NA HET OVERLIJDEN VAN DE KONINGIN-MOEDER Zuid-Afrika en het Britsche Rijk Het nieuws van heden De ramp met de „Osoviakim" L TIEN WEKEN HOFROUW GRONDWETSWIJZIGING DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling WOENSDAG 21 MAART 1934 Avondblad DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 Zoowel uit Nederland en Indië als uit het buitenland stroomen de bewijzen van deel neming toe De bijzetting te Delft Vorst van Waldeck komt De begrafenis Militair eerbetoon Aan de Kon. Landmacht Hofrouw Rouwbetuiging Eerste Kamer Uitzending begrafenis plechtigheden Pauselijke deelneming Herdenking bij Haagsche Gerechtshof Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii| Verspreiding over den Archipel Deelneming uit het Westland Adres der Tweede Kamer Uit Engelsche bladen VAN TANKSCHIP TOT GASBOOT Bij de Nederlandsche Dok Mij. wordt momenteel een interessant werk uitge voerd. Het motortankschip „Megara" moe tworden omgebouwd voor het vervoer van Butaan- en Propaangas. Een van de vier en twintig tanks wordt aan boord geheschen Rouw in Washington „De uitvoering der voorgestelde bepalingen zal vooral afhan gen van den geest, waarin zij worden volbracht De concessies Generaal Smuts Algemeene rouwdag in Indië Volksraad condoleert „Een laatste groet" Fransche persstemmen Gedenkpenning Zijdie zich tegen 1 April op ons hlad ahonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN De bemanning heeft haar leven ge offerd om een recordhoogte te bereiken Logboek gepubliceerd Oostenrijks politieke arrestanten HUWELIJK VAN BAO DA! VOLTROKKEN -WiOTM muSSP-^. ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18655 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. eén 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Het Maartsche weer blijft met strakke, grijze lucht, druilerigen regen en matten wind een sfeer van eindeloozen weemoed en droefheid scheppen, welke zoo geheel past bij het in rouw gedempte leven. Het beeld van heden verschilt weinig van den stervensdag. Nog altijd staan de menschen onder de eeuwenoude boomen van het Voor hout en kijken naar het gaan en komen van hen, die in de vestibule van het paleis de re gisters teekenen. Een huisknecht in blauw livrei opent en sluit de paleisdeur. Af-en-toe schuin een auto voor het bordes, maar een oogenblik later is het een Scheveningsche met kap en schouderdoek, die de bel doet overgaan om, achter den naam van haar voornamen voorganger, den haren te plaatsen in het register. Om kwart voor elf rijdt een hof auto voor. Het is de broer van de ontslapene Vorstin, de Vorst van Waldeck en Pyrmont, die het sterf huis betreedt, om nog een oogenblik te toeven aan het sterfbed van zijn ontslapen zuster en met de hofautoriteiten enkele besprekingen te voeren. Als de Vorst om kwart over elf het paleis weer verlaat, brengt ook hem het publiek een zwijgenden groet, welken de bejaarde Vorst, met den hoed in de hand, beantwoordt. Van twaalf tot een uur hangt weer het ge beier der stadsklokken plechtig en somber over de stad. Het uiterlijk der stad neemt al meer en meer het aspect van rouw aan. De rouw-etalages worden menigvuldiger, de reproducties van de schilderijen van Jan Toorop en Willy Sluytei domineeren. De Haagsche Journalistenvereniging heeft, in samenwerking met de buitenlandsche pers- vereeniging, op delegatie van den Journalisten kring een persbureau ingericht in Hotel Paulez, in de onmiddellijke nabijheid van het paleis der Koningin-Moeder, welk bureau in directe verbinding staat met den regeerings-persdienst. Met toegangsbewijzen voor de kerk te Delft ze zijn nog niet uitgegeven zal men over het algemeen de grootste zuinigheid moeten be trachten, omdat de ruimte in de kerk wegens de restauratiewerkzaamheden zeer beperkt is. Het vertrek van den rouwstoet van het sterfhuis op Dinsdag a.s. is op 11 uur be paald. Naar wij vernemen zal hedenmiddag een be spreking zijn tusschen de verschillende mili taire autoriteiten en hofdignitarissen, om ver schillende bijzonderheden betreffende de over brenging naar Delft en de bijzetting van het stoffelijk overschot van H. M. de Koningin- Moeder te regelen. Een plan inzake het militair eerbetoon, dat bij deze gelegenheid zal worden ge bracht, is reeds vastgesteld en zal aan H.M. de Koningin ter goedkeuring worden voor gelegd. Zoodra H. M. zich met dit ontwerp heeft vereenigd, zullen de daartoe aange wezen autoriteiten de uitvoering ter hand nemen. De militaire autoriteit, die met de leiding van dat gedeelte der plechtigheid wordt be last, is de gouverneur der residentie. Naar ons voorts ter oore kwam, zullen vertegen woordigende detachementen van het geheele Nederlandsche leger aan de plechtigheid op Dinsdag a.s. deelnemen. Ook de zeemacht zal vertegenwordigd zijn. Voor zoover de troepen der verschillende wapens niet in den stoet mede zullen gaan, zullen zij gebruikt worden voor afzetting van den weg, welken de rouwstoet zal volgen. Bij dagorder van 20 Maart heeft de Mi nister van Defensie het volgende medegedeeld: Ik kwijt mij met groot leedwezen van den treurigen plicht, ter kennis van de Koninklijke Landmacht te 'brengen, dat onze beminde Koningin-Moeder is overleden. H. M. ontsliep in hoogst derzelver paleis aan het Lange Voor hout te 's Gravenhage te 7.45 uur. Ons land wordt door het verscheiden van de Koningin- Moeder, aan wie Nederland zoo grooten dank verschuldigd is, in diepen rouw gedom peld. Deze dagorder, welke met rouwrand ver schenen is, is door de commandanten van regi menten en corpsen, hoofden van diensten en inrichtingen en overeenkomstige autoriteiten, persoonlijk ter kennis gebracht van het onder de bevelen van ieder hunner staand personeel, zonder trommelslag, hoorngeschal of muziek. Bij de koninklijke maréchaussée en de politie- troepen is deze bekendmaking brigades-, res pectievelijk groepsgewijze geschied door den brigade-, respectievelijk groepscommandant. Bepaald is, dat met ingang van morgen, wegens het overlijden van de Koningin-Moeder, de hofrouw voor den tijd van tien weken zal ingaan, waarvan de eerste vijf weken zware rouw, daarna drie weken middelbare rouw en twee weken lichte rouw. Het Verbond voor Nationaal Herstel heeft het volgende telegram aan H. M. de Koningin ge zonden: „Met innige droefheid is het Verbond voor Nationaal Herstel vervuld door het groote ver lies, hetwelk het Koninklijke Huis en ons volk hebben geleden en het wenscht eerbiediglijk H. M. alle kracht toe in deze droeve dagen en haar moeilijke taak. De Eerste Kamer heeft heden een adres van rouwbeklag op de Koninklijke Boodschap be treffende het overlijden van H.M. de Konigin- Moeder vastgesteld. Het adres van rouwbeklag der Eerste Kamer aan de Koningin luidt: „Mevrouw, De Eerste Kamer der Staten-Generaal heeft met diepe ontroering kennis genomen van het overlijden van H. M. de Koningin-Moeder. Van ganscher harte deelt de kamer in de smart, welke Uwe Majesteit en haar Huis vervult. De Kamer bidt Uwer Majesteit in deze beproeving Godes Heiligen bijstand toe." De Radio-raad deelt ons mede: De mededeeling in enkele bladen, dat de A. V. R. O. en de K. R. O. gezamenlijk de re portage van de begrafenisplechtigheden zou den verzorgen, is zonder meer onjuist. Mede deeling of en zoo ja, op welke wijze de repor tage zal plaats vinden, zal nader vanwege de regeering worden bekend gemaakt. Men seint ons uit Vaticaanstad: Zoodra de H. Vader door bemiddeling van Z.Exc. Mgr. Schioppa het droevig nieuws van het overlijden van H.M. de Koningin-Moeder vernam, heeft Z.H. een telegram van rouwbeklag gezonden aan H.M. de Koningin. De Kardinaal-staatssecretaris heeft te legrafisch zijn deelneming betuigd aan Z.Exc. den Minister van Buitenlandsche Zaken. Het Haagsche Gerechtshof heeft zich heden morgen voor dien aanvang van de gewone zit ting der strafkamer vereenigd in een buitenge wone zitting ter huldiging van de nagedachte nis van H. M. de Koningin-Moeder, onder pre sidium van den Vice-President van het hof. Mr. E. Jellinghaus. De zetel van het O. M. was ingenomen door den Procureur-Generaal Mr. Brants. Tegenwoordig waren de Deken van de Verwachting: Matige tot zwakken, Noord- Westelijke tot Westelijken of Zuid- =j Westelijke wind, afnemende bewolking, weinig of geen regen, aanvankelijk wei- nig verandering in temperatuur, waar- ji schijnlijk iets zachter overdag. ÉS Hoogste barometerstand: 786.5 te Valen- cia. H Laagste barometerstand: 747.8 te Isa- S fjord. EE Zon op 6 03 - onder 6.12 - Licht op 6.42 H 23 Maart E.K. illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllilllllllllllllllllllllllllllllllllli orde van advocaten, Mr. J. H. felders, talrijke leden van de balie, vertegenwoordigers van het parket van de Procureur-Generaal en van de griffie van het hof. Redevoeringen werden ge houden door Mr. Jellinghaus, Mr. Brandts en Mr. Telders. BATAVIA, 21 Maart. (Aneta.) Omtrent het bekend worden van het overlijden van H.M. de Koningin-Moeder in Ned.-Indië kan nog wor den gemeld, dat de bijzonderheden Ned.-Indië bereikten in de namiddag- en de avonduren, waarop de Regeering en de Dienst der P. T. T. het Persbureau Aneta in de gelegenheid stelden om deze via alle bereikbare en reeds gesloten radio-stations over den geheelen Archipel te verspreiden en zoodoende nog dienzelfden avond bekend te maken. De Bond Westland, waarin alle veilingver- eenigingen in het Westland zijn georganiseerd en die Dinsdagmiddag zijn jaarvergadering hield, heeft het volgende telegram aan H. M. de Koningin verzonden: „De leden van den Bond Westland, in verga dering bijeen; kennis genomen hebbende van het overlijden van Uwe teerbeminde Moeder, betuigen U hunne deelneming met dit smartelijke verlies en bidden U toe, dat God U kracht moge schenken om dit verlies te dragen." Het heden door de Tweede Kamer vastge stelde adres van rouwbeklag luidt als volgt: „Majesteit, Met ontroering heeft de Tweede Kamer der Staten-Generaal de mededeeling ontvangen van het overlijden van Uw beminde Moeder. Diep bewogen deelt zij in de droefheid van het Koninklijk gezin. Bij deze groote beproe ving gedenkt de natie vol erkentelijkheid al wat de Overledene gedurende meer dan een halve eeuw voor haar is geweest, in de liefde rijke zorgen, waarmede Zij als Echtgenoote, Moeder en Grootmoeder het Vorstenhuis heeft omringd, in Haar verheven leiding van den Staat, in Haar medeleven met de nooden van het volk. In zjjn dankbaarheid en in zijn rouw is het Nederlandsche volk zich meer dan ooit van zijn eenheid en verbondenheid met Uw huis bewust. Aan den troost, dien Uwe Majesteit vindt in de aanvaarding van Gods alwijs be stel pare zich de zekerheid, dat Uw volk met U treurt. Door den voorzitter zijn aan de commissie van redactie toegevoegd de leden Vliegen en Albarda en mej. Meyer. Deze commissie zal, onder leiding van den voorzitter van de Tweede Kamer, jhr. mr. Ruys de Beerenbrouck, het adres aan de Koningin aanbieden. De deelneming van het Britsche volk in het verlies dat Nederland door het overlijden van Koningin-Moeder Emma heeft getroffen, komt tot uiting in sympathieke artikelen van alle ochtendbladen, die een lange levensbeschrij- ving van de Koningin-Moeder plaatsen en foto's, genomen bij het laatste bezoek in 1929, dat de thans ontslapen vorstin aan Engeland heeft gebracht. De „Times" plaatst boven haar levensbeschrij ving het opschrift: „een nobel karakter". De „Daily Mail" schrijft, dat in Nederland de naam van Koningin-Moeder Emma op de zelfde wijze werd vereerd en een legendarisch symbool werd, als die van koningin Victoria in Engeland. In een hoofd-artikel schrijft de „Daily Te legraph": Koningin Emma zal blijven voortleven in de vereering van een volk, waarvan zij zelf deel is gaan uitmaken. Als Duitsche prinses heeft zij op bewonde renswaardige wijze den nationalen geest van het Nederlandsche volk aangevoeld en haar dochter Wilhelmina opgevoed om op waardige wijze den troon van Nederland te kunnen be stijgen. Zij verrichtte haar roeping met kalme waar digheid en zij toonde zich toegewijd en één met de natie voor welks welzijn zij steeds op de bres gestaan heeft. De Nederlandsche kolonie te Washington was zeer getroffen door het verscheiden van Koningin Emma. De Nederlandsche legatie zal zes weken rouw aannemen. (Van onzen Londenschen correspondent.) Te Londen tast men nog eenigszins in het duister ten aanzien /an de beteekenis der constitutioneele wijzigingen, vervat in drie wetsontwerpen, welke heden in het Parlement der Zuid-Afrikaansche Unie ingediend worden. Bovendien zijn de schaarsche Zuid-Afrikaan- sche commentaren, welke tot nu toe Londen be reikt hebben, meerendeels vaag en onderling tegenstrijdig. Zijn de drie wetsontweipen een „eerste stap" op den weg die leiden zal tot de losscheuring der Unie van het Rijk? Of beoogen zij integendeel de consoiideering van Zuid-Afrika's positie in 't kader van het Gemeentebest? In Natal, waar de pro-Britsche sympathieën het sterkst zijn, schijnt men niet te vreezen dat de regeering door de ingediende voorstellen een breuk wil voorbereiden, maar de ontvangst is toch onvriendelijk en wantrouwend geweest. Vele van Generaal Smuts' volgelingen in deze provincie vragen zich af of de ontwerpen uit sluitend beoogen het statuut van Westminster te bevestigen dan wel dat zij slechts- de herauten zijn van een lange reeks constitutioneele wijzi gingen, die ten slotte de heele grondwet, voor zoover zij steunt op den domanialen status der Unie, zullen ondermijnen. Het wetsontwerp is goedgekeurd door het par- tijbestuur van Generaal Smuts, die steeds een steunpilaar is van de Zuid-Afrikaansch-Britsche vriendschap, en door verscheidene bekende po litici van Engelschen bloede; het wordt trouwens niet ingediend door een partij-regeering maar door een „Nationaal" kabinet, waarvan de Ge neraals Hertzog en Smuts de leiders zijn. Wat men te Londen nog niet kan uitmaken is óf en in hoeverre eenige der voorstellen een uitvloeisel zijn van het onderhoud tusschen Gen. Hertzog en den Republikeinschen leider dr. Malan. In geen geval zijn diens volgelingen zeer tevreden met de concessies, die de ontwerpen bevatten. De belangrijkste der voorgestelde wijzigingen zijn; 1. Zuid-Afrika zal voortaan zijn eigen groot zegel voor staatsdocumenten hebben; 2. Zekere constitutioneele wetsontwerpen zul len niet meer behoeven te worden aangehouden voor de Koninklijke goedkeuring; 3. De „disallowanceclause" (zie beneden) zal ingetrokken worden; 4. Het statuut van Westminster zal als inte graal deel in de Grondwet der Unie opgenomen worden 5. De term „Britsch Onderdaan" zal vervangen worden door „Union National" in de bepalingen betreffende de verkiesbaarheid voor de Wetge vende Vergadering en den Senaat; 6. In den Eed van Aanhoorigheid, af te leg gen door leden der Volksvertegenwoordiging, zullen de woorden „Koning van Groot Brittan- nië en Ierland" vervangen worden door „Ko ning" zonder nadere toevoeging. Ook zonder verdere toelichting ziet men on middellijk dat, welke beteekenis de voorgestelde wijzigingen ook mogen hebben, zjj veel minder ver gaan dan die welke het kabinet-de Valera in Ierland ingevoerd heeft of invoeren zal. Vele beoordeelaars zijn het trouwens erover eens dat veel zal afhangen van den „geest" waarin de nieuwe ontwerpen, als zij eenmaal tot wet ver heven zijn, uitgevoerd zullen worden. Moeilijk te beoordeeien is de beteekenis van het zesde punt. In de constituties van alle Do minions wordt de Koning aangeduid ais „King of Great Britain and Ireland." Hiermede wordt te kennen gegeven dat er met Engeland iets meer bestaat dan een „personeele unie", en wel dat de Dominions en Groot Brittannië een „ge meenschappelijke kroon" hebben. Ofschoon in het statuut van Westminster, in den vorm eener préambule, de wenschelijkheid uitgesproken is dat geen Dominion eigenmachtig wijziging aan brengt in den titel des Konmgs, heeft Zuid- Afrika volkomen het recht dit te doen daar een préambule geen bindende bepaling is. De conse quenties hiervan zpuden evenwel ernstig kunnen zijn, bezien van Britsch standpunt. Een zuiver persoonlijke unie, gelijk bestaan heeft tusschen Nederland en Luxemburg, Zweden en Noorwe gen, Engeland en Hannover, schept een geheel andere verhouding dan die welke tusschen Groot-Brittannié en de Dominions bestaat. Het is waarschijnlijk deze bepaling, welke den argwaan opwekt van vele Engelsche Afrikanen en van Gen. Smuts' volgelingen in Natal. BATAVIA, 21 Maart. (Aneta). Uit alle deelen van den Archipel stroomen te legrammen toe, welke het bewijs vormen, hoe zeer Nederlandsch-Indië is getroffen door het heengaan van H. M. de Koningin-Moeder. Gisteravond sprak Ds. Keers voor den radio zender van de Bataviasche Radiovereeniging een rede uit, waarin hij H. M. herdacht. De dag bladen te Batavia verschenen met speciaal zwart-omrande edities. Ook de inheemsche dagbladen bevatten heden artikelen, gewijd aan de gestorven Vorstin. De dag der teraardebe stelling is aangewezen als algemeene rouw dag. Het personeel van leger en vloot neemt den voorgeschreven rouw aan. De landvoogde- lijke familie, de hofhouding en het personeel van het paleis Buitenzorg nam den grooten rouw aan, welke na zes weken zal worden gevolgd door eenzelfde periode van halven rouw. waarna zes weken een lichte rouw zal worden aangenomen. De Gouverneur-Generaal zond het volgende telegram aan H. M. de Koningin: „Namens alle ingezetenen van Nederlandsch Indië betuig ik Uwe Majesteit en Koninklijke Familie eerbiedig onze innige deelneming met het verscheiden van onze Koningin-Moeder. Wij zijn allen diep getroffen door dit groote na tionaal verlies. Wij rouwen om Haar, die door zooveel aan ons volk was gebonden. Wij bidden den Allerhoogste, dat Hij Uwe Majesteit in deze uren van beproeving moge sterken en steunen. BATAVIA, 21 Maart. (Aneta). Op 27 Maart zullen alle landskantoren gesloten zijn, terwijl de P. T. T. op dien dag Zondagsdienst zal heb ben. BATAVIA, 21 Maart. (Aneta). De voor zitter van den Volksraad richtte namens den raad een telegram van rouwbeklag aan H. M de Koningin. Het college van gedelegeerden is bijeengeroepen tegen morgenochtend elf uur voor een plechtige herdenking van de overle den Vorstin in een openbare vergadering. BATAVIA, 21 Maart (Aneta). Het heden morgen uit Batavia naar Amsterdam vertrok ken vliegtuig van de K.L.M. de „Pelikaan" voert een krans mede van Indische immortel len, dragende het opschrift: „Een laatste groet van overzee aan onze beminde Koningin- Moeder". Alle Fransche bladen bevatten foto's en le vensbeschrijvingen van wijlen de Koningin- Moeder. „Le Journal" schrijft: „Zij wist Koningin Wilhelmina op te voeden tot een edele vrouw, zich steeds houdend aan de Grondwet. Dat is geen geringe verdienste." De Koninklijke-Begeer te Voorschoten ver vaardigt een herdenkingspenning op het over lijden van H. M. de Koningin-Moeder, welke penning binnen enkel edagen zal verschijnen. (Vervolg elders in dit blad) Het overlijden van de Koningin-Moeder. Voor bereidingen voor de bijzetting van het stoffe lijk overschot. Adressen van rouwbeklag der Eerste en Tweede Kamer. Hofrouw gedurende tien weken. Briefwisseling gepubliceerd tusschen de Ame- rikaansche en Japansche ministers van buitenh zaken. De ramp met de Osoviakim, Logboek gepubli ceerd. Weer een treinramp in Rusland; 33 dooden, 68 gewonden. Missiebenoemingen bij de Missionarissen van het Goddelijk Woord. O MOSKOD, 21 Maart (Reuter) Het logboek van de bemanning van den verongelukten stra- tosfeer-ballon „Osoviakim" is juist gepubliceerd en geeft dramatische bijzonderheden over deze ongelukkige vlucht. Uit het logboek blijkt dat de uit drie koppen bestaande bemanning van den ballon haar le ven heeft opgeofferd om een recordhoogte te bereiken. Toen de ballon een hoogte van 10 K.M. be reikt had, was verder stijgen, volgens het log boek, niet mogelijk. Toen heeft de bemanning ook den voor een landing noodzakelijken bal last over boord geworpen. Zij schenen zich hierover echter niet onge rust te maken, want in het logboek komen be schrijvingen voor van de prachtige blauw zwarte luchtlagen, die zij zagen. Later is in het dagboek geschreven dat de ballon daalde en vervolgens dat hij weder steeg. Hierna schijnt de ballon snel te zijn gedaald, daar in het logboek de snelheid is aangegeven. Midden in de mededeelingen omtrent den luchtdruk houden de aanteekeningen op, zoo dat op dat oogenblik de gondel blijkbaar van den ballon is losgelaten en van groote hoogte omlaag stortte, hetgeen den dood van de drie inzittenden tengevolge had. WEENEN, 20 Maart. (V. D.) Het aantal poli tieke arrestanten bedraagt volgens een offi cieuze mededteling 2143, o.w. 29 vrouwen. In dit aantal zijn echter niet begrepen de arrestan ten in de concentratiekampen van Woellers- dorf, Kaiserssteinbruch en Wiener Neustadt. Deze worden geschat op eenige duizenden, in hoofdzaak nationaal-socialisten. INNSBRUCK, 20 Maart. (V. D.) In het ge bouw van den Landdag zou een Heimwehrman in uniform het lid van den landsraad prof dr. Gamper na een korte woordenwisseling eenige oorvijgen hebben toegediend. Aangezien ver dere excessen worden gevreesd, beval de „Lan- deshaupmann". dat de gendarmerie het ge bouw zal bezetten. Het is thans rustig. HUE, 20 Maart (Reuter) Met grooten luis ter is hier heden het huwelijk ingezegend tusschen Bao Dai, den keizer van Annam, en mejuf frouw Nguyen Hou Hao. De ceremonies zijn verloopen volgen- de riten van Bao Dai's voor geslacht; zij werden bijgewoond door een groote, in feestkleedij gehulde menigte. llllllll/f/l Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 748 Vorige stand: 741

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1