Spanning in het Saargebied Zware branden in Roemenië Nieuwe moord in Frankrijk Het nieuws van heden CONCORDAAT EN GRONDWET KNOX ZENUWACHTIG? DE BAROMETER r DAGBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling WOENSDAG 9 MEI 1934 Avondblad DORP DOOR BRAND VERNIELD Den laatsten tijd worden uit Oost-Europa talrijke zware branden geméld. Te Karlshof Pommerenwerden 57 huizen in de asch gelegd DE NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT zal Donderdagavond en Vrijdagmorgen niet verschij nen. DE DIRECTIE Ondergrondsch gewroet DUITSCHE STEMMEN „Oostenrijk schiep een bijkans ideaal evenwicht tusschen 't beginsel der regeerings- autoriteit en van het Christendom Een Katholiek Fransch oordeel Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii| Drie-jarenplan tegen den godsdienst Nicht van den rechtschen afgev. Henriot op haar landgoed doodgeschoten Nog steeds de affaire- Sta visky ERNSTIGE MIJNONGEVALLEN Huizen en boerenhoeven bij tien tallen in de asch gelegd. Bosschen in vuurgloed Uitvoer van graan en boonen verboden Ook Polen geteisterd Linksch eenheidsfront in Spanje? „Tegen het fascisme Oud-minister Mellon DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Bulgarije-Joego Slavië Jeftitsj weer naar Belgrado af gereisd. Optimistische klanken DE RAMP IN DE KALMIJN Zooals bekend zijn 86 menschen omgekomen bij de mijnramp in Bug ging en (Baden) Onze foto toont een drietal arbeiders aan het werk in de Kalimijn NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Goebbels op de demonstratie te Zweibrücken ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18737 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez, mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Hoe meer de tijd nadert, waarop de bevol king van het Saargebied bij plebisciet moet gaan beslissen over haar toekomstig lot, hoe meer gespannen de verhoudingen in dit van Duitschland na den oorlog voor vijftien jaar afgenomen en onder beheer van den Volkenbond gestelde gebied worden. Duitschland wil de Saar terug hebben. Het Saargebied is Duitsch en moei Duitsch blijven. Minister Goebbels heeft het op 'de groote betooging te Zweibrücken in de on middellijke nabijheid van de grens scherp en met nadruk verklaard. Op het punt van de te ruggave van het Saargebied kan en wil Duitsch land geen concessies doen. Dit is volkomen te be grijpen. Niet alleen omdat de Saarbevolking overwegend Duitsch is, maar ook omdat dit ge bied met zijn rijke mijnen economisch van groot belang is. Dat bij de te houden volksstemming 'de Saarlanders zich in meerderheid voor een aansluiting bij Frankrijk zouden uitspreken, daarvan is nooit ernstig sprake geweest en kan ook nu geen sprake zijn. De Franschen zelf hou den geen rekening met deze zuiver theoretische Illusie. Tot vóór de overwinning van het Hitleria- nisme in Duitschland was het zoo goed als zeker, dat de Saarlanders in overgroote meerderheid den wensch zouden gaan kenbaar maken terug te willen keeren tot het Germaansche moeder land. Na die overwinning is dat echter iets min der zeker geworden. De geringe kans, dat het Saargebied meer lust zal toonen onder het Vol kenbondsrégime te blijven in plaats van de zege ningen van het Swastika-kruis te aanvaarden, is een weinig gegroeid. Waardoor? Ten eerste door het feit, dat tal van uit het Derde Rijk uitge weken marxisten zich alle moeite geven om de Saarlanders er van te overtuigen, dat terugkeer naar Duitschland een ramp zou beteekenen, ten tweede doordat tal van Centrumsgezinden in het Saargebied kopschuw geworden zijn door de be handeling van katholieken in het Derde Rijk, een behandeling, welke niet strookt met de be palingen van het zoo hoog geroemde concordaat met het Vaticaan en ten derde omdat het Saar gebied zijn ten opzichte van Frankrijk gunstige tolvrije economische positie zou gaan verliezen, indien het weer bij Duitschland wordt ingelijfd. Om den invloed van deze drie argumenten te bre ken, hebben alle Duitsch-nationaalgezinden in het Saargebied zich aaneengesloten in het Duit sche Front, dat een heftige propaganda voor den terugkeer naar Duitschland voert en daarbij van intimidatie-middelen gebruik maakt. Zij verket teren allen, die aan 't prolongeeren van het Vol kenbondsrégime de voorkeur zouden geven als „landverraders", die bij een wederinlijving hun gerechte straf niet zullen ontgaan. De door den Volkenbond ingestelde regeeringscommissie, wel ke tot taak heeft de rust en de orde in het Saar gebied te handhaven en te zorgen, dat de a.s. volksstemming in volle vrijheid kan plaats heb ben, heeft zich bij monde van haar hoofd, den heer Knox, herhaaldelijk bij den Volkenbond be klaagd over de actie van het Duitsche Front en aangedrongen op een versterking van de politie macht met buitenlandsche neutrale elementen, haar de haar ter beschikking staande politie- troepen niet betrouwbaar en te „Deutsch-freund- lich" zouden zijn. De regeeringscommissie en haar voorzitter hebben daardoor natuurlijk zich de vyandschan en den haat van het Duitsche Front op den hals gehaald. Is de regeeringscommissaris Knox daardoor ietwat zenuwachtig geworden? Men zou het haast wel denken, wanneer men zijn laat sten klachtenbrief aan den Volkenbond leest. In dezen brief wordt gewag gemaakt van een resolutie van de vereeniging van politie.ambte haren te Saarbrücken, waarin bij de regeerings. commissie protest wordt aangeteekend tegen üe schorsing van een aantal Duitsch-gezinde politie-ambtenaren, en van geruchten als zou den er van nationaal-socialistische zijde Putsch- Plannen bestaan. De politie-resolutie wordt door Knox beschouwd als een politiek-partijdige daad, waardoor de ambtenaren van den veilig heidsdienst te Saarbrücken zich zelf als on betrouwbaar disqualificeeren. Volgens de Duit sche lezing van het geval, zouden de politie ambtenaren te Saarbrücken echter geprotes teerd hebben tegen het schorsen van tot politie ambtenaar benoemde emigranten, waardoor heel deze aangelegenheid een totaal andere be. teekenis zou krijgen dan Knox voorgeeft. Dat de heer Knox geruchten meent te moeten uit. spelen, waarvan hij zelf moet erkennen, dat hij ze niet controleeren kan, maakt een wonder lijken indruk. Sinds wanneert baseert een re- geeringsinstantie haar houding op oncontro leerbare „on-dits?" De nationaal-socialisten zouden al heel erg dom zijn in het Saargebied te „putschen", want daardoor zouden zij hun zeer goed staande kansen hopeloos bederven. Aanvankelijk wilde Hitier trachten te voorko men, dat de volksstemming zou plaats heb ben, opdat het Saargebied zonder meer bij het Derde Rijk zou worden gevoegd. Dit zou echter in strijd met de verdragen zijn geweest. Te Zweibrücken heeft Goebbels verklaard blij te zijn, dat de volksstemming door zal gaan, om dat daardoor op overtuigende wijze zal blijken, dat het Saarland Duitsch is en Duitsch wenscht te blijven. Indien dit thans de overtuiging van de nazi's is, behoeven zij niet te „putschen" voor iets, dat zij volkomen reglementair kunnen bereiken. Bovendien zou een „Putsch" op inter nationalen tegenstand stuiten, zoodat het re sultaat daarvan onmogelijk voor Duitschland gunstig kan zijn. Knox lijkt ons derhalve het slachtoffer te zijn van een gevaarlijke nervosi teit, die te gevaarlijker is, nu de spanningen in het Saargebied met den dag toenemen. Naar de nationaal-socialistische „Angriff" uit Saar brücken beweert te vernemen, zou de voorma lige sociaal.democratische, niet.Arische politie- president van Berlijn, Grzezinski, binnenkort benoemd worden tot politie-president te Saar brücken. Ook dit lijkt ons een ongeloofwaardig gerucht, want zulk een benoeming zou op het Duitsche front in het Saargebied werken als een roode lap op een maar al te graag dol wordenden stier. Zoo zenuwachtig zal de heer Knox nog wel niet zijn, dat hü door een derge- Hoe Duitschland reageert op het Concor daat van Oostenrijk met het Vaticaan, komt op merkwaardige wijze ter uitdruk king in een artikel van „Der Montag". dat een samenvatting mag heeten van allerlei stemmen in de bladen. Het artikel heeft tot titel „De nieuwe kerkelijke staat" en wijst er met nadruk op, dat het concordaat het eerste resultaat is der nieuwe Oostenrijksche grondwet. Door dit concordaat wordt Oostenrijk werkelijk een kerkelijke staat. Dit nu gaat ook Duitschland aan. Want nadat de politieke organisatie van het clericalisme gebroken is door de ontbinding van het Centrum, heeft dit clericalisme aldus dit blad in Oostenrijk een buitenbolwerk te gen Duitschland opgeworpen. Het clericalisme ziet alles onder het ééne gezichtspunt der totale macht der Kerk tegenover den st-ist Het ordenswezen is thans in Oostenrijk niet slechts een staat in den staat, maar een staat boven den staat. Buitenlandsche ordengeneraais wor den gemaakt tot de souvereinen van Duitsch- Oostenrijk. En zoo voorts. Dit is niets anders dan het standpunt van het pure oud-liberalisme ?n van de, onder de auspiciën van bepaalde nationaal- socialistische organen weer opbloeiende „Los- von-Rom "-be weging.. Nu is het van het hoogste belang te weten, hoe de Katholieke pers oordeelt over het Oos tenrijksche concordaat. Men zal verwonderd zijn, om geen andere expressie te gebruiken. De „Germania" publiceert een artikel, dat karakte ristiek is voor de houding der Duitsche, min of meer gelijkgeschakelde Katholieken tegenover l§ VERWACHTING: Meest zwakke wind uit Zuidelijke richtingen, afnemende be- Oi wolking, weinig of geen regen, warmer overdag. Hoogste stand: 773.4 te Nancy. Laagste stand: 736.6 te Isafjord. Zon op 4.18, onder 7.36 Maan op v.m. 2.37, maan onder n.m. 3.08 Licht op 8.06 IllllllllllHUIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli^ lijke benoeming zich volslagen partijdig zou toonen. Intusschen zinnen de Franschen op alle mogelijke middelen om de a.s. volksstemming zoo vrij mogelijk te laten geschieden, maar de innerlijke vrijheid der Saarlanders is al zoo sterk beïnvloed, dat geen middel dat weer on gedaan kan maken. Volgens een bericht in de Engelsche pers hebben Stalin en andere Roode Volkscommissa rissen een decreet onderteekend om „God in den tijd van drie jaren totaal uit Rusland te verbannen." „Op 1 Mei 1937 zal binnen de grenzen van de Sovjet-Unie geen enkel godshuis meer aan wezig zijn. Het middeleeuwsche begrip van God, dat slechts diende tot onderdrukking van den arbeider, zal dan totaal buiten de grenzen van Sovjet-Rusland verbannen zijn." In den loop van het eerste jaar van dezen „strijd tegen God" zullen alle godsdienstige opvoedingsge stichten worden opgeheven terwijl den priesters hun rantsoen levensmiddelen zal worden ont zegd. In het tweede jaar zal men vooral een actie instellen tegen de godsdienstige gebruiken in de huisgezinnen. „Sovjet-Rusland zal," zoo bemerkt het Deen- sche „Kristeligt Dagblad", „in zijn strijd tegen Jezus Christus niet meer bereiken dan het heidendom in het Romeinsche Keizerrijk." het Oostenrijksche concordaat. In breede krin gen is men in Duitschland van meening, dat de eischen van Rome in Oostenrijk te ver zijn ge gaan en dat tengevolge daarvan de positie der Duitsche Katholieken in zekeren zin moeilijker is geworden. Juist bij de tegenwoordige onder handelingen in de kwestie 'der jeugdorganisa ties hebben de gebeurtenissen in Oostenrijk den nationaal-socialisten argumenten in handen gespeeld voor den „honger naar macht' van de zijde der Kerk. Het is een historisch feit, dat de Katholieke „Teutscher Nation" soms heel lastig zijn. Ook nu nog. In dit verband is het ook van belang te on derzoeken, hoe men in Duitschland tegen over de nieuwe Oostenrijksche grondwet staat. Men beluistere een nationaal-socialisti sche en een katholieke stem. Een nationaal-socialistische. De „Völkischer Beobachter" schrijft: „Oostenrijk blijft ook on der de nieuwe grondwet het land der onbe grensde mogelijkheden, dat het onder het sys- teem-Dollfuss is geworden. Het heeft een nieu we grondwet en eigenlijk geene. Zonder parle ment en zonder surroguat daarvan regeert het systeemkabinet dictatorisch als geen ander in Europa, gesteund op bajonetten en oo een volksminderheid, die een politieke tocaiiteits- waan huldigt. Dat dit Oostenrijk in stano kan blijven, gelooft slechts en kan slechts gelooven in Oostenrijk, wie de dingen niet juist ziet of wil zien. Dit land blijft een groot vraagteeken." Deze beoordeeling van het hoofdorgaan der nazi's is verder niet verbazingwekkend, maar wel is verbazingwekkend en tot diep nadenken stemmend de volgende katholieke stem, cie der „Germania". „Met de schoone aanvangswoorden Ier nieu we Oostenrijksche grondwet: „In den naam van God Almachtig" is er nog maar heel weinig ge daan voor het Katholieke leven. Het zou trou wens iets gewelddadigs zijn, om de formeele be palingen dier grondwet als specifiek-kn'noliek te beschouwen. Een katholieke of christelijke staat ontstaat vanzelf, wanneer de nieuwe staat leeft uit katholiek leven en niet alleen uit ka tholiek gedoopten is samengesteld. Een objec tieve maatstaf voor een Christeltjken volks- en staatsopbouw kan alleen gevonden worden in een door God geschapen natuurorde. Dat leeren de groote theologen en de zendbrieven der Pau sen. Dientengevolge is Adolf Hitler met zyn hartstochtelijk worstelen om het gezonde, in de natuur gewortelde leven van het volk in de juiste richting.'' LORIENT, 9 Mei. (Reuter). Mevrouw Michel Henriot, de 19-jarige nicht van Philippe Henriot, (de rechtsche afgevaardigde van Gironde, bekend om zijn rake lezingen omtrent de Stavisky-af- faire) is op haar landgoed te Kerbennec ver moord. Toen de heer Henriot, die op jacht was ge weest, in zijn huis terugkeerde, vond hij zijn vrouw op den grond liggen met twee schoten in het hoofd en drie in het lichaam. Hij tilde zijn vrouw voorzichtig op en legde haar op bed, waarna zij ^poedig den geest gaf, zonder dat een dokter Imn worden geroepen. Daar de tele foonverbinding was verbroken, moest de heer Henriet 800 meter ver naar zijn buurman loopen. Onderweg ontmoette hij gelukkig iemand met een fiets, die de politie van het gebeurde op de hoogte stelde. Van den dader heeft men tot dusver geen spoor gevonden. Het jonge echtpaar Henriot, woonde eerst se dert twee weken op hun eenzame landgoed waar zij een fokkerij van zilvervossen hielden. Als per soneel hadden zij alleen een jong dienstmeisje. Bij mijnongelukken in het Saargebied zijn de laatste dagen vier arbeiders zwaar gewond. Een mijnwerker werd gedood. Dit is nota bene een katholieke stem. Ver warder is niet goed mogelijk. Een triest teeken des tjjds in Germania. Tïgenover al de wartaal in alle bovenstaan de citaten stellen wij de klare en glas heldere woorden van den bekenden poli- tieken auteur graaf Wladimir d'Ormesson in de „Temps": „Wat de nieuwe grondwet van Oostenrijk zoo achtenswaardig en sympathiek maakt, is de omstandigheid, dat de autoriteit hier met in de bres staat voor één partij, één klasse of één man, maar voor de onafhankelijkheid van een land. Oostenrijk dankt de redding van zijn be staan en onafhankelijkheid op de eerste plaats aan zijn zegepraal op het parlementarisme. Wanneer er in de wereld nog altijd menschen zijn, die zich ergeren aan de „dictatuur" van den bondskanselier, zoo mogen zij zich er toch eindelijk van bewust worden, dat het in dit ge val niet ging om het beginsel van het parle ment, maar der onafhankelijkheid. De Oosten rijksche tegenstand is een katholieke tegen stand. Dit wezenlijke en principieele punt kan niet sterk genoeg worden beklemtoond. Het zou absurd zijn te beweren, dat Oostenrijk tegen Duitschland in opstand was gekomen. Want Oostenrijk is een echt Duitsch land, maar een Zuid-Duitsch land. In verband met het lot, dat Beieren trof, is Oostenrijk zich bewust gewor den van de grootheid en der beteekenis van zijn eeuwenoude, historische zending. Het tegen woordige Oostenrijksche systeem komt trouwens geheel overeen met de tegenwoordige opvat ting van den H. Stoel. De nieuwe grondwet schept in den zin der kerkelijke leer en der sociale beginselen van het Pausdom een bijkans ideaal evenwicht tusschen het beginsel der regeeringsautoriteit en van het Christendom. Naar een wijd verbreide, maar volkomen ver keerde opvatting wordt ons tijdvak beheerscht door materieele belangen en motieven. Het Oos tenrijksche voorbeeld is de beste weerlegging dezer opvatting, want noch de financiers en economisten, noch de beruchte „plannen" van zoogenaamde staatslieden hebben Oostenrijks onafhankelijkheid gered. Als er heden r,og een vrij Oostenrijk bestond en tengevolge daarvan een evenwicht in Europa, dan heeft Europa dit alleen te danken aan een geestelijk ideaal, aan de katholieke gedachte. Temidden der groote Europeesche schipbreuk is deze Katho lieke idee alleen blijven bestaan en heeft dit beginsel alleen nog de kracht bewaard, actie te ontplooien. Welk een belofte voor een betere toekomst zou het toch inhouden, wanneer heel Europa wilde inzien den diepsten zin en de merkwaardige beteekenis van het Oostenrijk sche voorbeeld." In de hoop, aat de ontwikkeling in Oostenrijk haar hoog doeleinde bereikt, sluiten we ons gaarne aan bij het machtig pleidooi van de „Temps", BOEKAREST, 9 Mei (Reuter) De weken lange hitte heeft het Roemeensche landschap tot een gloeioven gemaakt en de boschbranden duren onafgebroken voort. Een weggeworpen lucifer, een vonk uit een locomotief, is voldoende om heele dorpen en uitgestrekte bosschen in asch te leggen. By een brand in de oude stad werden giste ren 42 huizen in de zakenwijk een prooi der vlammen. Niet te vervangen kunstvoorwerpen van historische beteekenis, die een waarde van 50 millioen Lei vertegenwoordigden en niet ver zekerd waren, gingen verloren in het klooster Negru Voda, welks kerk en klokketoren verwoest werden. Het klooster stamt uit het jaar 1635. Het dorp Latreaska is vrijwel volkomen afge brand; tachtig huizen werden hier vernield. Verder verbrandden in Bocsy naby Klausenburg 22 boerenhoeven. In de Donau-delta werd het dorp Bosia in de asch gelegd. De schade loopt overal in de millioenen; men- schenlevens vallen echter niet te betreuren. Het reddingswerk is door het gebrek aan water en den zwaren wind soms onmogeiyk. In Kronstadt is een groote graanmolen afge brand. Naby Faltisem staan weer 150 H.A. boschgrond in brand. Een andere boschbrand woedt by Buzau en in het gebied Dreistuehle branden op het oogenblik twee bosschen der staatsdomeinen. Door de droogte begint bovendien steeds meer het gevaar te dreigen voor een rampzalige mis lukking van den oogst en zelfs voor een hon gersnood. De regeering heeft gisteren een oproep uitgevaardigd aan de bevolking, waarin aange raden wordt tot de grootste zuinigheid by het gebruik van graanvoorraden. De uitvoer van graan en boonen is voorloopig verboden. De in het land nog voorradige mais is in beslag ge nomen en bestemd voor de districten, waar wel licht hongersnood zal komen. WARSCHAU, 9 Mei (Reuter) Tengevolge van de langdurige hitteperiode hebb op ver scheidene plaatsen in het land groote branden gewoed. In het dorp Dmosin bij Tomaszau in Congres-Polen zyn niet minder dan honderd boerenhofsteden in de asch gelegd, terwql te Brzoza 110 huizen door brand zpn verwoest, waarby drie personen om het- leven zyn geko men en talrüke personen brandwonden hebben opgeloopen. MADRID, 9 Mei (Reuter) Verscheidene vakvereenigingen en politieke organisaties heb ben besloten een nieuwe organisatie, het „ver bond van den arbeid" genoemd, te stichten. Toegetreden zyn de Madrileensche afdeelingen van de socialistische party, de socialistische jeugd, het Volkshuis, de communisten en de anarcho-syndicalisten. Dit nieuwe verbond heeft zuiver-extremistische doeleinden en is van plan het fascisme te bestrijden en in Spanje een federale socialistische republiek te vesti gen. Men is van oordeel, dat t in de bedoeling ligt in geheel Spanje een eenheidsfront der arbeiders te verkrygen. De Amerikaansche oud-minister van finan ciën, Andrew Mellon, tegen wien eqn aanklacht was ingediend wegens belasting-ontduiking in 1931, is gerehabiliteerd door de jury-rechtbank, volgens welke hy in 1931 geheel volgens zyn inkomen belasting heeft betaald. De oorlogsschulden. Roosevelt zou de rente willen schrappen. Bulgarije en Joego-Slavië. Minister Jeftitsj naar Belgrado teruggekeerd. Zware branden in Roemenië. De oogst be dreigd. Uitvoer van graan en boonen verboden. Geheimzinnige moord in Frankrijk. Nog steeds de Stavisky-affaire. Stalin zou een driejarenplan tegen den gods dienst hebben afgekondigd. De Arabië oorlog-opmarsch naar Sanaa voort» gezet. Naar een linksch eenheidsfront in Spanje? De R.K. Reclasseeringsvereeniging vergaderde te Breda. Prof. Mees uit den Vrijheidsbond. Pastoor Schimmel gewond; met zyn auto tegen een boom gebotst. Nieuwe inbraak in het Culinan-House te Am sterdam. Strijd tegen de kwakzalverij. O SOFIA, 9 Mei. (V. D.) De Joego-Slavische minister var Buitenlandsche Zaken Jeftitsj ïs met zijn gevolg gisteravond naar Belgrado ver trokken. Premier Moesjanof vergezelt Jeftitsj tot aan het grensstation Dragoman en zal hein en zyn gevolg in den trein een diner aanbieden. In een officieel communiqué wordt verklaard, dat tydens de besprekingen was vastgesteld dat beide landen gelykelijk streefden voor de zaak van den vrede en een algemeene overeenstem ming. Met betrekking tot de ploblemen, die hun landen in het bijzonder betreffen, konden de beide ministers met voldoening constateeren, dat de maatregelen, die destyds bij hun byeen- komst in Belgrado principieel waren vastge legd, by hun uitvoering een succes belovende ontwikkeling hadden gekregen. Op het oogen blik onderhandelen de Bulgaarsche en Joego slavische vertegenwoordigers met kans op spoe dig succes over een handelsverdrag en een ve terinair vsrarag. Stand op Woensdag 1 uur mm.: 761 .Vorige stand; 761

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1