Langs de lijkbaar van de
Moeder des Volks
Het nieuws van heden
De verklaring van
de Broqueville
Henriot's onthullingen blijken waar
ONTROEREND DEFILE
DE BAROMETER
DAL/MIER IN
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NAS5AULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
VRIJDAG 23 MAART 1934
Avondblad
ZES EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18659
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Zijdie zich tegen 1 April op
ons blad abonneeren, ontvangen
de tot dien datum verschijnende
nummers gratis
HET NEDERLANDSCHE VOLK NEEMT AFSCHEID VAN DE KONINGIN-MOEDER
zoowel Hagenaars als velen van bulten. In bonte
verscheidenheid trok de massa voorbij.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN
De premier acht den internationa
len toestand thans even ernstig
als in 1913
Een geheime bijeen
komst
Duizenden trokken heden op
enkele meters afstand voorbij
het stoffelijk overschot
langs het Paleis aan
't Lange Voorhout
De laatste groet
Vol aandoening
Groote drukte
Bloemen
Eerewacht betrokken
Nieuwe kransen
Reeds 20.000
Naar we vernemen, hadden om
één uur reeds meer dan 20.000
personen langs het stoffelijk over
schot gedefileerd.
Betuigingen van deelneming
Het stoffelijk overschot bedekt met het kleed vanlevende bloemen, dat geschonken werd door de
Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen
t
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiuiiiiuiiiiiiiinnn=
Herdenking in het
Bisdom Haarlem
Geschenk voor Jaarbeurs-
bestuur
Een ontzaglijke menigte heeft heden voor het stoffelijk overschot van wijlen H. M. de Koningin-
Moeder voor het Paleis aan het Lange. Voorhout te Den Haag gedefileerd
Ook de vroegere proc.-gen. Prou-
haram en de oud-minister van
justitie René Renault
ernstig verdacht
Juwelier pleegt zelf
moord
Het geheimzinnige „TardV
Nivelleering der Duit
sche pers
Ook de „Vossische Zeitung" en
,Jierl. Tageblatt" op de
nominatie
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DE REGELING VOOR DE BIJZETTING VAN
HET STOFFELIJK OVERSCHOT VAN H. M.
DE KONINGIN-MOEDER.
Enorme belangstelling bij het défilé langs het
stoffelijk overschot van de Koningin-Moeder.
Onthullingen van Henriot brengen nieuw leven
in de Stavisky-affaire.
De Spaansche Cortes besluiten aan de geestelijk
heid een jaarlijksche toelage van 16 K millioen
pesetas te doen toekomen.
De Valera's overwegingen voor ontbinding van
den Senaat.
Verplaatsing van het buitenL bureau der S. P.
D. van Praag naar Parijs?
De brandcatastrophe te Hakodate. 647 dooden,
400 zwaar gewonden.
O
Zooals we reeds meldden heeft minister
president de Broqueville gisteren in de Senaats
commissie van Buitenlandsche Zaken een ver
trouwelijk nota voorgelezen, waarin hij de re
denen uiteenzette, die hem een paar weken ge
leden noopten tot het afleggen in •gen Senaat
van zijn ophefmakende verklaring inzake het
wapeningsvraagstuk.
De Brusselsche correspondent van de N.R.Ct.
weet omtrent deze bijeenkomst nog de volgende
bijzonderheden mede te deelen.
Van de elf aanwezige leden werd door den
premier geëischt, dat zij omtrent de door hem
medegedeelde documenten geen woord aan de
pers zouden loslaten, waarop de minister-presi
dent voorlezing deed vtn een nota, waaruit zou
moeten blijken, dat de internationale toestand
thans al even ernstig is als in 1913. De Broque
ville heeft verder aan de hand van vertrouwe
lijke gegevens betoogd, dat het op het oogen-
blik onmogelijk zou zijn op Duitschland de
door sommigen verlangde wapenings-contróle
toe te passen. Weliswaar zeide hij is
Duitschland nog niet sterk genoeg bewapend
om eventueel tot een offensieven oorlog tegen
Frankrijk, Engeland en België over te gaan,
maar het zal toch zeker bij machte zijn een
preventieve militaire actie van de geallieerden
met het doel de Duitsche herbewapening ie
beletten, met succes af te slaan.
De premier legde verder nadruk op het feit,
dat de Belgische regeering streeft naar het
bewaren van eendracht tusschen de gewezen ge
allieerde staten Engeland, Frankrijk, Italië en
België.
't Zou ten zeerste gewenscht zijn, dat tusschen
België en Engeland een militair accoord tot
stand kwam, in den zin van de reeds sinds meer
dan 10 jaren tusschen België en Frankrijk be
staande militaire overeenkomst.
Omtrent sommige punten, door de Broque
ville aangewezen, verstrekte de minister van
buitenlandsche zaken, Hymans, op verzoek van
leden der commissie nadere inlichtingen.
Door den socialist Piérard werden zes vragen
gesteld, waarvan hij er naderhand drie aan de
pers mocht mededeelen. Zij luidden: Werd cie
tekst van de Senaatsverklaring van den mi
nister-president vooraf in den kabinetsraad be
sproken? Heeft de regeering alle hoop od een
bevredigend resultaat van de ontwapenings
conferentie opgegeven? Welke compensatie ver
wacht België van Engeland, Frankrijk en Italië
in verband met de gedeeltelijke bewapening van
Duitschland?
De antwoorden op deze vragen mochten de
journalisten niet vernemen.
Er is allerwege spijt over uitgedrukt, dat de
gestorvene Vorstinne niet in deGroote Kerk
bijvoorbeeld of elders is opgebaard om de men-
schen in staat te stellen een laatsten blik tot
afscheid op de gestorvene te werpen. Zoovele
duizenden hebben soms uren gestaan, soms verre
afstanden afgelegd om haar bij hare talrijke be
zoeken overal in den lande, in het trouwhartige
gelaat te blikken. Zoovele duizenden hadden
gaarne nog eens dit gelaat vol piëteit aan
schouwd.
Het kon niet aldus. Maar al bleef het paleis
gesloten voor het volk, al bleef het stoffelijk
overschot van haar wier eeretitel mede „moeder
des volks" is, buiten het bereik der oogen van
de duizenden alsof het een particulieren doode
gold: de massa legde zich onmiddellijk neer bij
hetgeen nu eenmaal niet kon en men aanvaard
de dankbaar de gelegenheid om tenminste nog
langs de gesloten kist te defileeren.
En wie heden aan dit défilé heeft deelge
nomen zal moeten erkennen dat hierin een
eigene aandoenlijkheid school. Want het ont
roerde onwillekeurig te bedenken dat daar in
het portaal van haar paleis zóó vaak door
haar betreden het stoffelijk overschot lag;
dat aan den ingang harer statige doch tevens
zoo eenvoudige woning de doode toefde om
als 't ware voor het laatst de haar toegedane
en erkentelijke duizenden te ontvangen. De
plek, die van zoovele vreugde-uitingen de
stille getuige eens was, heeft heden den al-
gemeenen rouw gedragen van een groot deel
van ons volk.
Al zeer Vroeg in den morgen stroomde het
publiek toe.
Zooals reeds gemeld waren op het Lange
Voorhout paaltjes tusschen de boomenrijen
geslagen, die met touwen verbonden waren tus
schen welke de menigte werd opgesteld.
De politie had uitgebreide ordemaatregelen
getroffen en vele agenten zorgden voor een ge-
regelden gang.
De paleisdeuren stonden vanaf negen uur
open en de gesloten kist was in het portaal
vóór den ingang geplaatst.
Rondom en in de nevenzaal waren de kransen
en bloemstukken gerangschikt.
De vroegere balzaal van het paleis was nu
een verblijf der bloemen.
Er zijn bloemen van den vroegeren Duitschen
Keizer en een reuzenkrans van den tegen-
woordigen rijkspresident v. Hindenburg: ander
halve meter in middellijn, een krans van
dennengroen en aronskelken, met een lint,
waarop in zwarte letters: „Rijkspresident von
Hindenburg". Ook de Duitsche regeering had een
krans gezonden. Eveneens is er een van den
Sultan van Langkat-Medan. Een schitterende
krans van oranjetulpen is van de gezamenlijke
commissarissen der Koningin in de provincies.
Eenvoudige blauwe en paarse bloemen der
liefdadigheid vertolken den dank van het
Kindersanatorium Oranje-Nassau.
Vooral trekt de aandacht een oranjekrans
met vrat lint, waarop onder twee gouden
kroontjes de initialen W. en H. staan.
Na het prachtige weer van Donderdag brak in
den Vrijdagnacht een hevige regenbui los die
tijdelijk de menschen van het Lange Voorhom
dreef. Maar vroeg in den morgen waren er al
weer honderden. In den loop van den dag kwa
men zoowel de enkelingen als de corporaties.
Zoo marcheerde de Haagsche Burgerwacht te 1
uur van het hoofdbureau aan de Laan Copes
van Cattenburch af om deel te nemen aan het
défilé.
Er waren hooggeplaatsten en eenvoudigen uit
den lande, er waren menschen van allerlei
richting, godsdienst en denkwijze. Er waren
Het défilé geschiedde langs het bordes van
het Paleis. De kist was immers vlak voor den
drempel der geopende deuren geplaatst. De
belangstellenden konden dus de kist toch op
enkele meters afstand naderen.
De kist was als het ware bedolven onder de
bloemen. De lila kleur, door H. M. tijdens
haar leven zoo bemind en zoo vaak gedra
gen, domineerde. Electrische kaarsenlusters
waren ter weerszijden van de kist ontstoken.
Op de kist zelf lag, rustend op een kussen,
een kroon. Naast de lijkbaar hadden twee
kamerheeren in uniform de eerewacht be
trokken, hun ordeteekenen met rouw om
floerst.
Ter weerszijden van de deuren stonden bui
ten twee lakeien met ontbloot hoofd, om de
vele bloemen, die werden aangedragen, te
rangschikken. Van de baar hing een kleed
af, bestaande uit lila-seringen en orchideeën
van de Nederlandsche vrouwen, een paars lint
met zwart opschrift hing vooraan neder.
Een laatste lieve attentie was er van Prin
ses Juliana. Deze had eigenhandig een tuiltje
viooltjes geplukt, dat nu aan het voeteneinde
lag. Gisterenavond was de Koninklijke Fa
milie nog ten paleize geweest en had er veer
tig minuten vertoefd, om alles in oogen-
schouw te nemen.
In de hall was geen rouwbekleeding aange
bracht.
De bloemen, die de vereering had aangedra
gen, vormden een sprekend rouwbetoon. Geheel
den nacht en den morgen had het geregend,
maar tegen negen uur was het weer iets beter
geworden.
De politie had het plein geheel afgezet en
slechts van een zijde werd het publiek toege
laten.
Eenige minuten vóór 9 uur werd de vestibule
geheel geopend en dadelijk daarop betrokken
eenige heeren der Hofhouding de eerewacht.
Ter weerszijden van de kist stelden zij zich,
gekleed in ambtscostuum, op. Deze eerewacht
werd voor de eerste uren betrokken door Baron
Taets v. Amerongen en Jhr. Regelaer v. Driel.
Deze werden afgelost door Baron v. Haerinx-
ma thoe Slooten eh Jhr. v. d. Wyck en deze
weer door Baron Bentinck en Baron van
Heemstra.
Even voor negen uur werd het scherm, dat
voor den ingang was geplaatst (de deuren wa
ren toen reeds geopend) weggenomen en tra
den vanuit het hotel „Des Indes" de burge
meester van Den Haag met de overige leden
van het Dagelijksche Bestuur van de Residen
tie tot voor het bordes, waar de burgemeester
een krans van het stadsbestuur aan de voeten
van de lijkkist neerlegde. Deze paarse krans
werd tegen de ijzeren leuning ter linkerzijde
(dus rechts van de doode) geplaatst.
Hierop volgde een deputatie van den Neder-
landschen Journalistenkring, die eveneens een
krans in het paars neerlegde, welke aan de an
dere zijde werd geplaatst.
- Daarna kwam het bestuur van de buiten
landsche persvereeniging met bloemen en ver
volgens een deputatie van het Haagsche politie
corps met een grooten witten krans.
AlSnu werden de persfotografen en de film
operateurs in de gelegenheid gesteld den paleis
ingang te fotografeeren, waarna het défilé der
wachtenden begon.
De eersten, die voorbij de baar schreden, wa
ren een paar chauffeurs en een dame en daarna
volgden de honderden weldra achter elkaar.
Een wel zeèr zeldzaam en vaak ook zeer tref
fend schouwspel.
De Raad *van Leger- en Vlootpredikanten
heeft een adres van rouwbeklag aan H. M. de
Koningin gezonden.
Curatoren van de Rijksuniversiteit te Utrecht
zonden j.l. een telegram van deelneming aan
H. M. de Koningin en aan Prinses Juliana.
matigen
nevelig
Verwachting: Zwakke tot
wind uit Westelijke richtingen,
tot half bewolkt, later weer toenemende
bewolking, weinig of geen regen, weinig
verandering in temperatuur.
Hoogste stand: 770.5 te La Coruna.
Laagste stand: 743.7 te Jan Mayen.
Zon op 5.59 - onder 6.16 - Licht op 6.46
2.05 v.m. E. K.
In verband met het overlijden van H. M. de
Koningin-Moeder roept de reserve-majoor, oud
commandant S. R. O. C„ N. Blussé van Oud-Al-
blas te Amersfoort de reserve-officieren der
Cavalerie op om vrijwillig Hare Majesteit de
laatste eer te bewijzen.
Plaats van samenkomst, datum, uur en tenue
zullen nader worden bekend gemaakt.
Telegrafische aanmelding wordt verzocht.
Z.H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
het volgende voorschrift uitgevaardigd:
Naar aanleiding van het verzoek van den
Raad van Ministers schrijven Wij bij dezen
voor, dat op den vooravond van de begrafenis
van HM. de Koningin-Moeder in alle parochie
kerken van Ons Bisdom alsmede in de ka
pellen, waarover een rector is aangesteld, op
een door den Pastoor of Rector nader aan te
geven uur een Lof zal worden gehouden, be
staande uit de volgende gezangen: Psalm De
Profundis, Psalm Miserere, Sequentie Dies Irae,
Respons, Libera me Domine, Oratio Fidelium
Deus omnium, waarna een rozenhoedje zal
worden gebeden voor de geloovige zielen.
Wij sporen de géloovigen aan zooveel moge
lijk deze plechtigheid by te wonen.
Gegeven te Haarlem, 23 Maart 1934.
f J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem
Aan andere R.K.- bladen wordt verzocht, deze
bekendmaking over te nemen.
Uit naam van het Belgisch Ministerie van
Nyverheid, Middenstand en Binnenlandschen
Handel is op den laatsten dag van de Jaarbeurs
aan den Raad van Beheer ten geschenke ge
geven een bronzen plaquette met het borstbeeld
van wijlen H. M. de Koningin-Moeder, geboet
seerd door A. Guaisnet, welk geschenk tydens
de Jaarbeurs tentoongesteld is geweest in de
Belgische Sectie.
PARIJS, 23 Maart (Reuter) De com
missie van onderzoek in de Stavisky-affaire
heeft gisteren de oud-ministers Durand en
Dalimier gehoord tot het geven van
nadere inlichtingen over het algemeen ka
rakter van de nota's, die uit hun ministe
ries verzonden werden en waarin de ver
zekeringsmaatschappijen er aan herinnerd
werden, dat zy de bons van de Crédit
Municipal konden koopen. Beiden herhaalden
Stavisky niet te hebben gekend.
Naar het schy'nt heeft Durand zich weten te
rechtvaardigden door aan te toonen, dat de
brieven een zuiver administratief karakter droe
gen en dat het onmogelijk was, op het oogen-
blik, waarop zij werden opgesteld, te ver
moeden, dat oplichting in het spel was.
De verklaringen van Dalimier echter waren
niet steeds bevredigend, van tyd tot tyd scheen
hij zelfs eenigszins in het nauw te zijn ge
bracht. Het voornaamste punt, waar de aan
dacht hierby op viel was een schrijven van 25
September 1932, warin Dalimier aan Dubarry
antwoordde en welk schryven gericht schynt
aan de directeuren van verzekeringsmaatschap
pijen met het doel den aankoop van bons
van de Crédit Municipal te bevorderen en
daarmede dus de oplichting te vergemakke-
ïyken. Guernut, de voorzitter van de commis
sie, laakte het optreden van Dalimier als mi
nister van arbeid, en vroeg hem zich tei be
schikking te houden van de commissie om
nadere verklaringen af te leggen.
De door den afgevaardigde Henriot inge
diende stukken over het geval-Stavisky-Galmot,
zijn inmiddels aan het Openbaar Ministerie en
door dit lichaam aan den rechter van instruc
tie doorgegeven.
De veronderstelling, dat de afgevaardigde
van Guyana; Galmot, op instigatie van Sta
visky, om het leven is gebracht, schijnt beves
tigd te worden door een verklaring van den
schrijver Josef Kessel, die met Stavisky zeer
bevriend was.
Kessel heeft een boek over Stavisky geschre
ven en daarin o. a. een onderhoud geschilderd
met den financier, die Galmot als zyn doods
vijand beschouwde en tegen wien Ihj bedrei
gingen uitte.
Volgens de „Echo de Paris" komen door de
onthullingen van Henriot, ook de vroegere Pro
cureur-Generaal Prouharam en de oud-minis
ter van Justitie, René Renault, onder ernstige
verdenking te staan.
De eigenaar van de villa van Stavisky, te
Chamonix, waarin werd ingebroken, heeft ge
constateerd dat er geen enkel voorwerp ver
dwenen is.
Een getuige deelde mee, dat hy Zondag vier
wandelaars had vergezeld, die door een kelder
raampje in de villa waren binnengedrongen en
foto's van het inwendige hadden genomen.
De juwelier Brunchvick heeft in zijn hotel
kamer te Parys zelfmoord gepleegd; in het
zelfde hotel woont ook de afgevaardigde Cam-
boulives, lid van de commissie van onder
zoek in de zaak-Stavisky.
De naam Brunchvick komt voor op de ïyst
van hen, die chèques ontvingen van Stavisky,
zoodat men dezen nieuwen zelfmoord met de
beruchte affaire in verband brengt.
Een der souches van de gevonden chèques
van Stavisky was gedeeltelijk afgescheurd en
op het overblijvende gedeelte stond de ver
minkte naam „TardiDe socialistische pers
reconstrueert dezen naam als „Tardieu" waar
tegen door de rechtsche pers geprotesteerd
wordt, terwijl verschillende bladen tot nog toe
vergeefs naar een andere aanvulling zoeken.
De socialistische „Populaire" publiceert thans
een aanbevelingsbrief van oud-minister-presi
dent Tardieu aan den president-generaal van
Marokko. In dit schrijven worden eenige eco
nomische plannen van den in verband met het
Stavisky-schandaal gearresteerden Albert Du
barry bijzonder aanbevolen. Zonder direct con
clusies te trekken zet het blad deze feiten in
een zoodanig cader, dat het de aandacht ves
tigt op de verbinding die er heeft bestaan tus
schen Tardieu, Dubarry en Stavisky.
Gisteren hebben we gemeld, dat het bestaan
van de Katholieke Germania en de eertyds
oud-liberale Köln. Zeitung aan een zijden draad
hangt. Nu zal ook de Vossische Zeitung de
in 1704 door de familie Voss gestichte „Berlini-
sche Zeitung von Staats- und Gelehrten Sa-
chen") welke sedert eenige maanden alleen
nog maar als ochtendblad uitkwam, binnenkort
geheel ophouden te verschenen. Ook het be
staan van het Berliner Tageblatt geldt reeds
geruimen tijd als bedreigd. Misschien zal men
zich herinneren, dat reeds in den vorigen
herfst geruchten liepen over een plan van dr.
Levy, den leider van het nationale arbeidsfront,
om het Berliner Tageblatt in dienst te stellen
van zyn organisatie. In allen gevalle verscheen
zyn tegenwoordig orgaan, Der Deutsche (het
door oud-minister-president van Pruisen en
Ryksminister Dr. Stegerwald gestichte Christe-
ïyk Vakvereenigingsblad. hetwelk de Nazi's
eenvoudig inpalmden) reeds by de firma Mosse,
zoodat deze onderneming, welke ook het Ber
liner Tageblatt uitgeeft, in elk geval betrek
kingen heeft met een zeer kapitaalkrachtigen
opdrachtgever.
Men zal zich op het eerste gezicht verwon
deren, dat het nationaal arbeidsfront kapi
taalkrachtig wordt genoemd.
Evenwel, men bedenke, schryft de Berl. cor-
resp. van de N. R. Crt., dat tot deze organisa
tie arbeiders zyn toegetreden, die vroeger lid
waren van een vakvereeniging, waarvoor zy
iedere maand een vry aanzienlijk bedrag
plachten te storten, hetwelk door de vakver
eeniging voor verschillende doeleinden werd
gebruikt. Thans moeten zü een wel iets kleiner
bedrag, doch niet belangryk minder, offeren
voor het nationaal arbeidsfront, hetwelk tenge
volge van deze contributies in het bezit is van
eenige honderden millioenen, voor welke naar
belegging moest worden gezocht, daar deze
slechts gedeeltelijk werden gebruikt voor de
actie „Kraft und Freude", het verplichte ge
zelligheidsinstituut na den arbeidstyd.
Wij kunnen hier nog aan toevoegen, dat het
arbeidsfront, de dwangorganisatie in het
Derde Rijk, tevens beschikt over de vele mil
lioenen van alle vakvereenigingen, die een jaar
geleden door de nationaal-socialisten „in be
slag werden genomen."
De volkomen nivelleering der Duitsche pers
is door het vermoedeiyk verdwenen al dezer
min of meer vroegere wereldbladen bijna be
reikt.
Stand op Vrqdag 1 nor n.m.: 756
Vorige stand: 751