Eerste regeeringsdaad van het nieuwe Oostenrijk De Via Dolorosa van Londen v. h. J. H. KRUL JR. Het nieuws van heden ONDERTEEKENING HET CONCORDAAT DE ALOUDE WEG DER MARTELAREN NU ANTHRACIET BESTELLEN VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE NV. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 DONDERDAG 3 MEI 1934 Avondblad V er trouwen wekkend begin Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiii| Karl Radek op reis Diefstallen in vliegtuig fabriek Politie van Philadelphia meent met een groote dievenbende te doen te hebben Oostenrijks nieuwe grondwet Een nazi-protest Joerenef bij Hirota Onderhandelingen over Noord- Mandsjoerijschen spoorweg HET GROOTSTE VERKEERSVLIEGTUIG TER WERELD Het grootste verkeersvliegtuig ter wereld zou bovenstaand toestel van de Imperial Airways zijn. Het is uitgerust met vier 600 P.K. motoren en kan een snelheid bereiken van ruim 180 KM. per uur. Het reuzenvliegtuig biedt plaats voor 39 passagiers en wordt uitsluitend voor den dienst in Europa gébruikt De Reichskulturkammer te Berlijn heeft aan Richard Euringer den Stefan George- prijs toegekend voor zijn boek „Deutsche Passion" Na den barricadestrijd in Parijs Ook Wdensdagavond weer relletjes Duizenden katholieken liggen op de straat geknield de zegen met het Allerheiligste wordt gegeven" Hydepark debatteert Den lsten. Mei is het concertgebouw te Augsburg door een geweldigen brand ver woest. De politie vermoedt, dat het gebouw door communisten in brand is gestoken De jacht op Dillinger De bandiet gewond? De Bank van den Arbeid Gemeenteraad van Gent eischt ontslag van wethouder Balthazar Span jes nieuwe kabinet Cortes nemen motie van vertrouwen aan Revolutie in Yemen Soldaten aan het muiten geslagen DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Stavisky's zwendel met juweelen Maximale waarde bedroeg 587.000 frs. Een Duitsch protest te Weenen Zijdefabrieken in de V.S. gesloten Wegens overproductie Noodweer boven den Eifel Bewoners vluchten om het hooge water op zolders en daken FRANCO BERGPLAATS N.V. STEENKOLENHANDEL NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18727 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek De eerste regeeringsdaad van het nieuwe Oostenrijk heeft bestaan in de ondertee- kening van het concordaat met den H. Stoel, een concordaat, waarby de rechten en Vrijheden der Katholieke Kerk, van haar in stellingen en vereenigingen en organisaties vol ledig door den Oostenrijkschen staat gewaar borgd worden. Toen indertijd de Hitlerregeering in Duitschland met het Vaticaan een concor daat sloot, hebben verschillende katholieke bladen in binnen- en buitenland gemeend op enthousiaste wijze te moeten juichen over dit blijk van goede trouw, waardoor de gereser veerdheid en voorzichtigheid der katholieke geestelijke overheden tegenover het Nazi-régi me als ongemotiveerd schenen te moeten wor den gequalificeerd. Hoezeer de inhoud van het concordaat met het Derde Ryk ook tot tevre denheid scheen te stemmen, legden wij er den nadruk op, dat de practische Waarde ervan ge heel afhankelijk zou zijn van de wüze, waarop het in de practijk zou worden toegepast. Van Verschillende, ook katholieke zijden, is ons deze reserve hoogst kwalijk genomen. Men meende, dat, waar t Vaticaan 'er zelve gerust op scheen, door ons geen twijfel meer mocht worden ge koesterd. Zelfs gingen sommige katholieken zóó ver, dat zij in het concordaat met de Hitler regeering een accoordverklaring van de Kerk met de nationaal-socialistische beginselen meenden te mogen zien. Hoezeer dezen ongelijk, en hoezeer wij geiyk hebben gehad, heeft de ontwikkeling in Duitschland bewezen. De loyale toepassing der bepalingen van het gesloten concordaat in Duitschland, dat door het Vati caan aanvaard werd als een compromis, als het iéts, dat beter geacht moest worden dan niets, heeft aan de katholieken veel te wenschen overgelaten en laat nog veel te wenschen over. De hinderpalen, welke nu hier dan daar het katholieke vereenigingsleven en de katholieke jeugdopvoeding in den weg worden gelegd, de gevolgen van een volkomen onchristehjke ras sentheorie en van een ongeregelde machtsbe geerte van de staatsautoriteiten op verschillend terrein, leveren daarvan het helaas niet te Weerleggen bewijs. Wij zijn door den tyd en de feiten in het gelijk gesteld en wij betreuren dat zeer, aangezien wij den dag zullen zegenen waarop de verhouding tusschen Kerk en Staat in het nieuwe Duitschland practisch zóó zal zyn gewordeh als deze in het te vroeg geprezen en bejubelde concordaat werd geprojecteerd. Geve God, dat die dag ooit zal aanbreken. Tegenover het thans tusschen Oostenrijk en het Vaticaan geteekende concordaat behoeven wü niet zulk een streng gere serveerde houding aan te nemen. Oostenryk met zyn slechts weinig vermengde katholieke bevolking en zijn principieel katholieke regeer ders wekt meer vertrouwen in een loyale toe passing van het concordaat dan het nieuwe Duitschland met zyn in religieus opzicht sterk vermengde bevolking en zijn regeerders, onder Wie principieele katholieken met een Jupiter- lamp nauwelijks te vinden zijn. Bovendien is de Inhoud van het Oostenrijksche concordaat nog gunstiger en kon dat ook gemakkelyker zyn dan die van het Duitsche. De regeering-Dollfuss heeft in haar moeizamen stryd tegen het austro-marxisme en het Duitsche en Oosten- ryksche nationaal-socialisme zich steeds mogen verheugen in den more-elen steun van de Ker kelijke Overheid. Deze steun was gebaseerd op den by herhaling door Dollfuss met overtuiging uitgesproken vasten wil in een onafhankelyk Oostenryk een nieuwe staatsorde te stichten, welke gebaseerd zou zyn op de beginselen, welke in de Pauselyke encyclieken (,,Rerum Nova rum", „Quadragesimo Anno" en „Casti Connu- bii") zyn uiteengezet. Het verzet van de Doll- fuss-regeering tegen een gelijkschakeling met het Derde Rijk werd niet enkel gesterkt door politieke motieven, maar ook door cultureele en religieuse. Dollfuss wilde het katholieke karak ter van Oostenrijk ongeschonden bewaren. En dat hem dit ernst is, bewy'st hy thans door de eerste daad zijner regeering na de afkondiging van de niéuwe grondwet. Deze eerste daad wekt een gerechtvaardigd vertrouwen op de toekomst. Al heeft de officieele sanctionneering van de nieuwe grondwet in Oostenryk ook noodge dwongen een gewrongen juridische constructie geëischt, dit bezwaar weegt niet op tegen het onschatbare voordeel, dat het daardoor moge- lyk is geworden een begin te maken met den opbouw van een autoritaire, corporatieve staatsorde, waarin men volkomen de rechten en voorrechten van de Katholieke Kerk wenscht te eerbiedigen. ,,Waar een wil is, is een weg," zegt het spreekwoord. Dat de wil er is, heeft de Oostenryksche regeering afdoende bewezen. H Verwachting: Zwakke tot matigen, Oos- IÊ telyke tot Noordelijken wind, zwaar be- S wolk tot betrokken, waarschynlijk regen of onweersbuien, weinig verandering in temperatuur. Hoogste barometerstand: 765.1 te Ona. S Laagste barometerstand: 737.2 te Reyk- javik. Zon op 4.28 onder 7.27 - Licht op 7.57 6 Mei L. K. HiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiniiiiiiiH PHILADELPHIA, 3 Mei. In de vliegtuigen- fabriek van de marine-werf van Philadelphia zijn groote materiaal-diefstallen geconstateerd. De federale politie neemt aan, dat hier sprake is van het optreden van een over het geheele land verspreide misdadigersbende, welke ook op andere werven diefstallen pleegt. In de vliegtuigenfabriek van de werf te Philadelphia werden in hoofdzaak parachutes, zoomede andere kostbare uitrustingsstukken gestolen, tot een bedrag van meer dan honderdduizend dol lar. Een gedeelte van het gestolene werd ont dekt in een zaak in uitrustingen voor de lucht vaart, welke gevestigd is by een vliegveld ergens in Califomië. WEENEN, 2 Mei. (D. N. B.) De Oostenrijksche vertrouwenslieden van de N.S.D.A.P. hebben op den eersten Mei te Weenen een vergadering ge houden, waar met algemeene stemmen werd ge protesteerd tegen de nieuwe grondwet. REVAL, 3 Mei (V. D.) Uit Moskou wordt gemeld, dat Karl Radek binnenkort aan het hoofd van een gezelschap journalisten naar Litauen, Estland en Letland zal gaan om het bezoek van de Baltische pers aan Rusland te beantwoorden. Radek is voornemens te Riga, Reval en Kowna de vooraanstaande politici te bezoeken teneinde zich met hen te onderhouden over den algemeenen politieken toestand. TOKIO, 3 Mei. De ambassadeur van de Sovjet Unie Joerenef heeft vanochtend in verband met de onderhandelingen inzake den verkoop van den Noord-Mandsjoerijschen spoorweg, welke op 26 April werden hervat, een bezoek gebracht aan den Japanschen minister van Buitenlandsche Zaken Hirota. Joerenef had gerefereerd aan de tegen-voor- stellen van Mandsjoekwo aan de Sovjet-regee ring waartoe hy na ruggespraak met zyn regee ring instructie had gekregen. /-■■vvv'vv- "I PARIJS, 2 Mei (V.D.) De Cité Jeanne d'Arc biedt na de belegering een troosteloozen aan blik. Op de straten liggen her en der verspreid de voorwerpen, die tot projectiel gediend heb ben, waaronder gedeelten van slaapkamerin ventarissen, een haard, plavuizen, emmers, enz. De verovering, waarby de prefect van politie last had gegeven, met de uiterste voorzichtig heid op te treden, gelukte tenslotte na de vierde bestorming. Reuter seint ons, dat Woensdagavond op nieuw ordeverstoringen hebben plaats gehad in de cité Jeanne d'Arc. De politie moest eenige malen demonstran ten uit elkaar jagen. Er werden geen arresta ties verricht. Gisteren werden in totaal 138 personen gearresteerd. 41 zyn gevangen gehou den, waarvan 14 in verband met de opstootjes in de cité Jeanne d'Arc. De patriottische jeugd hield Woensdagavond te Versailles een byeenkomst, waar afgevaar digde Henriot en eenige gemeenteraadsleden het woord voerden om het belasten van Dou- mergue met de vorming van de regeering en in het algemeen de totstandkoming van het huidige kabinet te begroeten. De vergadering verliep zonder incident. Op straat evenwel hadden zich in den loop van den avond meer dan duizend communisten verzameld die herhaaldeiyk personen, die de byeenkomst wilden by wonen, molesteerden. De politie verhinderde hen evenwel zulks te doen Toen de vergadering ten einde was en de aan- (Van onzen Londenschen correspondent) Het wereldsche prozaïsche Londen heeft óók zyn Via Dolorosa. De weg voert van de Newgate naar Marble Arch, en is een deel van den veertig kilometer-hoofdweg, die Londen onder verschillende namen van oost naar west doorsnydt. He^voomaamste deel van den weg heet Ox- fordstreet, en van alle groote Londensche stra ten is Oxfordstreet de meest prozaïsche, de banaalste. Zy mist den monumentalen aanleg van Regentstreet, de voorname stemmigheid van Bondstreet, de antieke atmosfeer van Pleetstreet. Zy is niets anders dan een lange, drukke, styl- looze winkelstraat voor den burgerstand. Maar ofschoon men het haar niet aanziet zij is tevens de Via Dolorosa van Londen, de weg, waarlangs tientallen geloofsmartelaren ge voerd zijn geworden van Newgate en Old Bai ley gevangenis en rechtbank naar Tyburn, het schavot. Oxfordstreet heette toen Tyburn road, en was 'n modderige, onaanzienlyke weg. De sporen van haar sjofel verleden vertoonde zy nog zeer dui delijk tot voor weinige jaren, en oude Londenaars herinneren zich deze straat nog zeer goed als een die zelfs den burgerstand te gering was om er inkoopen te doen. Het plein, dat thans Marble Orch heet naar de marmeren poort, die doelloos opgesteld is vóór den hoofdingang van Hydepark, hette Tyburnplace. Op dit plein komen sinds eeuwen drie hoofdwegen uit: de tegenwoordige Oxfordstreet, de in haar ver lengde vallende Bayswater road, en de in Noor- delyke richting loopende Edgware road. Aan het zuidelyke uiteinde van dezen weg, waar Oxford street en Bayswater road elkaar ontmoetén, stond de galg, een groote driehoekige construc tie, welke de Triple Tree (drievoudige boom), en vaker de Tybum Tree genoemd werd. Het aantal Engelsche martelaren bedraagt 252. Daarvan stierven 110 voor het Katholieke geloof in de kerkprovincie van Westminster; 77 hun ner werden te Tyburn ter dood gebracht. Parys heeft zyn Chapelle Expiatoire ter na gedachtenis van de martelaren der revolutie, Eenmaal zal in Londen, op de plaats van het schavot, een votiefkerk verryzen, een heiligdom, den offers waardig van hen die hun bloed voor Christus gaven. En dan zal menig katholiek wellicht met weemoed terugdenken aan de kleine Tyburn-kapel van Altoosdurende Aan bidding, die zóó klein is dat twee dozijn geloo- vigen er slechts met moeite plaats kunnen vin den, en die toch zoo groot is, omdat zy een der schoonste monumenten is van de Katholieke wedergeboorte in Engeland. Het nonnenklooster is een gewoon „heeren huis", zich in niets onderscheidend van de uni forme belendende „heerenhuizen", en de kapel is de voorkamer op de eerste verdieping. Het is de stilste, de heiligste plaats in het hart van het Londensche Westend. Londens katholieken zyn er trotscher op dan op hun heerlyke me- tropolitane kerk van Westminster. Zondag trokken geiyk elk jaar duizen den katholieken van Newgate naar Tyburn. Zy schreden de Via Dolorosa der Engelsche marte laren af, en al waren misschien niet velen hunner moedig genoeg om werkelijk te kunnen begrijpen dat de Weg der Smarten voor de mar telaren de Weg der Vreugde was die duizen den hadden toch geen ander streven en geen ander bidden dan de genade te mogen hebben van het wél te begrijpen. Het is de eenvoudigste en de roerendste plech tigheid, die Londen kent. De weg der martelaren wordt geplaveid met de gebeden der geloovigen; het is één ontzag wekkend gemurmeld gebed, dat langzaam de ruime en wereldsche Marble Arch overweldigt zooals de branding by vloed het droge strand. Het gebed stuwt de breede straat in, waaraan het klooster staat. Het verheft zich tot zang uit duizenden ongeoefende keelen, die alle tezamen in volmaakte schoonheid het Martelarenlied doen opstygen. De balkondeuren van de „voor kamer" zyn geopend. Op het balkon verschy- nen de leiders van het Guild of Ransom, een voudige mannen, die hun vryen tyd besteden in dienst van leekenapostolaat. Zij leiden de menigte by het zingen der hymnen. Aan den anderen kant van de hekken van Hydepark verdringen zich honderden om de „stands" der hagepredikers, die evenveel gods diensten verkondigen, verklaren en verdedigen als er toevallig sprekers zyn. Er wordt geweldig druk gedebatteerd, geweldig spitsvondig, en vaak ook geweldig onverdraagzaam. Maar ze meenen het goed, en zyn allen erg overtuigd van het een of ander, maar zyn er nog nooit in geslaagd elkaar van iets te overtuigen. Maar een oogenblik verliezen de sprekers en preekers de belangstelling. Er is iets aan de hand. Uit duizenden kelen stygt een lied op, dat die anderen niet kennen en niet verstaan en dat toch allen diep ontroert: Tantum ergo.... En duizenden katholieken liggen op straat ge knield. Van het balkon af wordt de zegen met het Allerheiligste gegeven. Daarna gaat Hydepark voort met debattee- CHICAGO, 3 Mei (Reuter) De auto, waar in Dillinger eenige malen aan de hem achter volgende politie is ontsnapt, is in de buurt van Chicago gevonden. De chauffeursplaats was met bloed bevlekt. In den auto lagen handenvol patroonhulzen. Ook vond men stukken verband in bloed ge drenkt. De auto vertoonde talryke kogelgaten. Het is natuurlyk niét zeker, dat Dillinger met dezen auto naar Chicago is gekomen; het kunnen ook leden van zyn bende geweest zyn zonder hun chef. De mogeiykheid dat Dillinger, die nu al zoo lang niets van zich heeft laten merlaen, terwyl zyn kornuiten wel dikwyis gesignaleerd wer den, aan zijn wonden is bezweken, wordt thans grooter geacht. Aan den anderen kant is het ook mogeiyk, dat Dillinger gewond naar Chicago is vervoerd, waar hy in betrekkelyke veiligheid verpleegd kan worden. De milieux der gangsters in Chica go zyn op dergeiyke dingen best berekend. De politie zet het zoeken naar Dillinger met ver nieuwde kracht voort. wezigen in de gereedstaande auto's wilden stappen om naar Parys terug te keeren, ver braken de communisten de afzettingen en zy slaagden erin door te dringen tot dicht bij de auto's. Zij gooiden met steenen, doch richtten geen groote schade aan. Tenslotte slaagde de politie erin de orde te herstellen. Een politie beambte werd gewond. BRUSSEL, 3 Mei. (per tel.) Gisterenavond werd in den gemeenteraad van Gent een debat gehouden over het bekende feit, dat de socia listische wethouder van financiën Balthazar een bedrag van 20.000.000 frank van de stad Gent by de Bank van Arbeid had belegd. Uit gebreide ordemaatregelen waren door den bur gemeester genomen. Rond het stadhuis en in de omliggende straten had een talrijke politie macht, versterkt door gendarmen, post gevat. De woordvoerders der katholieken en libera len verklaarden, dat de wethouder van finan ciën blyk had gegeven van onvoorzichtigheid en nalatigheid. Belangryke bedragen waren door hem by genoemde bank gedeponeerd, waarvan hijzelf commissaris was, op een oogen blik, dat iedereen wist, dat de financieele toe stand der bank hachelijk was geworden. Daags voordat de bank haar loketten sloot, had Bal thazar nog een bedrag van 60.000 franc aan de bank overgemaakt. Nadat Balthazar gepoogd had, zijn handel- wyze te rechtvaardigen, werd door de katho lieken en liberalen een motie ingediend, waar in werd gezegd, dat Balthazar het vertrouwen van den raad niet meer bezat en zijn ontslag name als wethouder van financiën werd ge- eischt. Tydens de zitting was een groote menigte rond het stadhuis samengestroomd. Er deden zich evenwel geen incidenten voor. MADRID, 3 Mei De Spaansche Cortes heb ben gisteren met 217 tegen 47 stemmen een mo tie van vertrouwen in het nieuwe kabinet- Samper aangenomen. In zyn regeeringsverklaring zeide Samper, dat hy een vyand is van programma's en beloften, maar dat hy zal trachten zyn taak loyaal ten uitvoer te brengen en recht te doen wedervaren aan alle Spanjaarden met inbegrip van zyn vy- anden. Voor zyr. verdere houding verwees hy naar de regeeringsverklaring van Lerroux. CAIRO, 3 Mei (Reuter). Een groot aantal soldaten van Yemen zou aan het muiten zyn geslagen. De kroonprins heeft reeds afstand gedaan van zyn rechten op den troon, toen de troe pen zich tegen hem keerden. Naar de Times verneemt hebben de troepen van Saoedrïe by hun opmarsch naar Hodeida reeds drie kleinere steden bezet. De troepen van Ibn Saoed zijn met pantser wagens en radio-installaties uitgerust. Men verwacht, dat Hodeida spoedig zal vallen. Geschenk van de N. V. Gebrs. Van den Bergh's Koninklijke Fabrieken te Oss aan Prinses Ju liana. Ook gisteravond was het in de cité Jeanne d'Arc te Parijs nog onrustig. Te Versailles trachtten communisten een vergadering van de Patriot tische jeugd te verstoren. De gemeenteraad van Gent heeft in verband met het faillissement van de roode bank van den arbeid het aftreden van wethouder Bal thazar geëischt. Amerikaansche zijdefabrieken moeten wegens overproductie sluiten. Opstand in Yemen. Groote diefstallen in vliegtuigenfabriek te Phi ladelphia. Dreigend conflict in de meubel-industrie te Krommenie. De heer Hardeman, hoofd van de tweede af- deeling van het Departement van Koloniën, naar Indië vertrokken. OO PARIJS, 3 Mei (Reuter) De deskundigen - taxateurs hebben den rechter van instructie hun rapport doen toekomen over de waarde van de juweelen, die in pand zyn gegeven bij de gemeentelijke bank van leening te Bayonne. Er zijn 37 pandbriefjes voor juweelen uitgegeven ter waarde van totaal 15 millioen francs. De juweelen waren maximaal 587.000 frs. waard. In den loop van de laatste drie jaren ver strekte de bank van leening op juweelen cre- dieten ter waarde van ongeveer 25 millioen, waarvan meer dan 24 millioen aan Stavisky. WEENEN, 2 Mei. (V. D.) De Duitsche gezant te Weenen, dr. Rieth, heeft hedenavond een onderhoud gehad met bondskanselier Dollfuss. Hierby bracht hij gebeurtenissen in Innsbruck ter sprake, waar Heimwehrmannen een ver gadering van Duitschers zouden zijn binnenge- drpngen en gedreigd zouden hebben de por tretten van Hindenburg en Hitler van de muren te halen, hetgeen door de politie werd voor komen. NEW-YORK, 3 Mei. In verband met de over-productle in de Amerikaansche zyde- industrie, waardoor de meeste ondernemingen gedwongen worden met verlies te werken, heb ben de code-autoriteiten bepaald, dat in de derde week van Mei de bedryven gesloten zul len zyn. Door dezen maatregel worden negen honderd fabrieken met in het geheel dertig duizend arbeiders getroffen. TRIER, 3 Mei (D. N. B.) Gisteren hebben boven den Eifel zware onweders gewoed. Het dal van de Our, de Duitsch-Luxem- burgsche grens-rivier, werd door een wolkbreuk geteisterd, waardoor vele huizen last kregen van hoog water. De bewoners vluchtten op de zolders en de daken. Vele meubels werden beschadigd en dreven weg. Ook aan de te velde staande gewassen werd ernstige schade aangericht. Met moeite gelukte het het kleine vee ie redden. Alleen een zwerm byen is verdronken, door dat een stelling met byeenkorven in het water stortte. PRIMA ANTHRACIET, afm. 20/30 en 30/50 1.55 per H.L. Levering deze maand vanaf wagon of schip. Bij afname van minder dan 5 H.L. 15 cent per H.L. hooger. STATIONSTERREIN OVERVEEN TELEFOON 2351714106

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1