRUKKER
GETROUWD
de prachtige Kerst-etalages van
te bezichtigen?
Het drama in Surrey
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTICSTE JAARCANC No. 18560
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Het besluit van de Oostenrijksche bis
schoppen waarbij alle geestelijken, die
in de politiek werkzaam waren, hun
mandaat tegen 15 December moeten neerleg
gen, beteekent een omwenteling in net staat
kundig leven in Oostenrijk. Zoowel het gebie
dend karakter van dit besluit als de korte
termijn, die aan deze geestelijken werd ge
steld, springen daarbij in het oog. Het heeft
geen zin te gaan overwegen, of dit besluit ook
genomen zou zijn, als Mgr. Seipel nog leefde
Het moet zijn verklaring vinden in den huidi-
gen politieken toestand.
De beslissing der Bisschoppen was noodzake
lijk voor de zielzorg. Zoo moet zij begrepen en
gewaardeerd worden. De veranderingen, welke
in Oostenrijk plaats grepen, laten met meer
toe dat een politicus van een bepaalde partij
de priestertoga draagt; nieu omdat deze hem
in eer of aanzien afbreuk zou doen, maar
omodat de politicus gedwongen zou kunnen
worden beslissingen te nemen, die niet in het
belang zijn van de zielzofg. Men herinnert zich
nu, hoezeer bondskanselier Dr. Seipel na den
brand van het paleis van justitie bij het tref
fen van maatregelen door zijn geestelijke waar
digheid gehinderd werd. De Marxistische revo
lutie had toen een ijzeren vuist tegenover zich
moeten vinden. Heel Oostenrijk riep er om
De kanselier, die op de bekeering der dwalen-
den bleef hopen, miskende de stem des volks,
totdat het dra weer driester wordende
Marxisme hem als den „meedoogenloozen pre
laat" bespotte en het kwaad zoodanig toenam,
dat duizenden opgehitste arbeiders uit de kaho-
lieke kerk traden.
8inds den laatsten Katholiekendag doet het
Oostenrijksche Episcopaat onder leiding van
Kardinaal Dr. Innitzer alles wat mogelijk is,
om de wonden te heelen, waarmee net Oosten
rijksche katholicisme sinds de revolutie gesla
gen werd. Bij dit werk mag het door niemand
gestoord worden, ook niet door den staat. Bij
deze verheven taak moet het geen regeering
of partij behoeven te ontzien. De tegenwoordige
regeering moge de kerk goed gezind zijn en de
christelijk-sociale partij moge zich groote
diensten verworven hebben voor de katholieke
zaak, het doel, dat de Bisschoppen zich stelden,
is zoo hoog, dat zij over dit alles heen moeten
zien, ofschoon hun houding de betrokken per
sonen pijnlijk treffen moet.
Ongetwijfeld zal de strüd der geesten op
cultureel en politiek gebied in de toekomst
moeilijker worden, maar voor de zielzorg openen
zich nieuwe perspectieven. Bijzonder beteeke-
nis krijgen nu de cultureele organisaties der
katholieken, welke klaarblijkelijk met geen
enkele politieke partij voeling houden en er
dus niet verdacht van kunnen worden voor
politieke doeleinden te worden misbruikt. Daar
mee vallen ook scheidsmuren, die een groot
deel van het volk ontoegankelijk maakten voor
de katholieke actie. En daardoor wordt de hou
ding der Bisschoppen een zegenrijk keerpunt
in de geschiedenis van het Oostenrijksche
katholicisme.
Nu reeds wordt aan de Bisschoppen door tal
rijke persorganen dank gebracht, ook door
bladen van de christelijke sociale partij. De
nieuwe leider der christelijke sociale partij,
minister Czermak, is zoo'n religeus-voelend
man, dat hij ondanks de moeilijkheden, welke
het besluit der Bisschoppen voor zijn partij
meebrengt, toch de beteekenis er van voor de
Kerk volkomen begrijpt en waardeert. Geen
enkele politieke partij ondervindt nu in
Oostenrijk van kerkelijke zijde eenige bevoor
rechting, waarmee de weg weer geëffend is
voor een eendrachtig geloofsleven. Tegelijker
tijd zal echter de vorming van degelijke onder
legde en trouwe leekenleiders voor de toekomst
van het katholicisme in Oostenrijk van ontzag
gelijke beteekenis zijn.
ROME, 19 Dec. (Reuter) Ter gelegenheid
van den Dag voor Moeder en Kind, werden er
heden twee en negentig vrouwen aan Mussolini
voorgesteld, die allen moeder zijn van ten
minste elf levende kinderen. Elk dezer vrou
wen vertegenwoordigende een der twee en
negentig provincies van Italië. Gemiddeld had
den de afgevaardigde moeders veertien kinde
ren. De vertegenwoordigster der provincie
Napels heeft zelfs negentien kinderen in leven.
De moeders waren te Rome de gasten van het
Nationale Werk voor Moederschap en Kinder-
zorg, een der fundamenteele instellingen der
fascistische regeering. Een groote manifestatie
voor de lotta demografica den door Musso
lini ingestelden „strijd voor het geboortecijfer"
zal nog voor Kerstmis plaats hebben
1 VERWACHTING: Zwakke winden
uit Noordelijke richtingen, nevelig tot
EE half of licht bewolkt, weinig of geen EE
EE neerslag, temperatuur om het vriespunt EE
EE tot lichten dooi. EE
H Hoogste stand: 776.4 te Scilly.
H Laagste stand: 744.7 te Isafjord.
EE Zon op 8.09, onder 3.47. Licht
op 4.17. 23 December Eerste Kwartier.
BERLIJN, 19 Dec. Dinsdag is de eerste bij
eenkomst gehouden van den Raad voor den
Buitenlandschen Handel.
De Rijksminister van Economische Zaken,
Dr. Schmitt, hield een rede, waarin hij er op
wees dat de Rijksregeering den buitenland
schen handel beschouwt als een belangrijk
bestanddeel van de Duitsche volkshuishouding.
De belangrijkste oorzaak van den slechten
toestand in den buitenlandschen handel moet
worden gezocht in de handelspolitiek, die de
meeste landen op aarde in de afge'.oopen jaren
hebben gevoerd. De wensch de uitwerking van
de economische wereldcrisis buiten het eigen
land te ncuden, heeft vele regeeringen aan
leiding gegeven de maatregelen tot verminde
ring van den invoer in steeds korter wordende
tusschenpoozen op elkander te laten volgen
Gebrek aan kapitaal en de veelal tegen de
Duitsche fabrikaten gerichte maatregelen van
het buitenland hebben voor den Duitschen bui
tenlandschen handel nog een bijzonderen te
rugslag op de afzetmogelijkheden gebracht.
Er kan niet dikwijls genoeg op worden ge
wezen, dat Duitschland zijn schulden slechts
kan betalen door den uitvoer van waren en dat
ook de omvang van den buitenlandschen im
port naar Duitschland op vérgaande wijze af
hankelijk is van de bereidheid van het buiten
land onze producten te betrekken. De Rijks
bank was gedwongen de transferquota van 1
Januari 1934 af te verlagen tot 30 pet. Deze
maatregel wijst opnieuw op het verband tus-
schen schuldbetaling en uitvoer.
Binnenkort zal een bijzondere commissie van
den raad de kwestie der deviezen behande
len.
plotselingen ommekeer. Het ontwerp is op deze
voorstellen gebaseerd. Hij vestigde de aandacht
op het buitenland, waar in sommige landen
de oude ordening was vervangen door dicta
turen. In Engeland moest men zich voor der
gelijke pogingen vrijwaren. Het is de plicht
van het Hoogerhuis zoodanige wijzigingen aan
te brengen in zijn constitutie, dat het land
hierdoor beveiligd zou zijn en door aldus te
doen, zouden de leden niet verder gaan dan
strikt noodzakelijk is. De bedoeling van het
ontwerp is het Huis volledige macht te geven
om te voorkomen, dat het land grondige wij
zigingen zou ondergaan. De maatregelen be
oogen het aantal zetels van het Huis te ver
minderen.
De indiening is goedgekeurd met 84 tegen
35 stemmen.
Onze Romeinsche correspondent seint
ons:
Sinds gisteren verblijft de heer
Dr. Butman weer te Rome voor directe
besprekingen met het Vaticaan, inzake
de uitvoering van het Duitsche concor
daat.
De „Osservatore Romano" publiceert ver
schillende berichten over de verontrustende
omstandigheden, die zich ten dezen aan
zien in Duitschland voordoen.
De voorzitter der voormalige Rijksdagfractie
legt zijn slotverklaring af in het Rijksdag
proces
MADRID, 19 Dec. (V.D.). Minister-president
Lerroux heeft Dinsdag in de Spaansche Kamer
de regeeringsverklaring afgelegd. Het hoofd
doel van zijn regeering is het herstel van den
socialen vrede en de achting voor de wet. Er
moet een einde komen aan de voortdurende
opstanden. Het openbare crediet moet verbe
terd worden door de aanvatting van openbare
werken, door de uitbreiding van het spoor
wegnet, den bouw van hydraulische installaties,
terwijl voorts een hervorming van den land
bouw moet worden ter hand genomen. Ten
aanzien van de gewapende macht zeide de
premier, dat in leger en vloot een andere geest
ingang moet vinden, evenzoo moeten de ver
schillende klassen van het volk nader tot el
kander worden gebracht. In de godsdienst
kwestie moet gewetensvrijheid worden gewaar
borgd. Overigens zal de regeering het leeken
standpunt handhaven, zoomede de tot nu toe
op sociaal gebied getroffen maatregelen. De
republiek zal worden geconsolideerd doordat
alle Spanjaarden nader tot de republiek zuilen
worden gebracht. Onder zekere voorwaarden
moet gestreefd worden naar amnestie. De Ka
mer zal dit evenwel moeten voorstellen.
De leider der volksactie, Gil Robles, ver
klaarde dat zijn partij de regeering zal steu
nen, omdat de tijd nog niet is geboren voor
een uitgesproken regeering der partijen van
de rechterzijde. De politiek van vervolging
moet worden uitgeschakeld. Arbeidsvrijheid, een
amnestiewet, zoomede een wet ter bescherming
van werkloozen zullen worden ingediend.
Voorts sprak Gil Robles over een hervorming
van den landbouw, zoodat kleine boerenbedrij
ven zullen kunnen worden opgericht.
Ten slotte eischte hij de zoo spoedig moge
lijke totstandkoming van een concordaat.
De regeering heeft besloten, ondanks den
aiarmtoestand, de perscensuur in geheel
Spanje op te heffen.
INNSBRUCK, 19 Dec. (Reuter.) In een ver
gadering van hotel- en restaurant-eigenaars
werd besloten bij de regeering te verzbeken
stappen te ondernemen in Duitschland, opdat
de verplichte betaling van 1.000 mark voor
Duitschers, die naar Oostenrijk willen reizen,
nog vóór Kerstmis wordt opgeheven. De voor
waarde, waaronder dit mogelijk is, zijn den
hoteliers en restauranthouders onverschillig.
Naar aanleiding hiervan schrijft de „Reichs-
post", dat dit besluit in alle vaderlandsche
kringen sterken wrevel heeft veroorzaakt.
i
LONDEN, 19 Dec. Lord Salisbury heeft
vanavond in het Hoogerhuis een ontwerp in
gediend voor de hervorming van het Hooger
huis.
Lord Salisbury verklaarde, dat de leden van
beide Huizen een klein comité hebben gevormd
om de voorstellen in te dienen, welke beoogen
Groot-Brittannië te verzekeren tegen een
Deze week op 18 December zou Aartsher
tog-Troonopvolger Franz Ferdinand van
Oostenrijk-Hongarije zeventig jaar zijn
geworden, ware in 1914 de vreeselijke moord van
Serajewo niet gepleegd, waren de schoten der
moordenaars op hem en zijn edele echtgenoote
niet zoo ontzettend raak geweest. Deze scho
ten troffen niet alleen de harten dezer men-
schen maar het hart van heel Europa, van heel
de wereld zelfs. Deze schoten waren de signa
len, zonder waarschuwing, voor den wereldoor
log. De tragische dood van Franz Ferdmand
en de gevolgen, die deze heeft gehad voor de
oude Donau-monarchie en heel de wereld, zou
den reeds aanleiding genoeg zijn, om zijne per
soonlijkheid te doen herleven, maar die per
soonlijkheid zelve is alleen reeds méér dan de
moeite waard, dit te doen. Sedert Joseph II is
er geen grooter verschil van meening over een
Habsburger geweest dan over Franz Ferdmand.
die door den een bemind werd en vereerd, door
den ander verfoeid en gehaat. Geen verschil
van meening bestaat er echter over zijn staats
manscapaciteit, zijn heerschersnatuur en men-
schelijke grootheid. Van kindsbeen af ziekelijk,
hadden tenslotte zijn ijzeren wil, zijn inner
lijke discipline en zelfbeheersching over zijn
zware kwaal gezegevierd. En zooals hi) eens
tegen zijn lichamelijke zwakte moest vechten,
zoo moest hij ook heel zijn leven worsteien om
zijn gezinsgeluk en zijn positie ten hove. In
schier eindeloozen kamp moest hij het doorzet
ten, dat hij eindelijk de vrouw kon huwen,
die hij liefhad. Die mésalliance met de vroe
gere hofdame, gravin Chotek, heeft men hem
nooit vergeven, tot na zijn dood, tot in het
graf niet. Zijn echtelijk leven was vol zonnig
geluk. Het gaf hem de kracht en het weer
standsvermogen. die noodzakelijk waren bij al
de zorgen, die hij, als toekomstig heerscher, had
om het voortbestaan en gedijen der oude mo
narchie. Geen dag bleef hem ook gespaard de
strijd om zijn eigen persoonlijke positie in den
staat en om zijn politieke overtuiging.
De troonopvolger had al spoedig het natio
nale probleem erkend als de levenskwestie der
dubbele Donau-monarchie. Het grondwettelijk
probleem beheerschte hem geheel en ai. De
sociale kwestie trad bij hem vrij geheel op
den achtergrond. Hij beschouwde het als zijn
levenstaak, de vele uit elkander strevende vol
keren van het Keizerrijk vast aaneen te sme
den en iederen wil tot revolutie te onderdruk
ken. Daarom was hij een doodsvijand van libe
ralisme, vrijzinnigheid en sociaal-democratie.
Hij zag het grootste gevaar voor het voortbe
staan der monarchie in het streven van de
Hongaren, meer speciaal van den Magyarischen
adel naar den voorrang. Met de grootste ver
bittering vocht hij tegen het Magyarische stre
ven, de éénheid van het leger op te heffen.
Van hem stamt het woord, dat de dynastie iede
re eeuw opnieuw gedwongen was. het land aan
de Kroon van St. Stephanus (Hongarije) te
veroveren. Maar dit is toch niet juist, nem te
beschuldigen van haat tegen de Magyaien en
daartegenover van overdreven liefde voor de
Slaven. Naar zijn bloed was hij Duitsch. Oos-
tenrijksch-Duitsch. Daarnaar richtte hij zich
Reeds bijkans twintig jaren rust Franz Fer
dinand in het graf. Maar om dat graf is er
geen rust gekomen en ook is de rust in Europa
nog niet weergekeerd.
De Bulgaarsche beklaagde Dimitrof in het
Rijksdagproces eischt schadevergoeding en
)rijspraak, omdat zijn onschuld vaststaat.
PARIJS, 20 Dec. (Reuter) De bladen wij
den groote belangstelling aan de nota, welke
de Fransche ambassadeur te Berlijn, Franqois
Poncet, gisteren aan zijn regeering deed toe
komen, en waarin hij de volgende gedetailleerde
uiteenzetting geeft van de Duitsche eischen:
Een leger van 300.000 man met korten
diensttijd; het recht om zonder beperking
alle defensieve wapenen te bezitten, welke
te Genève als zoodanig zijn vastgesteld.
Aanvaarden van controle op de semi-mi-
litaire organisaties in Duitschland, op voor
waarde, dat deze controle zich ook uitstrekt
tot de semi-militaire organisaties in andere
landen.
Duitschland is bereid met zijn nabuur-
staten non-agressiepacten te sluiten voor
den tijd van 10 jaar.
Het eischt teruggave van het Saargebied,
doch laat de Saarmijnen tot 1935 in het be
zit van Frankrijk.
De bladen vertrouwen dat de nota door de
zorgen van de Wilhelmstrasse eveneens aan
Londen en Rome zal overgebracht worden.
Deze Duitsche eischen, die juist bekend ge
worden zijn. vóór de reis van Sir John Simon
naar Parijs, brengen de zoozeer gewenschte
klaarheid in de huidige diplomatieke actie, doch
de bladen verklaren eensgezind, dat de eischen
van Duitschland onaanvaardbaar zijn.
NEW YORK, 19 Dec. Op het vliegveld van
New York is Dinsdagavond om 7 uur 50 A.T.
het echtpaar Lindbergh gearriveerd. De familie
heeft sinds haar vertrek meer dan 47.000 K.M.
afgelegd.
De moeder van Lindbergh was met haar klein
zoontje John bij de daling tegenwoordig.
Roosevelt stelt een „nationale noodraad"
Johnson's positie verzwakt.
in.
LONDEN, 19 Dec. (Reuter). De Londen-
sche Enquête-commissie inzake den Rijksdag
brand is vanmorgen wederom bijeengekomen
onder voorzitterschap van dr. Branting. Aan
wezig zijn Bergery (Frankrijk), Vermeylen
(België) en mevr. Bakker-Nort (Nederland).
Bergery deed voorlezing van het rapport der
sub-commissie, dat aan Leipzig is gezonden.
Uit het getuigenverhoor is komen vast te
staan, dat Van der Lubbe den brand onmoge
lijk alleen kan hebben gesticht en dat even
eens uitgesloten is, dat de beschuldigde com
munisten aan de brandstichting hebben meege
holpen. Veeleer bestaan ernstige aanwijzingen,
dat leden van de nationaal-socialistische partij
op de een of andere manier aan den brand me
deplichtig zijn.
Verder zeide Bergery, dat er te Leipzig niets
gebeurd is, dat hun standpunt betreffende de
onschuld van Torgler kon wijzigen.
De president deelde tenslotte mede, dat mor
genmiddag de commissie haar officieele conclu
sie zal bekend maken.
Spionnage in Frankrijk. Mededeelingen van de
„Petit Parisien".
Gedetailleerde uiteenzetting van Hitler's eischen
door Francois Poncet.
Enquête-commissie te Londen bijeen.
De Dalai Lama, Tibet's staatshoofd, te Lhasa
overleden.
Raad voor den buitenl. handel Dinsdag voor de
eerste maal te Berlijn bijeengekomen.
Mgr. Eras door de
Rome gehuldigd.
Nederlandsche kolonie te
Nog steeds moeilijkheden bij de uitvoering van
het Duitsche concordaat.
Voorstel in den Haagschen Raad tot ontslag
aan de huwende ambtenares.
PEKING, 19 Dec. (Eigen bericht). Naar
verluidt zijn de Japanners voornemens Poe Yi,
1 Januari a.s. tot keizer van Mandsjoekwo uit
te roepen.
(United Press)
PARIJS, 19 Dec. (Reuter) De Kamer nam
heden met 449 tegen 147 stemmen een wet aan-
welke den minister van oorlog machtigt den
dienstplichtigen leeftijd met vier maanden te
verhoogen. Door dezen maatregel hoopt men
te voorzien in het gebrek aan dienstplichtigen,
dat in 1936 bijzonder groot zal zijn, vanwege
het sterk gedaalde geboortecijfer in de oor
logsjaren.
PARIJS, 19 Dec. (Reuter) De Senaat
heeft met 201 tegen 58 stemmen haar vertrou
wen in de regeering uitgesproken, bij de be
spreking van art. 6 van het financieel wets
ontwerp inzake de salarisvermindering der
ambtenaren.
LHASSA, 19 Dec. (Reuter). Eerst thans is
bekend geworden, dat eergisteren, de Dalai
Lama. het staatshoofd van Tibet, in den leef
tijd van 60 jaar is overleden.
Ds Dalai Lama wordt, volgens de Boeddhis
tische opvatting beschouwd als de zich steeds
weer incarneerende Boeddha. De thans ont
slapene werd in het jaar 1893 door de geeste
lijkheid gekozen.
BERLIJN, 19 Dec. (V.D.). Van begin Augustus
tot einde October werden in 51 groote steden
in het geheel 20.000 of 32,6 pet. meer huwelijken
gesloten dan in de overeenkomstige maanden
verleden jaar (80.500 tegenover 60.800).
FARNHAM (Surrey), 19 Dec. (Reuter). De
jury heeft uitgemaakt, dat dr. Bakker, die een
pensionhoudster, haar dochter en zichzelf ge
dood heeft, in een vlaag van waanzin heeft
gehandeld.
Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 768
Vorige stagid: 767