Het kaartenhuis der illusies
Coureur rijdt op
publiek in
Explosieramp bij
Hongkong
Breuk in red. soc. partij in Frankrijk
Het nieuws van heden
De zomertijd
CUDENET RICHT NIEUWE
PARTIJ OP
De strijd in Arabië
gestaakt
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51-TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
MAANDAG 14 MEI 1934
Avondblad
TERUG NAAR 1914?
Geen pax, maar pacten
BECK TE BOEKAREST
De Poolsche minister van Buitenland-
sche Zaken (Beek) werd bij zijn aan
komst te Boekarest begroet door zijn
Roemeenschen college Titoelescoe
Met een snelheid van 180 K.M.
richt de auto een vreeselijk
bloedbad aan
Zeven dooden
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiii|
Het banditisme in de V.S.
Politie stelt een ultimatum aan de
ontvoerders van Gettle
Poolsche kabinet af
getreden
wrm
Bonds-gildejeest in het land van Cuyk. Te Sint Hubert zijn Zondag de eerste
gilde-feesten gehouden, waarvan hierboven een aardig snapshot
Prof. Kozlowski met de vorming
van een nieuw ministerie belast
Grootste gashouder van Zuid-China
in de lucht gevlogentalrijke
huizen vernield
20 dooden, meer dan
ÏOO gewonden
De ramp op den Wezer
In een schrijven aan Herriot uit hij
scherpe critiek op de houding
van het congres
Aantal kamerleden ge
royeerd
Herriot
Proclamatie vanDollf uss
Aaneensluiting van vaderlandsche
organisaties"
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN
De klok een uur vooruit
Ook Italië heeft zijn
zeemonster
Politiebooten met machinegeweren
op jacht
Britsche fascisten in het
nauw
Menigte vernielt alle ruiten van
hun hoofdkwartier te
Newcastle
Trotzki naar Zwitser
land
Imam van Yemen aanvaardt de
vredesvoorwaarden van
Ibn Saoed
Explosie op Sachalin
21 dooden
VON RIBBENTROP WEER
TE BERLIJN
I
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 18743
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez,
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
De reactie op den wereldoorlog bestond in
het bouwen van een kaartenhuis van
groote internationale illusies: de Volken
bondsgedachte, het Kellogg-pact, de Stimson-
doctrine als uitleg en aanvulling van het nim-
rner-oorlog-beginsel, de ontwapeningsutopie.
Men heeft gemeend dat dit schijnbaar met no
bel idealisme en kinderlijke goedgeloovigheid
aangevangen bouwsel het zou kunnen houden
op den bodem van afschuw voor het barbaar -
sche oorlogsbedrijf en van het solidariteitsge
voel der elkander niet missen kunnende mo
gendheden. Maar die bodem had zelfs voor een
kaartenhuis te weinig draagkracht en het
bouwsel werd scheef, omdat eigenbelang en
politieke ambities eraan meeknutselden. En nu
bijna zestien jaar na het beëindigen van de
verschrikkelijke volkerenslachting schijnt de
wereld ondanks alle pacifisme en edelaardige
theorieën als een kreeft weer terug te krabbe
len naar den toestand van het jaar 1914, toen
de vrede barstte als een met gevaarlijke gassen
op te groote spanning gebrachte ballon. Japan
en Duitschland keerden Genève ontstemd den
rug toe, in den Gran Chaco vechten twee Vol
kenbondsleden zich dood in oerwoud-moeras
sen met wapenen, welke hun door andere leden
worden verstrekt, de ontwapeningsconferentie
staat voor een uiteindelijke beslissing, Welke
naar alle waarschijnlijkheid op het vellen van
haar eigen doodvonnis zal uitdraaien. Zelfs
voorzitter Henderson, die gehoopt heeft tegen
alle hoop in, is tenslotte pessimistisch gewor
den. In alle landen wint het nationalisme veld,
vaak ten koste van het internationalisme. De
gedachte aan bewapeningsvermindering is vrij
wel overal opgegeven. Het eenige wat nog be
reikbaar schijnt, is bewapeningstabilisatie in
de bewapende landen en herbewapening in de
ontwapende. En zelfs dat heeft weinig kans
verwezenlijkt te zullen worden. Duitschland
herbewapent, in Frankrijk, Engeland en Ame
rika gaan steeds luidere stemmen op. die voor
opvoering der bewapeningen pleiten „om den
vrede te waarborgen". Buiten den Volkenbond
om worden pacten gesloten. Men zoekt hulp en
steun bij anderen tegen anderen. Sovjet-Rus-
land heeft zich als een schildpad beveiligd door
middel van non-agressiepacten. Polen sloot ac-
coorden naar beide zijden met Duitschland en
met Rusland. De Balkan sloot zich tot op Bul
garije aaneen. Griekenland en Turkije vonden
elkaar, evenals Oostenrijk, Hongarije en Italië.
De Kleine Entente is een drie-eenheid gewor
den. Frankrijk haalt de banden met zijn bond-
genooten straffer aan. Er wordt contact gezocht
tusschen Polen en Roemenië, tusschen Joego
slavië en Bulgarije. Alleen Engeland speelt de
sfinx, zooals het ook in 1914 de sfinx gespeeld
heeft, tot het te laat was.
De wereldballon zwelt weer van gas en
eiken dag wordt het explosie-gevaar groo-
ter. Dezelfde methoden, die in 1914 tot een
catastrophe leidden, worden weer met ijver toe
gepast. De machthebbers hebben niets geleerd
en niets vergeten. Zij zijn door schade en
schande niet wijs geworden, maar in hun kort
zichtigheid versterkt. Een nieuwe oorlog zal het
einde van Europa als toonaangevend werelddeel
beteekenen, en toch worden dagelijks de stalen
kiemen voor zulk een oorlog gelegd. Arme Hen
derson, arm Europa, arm Genève. Mussolini
heeft in de „Berliner Börsenzeitung" een laat
ste artikel gepubliceerd over de ontwapenings
kwestie. Zijn conclusie is: „Op denzelfden dag,
waarop de gedelegeerden ter ontwapeningscon
ferentie zouden moeten verklaren, dat ontwa
pening een schoone, maar gevaarlijke utopie
is, zou de Volkenbond elke beteekenis en ieder
prestige hebben verloren. Zijn politiek, die de
vorming van statengroepen wil verhinderen, zal
worden vervangen door de politiek der bondge-
nootschappen, met andere woorden door de po
litiek van voor den oorlog, tot tenslotte Zijne
Majesteit het Kanon zal spreken. Een ontwa
peningsconventie zou aan Europa en de wereld
politiek een zekere periode van stabiliteit heb
ben gewaarborgd. Het mislukken der conferen
tie opent den weg naar onzekerheid. Misschien
is Engeland in staat, zijn laatste troef uit te
spelen, zijn macht en zijn prestige in de waag
schaal te werpen. Sinds weken wacht de wereld
hierop, nu het leven van millioenen en het lot
van Europa op het spel staan." Zal Engeland
doen, wat het in 1914 verzuimd heeft? Er schijnt
zich in Engeland een steeds sterkere tendenz te
ontwikkelen om geen stap verder dan Locarno
te gaan inzake de veiligheidsgaranties, welke
Frankrijk verlangt om in een Duitsche herbewa
pening toe te stemmen. Het kaartenhuis der
internationale illusies staat op instorten en de
wereld is zoo zwak geworden, dat ze zulk een
ineenstorting moeilijk zal kunnen doorstaan
zonder zelf in haar voegen te kraken. De mond
van Z. M. het Kanon spert zich open, niet om
van verveling, maar van honger te gapen.
PARIJS, 13 Mei. Bij de autorennen, welke Zon
dag door de automobielclub „Ile de France" te
Fontainebleau ztjn gehouden, is de door Eric
Lora bestuurde „Bugatti-auto" op 300 M. voor
de finish door tot nu toe onopgehelderde oor
zaak tusschen de toeschouwers terecht gekomen.
Het ongeluk^kostte zeven personen het leven,
waaronder de bestuurder van den verongelukten
auto.
Gebleken is, dat Lora een pseudoniem was voor
den militairen vlieger Cochin. Deze is 28 jaren
geworden.
Tot de dooden behooren twee vrouwen.
De oorzaak van het ongeluk is nog niet nauw
keurig vastgesteld. Een hond zou het afgezette
baangedeelte hebben overgestoken. De toeschou
wers probeerden door geschreeuw en gewuif den
coureur op den hond opmerkzaam te maken. De
bestuurder werd door deze signalen plotseling
afgeleid, zoodat hij de macht over zijn stuur ver
loor. Met een snelheid van 180 K.M. kwam de
auto in de menigte terecht.
Nader wordt nog gemeld, dat uit het onder
zoek is gebleken, dat de oorspronkelijke ver
onderstelling, dat de coureur voor een op den
weg loopenden hond zou zijn uitgeweken, niet
steekhoudend is. Integendeel zou gebleken zijn,
dat de racewagen zelf constructie-fouten had.
Een der beide remblokken was onderweg los
geraakt en van den wagen gevlogen. Toen de
wagen kort voor de finish een snelheid van
170 K. M. had, wilde de coureur remmen. Aan
gezien slechts één der remmen werkte, werd
de wagen opzij geslingerd en kwam in de toe
schouwers terecht. Voorts heeft men geconsta
teerd, dat de regelingsdienst in strijd met de
aanwijzingen van de politie, het publiek tot
vlak bij den weg had toegelaten.
H VERWACHTING: Meest matige, |5
Noordelijke tot Noord-Westelijken of
Westelijken wind, gedeeltelijk bewolkt,
weinig of geen regen, iets koeler, vooral
des nachts.
STOR MWAARSCHTJWIN G S DIENST
H Geseind van De Bilt, 14 Mei te 7.45
uur aan alle posten: Weest op uw hoede!
Hoogste stand: 768.6 te Akureyry.
E= Laagste stand: 745.2 te Skudenaes.
Zon op 4.09 onder 7.45 - Licht op 8.15
21 Mei E.K.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
LOS ANGELOS, 14 Mei De politie te
Los Angelos heeft den ontvoerders van den
millionnair William Gettle een ultimatum ge
steld, dat men Zondagnacht te 1 uur een drijf
jacht zou openen, indien Gettle gevangen zou
worden gehouden. De familie van het slacht
offer heeft de politie dringend verzocht, het
ultimatum 24 uur uit te stellen om in de ge
legenheid te worden gesteld een dag langer
rustig met de bandieten te onderhandelen over
het losgeld. Momenteel eischen de ontvoer
ders 75.000 dollar.
Uit Washington wordt gemeld, dat het Ameri-
kaansche ministerie van justitie de instelling
overweegt van een speciaal fonds van 2% k 3
millioen dollar voor de versterking van de fede
rale politie met 270 man, 30 pantserauto's, 200
snelle politie-auto's, machinegeweren, geweren
en kogelvrije pantservesten.
Hoe noodig een dergelijk plan is, toont een
bericht uit Tucson, in den staat Arizona, waar
een misdadigersbende het plan zou hebben ge
maakt, een lid van het Amerikaansche kabinet,
n.l. den departementsdirecteur voor de be
grooting, Lewis Douglas, en een vrouwelijk lid
van het Huis van afgevaardigden, Miss Isabella
Greenway, te ontvoeren. Een in de gevangenis
van New-Mexico gedetineerd veroordeelde he°ft
medegedeeld, dat de misdadigers hun oor
spronkelijk plan als onuitvoerbaar hadden op
gegeven en inplaats daarvan het kleindochtertje
van een rijk veehouder, Jane Robles ontvoer
den, dat zich nog steeds in hun handen bevindt.
De politie heeft in verband hiermede nog geen
stappen gedaan, aangezien zij de misdadigers
met rust wil laten tot de onderhandelingen over
de vrijlating van het kind tot resultaat hebben
geleid.
WARSCHAU, 13 Mei. (Reuter). Heden is de
Poolsche ministerraad bijeengekomen. In aan
sluiting daarop begaf de minister-president
Jendrzejewioz zich naar denpresident der re
publiek, om dezen het ontslag van het kabinet
mee te deelen.
De president der republiek heeft het ont
slag aanvaard.
Professor dr. Léon Kozlowski kreeg opdracht
een nieuwe regeering te vormen. Dr. Kozlowski
is hoogleeraar aan de universiteit van War
schau; vroeger was hij minister voor de Land
bouwhervorming en in het afgetreden kabinet
was hij onderminister van financiën.
Het regeeringsgezinde blad „Kurjer Foran-
ny", die het aftreden van de regeering Zondag
morgen publiceerde, meent te weten, dat de
afgetreden minister-president om gezondheids
redenen een langdurig verlof noodig heeft.
HONGKONG, 14 Mei. (Reuter). Op een
van de westelijke eilanden van de stad
Hongkong is een gashouder in de lucht ge
vlogen. Tot nu toe heeft men een twintigtal
dooden geborgen, terwijl meer dan honderd
gewonden in de ziekenhuizen zijn opge
nomen.
De ontploffing was zoo hevig, dat de huizen
in de omgeving werden vernield, terwijl op tal
rijke plaatsen brand uitbrak.
Nader wordt gemeld, dat de gashouder, die
in de lucht is gevlogen, de grootste van geheel
Zuid-China is.
Het schijnt, dat de druk vwi het gas te groot
is geweest, waardoor het bovëtistuk van den
gashouder werd weggeslingerd. Het gas ver
spreidde zich door de straten, drong de huizen
binnen en ontbrandde bij open vuren.
Oogenblikkelijk ontstond op verscheidene
plaatsen brand.
De bewoners sprongen uit de vensters of ren
den in paniek met ernstige brandwonden aan
het gezicht en verschroeide haren naar buiten.
Onder de dooden bevinden zich vele vrouwen
en kinderen.
Een deel der slachtoffers is onherkenbaar
verminkt.
Alle brandweren uit de omgeving verleenen
assistentie op de plaats van de ramp.
Uit Bremerhaven wordt nader gemeld, dat
de bergingswerkzaamheden bij de „Merkur"
moesten worden opgegeven. Het schip is ge
kapseisd. De twee machinisten, twee stokers,
de kok en diens vrouw worden als verloren be
schouwd. De bergingswerkzaamheden zijn noch
tans Zondag voortgezet.
Tot Zondagavond laat was men er nog niet
PARIJS, 13 Mei. Het congres der radicaal-
socialistische partij te Clermond-Ferrand is
heden gesloten. Nadat de politiek der partij
leiding Zaterdagavond was goedgekeurd, dank
zij de uitvoerige rede van Herriot, die zien
daarbij zoo had ingespannen, dat hij een aan
val van zwakte kreeg, bleef er voor de discussie
van Zondag nog slechts de behandeling over
van het royeeren van een aantal onzuivere
elementen uit de partij. Reeds den vorigen dag
had een commissie voorstellen gedaan, die dooi
de partijleiding met slechts enkele wijzigingen
waren overgenomen. Geroyeerd werden de Ka
merleden Garat, oud-burgemeester van Bor
deaux, Bonnaure, Proust, Hesse, Dalimier en
Bonnardi, alsmede Senator René Renoult, aan
gezien zij als advocaten of in andere kwaliteit
in verband met de Stavisky-affaire genoema
waren.
Twee royementsvoorstellen werden na lang-
durige discussie verworpen. Het eene voorstel
betrof het Kamerlid Hulin, die Stavisky inder
tijd aan den toenmaligen Minister van Arbeid
Francois Albert had voorgesteld. Hulin verde
digde zich, door erop te wijzen, dat zijn han
delwijze louter onvoorzichtigheid was geweest,
waaruit hij geen enkel geldelijk voordeel had
getrokken.
Het andere verworpen royementsvoorstel had
niets te maken met de Stavisky-affaire. Hel
gold den afgevaardigde Malvy, die bij het ont
slag van den Parijschen politie-prefect Chiappe
bij een stemming in de Kamer om vertrouwen
uit te spreken in de regeering Daladier zich met
goedkeuring van de fractie als eenig fractielid
van stemming had onthouden. Malvy had ge
handeld uit vriendschap voor Chiappe, die in
1918 in een proces voor het Hoog Gerechtshof
waarvoor Malvy terechtstond, verklaringen hao
afgelegd, waaraan Malvy vermoedelijk heeft st
danken, dat hij niet standrechtelijk werd ge
fusilleerd.
De vice-voorzitter der radicaal-socialistische
partij Cudenet, heeft een brief gericht tot den
partij-voorzitter Herriot, waarin hij, te zamen
met Le Biun, Senac en Faron mededeelt, dat
hy uit de party treedt.
Ter motiveering verklaart Cudenet, dat het
congres van Clermont-Ferrand zonder eenig
voorbehoud en zonder waarborgen, dat de an
dere partyen zich eveneens aan den gesloten wa
penstilstand zouden houden, zyn goedkeuring
had gehecht aan de samenwerking met de re
geering der nationale eenheid.
Gedurende het geheele congres had men de
kwestie van deze waarborgen niet besproken.
Op politiek gebied had Herriot zelf toegegeven,
dat men den traditioneelen stryd tegen de op
positie van rechts had opgegeven. Uit al deze
feiten viel af te leiden, dat de radicaal-socia
listische party de overwinning der opstandige
elementen steunt. Daardoor veroorlooft de par
ty de minderheid van het land, vry te beschik
ken over de meerderheid. Cudenet verklaart in
zyn brief, dat hy de eenige was, die tegen de
gevaariyke bondgenooten-politiék van Barthou
heeft geprotesteerd en de eenige, die op het
congres ,den naam van Briand heeft uitgespro
ken. Op de agenda stond ook de ontbinding
van fascistische organisaties. In plaats daarvan
is de stryd- en sociale onderdrukkings-politiek
van rechts en de capitulatie voor de opstandi
ge elementen door een resolutie der party ge
legaliseerd.
In zyn antwoord aan Cudenet heeft Herriot
de beschuldigingen tegen de party afgewezen
en verklaard, dat de party ook in de toekomst
de democratische beginselen trouw zal biyven
Men bewyst het volk den besten dienst, door
zyn belangen te verdedigen en de verplichtin
gen, die men op zich heeft genomen, na te ko
men, d.w.z. den vrede met de partyen te hand
haven, zonder dat men daarom zyn overtui
ging behoeft te verraden.
Cudenet heeft thans, naar reeds algemeen
verwacht v/erd, met zyn aanhangers een nieu
we radicaal-socialistische party gesticht, welke
zich zal baseeren op het oude,, in 1901 vastge
stelde partyprogram, zy zal den naam dragen
van „radicaal-socialistische party richting Ca-
mille Pelletan".
in geslaagd ten gevolge van den hoogen zee
gang het sleepschip „Merkur", dat met 6 per
sonen aan boord gezonken is, te lienten. Het
schip ligt nog steeds onder den waterspiegel.
Vanaf Maandagmorgen vroeg zal het bergings
werk worden voortgezet. Intusschen hebben dui
kers de schade van het s.s. „Albert Ballin" vast
gesteld. Na herstel van de schade zal het schip
naar Hamburg doorvaren.
WEENEN, 14 Mei. Officieel wordt medege
deeld: De leider van het Vaderlandsche Front,
bondskanselier Dr. Dollfuss, en diens plaatsver
vanger vice-kanselier Starhemberg, deelen in
een door beiden onderteekende proclamatie me
de, dat zeer binnenkort alle „vaderlandsche or
ganisaties en groepen" zullen worden aaneen
gesloten.
Breuk in rad. soc. partij in Frankrijk. Cudenet
richt een nieuwe partij op.
Strijd in Arabië gestaakt.
Mijnwerkersstaking in Beigië? 16 Mei a.s. wordt
een referendum gehouden over loonsverlaging
Poolsche kabinet afgetreden.
Trotzki naar Zwitserland.
Coureur rijdt te Fontainebleau op de menigte in.
Zeven dooden.
De Nederlandsche Reisvereeniging voor Katho
lieken viert te Amsterdam haar 10-jarig be
staan.
Minister De Wilde legt een nadere verklaring
af naar aanleiding van zijn onlangs gehouden
rede.
De overval te Den Haag; ook de tweede dader
gearresteerd.
Dr. Willem Mengelberg is benoemd tot Groot-
Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Opening van de nieuwe haven van Harderwyk.
OO
ROME, 14 Mei. Bij het eiland Ischia voor
Napels hebben Italiaansche visschers een reus
achtig monster gezien, dat van tijd tot tyd
opdook. De geweerschoten, die de visschers los
ten, hadden geen resultaat, waarna zij verster
kingen uit Napels requireerden. Twee motor
booten der Napolitaansche havenpolitie namen
de jacht met karabijnen over, doch eveneens
zonder gevolg. Daarna werden twee groote po
litiebooten met machinegeweren en scherpschut
ters te hulp geroepen, die het monster zoo in
het nauw dreven, dat het den uitgezetten net
ten niet meer kon ontkomen. Men hcopt thans
het monster met bijzondere toestellen aan land
te kunnen trekken. Intusschen heeft men ge
constateerd, dat de visch een lengte van on
geveer 20 meter heeft.
LONDEN, 14 Mei. (Reuter). Tijdens een ver
gadering van de Britsche fascisten te New
castle on Tyne hebben ernstige onlusten plaats
gehad. Het vroegere socialistische Lagerhuis
lid Joe Beckett trachtte een rede te houden
doch hij werd met uitroepen als „verrader"
ontvangen.
De politie ontbond de vergadering en bracht
Beckett en een anatal zwarthemden naar hun
hoofdkwartier.
Een groote menigte verzamelde zich voor het
gebouw en wierp het steenen alle ruiten in. Een
fascist werd aan het hoofd gewond. De politie
arresteerde twee personen.
In den komenaen nacht gaat de
zomertijd in. Voor men zich heden
avond ter ruste begeeft denke men
er aan de klok één uur VOORUIT
te zetten.
PARIJS, 13 Mei. Volgens een Havasbericht
uit Annecy is Trotzki, die zich 48 uur aldaar
heeft opgehouden, Zondag in de richting van
Vallorcina vertrokken, met bestemming naar
Zwitserland.
De „Matin" verklaart, uit betrouwbare bron
te hebben vernomen, dat Trotzki's reis naar
Zwitserland geen plezierreis is, doch dat de
oud-volkscommissaris Frankryk definitief heeft
verlaten. Het blad vermoedt, dat Trotzki zich
voorloopig in Zwitserland zal vestigen.
DJEDDA, 13 Mei (Reuter). De regeering van
Saoedië deelt officieel mede, dat met den Imam
van Yemen een wapenstilstand is gesloten en
dat de Imam zich bereid heeft verklaard, de
voorwaarden van Ibn Saoed onverwijld uit te
voeren. De onderhandelingen over de vredes
voorwaarden en de door Ibn Saoed gevraagde
waarborgen zullen spoedig beginnen.
Volgens een te Cairo verschijnend blad zou
den de meeningen in Yemen over het al of niet
voortzetten van den oorlog verdeeld zijn en zou
vooral de kroonprins Seioel Islam Ali een voor
stander van voortzetting van den oorlog zijn.
PEKING, 13 Mei. Op het Japansche ge
deelte van het eiland Sachalin heeft by den
bouw van een electrische centrale een ontplof
fing plaats gehad. Tot nu toe zijn 21 dooden
geborgen De reddingswerkzaamheden worden
voortgezet.
BERLIJN, 14 Mei. De Duitsche gevolmach
tigde voor ontwapeningskwesties, v. Ribbentrop
die te Londen besprekingen heeft gevoerd met
vooraanstaande personen, is Zaterdagavond
per vliegtuig te Berlyn teruggekeerd
lr^ v vwvvwwumiimii;////////. T-r+S?
Ju-
Stand op Maandag 1 uur n.m.; 748
Vorige stand: 753
