Von Neurath contra Frankrijk Si" Bij den dood van Mgr. Kordac F ransch-Engelsche stap te Berlijn Het nieuws van heden PARIJS' JONGSTE NOTA WEERLEGD ERKEND GELEERDE EN VROOM PRIESTER DE SPAANSCHE CRISIS DE BAROMETER LAMERIS VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 TEL. 13865 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bii vooruitbetaling ZATERDAG 28 APRIL 1934 Ochtendblad DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 „Frankrijk zet het heele funda ment der ontwapeningscon ferentie op zijn kop" Het uiterste gedaan Von Neurath Wat Genève heeft geleerd DE ONGRIJPBARE BANDIET Het Weer niiiiiimiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiinii| De transferconferentie Leon Fraser tot voorzitter gekozen VLAGGENPARADE TE VENETIË Het geharrewar in het verre Oosten China bereidt geen oorlog tegen Japan voor Een door zijn tegenstanders voor socialist uitgekreten, fel strijder tegen het modern kapitalisme Twaalf moeilijke jaren in Praag W aar schuwing tegen uitbreiding van transfer-moratorium tot Dawes- en Young- leeningen Londensche beurs rea geert gunstig Kind door luipaard verscheurd Belgische zangertjes De Bank van den Arbeid Aankijken Samper met de vorming van een nieuw kabinet belast ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 18718 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroeperszie de rubriek BERLIJN, 27 April. Rijksminis ter von Neurath heeft tegenover vertegenwoordigers der Duitsche pers het volgende verklaard: De sedert meer dan zes maanden ge voerde onderhandelingen tusschen de in hoofdzaak daarbij betrokken groote mogendheden zijn door Frankrijk op bruuske wijze afgebro ken en wel met een motiveering, welke de ernstigste beschuldigingen tegen Duitschland in zich sluit. De in de Fransche nota tegen Duitschland gerichte aanvallen en verwijten zakelijk stuk Voor stuk te ontzenuwen komt mij te nauwer- nood wensehelijk voor. Het is immers gemak kelijk te zien en 't wordt zeer zeker niet alleen in Duitschland erkend, dat de ware motieven voor het zwaarwegende besluit der Fransche regeering in andere dingen liggen dan de door haar thans ter sprake gebrachte cijfers van onze laatste begrooting voor de weermacht. Moet het niet een ieder reeds direct ver wonderen, dat een regeering, welker eigen uit gaven voor de weermacht in het laatste jaar meer dan 16 milliard franken hebben bedra gen, alarm slaat van wege de 890 millioen ge raamde weerbaarheidsuitgaven van het na buurland? Is het niet bevreemdend, aldus v. Neurath, wanneer de Fransche regeering de verhooging van de Duitsche weerbaarheidsbe. grooting met 220 millioen wil brandmerken als een bedreiging van den vrede, hoewel het groot ste deel dezer som bestemd is voor de juist door Frankrijk geëischte reorganisatie van onze Rijksweer? Heeft niet Frankrijk zelf zijn weer baarheidsuitgaven in de laatste jaren verhoogd ondanks de hangende ontwapeningsonderhan delingen? En kan een mogendheid, welke be schikt over de geweldigste militaire luchtvloot ter wereld en haar eigen hoog ontwikkelde ci viele luchtvaart steunt met de grootste midde len er werkelijk ernstig bezorgd over zijn, dat Duitschland om zijn burgerbevolking door bij zondere instellingen in de gemeenten tegen luchtaanvallen te beschermen 50 millioen heeft uitgetrokken en daarnaast voor de reorganisa tie der sedert jaren met moeilijkheden kam pende civiele luchtvaart het bedrag van 160 millioen R.M. beschikbaar stelt? Men heeft slechts de door de Engelsche regeering op 16 April j.l. gepubliceerde verklaring dat het laat ste Duitsche standpunt kort samenvat, te ver gelijken met de direct daarna gepubliceerde Fransche nota aan Engeland om te erkennen, dat het optreden van Duitschland niet den minsten steekhoudenden grond geeft voor de plotselinge vlucht uit de onderhandelingen. De Fransche regeering wil het beslissende ge zichtspunt voor de beoordeeling der Duitsche weerbegrooting alleen ontleenen aan het feit, dat de regeling volgens het verdrag van Ver sailles nog door geen ander verdrag is vervan gen. Ik zie er van af dit standpunt te weer leggen door er aan te refereeren, dat de mili taire clausules van het verdrag van Versailles in het geheel niets bevatten aangaande de hoogte der Duitsche weerbaarheidsbegrooting en dat de budgetaire beschikbaarstelling van middelen nog niet hetzelfde is als het uitgeven er van. Veel belangrijker is het zich duidelijk te maken, wat het Fransche standpunt in prin. cipe inhoudt. Het komt hierop neer, dat de behandeling der ontwapeningskwestie afhankelijk is van het goeddunken der hoogbewapende staten, dat daarentegen Duitschland geduldig moet af wachten, wat zij besluiten en dat het zelfs dan niet het recht heeft iets te eischen en te doen, wanneer de andere mogendheden na tot nu toe acht jaren vergeefs te hebben onderhan deld, nog 2 of 5 of 10 jaren kunnen onderhan delen en daarbij hun eigen bewapeningen voortdurend vergrooten. Ik erken openlijk, dat ik het niet voor mogelijk heb gehouden, dat een regeering by den huidigen stand van zaken en met het oog op de geheele wijze, waarop wy de onderhandelingen met haar hebben ge voerd, thans nog ernstig met zoo'n these naar voren kon komen. Zij plaatst het geheele fundament der ontwapeningskwestie niet slechts juridisch, doch ook politiek en historisch eenvou dig op den kop. De mogendheden-onderteekenaars zijn sedert lang niet meer vry in de ontwapeningskwestie te handelen naar goeddunken. Zü hebben by de verdragen van 1919 het probleem zyn con- creten vorm gegeven door eenerzijds de centrale mogendheden te dwingen tot volkomen ontwa pening, anderzyds evenwel dezen buitengewo nen maatregel by verdrag als eersten stap vast te leggen voor de voltrekking der alge- meene ontwapening. De prestatie van Duitsch land is nagekomen tot de laatste letter van het verdrag. De sedert jaren achterstallige contraprestatie, de uitvoering der algemeene ontwapening, is volkomen uitgebleven en ner gens bestaat eenig uitgangspunt dat het bin nen afzienbaren tyd zou kunnen worden be werkt. Dit is de werkeiyke basis van het ont wapeningsprobleem. Het heeft lang genoeg geduurd eer eindeiyk de ontwapeningsconferentie werd byeengeroe- pen. Doch zij is ten slotte toch byeengeroepen en hoe, vruchteloos haar onderhandelingen ook zün gebleven, dit eene is daardoor toch ten minste tegenover de thans door Frankrijk ge wilde these duideiyk geworden en tot algemeene erkenning gebracht, dat n.l. een voortduren van den toestand van eenzijdige ontwapening van Duitschland te midden van zijn hoogbewapende en ook in hun toekomstige wapeningsmaatrege len onbeperkte buurstaten een. flagrante rechts- tegenstelling en een politieke onmogeiykheid is geworden. Een eenvoudig blijven by het te Versailles opgedrongen wapeningsregiem door Duitschland zou slechts in aanmerking gekomen zyn, wanneer de andere mogendheden besloten zouden hebben hun wapeningen tot hetzelfde peil te verlagen. Doch deze eisch is categorisch van de hand gewezen en sindsdien konden de onderhandelingen voor zoover zy Duitschland betroffen, slechts nog gaan om de vraag op welke andere wyze de Duitsche rechtsgelijkheid zou kunnen worden verwezenlijkt. Dat is in de bekende verklaring der Vijf mogendheden van December 1932 nadrukkelijk en bindend vast gelegd en door de sedert dien gevoerde onder handelingen bevestigd al zijn die ook nog zoo vergeefsch geweest. Met recht heeft daarom de Duitsche regeering in haar op 13 Maart j.l. aan de Fransche regeering gerichte memorandum het een natuurlyk door alle zyden reeds lang erkend feit genoemd, dat voor Duitschland on der geen omstandigheden een bewapeningspeil meer in aanmerking komt, zooals dat te Ver sailles is vastgesteld. Is het ten aanzien van dezen overal bekenden stand van zaken nog begrijpelyk, wanneer in de laatste Fransche nota het verwyt wordt gemaakt, dat Duitschland den anderen mogend heden zyn besluit wil opdringen zijn herbewa pening op ieder gebied en in een door Duitsch land alleen te bepalen omvang voort te zetten? Wy zijn gegaan tot de uiterste grens van het geen nog vereenigbaar is met onze vitale be langen. Ook thans zyn wij op ieder oogenblik tot overeenstemming bereid. We houden echter vast aan de voorstellen en concessies welke wy heb ben gedaan. De ernst en de moeilykheden van den toe stand, welke ontstaan is door den laatsten Franschen stap, zyn ons duidelyk. Von Neurath besloot met te zeggen, dat het slechts aankomt op wat de andere regeeringen zullen doen. mmmé De "beruchte bendeleider John Dillinger wien het, ondanks een geweldige achtervolging steeds weer gelukt is, aan zijn belagers te ontkomen houdt momenteel geheel Amerika in spanning. Op deze draadloos overgebrachte foto telt een sheriff de door Dillinger in ho tel „Little Bohemia" te New- York achtergelaten machinege weer-pistolen en karabijnen, welke de bendeleider kort tevo ren in een politieposthuis ge stolen had, om ze bij een roof overval fe gebruiken.- H Verwachting: Matige Westelyke tot S Noordelijken wind, gedeeltelyk bewolkt, EE aanvankelijk wellicht eenige regenbui- tjes, later weinig of geen regen, iets kou- p der. Verdere vooruitzichten: kouder des H nachts, overdag iets zachter. EE Nachtvorstverwachting: mogelyk lichte nachtvorst van Vrijdag op Zaterdag. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini BERLIJN, 27 April. (D. N. B.) De conferentie tusschen de vertegenwoordigers der crediteu ren der Duitsche buitenlandsche schulden op langen en midden-langen termijn en de verte genwoordigers der Rijksbank is vanmiddag om drie uur bijeengekomen. Leon Fraser, de president der Bank voor In ternationale Betalingen te Bazel, werd met al gemeene stemmen tot voorzitter gekozen. Tot secretaris werd benoemd de directeur der Rijksbank, Blessing. Er heeft een voorloopige gedachtenwisseling plaats gehad over het transfer-probleem, welke leidde tot vorming van twee sub-commissies met technisch karakter, die direct aan het werk zullen gaan. De conferentie zal Zaterdag om 11 uur haar werkzaamheden voortzetten. Uit Berlijn meldt het D.N.B., dat voortaan in plaats van 200 M. slechts 50 M. per maand naar het buitenland kan worden uitgevoerd. Ook indien iemand daartoe vergunning heeft, kan hij toch niet meer dan 50 M. uitvoeren. Van deze vergunningen kan slechts worden ge bruik gemaakt door deviezenbanken. Deze leve ring van deviezen kan overigens slechts ge schieden aan personen, die uitsluitend in Duitschland wonen of er gewoonlyk verblijven. Gezicht op de haven van "Venetië tijdens de vlag-overgave aan vijf nieuwe oorlogs schepen der Italiaansche vloot Leon Fraser, president der Bank voor Int. Betalingen te Bazel SJANGHAI, 27 Auril (Reuter)) De ver tegenwoordiger van het Chineesche ministerie van Buitenlandsche Zaken, heeft gisteren in een nieuwe pers-conferentie verklaard, dat de berichten, dat China een oorlog tegen Japan voorbereidt, onjuist zyn. De Chineesche regeering is het leger aan het reorganiseeren, aangezien het tot nu toe niet in staat is geweest China te beschermen tegen communisten en bandieten. Het aanschaffen van nieuw materiaal en het aanstellen van buitenlandsche instructeurs in Chineeschen dienst is hiervoor noodzake- lyk. Indien Japan zal trachten een protectoraat over China te verkrijgen, zal dit door de Chi neesche regeering ten sterkste bestreden wor den. De verantwoording hiervan zal dan op Ja pan rusten. Er is overeenstemming tusschen den Japan- schen minister van Oorlog, Hayasji en den minister voor Overzeesche gebieden, Nagai, nopens de Japansche beleggingen in Mand- sjoekwo. Overeengekomen is, dat de Zuid-Mandsjoerii- sche Spoorwegmaatschappy hoofdkwartieren zal maken voor den economischen opbouw van Mandsjoekwo en dat de belegging door Japan sche kapitalisten in het nieuwe land zal worden Zooals wij nog in onze vorige oplage konden berichten, is Mgr. Kordac, titulair-Aarts- bisschop van Amasia en voormalig Aarts bisschop van Praag, na een langdurige ziekte op 82-jarigen leeftyd overleden. Met Mgr. Kordac is een Prelaat heengegaan, die tot ver buiten de grenzen, niet alleen van zyn diocees, maar ook van Tsjecho-Slowakije be kend was. Men herinnert zich zonder eenigen twijfel nog zijn opzienbarende verklaringen te gen het „modern liberalisme". Wijd en zyd werd Mgr. Kordac om dio verklaringen door zyn te genstanders voor socialist uitgekreten. De Aartsbissschop van Praag werd echter op ondubbelzinnige wyze in het gelyk gesteld en wel door de „Osservatore Romano", welke den 26 November 1930 o.a. schreef: „Evenals rondom de encycliek „Rerum Nova- nnn", zoo ontwikkelt zich ook om de beide in terviews van Mgr. Kordac een heftige strijd. Toen de beroemde Encycliek van Leo XIII ver scheen, sprak men van openbaring, improvisatie: van een kunstige samenvlechting van allerlei beginselen en theorieën; men beweerde, dat het vergeefsch werk was, deze beginselen met elkaar te verzoenen: plichten en rechten van arbeiders, rechten en plichten van patroons; vrijheid en interventie van den staat; liefde en rechtvaar digheid enz. Hetzelfde wordt thans gezegd van de verklaringen van Mgr. Kordac, die een echo zyn van deze Encycliek. De wereld echter begreep toen niet en begrijpt ook nu niet, dat deze beginselen reeds te vinden zyn in de Boeken van het Oude Testament en zyn overgegaan in het Nieuwe, verrykt met Christus' leer als een oud halssnoer, dat wordt opgesierd met nieuwe parelen. „Non nova", zeide Mgr. Kordac tot zyn inter viewer: „sed vetera", als de wijsheid der H. Boeken." - - Trouwens, minder dan een jaar later zou blij ken, dat de geruchtmakende verklaringen van Mgr. Kordac volkomen gedekt werden door de sociale leer der Kerk, zooals deze is neergelegd in de Encycliek „Quadragesimo Anno". In 1931 vroeg Mgr. Kordac zijn ontslag aan als Aartsbisschop, officieel om gezondheidsredenen en wegens zyn hoogen leeftyd, in werkelijkheid om een persoonlijk geschil met den Nuntius te Praag, Mgr. Ciriaci. -.et schijnt, dat Mgr. Ciriaci, die een deel van het Aartsbisschoppelyk paleis bewoonde, een eigen residentie eischte, ten eer ste, om volkomen onafhankelyk te zijn, ten tweede, ter wille van het voor zijn hoogen post noodzakelijk decorum. Mgr. Kordac ging echter van het standpunt uit, dat alle ter beschikking staande middelen allereerst moesten dienen voor seminaries en kerken. Mgr. Kordac heeft in de twaalf jaren dat hij Aartsbisschop van Praag was, een moei lijken tyd gekend. Het was terwyl hij den zetel van den H. Adelbert bekleedde, dat de jonge Tsjecho-Slowaaksche republiek haar woelige jeugdjaren doormaakte, dat de Huss- strijd woedde, dat de zoogenaamde „Tsjecho- Slowaaksche kerk" de „afvalbeweging" orga niseerde, dat de langdurige onderhandelingen werden gevoerd tusschen Praag en den H. Stoel. Franciscus Kordac werd den 11 Januari 1852 te Seletitz in Bohemen geboren. Hy studeerde aan het Germanicum te Rome en behaalde aan de Gregoriana het doctoraat in de wijsbegeerte en de godgeleerdheid. Van 1879 tot 1885 was hij kapelaan in de Noord-Boheemsche industriestad Reichenberg, daarna, van 1885 tot 1905, rector en professor in de godgeleerdheid aan het Seminarie van Leitmeritz. Van 1905 tot 1919 doceerde hij aan de Tsjechische theologische faculteit te Praag. Den 16 September 1919 werd hy door Bene- dictus XV benoemd tot opvolger van Mgr. Huyn als Aartsbisschop van Praag. In Juni 1928 her dacht hij zijn gouden priesterfeest. Den 13 Juli 1931 nam hy zijn ontslag als Aartsbisschop. Tien dagen later benoemde hem Z. H. Paus Pius XI tot titulair-Aartsbisschop van Amasia en Assistent bij den Pauselijken Troon, terwyl de H. Vader hem tevens tot den gravenstand verhief. Mgr. Kordac deed een groot aantal weten- sehappeiyke geschriften het licht zien. Hy schreef o.a. „De Mensch", „De Kerk", „God". Voorts tal van filosofische en theologische ar tikelen in „Slovnik bohovidny", in Tsjechu ;he en Duitsche vakbladen en de kranten. Ook tal van preeken en redevoeringen gaf hy uit, aangemoedigd ten einde de wederzydsche wel vaart te bevorderen. De kapitalisten in Japan, die geaarzeld hebben in verband met de reor ganisatie van den Zuid-Mandsjoerijschen spoorweg, zullen thans hun gelegenheid waar nemen. Dit bericht komt als een verrassing. LONDEN, 27 April. (Reuter.) Naar wy ver nemen heeft de Engelsche regeering de Duit sche regeering doen weten, dat zij elk voorstel om het transfer-moratorium uit te breiden tot de Dawes- en Young-leeningen met groote be zorgdheid onder de oogen zou moeten zien. Naar Reuter meent te weten is deze mede- deeling Donderdagmiddag door den Engelschen gezant te Berlijn mondeling aan den Dmtschen minister van Buitenl. Zaken gedaan. De Engelsche bladen van Vrijdagavond rui men aan dit bericht een opvallende plaats in. Volgens de „Evening Standard" liepen er reeds geruchten over een eventueele uitbreiding van het transfer-moratorium tot de Dawes- en Young-leeningen. Volgens dit blad heeft En geland reeds 6 millioen pond sterling verloren door het dalen van deze „bonds". Volgens de bladen is er in Engeland een to taal van 24 millioen pond in de Dawes- en Yoimg-leening belegd. Het bekend worden van den stap der Engelsche regeering te Berlijn werkte zeer gunstig op de beurs. De 7 pet. Da wes-leening lieD op van 71 tot 73%. De Young- leer.ing steeg een punt tot 46%. Havas meldt uit Parijs: De Fransche gezant te Berlijn Francois Poncet ondernam bij de Duitsche regeering eenzelfden stap als de En gelsche gezant, in verband met een eventueel uitbreiden van het transfer-moratorium tot de Dawes- en Young-leeningen. LISSABON, 27 April (Reuter) Op den openingsdag van de jaarmarkt te Aerosa, is een ernstig ongeluk gebeurd in een circus. Een knaap, die zich te dicht by de kooi van 'n luipaard waagde, is door het beest gegrepen en aan de bekomen verwondingen overleden. De bewoners wilden wraak nemen en dreig den het circus te vernielen. Onder sterk politie-geleide moest het circus terstond het dorp verlaten. Onze Belgische corr. seint ons: De vereeniging tot bescherming van dieren heeft aan den Belgischen minister van justitie medegedeeld, dat in strijd met de wet een in tensieve handel in vogels wordt gedreven tus schen België en Nederland. In Oct. 1933 werden van België naar Nederland 17.600 zangvogels geëxporteerd. Van Oct. '33 tot Febr. "34 hebben de grensposten niet minder dan 29.000 zangvo gels naar Nederland doorgelaten. Ook aan de Belgisch-Duitsche grens heeft dezelfde handel zich zeer uitgebreid. Onze Belgische corr. seint ons: De Belgische soc.-syndicale commissie heeft een beroep gedaan op het intern, vakverbond om steun te krygen voor de Belgische Bank van den Arbeid. By de Nederlandsche soc.-partij werden met hetzelfde doel stappen ondernomen. De Transferconferentie geopend; Leon Fraser benoemd tot voorzitter; twee sub-commissies ingesteld. Samper belast met de vorming van een nieuw Spaansch Kabinet. Fransch-Engelsche stap te Berlijn. Waarschu wing tegen uitbreidir van transfermoratorium tot Dawes- en Young-leeningen. Von Neurath weerlegt voor de Duitsche pers de beschuldiging, geuit in de jongste Fransche nota. Vastgesteld is de vergoeding aan graanverbou- wers voor grondstoffen, noodig voor de ver werking tot bier. Huldiging van dr. J. H. Schuurmans Stekhoven, den afgetreden inspecteur van het Staatstoe zicht op krankzinnigen. Per 1 Juni zal door den Minister van Financiën rapport worden uitgebracht over verzwegen be lastingschuld. Tot directeur van het mannelyk jeugdwerk in het bisdom Den Bosch is benoemd de weleer», heer S. J. Morel. Extra-maatregelen der Ned. Spoorwegen voor den Hemelvaartsdag. Woensdag zal de Tweede Kamer stemmen over het zestig-millioenenplan. New-Yorksche Beurs: Bij geringen handel on derging de stemming weinig verandering. „We willen het nog eens aankijken", ligt velen in den mond. Het zijn de besluitloozen die geen beslissing aan durven. Ze zouden wel in de een of andere richting willen beslissen maar op het kardinale oogenblik als ze be sluiten moeten kijken ze de zaak lie ver nog eens aan. Doch dit „aankijken" draait ge woonlijk op niets uit. Ze kijken in werkelijkheid tegen de zaak aan zon der er in door te dringen. Ze maken zich van den buitenkant af. Ze ge- looven het wel en wülen van iets af. Ze zullen het nog eens aankijken. Met zulke, aankijkers moet men op passen. Men komt er niet mee vooruit in de wereld. Ze houden iemand noo- déloos op sleeptouw en men komt niet tot een resultaat. Daarom dient ieder voorzichtig te zijn met dit „aankijken". MADRID, 27 April. (Reuter) De president der republiek heeft den radicalen minister van handel en industrie in het demissionnaire kabi- net-Lerroux met de vorming van een ministe rie belast. De rad. fractie der Cortes heeft in een motie haar vertrouwen uitgesproken in Lerroux, dien zy als minister-president wenscht van de nieu we regeering. In de motie is tevens het besluit neergelegd van de radicalen om elk kabinet te steunen, dat voortkomt uit de republikeinsche en centrumpartijen. Samper verklaarde dat hy een regeering zal pogen te vormen van natio nale samenwerking tot verdediging der repu bliek. De monarchistische generaal Sanjurjo, die krachtens de amnestiewet in vryheid is ge steld en zooals men weet, op weg is naar Span je, is heden te Lissabon aangekomen en door talrijke Spaansche uitgewekenen, alsmede door een vertegenwoordiger van den Portugeeschen president der republiek begroet. Sanjurjo verklaarde, dat hij vertrouwen heeft in een spoedige pacificatie van Spanje. UURWERK HANDEL LEIDSCHESTRAAT 10 RECLAME-AANBIEDING GROOTE KEUZE ELECTRISCHE KLOKKEN v v umri in m i 7 r Stand op Zaterdag 1 uur vun. 750 .Vorige stand; 746

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1