De nieuwste dictatuur
Het nieuwe bewind te Sofia
in Het nieuws van heden
Een vuurzee
Chicago
GEHEIME VLIEGVELDEN
IN DUITSCHLAND
DE BAROMETER
DE BEVOLKING SCHIJNT
ERMEE TEVREDEN
EEN STAATSGREEP IN
BULGARIJE
Wie is dictator?
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DINSDAG 22 MEI 1934
Avondblad
,ALS FERME JONGENS, HOLLANDSCHE JONGENS
Opzienbarende onthullingen van
een Engelschen journalist
WIJ GAAN NAAR ROME
Regeeringsproclamatie
Mandsjoekwo erkend
Minister Todorof verklaart dat de
staatsgreep zorgvuldig was
voorbereid
Macedonische terreur
bedwongen
OLYMPISCHE SPELEN
Veestallen met duizenden dieren
uitgebrandook 200 woon
huizen vernield
Drie brandweermannen
komen om
Stakingsonlusten in
Amerika
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
Het Weer
ITALIË's JONGSTE VLIEGER
.„Koortsachtige arbeid"
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18755
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM TELEFOON 13866 de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Italiaansche koningsdochter als gemalin te ge
ven. Dit feit wees er reeds op, dat Bulgarije
vroeg of laat den weg zou betreden der dicta
tuur. Ook Boris wilde evenals zijn vader zijn
dynastie vast in het volk verankeren. Ook hij
leverde zijn kind uit aan het schisma en schond
daardoor zijn den Paus gegeven ^koningswoord.
Of zijn troon nu sterker staat?
Te Athene werd het 31e Olympische Congres gehouden. Aankomst der Duitsche gede
legeerden, wier land de eerstkomende Olympische spelen in 1936 binnen zijn lands
palen zal zien, aldaar.
Lotsy geeft aan de vertrekkenden naar Italië de laatste instructies.
maatregelen zijn getroffen in de districten Pe-
tritsj en Povdiv, waar verscheidene Macedoni
sche leiders zijn gearresteer^.
Ivan Mihailof, de leider der gewapende inval
len over de Joego-Slavische grens en door wiens
optreden sinds den oorlog een voordurende on
rust heerscht tusschen Joego-Slavië en Bulga
rije, zou volgens zekere geruchten gedood zijn.
Naar gemeld wordt, waren de boeren in het
district Plovdiv zoo verheugd, toen de macht
door de militairen in handen werd genomen,
dat zij de officieren omhelsden en kusten, daar
zy thans bevrijd zijn van een terreur van de ko-
mitadjis.
Volgens een bericht uit Weenen heeft Joego
slavië langs de Bulgaarsche grens bijzondere
militaire maatregelen genomen; regimenten zijn
naar de grens gezonden.
De nieuwe regeering verklaart in een procla
matie aan het Bulgaarsche volk, dat de regee-
ringspartijen volledig hebben gefaald en wel
door het groeien der extreme richtingen den
onderlingen strijd en persoonlijke geschillen.
De regeeringswisseling heeft iich voltrokken
met medewerking van het leger, dat van de on
dermijnende werking verschoond was gebleven.
Als belangrijkste programma-punten van de
nieuwe regeering worden aangegeven: een ge
disciplineerde staatsorganisatie door verminde
ring van het aantal departementen; vorming
van stabiele gemeentebesturen onder door de
regeering benoemde burgemeesters; hersteJ van
het staatscrediet door het in evenwicht brengen
van de begrooting. De credietmogeliinheden,
vooral voor boeren en handwerklieden, zullen
verbeterd worden; het cultureele peil der dor
pen moet verhoogd worden. De prijzen der in
dustrieproducten moeten dalen. Nieuwe han
delsmarkten moeten gevormd, werkverschaf
fingsmaatregelen genomen worden. De betrek
kingen met Sovjet-Rusland moeten hervat wor
den.
Naar in politieke kringen verluidt, zuilen alle
oolitieke partijen ontbonden worden en zal de
grondwet tijdelijk en gedeeltelijk buiten wer-
King worden gesteld. Aan nieuwe verkiezingen
voor de ontbonden Kamer wordt voorshands
niet gedacht
TOKIO, 32 Mei (V.D.) De consul-generaal
van Salvador heeft gisteren een bezoek gebracht
aan Ting Shihyuan, den gevolmachtigde minis
ter van Mandsjoekwo, wien hij een nota over
handigde, waarin Salvador Mandsjoekwo met
ingang van 3 Maart j.l. erkent.
Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 762
Vorige stand: 767
NEW-YORK, 22 Mei In verscheidene ste
den is het in verband met de stakingen tot on
lusten gekomen. Behalve in San Diego ligt thans
de scheepvaart aan de Californische kust bijna
geheel stil.
In Coal Valley (Alabama) hebben stakende
mijnwerkers een dynamiet-bom geworpen in de
luchtververschingskanaal van een mijn. De
ontploffing richtte groote schade aan.
Te Minneapolis werden 37 personen gewond.
De toestand in de staking is daar nog niet ver
beterd. Het bestuur van den aannemersbond,
welke 35.000 werklieden te werk stelt, heeft zich
uitgesproken voor een algemeene uitsluiting.
SOFIA, 22 Mei Koning Boris heeft op Eer
sten Pinksterdag het decreet geteekend, waar
door de nieuwe Bulgaarsche regeering onder lei
ding van Georgief officieel benoemd wordt. Gis
termorgen hebben de nieuwe ministers hun
functies aanvaard. In den namiddag stelde mi-
nister-president Georgief den Koning de leden
van de nieuwe regeering voor. De Koning on
derhield zich ongeveer twee uur met de nieuwe
ministers.
De Minister van Financiën, Todorof, heeft
in een interview eenige mededeelingen gedaan
over het verloop der regeeringsvorming welke
bij het publiek groot opzien hebben gebaard. De
voorbereidingen hebben bijna zes maanden ge
duurd en konden volkomen geheim worden ge
houden. Alles was uitstekend georganiseerd en
alle in den nacht van 19 Mei gegeven bevelen
zijn op de minuut en zonder eenig incident uit
gevoerd. Ook de reeds uitgevoerde en neg te ver
wachten hervormingen waren reeds geruimen
tijd geleden voorbereid en zouden vooral op eco
nomisch gebied revolutioneerend werken. De sa
menstelling van het tegenwoordige kabinet
moest niet als definitief beschouwd worden.
Verder meldt Reuter, dat het nieuwe kabinet
overal bezuinigingen invoert; de ministers heb
ben hun eigen salaris verminderd met twee
derden.
In Sofia is het thans kalm. In de Macedoni
sche districten is de staat van beleg nog van
kracht. Eenige Macedonische leiders zouden zijn
gearresteerd.
Terwijl de bevolking naar het zich laat
aanzien volkomen tevreden is met den nieu
wen toestand, acht men het niet onmogelijk, dat
een aantal oudere officieren, wellicht met Mace-
donischen steun een tegenactie zal beginnen.
De bladen zijn onder censuur gesteld. De
Minister-president heeft er den nadruk op ge
legd, dat deze maatregel van tijdelijken aard is
en niet van toepassing zal zijn op de corres
pondenten van buitenlandsche bladen. Tot na
der order zullen alle openbare bijeenkomsten
verboden zijn.
Algemeen schrijft de Bulgaarsche pers, dat de
regeeringswisseling in groote orde en zonder in
cidenten is geschied. In enkele groote steden,
o.a. te Varna, achtten de autoriteiten het zelfs
niet noodig, speciale veiligheidsmaatregelen te
treffen.
De „Dnevik" schrijft, dat de nieuwe groep aan
het roer komt op een oogenblik, dat de partijen
geen weg meer zien om de belangen van den
staat te beschermen en den economischen onder
gang van het land tegen te houden.
Belgrado tevreden
BELGRADO, 22 Mei (Reuter) De nieuwe
Bulgaarsche regeering wordt hier met warmte
begroet, daar men ervan overtuigd is dat haar
voornaamste taak is een einde te maken aan de
Macedonische terroristische organisatie en aldus
den weg te bereiden voor de alliantie tusschen
Joego-Slavië en Bulgarije.
Uit Sofia wordt gemeld, dat scherpe militaire
CHICAGO, 22 Mei (Reuter). In
den nacht van Zaterdag o^> Zondag
brak een geweldige brand uit in de
vee-stallen van de Chicago-Union.
Door den sterken wind aangewak
kerd, sloeg het vuur weldra over op
de omliggende gebouwen. Na held
haftige pogingen slaagde de brand
weer er eindelijk in het vuur te over
meesteren, nadat talrijke stallen met
twee bijbehoorende gebouwen, twee
banken, een hotel, een brouwerij en
het gebouw van de telefoon zijn
afgebrand. Bovendien is een 200-
tal woonhuizen van het personeel
vernield. Ongeveer 2000 personen
zijn dakloos. Duizenden stuks vee
zijn omgekomen.
In 1871 werd een groot deel van
de stad Chicago eveneens door
brand verwoest na een langdurige
droogte-periode.
Groote rookwolken dreven over het Zuidelijk
deel der stad. Het blusschingswerk werd be
lemmerd door den lagen waterdruk als gevolg
van de langdurige droogte. De vlammenzee had
weldra zulk een geweldigen omvang aangeno
men, dat twee motorspuiten niet tijdig genoeg
konden worden verwijderd en verbrandden. Drie
brandweermannen kwamen om het leven.
Hier en daar vlamde het vuur Zondag weer
op. Er waren toen nog steeds 68 machines in
werking voor de nablussching. Vijftienhonderd
menschen moesten verbonden worden wegens
opgedaan letsel, onder wie 400 brandweerlieden;
verscheidene hunner hebben zeer ernstige
brandwonden opgeloopen.
De telefonisten van de centrale in het extre-
potdistrict bleven tot het laatst op hun post
en trachten op heldhaftige wijze de verbindingen
op de nog niet vernielde lijnen tot stand te
brengen.
De aangerichte schade wordt op meer dan
tien millioen dollar geschat, doch men vreest,
dat de schade in het totaal wel tot 25 millioen
dollar zal stijgen. Men gelooft dat de brand ont
staan is door het achteloos wegwerpen van een
einde sigaret, dat in het stroo is terecht ge
komen.
Geweldige brand in Chicago. Talrijke stallen
met vee omgekomen. Drie brandweermannen
gedood.
Een 100-tal nazi-arrestanten in Oostenrijk.
Seitz en andere socialisten in voorwaardelijke
vrijheid.
Groot aantal Europeanen gedood of gewond in
Portugeesch Guinea.
Spoorwegramp bij Barcelona; 20 dooden en 25
ernstig gewonden.
Weigering aan Mgr. Bares om voor de radio te
spreken.
Onderhandelt Litwinof met Trotzki?
Opzienbarende onhullingen van een Engelsch
journalist over Duitsche lucht-bewapening.
Ook een handelsverdrag met Portugal?
Ernstig vermaan van Mgr. Aengenent over het
lidmaatschap van bepaalde vereenigingen of be
weging.
Historisch feest te Heemskerk.
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Motorschip gezonken op het IJsselmeer; de op
varenden gered.
Blok woningen te Helmond afgebrand; zeven
gezinnen dakloos.
Mislukte moordaanslag op een meisje te Eind
hoven.
Auto van pont gereden aan het Beusichemsche
veer; twee der inzittenden verdronken.
Boschbrand te Eerbeek.
Het Nederlandsche elftal naar Italië vertrok
ken.
R.K.F.: Het Noordelijk elftal wint te Delft van
het Zuidelijke elftal met 21.
De Gebrs. Maas winnen den Zilveren JoL
O
VERWACHTING: Zwakke tot matigen, I
Westelijke tot Zuid Westelijken wind,
nevelig tot half- of lichtbewolkt, weinig
H of geen regen, iets warmer overdag.
Hoogste barometerstand: 773,3 Brest.
Laagste barometerstand: 743,9 Stensele. ij
Zon op 4.57, onder 8.56 Maan op nam.
j= 1.2, onder v.m. 2.07.
1 STORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt, 32 Mei, 9.20 uur
aan de posten van Delfzijl tot Hoek van
Holland: Attentiesein neer!
illlllllllllllllllllllllinillllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
De tweede zoon van Duce Mussolini heeft
in Rome zijn vlieg er diploma behaald en is
tegenwoordig de jongste piloot van Italië.
ordelijke en benepen houding der internationale
sociaal-democratie.
Het jongere geslacht onder ons weet niet
meer, welk 'n Europeesch „Schmerzens-
kind" Bulgarije was en is. Dit land was in
de laatste dertig jaren een volslagen onbetee-
kenende suzereinstaat van Turkije. Onder den
eersten vorst, den brillanten prins van Batten-
berg, begon het intrigespel tusschen Bismarck
en Rusland om den sterksten invloed in dit
land. De Battenberger viel al dra als offer. Zijn
opvolger werd prins Ferdinand von Koburg, die
eigenlijk tegen ieders zin vorst werd van Bul
garije. Maar Ferdinand was een eerzuchtig
mensch en een geniaal staatsman. Hij leverde
zijn zoontje Boris aan het orthodoxe schisma
over en verwierf aldus welgevallen en protectie
van Rusland.
Met Russische hulp vormde hij den Balkan-
bond, die overwinnaar werd op het gehate Tur-
van den „zieken man", den sultan aan
den Bosporis. Ferdinand kroonde zich tot Tsaar
van dit machtig vergroote Bulgarije. Maar de
eendracht tusschen de Balkanvorsten duurde
maar net zoo lang, tot de Turk was verslagen.
Servië, Roemenië en Griekenland keerden zich
tegen den te machtig geworden Bulgarentsaar.
Nieuwe Balkanoorlog. De Balkan, die reeds al
tijd een heksenketel was, werd een vulkaan. Uit
zijn dreigend gerommel werd allengs het ka-
nonnengedonder van een wereldoorlog verneem
baar. Bulgarije werd vernederd. De schoten van
Sarajewo werden gelost. Heb oude werelddeel
vloog in brand. De Balkan sloot zich open of
bedekt aan bij de geallieerde en geassocieerde
mogendheden. Alleen Bulgarije zocht zijn heil
bij de Centralen en deelde in 1918 hun ver
nietigenden lot. Tsaar Ferdinand liet zich niet
wegsturen, dankte tijdig zelf af en redde den
wankelen troon voor zijn zoon Boris. Het land
bleef vernederd en onrustig. Het communisme
werd er sterk en vurig. Een vertegenwoordiger
vol geest en vuur van het Bulgaarsche commu
nisme leerde de wereld kennen in het Rijksdag
brandproces, in Dimitrof. Mussolini schraagde
den wankelen troon van Boris door hem een
Deze laatste vraag vindt nog geen positief
antwoord in de gebeurtenissen van Za
terdag 1.1. Wij ontvangen berichten, dat
Koning Boris niets geweten heeft van den voor
genomen staatsgreep, wij ontvangen ook berich
ten, die het tegendeel melden. Zeker is, dat de
Koning, zooals dit overal pleegt te gebeuren,
waar dictaturen ontstaan, genoegen neemt met
dit voldongen feit, want hij confereert druk met
zijn nieuwe bewindslieden, welke in permanente
zitting bijeen zijn. Natuurlijk zijn alle maat
regelen genomen, die een dictatuur plegen te
vergezellen, maatregelen welke de civiele vrij
heden des volks grootendeels opheffen.
Zooals reeds gezegd, is het nog niet duide
lijk, wie het heft eigenlijk in handen heeft,
de Koning of Georgief. Uit de telegrammen der
correspondentiebureaux en uit particuliere tele
grammen blijkt, dat Georgief een medewerker
en vriend is van Tsankof,.die met volle zeilen
in fascistisch vaarwater koerst. Deze was de
stichter der politieke partij Zweno, die zich het
afschaffen der partijregeering en het instellen
van een autoritair kabinet en van een grond
wet op standengrondslag ten doel stelde. Men
zou dus geneigd zijn aan te nemen, dat deze
beiden de macht aan zich hebben getrokken.
Maar andere telegrammen, vooral uit Belgrado,
zeggen, dat koning Boris heeft ingegrepen, cm
een staatsgreep van de groep van Tsankof, die
Zondag een volkscongres met 50.000
zou houden, te voorkomen. Het initiatief van
den Koning wordt in de Servische bladen toe
gejuicht. Men trekt vergelijkingen met het in
grijpen destijds van koning Alexander van Zuid-
Slavië. In elk geval is men het er over eens,
dat okning Boris zelf de regeering heeft ge
vormd met hulp van het leger.
Het is dus nog niet doorzichtig, wie de eigen
lijke dictator is. Zeker is alléén, dat er een dic
tatuur is. De Pinksterdagen en ook de dag van
heden brachten tot nu toe neg geen berichten,
die den toestand verhelderen.
De politieke mist op den Balkan is altijd
schier ondoorzichtig dicht.
LONDEN, 22 Mei (V.D.) De „Daily Ex
press" publiceert een artikel van zijn Berlijn-
schen correspondent Stephens. Het artikel werd
te Londen per luchtpost ontvangen tegelijk met
het bericht, dat Stephens als verdacht van spi-
onnage was gearresteerd.
Stephens heeft intusschen zijn reis door
Duitschland voortgezet. Hij zal doorgaan met
„te vermelden, wat hij ziet".
Het artikel heeft o.m. den volgende inhoud:
Ondergrondsche militaire vliegvelden, gevrij
waard tegen luchtaanvallen, worden in verschil
lende deelen van Duitschland aangelegd, o.a.
bij het plaatsje Celle in de provincie Hannover.
Celle ligt op slechts enkele mijlen van de groote
handelsluchthaven Hannover, daarom is geen
comercieele rechtvaardiging aan te voeren voor
de nieuwe luchthaven, welke de grootste is, die
de correspondent ooit heeft gezien. Toch was zjj
uiterst moeilijk te vinden: geheel te midden van
bosschen gelegen. Er zijn drie geweldige han
gars met glazen daken, ijzeren deuren, voorts
groote barakken voor de piloten en mecaniciens.
De werkzaamheden onder den grond zijn juist
aangevangen.
De militaire aard van deze haven wordt ver
raden door grijs-groene benzinetanks, welke
een inhoud hebben van ongeveer 5000 L.
De correspondent vervolgt dan: Groote aan
tallen Amerikaansche en Britsche vliegtuigmo
toren worden ingevoerd. Dag en nacht wordt
aan de vervaardiging der vliegtuigrompen ge
werkt bij de scheepsbouwers Blohm Voss te
Hamburg, terwijl te Kiel een radiofabriek hul
zen maakt voor bommen en granaten; te Gluck-
stadt werken 700 arbeiders in een papierfabriek
aan ontplofbare stoffen voor bommen. Al deze
werklieden moeten schriftelijk verklaren niets
van hun werkzaamheden te zullen mededeelen.
PARIJS, 24. Mei (Reuter) Het Straatsburg -
sche blad „La Repuölique" bevat het bericht,
dat te Berlijn zou zijn geëxecuteerd Madame
Vouberg, die betrokken was bij de spionnage-
affaire Sesnowsky (bekendmaking van geheimen
betreffende de Duitsche militaire luchtvaart).
Onder groote belangstelling zijn de spelers van het Nederlandsche elftal hedenmorgen
per Rheingold naar het zonnige Italië vertrokken.
Verbeeldt U zich, dat minister-president
Hendrik Colijn, 's ochtends uit het ven
ster naar de weersgesteldheid turend, tot
zijn verbazing sterke troepenformaties waar
neemt, die door de straten der residentie in de
richting van het regeeringskwartier marehee-
ren. Verbeeldt U zich, hoe hij met de grootste
verbazing naar de telefoon snelt, maar geen
gehoor krijgt,, terwijl he malleen maar door de
juffrouw wordt medegedeeld, dat alle particu
liere gesprekken gestremd zijn, hoe hij daarop
natuurlijk uit de hoogte antwoordt:
ben de minister-president zelf" en hoe het in
zijn ooren zou suizen, als hij dan moest hoo-
ren: „Dat denkt U maar, U is het niet meer!"
Zoo is het Zaterdag den Bulgaarschen pre
mier Moesjanof overkomen.
En verbeeldt U zich dan nog even, dat in Den
Haag eenige politici naar het politiebureau
worden gebracht en, vol ontsteltenis over hun
arrestatie, aldaar te hooren kregen: „U bent
niet gearresteerd, alleen maar ministers ge
worden!
Zoo gebeurde het Zaterdag in Sofia, de hoofd
stad van het Balkan-Koninkrijk Bulgarije, dat
op deze zonderlinge wijze uit het parlementair-
constitutioneele régime naar de dictatuur werd
overgeheveld. Het parlement werd direct ont
bonden. Alle ministers werden achteloos op
zijde geschoven, zooals de premier Moesjanof,
per telefoon. En de wereld ziet op het oogen
blik nog niet duidelijk, wie de allernieuwste
„sterke man" is: koning Boris of de nieuwe
premier, oud-minister Georgief.
Wij zijn dus in de afgeloopen week weer
twee dictaturen rijker geworden: in Letland en
Bulgarije. Het scheelt niet veel, of er bestaan
in Europa nog alleen maar in het Westen en
in de Skandinavische landen democratieën.
Maar het Westen is de bakermat en het honk
der gezonde democratie. In Engeland, Neder
land, Frankrijk en de Skandinavische landen,
de eigenlijke dragers der Westersche cultuur,
bestaat er geen gevaar, dat extremen van
rechts of links de dictatuur zullen door
drijven. Het gevaar schuilt innerlijk, in den
overvloed en intransigentie der partijen zelve,
waarop de democratie steunt, vooral in de wan-