Leipziger vonnis voltrokken
Van der Lubbe terechtgesteld
Met looden beenen naar Genève
Het nieuws van heden
WREVEL WEKKEND SLOT
De Kleine Entente
OPZIENBAREND PROCES
IN BULGARIJE
Door de valbijl
BUREAUZITTING UIT-
GESTELD
Kennisgeving aan
onze regeering
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG ÏO JANUARI 1934
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Een drastisch antwoord
Benesj opent de zitting van den
Economischen Raad
De Heimwehr vergadert
Een gouverneur naast
Poe Yi?
EEN HUIS VERPLAATST NAAR AUSTRALIË
De Australische regeering heeft het huis aangekocht van waaruit kapitein Cook
destijds als eerste blanke naar Australiëvertrok. Te Middlesborough (Engeland)
wordt het huis voorzichtig, steen voor steen, afgebroken, om te Melbourne op
precies dezelfde wijze weer opgebouwd te worden
Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiini|
Twintig doodstraffen geëischt
tegen communisten, o.w. ver
scheidene militairen
CHINEESCHE GEZANT
De nieuwe Chineesche gezant te Berlijn
met zijn echtgenoote en twee dochters bij
aankomst in de Duitsche hoofdstad
Tot 't laatste oogenblik volhardde
Marinus in zijn apathische
houding
Geen laatste wensch
LEIPZIG, 10 Jan. (Reuter). Ma
rinus van der Lubbe, die bij vonnis
van den vierden Strafsenaat van
het Rijksgerecht van 22 December
1933 ter dood was veroordeeld, is
hedenochtend om half acht uur op
de binnenplaats van het Gerechts
gebouw alhier door middel van de
valbijl terecht gesteld.
Rijkspresident von Hindenburg
heeft geen gebruik gemaakt van
zijn recht tot het verleenen van
gratie.
Mgr. Ciriaci
In Britsche kringen acht men het
doelloos, dat 21 Jan. a.s. het
Bureau der Ontwapenings
conferentie bijeenkomt
Mussolini's wenschen
Henderson
Marinus van der Lubbe, de terechtgestelde
hoofdbeschuldigde uit het Rijksdagbrand
proces
Het optreden der Saar-
commissie
Strenge maatregelen zijn noodig
wegens de terreurdaden
der Nazi's
De
melk-oorlog
Chicago
te
Een aanslag op Saito
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Post jager naar Holland
Roovers in Roemenië
Twee dooden. Een moedig majoor
maakt een arrestant
Tweede noodverorde
ning van Dollfuss
Voor ondernemingen, die bestaan
van het vreemdelingenverkeer
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18575
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez,
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Na de terdoodveroordeeling van Marinus
van der Lubbe door het Staatsgerechts-
hof te Leipzig vv'as er een eenigszins ge
heimzinnig aandoende stilte gevallen rondom
den triesten persoon van den Rijksdagbrand
stichter. Over de bij gebrek aan bewijs vrijge
sproken Bulgaren en den communistenleidier
Torgler kon men af en toe in de bladen nog be
richten lezen, maar over den, volgens het ver
moeden der Duitsche staatsrechters, met opzet
partijloos gemaakten anarcho-syndicalist werd
een bijna hardnekkig zwijgen bewaard. Alleen
teen van de zijde der familie van der Lubbe
beweerd werd, dat Marinus in de gevangenis
ziek zou zijn geworden, haatte men zich in
Duitschland dit officieel te doen tegenspreken.
Blijkbaar duchtte men er, dat zich in het bui
tenland een nieuwe „gruwellegende" zou gaan
vormen. Den laatsten tijd werd Van der Lubbe
door de publieke opinie eigenlijk meer als een
object van een rechtsvraag dan als een de
belangstelling gaande houdende persoonlijkheid
beschouwd. Dat hij schuldig was, heeft hij zelf
6teeds bekend en dat hij daarom gestraft dien
de te worden, eischte zelfs het meest elementaire
rechtsgevoel. Maar of hij al dan niet alleen
schuldig was, is gedurende het maandenlange,
minutieus uitpluizende proces niet kómen vast
te staan. Ook niet heeft men kunnen uitmaken
of hij zijn misdrijf volvoerd heeft uit een ego
centrische zucht om een opzienbarende daad te
verrichten dan wel of hij slechts het gehoor
zame instrument is geweest van achter de scher
men gebleven revolutionnairen. Vast staat al
leen, dat hij niet op zijn plan zou zijn gekomen,
indien zijn geest niet met anti-sociale theorieën
vergiftigd was gewteest, zoodat de verspreiders
dier theorieën, ook al hebben zij Van der Lubbe's
brandstichting in het „Dem Deutschen Volke"
gewijde, maar practisch ontnomen Rijksdagge
bouw niet gewild, allerminst moreel vrij uit
gaan. Dit alles in aanmerking genomen, meen
den zelfs zij, die niet de minste sympathie voor
dezen gederailleerden en als maatschappelijk
element hoogst ongewenscht gebleken jonge
man voelden en ervan overtuigd waren, dat
hij uit een behoorlijk geordende samenleving
diende te worden geëlimineerd, te mogen ver
wachten, dat het uitgesproken doodvonnis niet
zou worden voltrokken, te meer daar dit dood
vonnis gebaseerd was op een tot dan toe onge
bruikelijke juridische opvatting, welke aan
een strafwet terugwerkende kracht toekende.
De nationaal-socialistische rechtsgeleerden heb
ben echter onmiddellijk betoogd, dat deze op
vatting, welke in strijd is met het klassieke Ro-
meinsche recht, volkomen paste in het kader
van het weer in eere herstelde oeroude Ger-
maansche recht. Bovendien was de zgn. „Lex
van der Lubbe" vlak na den Rijksdagbrand af
gekondigd o.m. met de bedoeling om den brand
stichter ter dood te kunnen veroordeelen.
Niettemin was onze regeering van oor
deel, dat er redenen aanwezig waren
om een mildere bestraffing van den
delinquent aan de Duitsche regeering te ver
zoeken. Of onze regeering een met redenen
omkleed antwoord van de Duitsche autoritei
ten heeft ontvangen, waarin dit verzoek wordt
afgewezen, weten wij niet 1). Maar indien dit
niet het geval mocht zijn geweest, moet de
onverhoêdsche terechtstelling van Van der
Lubbe te Leipzig, welke thans heeft plaats ge
had, beschouwd worden als een grove on
hoffelijkheid tegenover de Nederlandsche re
geering, of beschouwt de Duitsche regeering
het feit, dat Van der Lubbe niet met den
strop, maar met den valbijl „erledigt" werd,
misschien als een inwilliging van het officieele
Nederlandsche verzoek? Dat zij geen rekening
kon en wenschte te houden met de verzoeken
van allerlei wilde agitatie-groepen, spreekt
van zelf. Maar tegenover onze regeering had
zij wel wat meer égards mogen toonen, ook al
schijnt het niet tot haar gewoonten te be-
hooren deze met égards te verwennen. Uit
psychologisch en diplomatiek oogpunt moet dit
te recht bij velen wrevel wekkende slot van
het Van der Lubbe-drama gequalificeerd wor
den als een typisch Duitsche fout, welke in
Duitschland zelf waarschijnlijk wel weer als
een voorbeeldige flinkheid zal worden gepre
zen, doch in het buitenland de publieke opinie
weer stof tot nieuwe ergernis zal geven. De
vermelding, dat het de eerbiedwaardige Rijks
president von Hindenburg is, die niet van de
alleen hem in dit geval toekomende bevoegd
heid tot gratie-verleening gebruik heeft willen
maken, zal daaraan weinig kunnen verande
ren. De eisch in het proces-Maikowski, waarbij
de doodstraf door den openbaren aanklager
niet kon worden gevraagd, omdat de aanval
op de S.A. juist een half uUr voor het afkondi
gen van de doodstraf mogelijk makende wet
werd gepleegd, werpt wel een heel zonderling
licht op de thans te Leipzig gestelde daad. In
het geval Maikowski werd dus geen terug
werkende kracht aan de wet toegekend. De
Duitsche rechtspraak heeft dus blijkbaar ver
schillende maten tot hare beschikking en dit
zal zeker niet zonder „terugwerkende" kracht
blijken op de wereldopinie over het nieuwe
Duitschland.
1) Volgens de laatste berichten heeft de Duit
sche regeering den Nederlandschen gezant te
Berlijn den avond vóór de terechtstelling er
van in kennis gesteld, dat deze den volgenden
morgen zou plaats hebben. Veel tijd voor over
leg met onze regeering heeft men den gezant
blijkbaar niet willen laten.
PRAAG, 9 Jan. (V. D.) Op den Prager Burg
werd Dinsdag door den minister van Buiten-
landsche Zaken van Tsjecho-Silowakije, Dr
Benesj, de eerste plenaire zitting geopend van
den Economischen Raad van de Kleine Entente.
In zijn toespraak wees Dr. Benesj er op, dat
de in de Kleine Entente vereenigde staten in
de toekomst hun lot in handen hebben en niet
zullen toelaten, dat de overige staten, welke
grooter en machtiger zijn dan zij, om hen mar-
chandeeren. Aangezien het niet mogelijk is ge
weest de Kleine Entente op politiek gebied te
benaderen, zijn pogingen ondernomen hen op
economisch terrein te treffen.
De huidige bijeenkomst heeft ten doel de In
ternationale openbare meening aan te toonen,
dat ten slotte een weg zal worden gevonden
naar de definitieve vorming van een nieuw in
ternationaal economisch organisme in Midden-
Europa, dat natuurlijk ook zegenrijke uitwer
kingen zal hebben op de naburen van onze
staten.
WEENEN, 9 Jan. (V. D.) Onder voorzitter
schap van prins Starhemberg zijn Dinsdag alle
bondsleiders van de Heimwehr in een vertrou
welijke bespreking bijeengekomen.
Beraadslaagd zou zijn over de principieele
houding van de leiding der Heimwehr nopens
den verscherpten strijd der regeering tegen de
nationaal-socialisten.
Tijdens de conferentie heeft o.a. een lang
durige bespreking plaats gevonden tusschen
bondskanselier Dollfuss en Starhemberg.
Het is bekend, dat sedert langen tijd in de
Heimwehr verschillende stroomingen heerschen
en dat in belangrijke politieke kwesties dikwijls
vérgaande meeningsverschillen bestaan.
HSÏNGKÏNG, 9 Jan. Blijkens medefleeling
van het Japansche ministerie van Buitenland-
sche Zaken wil men Poe Yi doen terzijde staan
door een gouverneur, waarvoor baron Hauasji,
de vroegere Japansche ambassadeur te Londen,
de meest geschikte persoon wordt geacht.
l Verwachting: Meest matige Zuidelijke E=
tot Zuid-Oostenlijken wind, nevelig tot
betrokken of zwaar bewolkt, weinig of
=j geen neerslag, lichte vorst overdag, des jE
nachts lichte tot matige vorst.
Hoogste barometerstand 776.7 te Mün-
chen. j=
Laagste barometerstand 735.6 te Jan
Mayen.
Zon op 8 09 - onder 4.06 - Licht op 4.36
15 Januari N. M.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
SOFIA, 9 Jan. (VD.) Voor den krijgsraad te
Varna is een proces tegen communisten in be
handeling gekomen. Op de beklaagdenbank zit
ten een adspirant-officier, een dek-officier, 20
onder-officieren bij de marine, 15 korporaals,
20 matrozen en 12 burgers, die zich te verant
woorden hebben wegens cellenbouw bij het
marinegarnizoen van Varna, zoomede wegens
algemeene agitatie jegens de staatsorde.
Naar wordt medegedeeld, hebben eenige be
klaagden door middel van het radiostation van
een Bulgaarsch schip in voortdurend contact
gestaan met de Sovjet-Russische haven Odessa.
Op grond van de wet tot bescherming van den
staat, heeft het O.M. tegen 20 beklaagden de
doodstraf geëischt.
Gisteravond laat werd aan Van der Lubbe
medegedeeld dat president Von Hindenburg
geweigerd had hem gratie te verleenen.
Van der Lubbe luisterde met dezelfde apathie
als gedurende het proces en antwoordde niet,
toen men hem vroeg of hij bijstand van een
geestelijke wenschte voor zijn laatste oogen-
blikken.
Van der Lubbe had geen enkelen wensch.
Hedenochtend zes uur werd de ter dood ver
oordeelde gewekt; hij werd geschoren en ver
volgens naar de binnenplaats van de gevan
genis gebracht door den gouverneur.
Hier waren aanwezig o.a. dr. Werner, de of
ficier van justitie in het proces, dr. Buenger,
de voorzitter van den Senaat, drie rechters
van den Senaat en een vertegenwoordiger van
den Staat.
Zonder aandoening luisterde Van der Lubbe
naar het voorlezen van het doodvonnis en
schudde ontkennend het hoofd, toen men hem
vroeg of hij nog een verklaring wilde afleggen.
Gewillig volgde hij den beul op het schavot,
waarbij een geestelijke eenige gebeden ver
richtte.
De terechtstelling duurde dertig seconden.
Van der Lubbe is gisteravond nog door een
dokter onderzocht, deze constateerde, dat hij
geestelijk normaal was.
ROME, 9 Jan. (V.D.) De Pauselijke Nun
tius te Praag, Mgr. Ciriaci, is overgeplaatst
naar Lissabon.
LONDEN, 10 Jan. De diplomatieke mede
werker van de „Daily Telegraph" schrijft, dat
men in Brtische kringen van meening is, dat
het bijeenkomen van het Bureau der Ontwape
ningsconferentie op den vastgestelden datum,
21 Januari, doelloos is en dat 29 Januari de
vroegste datum zou zijn, waarop een bureauzit
ting misschien eenigen zin zou hebben.
De „Times" verneemt, dat Henderson nog
geen uitnoodigingen heeft verzonden voor de
Bureauzitting. Het is mogelijk dat de zitting
één of twee weken zal worden uitgesteld aan
gezien de Duitsch-Fransche besprekingen en
ook andere onderhandelingen nog steeds niet
beëindigd zijn. Men acht het dan ook twijfel
achtig of een Bureauzitting eenig nut heeft al
vorens een definitieve basis tot overeenstem
ming is gevonden.
De „Times" meent te weten, dat de jongste
Fransche Aide-mémoire te Londen als een
groote vooruitgang wordt beschouwd, doch dat
de houding der Duitsche regeering tegenover
het document nog niet bekend is. Een verder
motief voor uitstel is het feit, dat Norman Da-
vis dringend wenscht de Bureauzitting bij te
wonen, doch moeilijk tijdig te Genève kan zijn.
Volgens de „Morning Post" zal MacDonald
zich Vrfjdag naar Sandringham begeven om den
Koning in te lichten over het standpunt van
het kabinet inzake de ontwapeningskwestie.
De bladen weten mede te deelen dat vanmid
dag de te Londen aanwezige ledeq der kabinets-
21
commissie voor ontwapening in de aangekon
digde zitting bijeenkomen.
De „Matin" deelt mede, dat Norman Davis
tegen het einde van deze maand in Europa ver
wacht kan worden.
PARIJS, 10 Jan. (V.D.) Naar aanleiding
an het bericht, dat Mussolini gisteren den
Franschen ambassadeur te Rome heeft ont
vangen om hem in te lichten over zijn bespre
kingen met Sir John Simon, weet de Romein-
sche correspondent van de „Matin" mede te
deeien, dat de Duce opnieuw den nadruk heeft
gelegd op den wensch van zijn regeering om zoo
spoedig mogelijk tot een, zij het dan ook nog zoo
bescheiden ontwapeningsovereenkomst op 'n voor
alle landen aanvaardbare basis te komen. Enge
land handhaaft een algemeene progressieve ge
controleerde ontwapening op de basis van het
plan van MacDonald. Italië wenscht algemeene
handhaving der bewapeningen op den tegen-
woordigen stand en de practische toepassing der
militaire gelijkgerechtigdheid voor Duitschland.
De Engelsche opvatting heeft het te Rome dus
niet kunnen winnen. De plannen tot herziening
van den Volkenbond blijven voorloopig eenigs
zins op den achtergrond. Waarschijnlijk zal
Italië geen voorstellen daaromtrent doen.
Naar wij vernemen is de Neder
landsche Gezant te Berlijn Graaf
van Limburg Stirum Dinsdagavond
uitgenoodigd tot een bezoek bij den
heer Von Neurath, den Rijksminis
ter van Buitenlandsche Zaken, die
den gezant heeft medegedeeld, dat
de Rijkspresident geen termen had
gevonden om Van der Lubbe
gratie te verleenen en dat de te
rechtstelling Woensdagmorgen zou
plaats vinden.
SAARBRUCKEN, 10 Jan. (D. N.B.) Op de
klachten van het Duitsche front over de politiek
der regeeringscommissie in het Saargebied. ge
richt aan den Volkenbond, heeft deze commis
sie uitvoerig geantwoord.
De commissie rechtvaardigt haar optreden
door te wijzen op de terreurdaden der natio
naal-socialisten gedurende het afgeloopen kwar
taal en de vele klachten, die dagelijks worden
ontvangen. Deze uitspattingen kunnen niet op
rekening van onverantwoordelijke elementen
worden geschoven. De commissie betreurt het,
dat Röschling en Levacher het memorandum
hebben onderteekend en hun partijen, na lang
aarzelen, bij de nationaal-socialistische partij
hebben aangesloten.
Wegens de vele incidenten zijn besloten na
tionaal-socialistische en communistische verga
deringen verboden. De nationaal-socialisten
probeeren het verbod te ontduiken door ouder
avonden en dergelijke te houden, waarbij over
de politieke gebeurtenissen wordt gesproken.
De commissie verklaart geen enkelen maatregel
te betreuren en vertrouwt den toestand mees
ter te worden, waarbij zij rekent op den. steun
van den Volkenbond.
Het Deutsche Nachrichtenbüro meent, dat uit
dit document een uitgesproken haat tegen de
nationaal-socialistische beweging spreekt, het
geen niet verwonderlijk wordt geacht, omdat
de gewezen Regierungsrat Ritzier, die door de
Duitsche justitie wordt gezocht, aan de opstel
ling heeft deelgenomen. Medegewerkt heeft de
uitgewekene Lehnert, die tot commissaris van
politie in Neunkirchen is genoemd.
CHICAGO, 12 Jan. (V.D.) De melkoorlog
te Chicago wordt in verscherpten vorm voort
gezet. Duizenden liters melk die toch naar de
stad worden gebracht, worden door de sta
kende boeren vernietigd. Een trein uit een der
andere staten, geheel geladen met melk, werd
aangehouden en de melk liet men wegloopen.
Practisch komt er geen melk meer in Chicago.
Opnieuw hebben vertegenwoordigers van het
Departement van Landbouw een conferentie
uitgeschreven, waartoe de autoriteiten van den
staat Illinois en vertegenwoodigers der staken
de melkboeren zijn uitgenoodigd.
TOKIO, 9 Jan. (V.D.) Dinsdag heeft een
Japanner geprobeerd de woning van minister
president Saito binnen te dringen, doch de
wacht arresteerde den indringer nog bijtijds.
Op hem werd bevonden een wapen en een brief.
De schrijver van den brief verklaart hierin, dat
hij den Japanschen minister-president wil doo-
den, omdat een oude man, zooals Saito, in dezen
tijd de Japansche politiek niet met succes kan
leiden. Bovendien heeft Saito, volgens den brief
schrijver, den wil van het Japansche volk ver
zwakt.
De gearresteerde, die is overgebracht naar het
hoofdbureau van politie, heeft tot nu toe ge
weigerd eenige verklaring af te leggen.
VAN DER LUBBE HEDENMORGEN DOOR
DE VALBIJL TERECHTGESTELD.
Opzienbarend proces in Bulgarije: 20 doodvon
nissen geëischt tegen communisten.
Het schandaal van Bayonne. De secretaris van
Chautemps beschuldigd.
Het Ooslenrijksche Protocol door de Eerste
Kamer goedgekeurd.
Voorloopige inhoudingen op de pensioenen we
gens de Inkomstenbelasting van Ned. Indië
over 1934.
Ernstige ontploffing in een fabriek te Den
Haag; monteur gewond.
Dwaze geruchten over de „Zilvermeeuw" tegen
gesproken.
Boodelijk ongeluk op den Woenselschen over
weg te Eindhoven.
In- en uitvoer over December j.l.
Indexcijfers van groothandelsprijzen over Dec.
Een tweede pont aan de Hembfug spoedig te
verwachten.
Het Studiecomité „Snelpost Ne
derlandIndië", deelt mede, dat
de' „Postjager" te 3.23 uur G. M.
T. van Cairo is vertrokken.
Nader wordt gemeld, dat de
„Postjager" om 7 uur G.M.T., Seri-
von gepasseerd is en te 8.15 uur
G.M.T. in Athene is aangekomen.
BOEKAREST, 9 Jan. (V.D.) Een slede, waar
op zich een majoor, een sergeant en een
gendarm bevonden, kwam in de buurt van
Botosani voorbij een slede, waarop zich eenige
personen bevonden, die den majoor zeer ver
dacht voorkwamen. De majoor liet keeren en
de slede achtervolgen. Toen de inzittenden van
de verdachte slede bemerkten, dat zij werden
achtervolgd, losten zij eenige schoten, die door
den majoor en diens metgezellen werden be
antwoord.
Er ontstond een vuurgevecht gedurende het
welk de gendarm en de sergeant werden ge
dood en de majoor lichte wonden opliep. Niet-
tetmin zette de gewonde de vervolging voort
en hij is er in geslaagd een der verdachten met
een schot te treffen en te arresteeren.
Naar later is geble'ken, waren de inzittenden
van de slede leden van een rooversbende, wel-
ke juist op een landgoed hadden ingebroken
en een kas met 150.000 lei hadden gestolen.
Nadat de roovers hun gewonden maat in den
steek hadden gelaten, overvielen zij nog een
slede met kooplieden, die werden leeggeschud.
WEENEN, 10 Jan. Nadat reeds eenigen tijd
geleden voor de Oostenrijksche ondernemingen,
die leven van het vreemdelingenverkeer en
dientengevolge zwaar getroffen werden door de
maatregelen van Duitschland, een noodver
ordening is uitgevaardigd, waardoor vrijstel
ling van pachtgelden kon worden verkregen,
is thans een tweede noodverordening uitge
vaardigd, waarbij deze ondernemingen, indien
zij niet in staat zijn hun schulden af te lossen,
kapitaal af te lossen of rentebetalingen te
doen, toezicht op hun bedrijfsvoering kunnen
aanvragen, waardoor geen faillissement tegen
hen kan worden aangevraagd.
Stand op Woensdag 1 uur mm.: 763
Vorige stand 764