„Oesterreich über alles!"
r
Een romantische geschiedenis
Het nieuws van heden
Examens in aantocht
TWEE JAREN REGEERING
DOLLFUSS
WATERSNOOD IN CHILI
Vliegtuigmotoren
DE BAROMETER
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
WOENSDAG 23 MEI 1934
Avondblad
Vaderlandsliefde en
godsdienst
Dollfuss
Japans Chlna-politiek
DrSchmitz
Ariosji keert naar zijn post
terug
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii|
mi
De Paus naar Castel
Gandolfo
Amy Johnson's record
verbeterd
Met 4Y2 dag
DE BRANDCATASTROFE CHICAGO
Blik op de stallen van het abattoir van Chicago, die in den nacht van Zaterdag
en Zondag door brand vernield werden. Ook heele goederentreinen met vee
brandden uit
GOUD AAN BOORD?
Het Italiaansche schip „Artiglio'
op zoek naar het tvrak der
„Tubantia"
Gewaagde poging
HET MARCHEERENDE DUITSCHLAND
Avontuurlijke tocht
De straten van Trier waren met Pinksteren vol demonstreerende en toeschouwende
Duitschers. Het gold een betooging voor den terugkeer van het Saargebied naar
Duitschland. Vice-kanselier Von Papen voerde het woord
Een veiligheidspact?
Russisch voorstel
HET GETEISTERDE CHICAGO
Engeland blijft ze aan de
Duitschers leveren
Valsche bankbiljetten
De volksstemming in
het Saargebied
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Het nieuwe bewind in
Letland
Geen dictatuur, verklaart premier
Ulmanis
Een motie van de federatie van
V olkenbondsvereenigingen
Het werk neergelegd
Petroleum gaat verloren.
Vliegtuigwrak ontdekt
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18757
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 d.; Ingez,
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Twee jaren geleden. Einde Mei. Op den
zesden van die maand werd Dr.
Buresch gedwongen als kanselier
Van Oostenrijk af te treden. Meer dan
veertien dagen hadden de partijen noodig met
loven en bieden, om een nieuwe regeering tot
stand te brengen. Eindelijk op den twintigsten
kon officieel de mededeeling worden gedaan,
flat de uitgenoodigde Bondskanselier Dr. Engel-
bert Dollfuss een kabinet tot stand had ge
bracht. Daarmede werd een regeeringscrisis in
Oostenrijk beëindigd, die reeds toenmaals over
al den indruk achterliet van een crisis van het
parlementaire systeem. De nieuwe regeerings-
chef bracht een groot kapitaal van vertrouwen
in zijn persoon mede, maar op den weg, die
Voor hem lag, zag men niet veel anders dan
moeilijkheden en schier onneembare hindemis
sen. Ook de sterkste optimist zou de vraag, of
het kabinet Dollfuss langer dan een episode zou
blijven, niet bevestigend hebben durven beant
woorden. Heden weet héél de wereld, dat de
twintigste Mei van het jaar 1932 in de gegeven
omstandigheden een geluksdag was: Oostenrijk
kreeg op dien dag niet alleen een nieuwen pre
mier, maar op de eerste plaats een leider.
Het parlement had bewezen, dat het méér dan
machtig en tevens machteloos was, méér dan
machtig in het negatieve, machteloos in het
positieve. Terwijl het bittere noodzakelijkheid
Was, om zoo snel mogelijk den financieelen
en economischen toestand te redderen, kenden
de sociaal-democraten en ook de groot-Duit-
schers geen andere zorgen, dan het land in een
hieuwe verkiezingscampagne te storten. Zij wei-
Berden der regeering voldoende volmachten te
Verstrekken op korten termijn. „De man uit het
Volk balt toornig zyn vuist", lazen wij toen in
een Oostenrijksch blad in een uitlating, die frap
peerde door scherpen kyk op de onvermijde
lijke toekomst. „Hij begrijpt niets meer van een
democratie, die zulke nietsnutters voortbrengt.
Er bereidt zich een gevecht voor, dat de schul
digen zal weten te vinden. Men moge dra een
einde maken aan dit gruwelijk spel, anders is
het lot van het parlement bezegeld."
Dollfuss heeft eerlijk gepoogd, het parlement
te redden, waar hij regeerde met 83 tegen 82
stemmen, maar hy gaf zijn plan van een „na
tionale unie" niet op. Het is historisch onwaar,
dat hy met dictatoriale plannen op de Ball-
hausplatz kwam. In zy'n eerste rede verklaarde
hij: „Ik herhaal uitdrukkelijk, dat ik pogen
Zal, alle burgeriyke partyen te vereenigen."
Maar die pogingen haalden niets uit. Toen er
gestemd moest worden over de leening van
Lausanne, verdween de laatste hoop. Nieuwe
Verkiezingen zouden alleen maar een dollen strijd
der partijen hebben gebracht zonder eenig uit
zicht op een positieve parlementaire meerder
heid. Toen pas zocht de kanselier nieuwe we
gen, die afvoerden van het ontaarde en zieke
parlementarisme.
In dien tyd zegevierde Hitler in Duitschland.
De Oostenryksche oppositie van rechts
kreeg plotseling zéér sterke moreele en ma-
terieele hulp van de alléénheerschende party
in den grooten broederstaat. Tegen Dollfuss
streed nu een wereldomspannende propaganda,
die het apparaat eener groote mogendheid in
handen had, in haar maatregelen niet kieskeu
rig was en Oostenrijks economie door stopzetten
van het verkeer, een vreeselijke wonde toebracht
Met zorg werd in Oostenrijk en vrijwel in heel
de wereld, met spot en voorbarig overwinnaars-
bewustzyn werd in Duitschland, in die bange
Weken en maanden dagelijks de vraag gesteld:
Hoe lang zal Dollfuss staande kunnen blijven?
.Veertien dagen? Twee maanden?
Dollfuss zei niets en sidderde niet. Hij ging
zijn eigen weg. Hij verdedigde Oostenrijks on
afhankelijkheid en maakte deze zóó safe, dat
thans slechts droomers nog aan een gelyk-
schakeling denken. Hy overwon het ontaarde
parlement, hy bracht de staatsfinanciën, voor
zoover het in deze benarde tijden althans moge
lijk is, in orde, hield de valuta onwrikbaar vast
en legde de fundamenten voor den nieuwen op
bouw van staat. En thans krijgt men den in
druk, dat het bespotte Dollfussje en zyn regee
ring zéér sterk en bevestigd zyn.
De kanselier sprak dezer dagen wijze woor
den: „De weg dien wy gaan is naar mijn over
tuiging de door Boven gewilde. Ik heb dit al
door weer gevoeld in situaties, als er voor my
geen andere verklaring meer over was." Deze
woorden wekken de herinnering op aan het be
roemde woord van Cromwell: „Hy komt het
verst die niet weet, waarheen hy gaat." Deze
uitlating, aangewend op den Bondskanselier, is
is van diepe beteekenis, want Dollfuss heeft in
Mei 1932 zeer zeker niet geweten, dat zyn weg
hem zou voeren over het parlement heen en
dat hij niet alleen zou moeten strijden tegen
het marxisme, maar ook tegen het ziekelijk
overspannen nationalisme van een groot deel
van zyn volk, dat hy zoo lief heeft. By al zyn
daden liet hij zich leiden door de leuze „Oes
terreich über alles". Op dit doel is hy afge
gaan met onverbiddeiyke konsekwentie, met 'n
zeldzame beheersching der zenuwen en met niet
te schokken vertrouwen op Gods voorzienigheid.
Moge hy zyn doel bereiken. Dollfuss zelf wéét,
dat de moeilijkheden groot en voorloopig per
manent zyn. Aanslagen en sabotage van rechts
en links zyn overal om hem en blyven voor
loopig om hem.
De burgemeester van Weenen, Dr. Richard
Schmitz, heeft in dit verband, dezer dagen ver
heffende woorden gesproken: Voor de ver
nieuwing van het innerlijk en uiterlijk leven van
iederen mensch, zyn krachtsinspanning en
veel tyd noodig. Zeldzaam is het Pinksterwon-
der van plotselinge en volledige vernieuwing.
Nog moeilijker is en nog méér tyd heeft noo
dig de volledige vernieuwing van een geheele
gemeenschap. En wanneer deze gemeenschap
een staat is met meer dan zes millioen inwo
ners, van welke elk zyn eigen kop, zyn zelfstan
dig gevoel en wellicht ook zyn wil heeft, dien
hy partout wil doorzetten, dan is het toch dui
delijk, hoe ongemeten groot de moeilykheden
zyn eener vernieuwing, die geen genoegen wil
nemen met het opschilderen van de pui alleen!
Daarvoor is noodig een ontwaken van het Oos-
tenrijksche volk in zyn geheel, daarvoor is
noodig de wonderbare harmonie tusschen re
ligie en patriotisme.
De twee jaren Dollfuss hebben den weg daar
toe wijd geopend, breed gebaand.
TOKIO, 23 Mei. (V. D.) Na een verblijf
van drie weken te Tokio, gedurende welken
tyd hy met het Kabinet heeft beraadslaagd,
is de Japansche gezant in China Ariosji, naar
Sjanghai vertrokken. De „Nitsji Nitsji" meldt,
dat Ariosji uitvoerige instructies heeft gekre
gen van den Minister van Buitenlandsche Za
ken, waarin met nadruk is vastgelegd, dat
Japan zich verzet tegen internationalen fi
nancieelen bijstand in China, doch bereid is
zyn maximale financieele hulp aan China nog
te vergrooten, wanneer dit land afstand doet
van zyn politiek, om de eene buitenlandsche
mogendheid uit te spélen tegen de andere. Zoo
niet, dan zou Japan gereed zijn om maatrege
len te nemen, die dit zullen verhinderen.
Het Departement van Buitenlandsche Zaken
deelt echter mede, dat de Minister van Buiten
landsche Zaken aan Ariosji geen nieuwe in
structies heeft gegeven.
SJANGHAI, 23 Mei (V. D.). Volgens al
hier ontvangen berichten zyn onmiddeliyk na
dat de autoweg tusschen Dolonor en de pro
vincie Tsjahar gereed was gekomen, de dage-
lijksche munitie-transporten uit de Japansche
basis in de provincie Jehol begonnen.
In de dagbladen wordt gewezen op den ge
spannen toestand in de provincie Tsjahar.
Verschillende dagbladen wijzen op de uit
breiding van het aantal Japansche oorlogssche
pen in de Zuid-Chineesche wateren, waar men
voorbereidingen ziet van een annexatie van
'de provincie Foekien.
E VERWACHTING: Zwakke tot mati-
gen, Noordelijke tot Westelijken wir.d,
gedeeltelijk bewolkt, weinig of geen re-
gen, weinig verandering in temperatuur.
Hoogste stand: 773.0 te Scilly.
S Laagste stand: 743.6 te Helsingfors.
Zon op 4.56, onder 8.58. Licht op 9.28. =j
Maan op n.m. 2.33, onder v.m. 2.19.
ROME, 23 Mei. (V. D.) Hedenmorgen om 8
uur is Z. H. de Paus per auto vertrokken naar
Castel Gandolfo, teneinde aldaar de restaura
tiewerkzaamheden te bekijken aan de Pauselijke
villa, waar hy in Juli zijn intrek zal nemen.
Nader seint United Press, dat de Paus by
zijn aankomst in Castel Gandolfo luidkeels
werd toegejuicht door de toegestroomde menigte.
Vanaf het balcon gaf de Paus den knielenden
menschen zijn Zegen.
Na een tocht door de villa drukte de H. Vader
zijn voldoening uit over de restauratie, 's Mid
dags keerde hij naar het Vaticaan terug.
PORT DARWIN 23 Mei (Reuter). De avia-
trice Jean Batten, die van Kupang op het ei
land Timor naar Pert Darwin gestart was, is
er in geslaagd de gevaarlijke vlucht over de
Timor-zee te volbrengen. Zij is om 2.50 uur
plaatselyken tyd veilig hier geland.
De aviatrice heeft hierdoor het record voor
de vlucht EngelandAustralië, dat met 19 1/2
dag op naam van Amy Mollison-Johnson stond,
met niet minder dan 4 'A dag verbeterd.
Morgen zal Jean Batten naar Brisbane ver
der vliegen.
LONDEN, 23 Mei (Reuter) Jean Batten
is in luchtvaartkringen bijgenaamd „probeer-
het-opnieuw". Het was n.l. haar derde solo
vlucht naar Australië.
Amy Johnson verklaarde, bij het vernemen
van het succes der aviatrice: „Ik wist, dat ze
het doen zou, ze is gemaakt van stof, welke door
geen pech van haar doel wordt afgebracht. Haar
tocht bewijst opnieuw de practische mogelijk
heid, om het Britsche ryk door luchtwegen te
verbinden."
Amy Johnson's echtgenoot, Jim Mollison, ver
klaarde 'n enorme bewondering te hebben voor
de prestatie van miss Batten.
Het Italiaansche bergingschip „Artiglio" is
zooals gemeld, uitgevaren om het wrak van de
„Tubantia" te onderzoeken. Het schip bevindt
zich thans op ongeveer 40 mijlen ten Noord-
Oosten van Oostende en is vergezeld door de
Vlaamsche visschersboot „Santa Maria".
Een redacteur van het Brusselsche „Laatste
Nieuws", Schalckens, heeft een onderhoud ge-
had met den eigenaar van het schip, Giovanni
Quaglia.
„We varen uit," aldus spjrak Quaglia, „om
een romantische geschiedenis te onderzoeken.
Van de lading van de „Tubantia" weet ik niet
meer dan u zelf. Velen hebben reeds het wrak
onderzocht maar niets gevonden. Wy zijn goed
uitgerust voor dergelijke werken. Ik meende,
dat ook de „Sorima" met een van haar schepen
en met haar ervaren duikers het werkje moest
voortzetten. De „Tubantia" had een lading van
1100 ton van de meest verschillende goederen
en ook veel postzakken. Wy zullen, in afwach
ting van andere bezigheden, eens kijken wat
er zoo allemaal te vinden zou zyn. Ons beroep
verplicht ons er toe."
Meer was er over de „Tubantia" uit den
heer Quaglia" niet te krijgen en toen hy in
Nederland, waar hij vandaan kwam, geen by-
zonderheden had vernomen over het „geheim
van de gezonken stoomboot van de Koninklijke
Nederlandsche Lloyd," antwoordde hy: „Ze
weten er niet meer van dan wy".
Het zelfde artikel bevat nog de volgende by-
zonderheden:
De „Sorima" heeft niet alleen met de ver
zekeringsmaatschappij van de „Tubantia".
maar ook met de eerste vinders en met de
vorige bergingsmaatschappijen overeenkomsten
afgesloten. De ondervinding heeft haar ge
leerd, dat het beter is van vooraf maatregelen
te treffen.
Anderzijds werd de Koninklyke Nederland
sche Lloyd, wier schip tegen oorlogsgevaar
voor 4.5 millioen gulden verzekerd was, ver
goed en de Duitsche regeering werd op. 27
Februari 1922 door een internationaal scheide
gerecht veroordeeld tot de betaling van 6.5
millioen gulden schadevergoeding, wegens het
in den grond boren van een onzijdig schip.
SANTIAGO, 23 Mei (Reuter). Sedert vier
dagen valt een stroomende regen in de provin
cie Atacama tot in het Zuiden, welke ernstige
overstroomingen veroorzaakt. Te Andacollo in
de provincie Coquimbo zijn twintig perso
nen dakloos geworden.
GENéVE, 23 Mei. Reuter verneemt dat de Rus
sische volkscommissaris Litwinof bij de hoofd
commissie der Ontwapeningsconferentie, welke
29 Mei bijeenkomt, een ontwerp zal indienen
voor een wederkeerig veiligheidspact.
CHICAGO, 23 Mei (Reuter) Een nieuwe
ramp is gisteren geschied, doordat een enorm
water-reservoir door een zeven verdiepingen
hoog gebouw naar beneden stortte.
Drie personen werden gedood en twintig ge
wond.
LONDEN, 23 Mei. United Press verneemt,
dat, ondanks de eenigen tyd geleden te Londen
ondernomen Fransche stappen, Engelsche fir
ma's voortgaan met het verkoopen van vliegtuig
motoren aan Duitschland. De autoriteiten heb
ben officieel uitgemaakt, dat de motoren be
stemd zyn voor handelsvliegtuigen en niet voor
militaire doeleinden, zoodat uitvoervergunnin
gen niet vereischt zijn.
Verder wordt vernomen, dat de Duitsche
Lufthansa, na onlangs ongeveer 117 motoren
te hebben aangekocht, er thans nog 60 heeft
bijbesteld.
In Joego-Slavië worden alle bankbiljetten van
1000 dinar uit de circulatie genomen. Er zyn n.l.
duizenden uitstekend nagemaakte dinar-biljetten
in beslag genomen, welke te Triest vervaardigd
waren. Twee Italianen, in Joego-Slavië woon
achtig, zijn door den snelrechter tot drie jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
Het is een avontuurlijke tocht, aldus lezen
we verder. Alhoewel het wrak van de „Tuban
tia" slechts 35 Meter diep ligt wat voor de
„Artiglio"-bemanning, die uit de „Egypt" op
110 Meter diepte in vollen Atlantischen Oceaan
voor millioenen frank goud ophaalde, dus een
gemakkelijk werkje zou kunnen schijnen is
de poging zeer gewaagd. Niet alleen heeft het
diepzee-onderzoek altijd te rekenen met wissel
valligheden, maar men bevindt zich hier voor
een zeer bijzonder geval. En het wrak ligt
sedert 1916 in het zand verzonken.
Niemand kan daarenboven met zekerheid
zeggen of er schatten aan boord waren en dan
nog kent men niet de plaats, waar zij zich
zouden kunnen bevinden.
Volgens de legende hadden de Duitsche spïon-
r.agediensten in Nederland zekere lading van
de „Tubantia" op sluiksche wijze van goud
voorzien en de duikboot, die het schip in den
grond boorde, zou hiervan niet op de hoogte
geweest zijn. Maar de Fransche en Engelsche
spionnagediensten hielden er stellig de mee
ning op na, dat er zich aan boord een hoe
veelheid goud bevond, bestemd voor Duitsche
betalingen in Brazilië en Argentinië.
Waar moet dit goud gezocht worden? Hoe
onwaarschijnlijk het ook moge klinken, toch
wordt- er verteld dat gouden staven verstopt
werden in Hollandsche kaasbollen, die als ge
wone zending moesten worden afgeleverd.
Voorloopig zullen wij niets naders omtrent
veronderstellingen uiten, maar afwachten wat
de bemanning van de „Artiglio" bij haar terug
keer te Oostende zal willen vertellen.
Engeland blijft vliegtuigmotoren leveren aan
Duitschland.
Watersnood in Chili. Twintig dooden, duizend
dakloozen.
Amy Johnson's record voor de vlucht Engeland-
Australiè aanzienlijk verbeterd.
Litwinof zal te Genève een veiligheidspact voor
stellen:
Algemeene staking der Joden in Palestina te
gen de immigratiebeperking.
De maalderijen in twee Fransche departemen
ten stopgezet.
Hollandsche Maatschappij van Landbouw in
vergadering bijeen.
De Nijmeegsche professoren tegen afschaf
fing der buigings-n.
De corruptie aan het Rotterdamsche abattoir
voor de rechtbank.
Een kalme beheerschte zenuwtoestand is dan
van groot belang
MIJNHARDT's ZENUWTABLETTEN houden U
rustig, geven U het noodige zelfvertrouwen
en maken U het examen doen lichter. Neem
ze nu reeds in deze drukke dagen.
Buisje 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
WARSCHAU, 23 Mei. (V. D.) De „Hustro-
wany Kurjer Codzienny" publiceert een inter
view met den Letlandschen premier Ulmanis,
die verklaarde dat hy geen enkel voornemen
heeft om een dictatuur in te steï\n. Het hui
dige regime is slechts voorloopig ingesteld tot
dat de nieuwe constitutie zal zijn aangenomen.
De door partijen geregeerde staat is voorbij en
zal nooit terugkeeren. Letland zal niet trachten
de voorbeelden van andere landen na te volgen
en men zou ten zeerste dwalen, aldus Ulmanis,
wanneer men mij met Mussolini of Hitier zou
willen vergelijken. Wij zullen niemand vervol
gen, maar zijn vastbesloten om met de uiterste
gestrengheid op te treden tegen een ieder, die
zich verzetten zal tegen het nieuwe regime. Let
land zal trouw blyven aan zyn traaitioneele
buitenlandsche politiek. Het wenscht loyaal met
alle landen binnen den Volkenbond, waarin wij
een werkelijken vredesfactor zien, samen te
werken.
FOLKESTONE, 23 Mei. (Reuter) Namens de
Engelsche regeering heeft sir John Simon het
congres van de federatie van Volkenbondsver-
eenigingen welkom geheeten.
Het congres nam een motie aan, ingediend
door de Engelsche delegatie, waarin er bij den
Volkenbond op wordt aangedrongen zijn vast
besluit te kennen te geven om voor de volks
stemming in 't Saargebied voorwaarden vast te
stellen, die het mogelijk zullen maken, dat aan
de wenschen van alle deelen der bevolking vrije
lijk en op faire wijze uiting kan worden gegeven.
De Belgische gedelegeerde diende een amende
ment in, n.l. de toevoeging „en zonder vrees voor
represaillemaatregelen". Dit werd eveneens aan
genomen.
Elf delegaties stemden vóór. Duitschland,
Dantzig en Hongarije tegen, terwijl Amerika
zich onthield.
MEXICO, 23 Mei. (Reuter). Drieduizend
employé's van de Britsche Aguila-petroleum-
maatschappij op de landengte van Tehuantepec
zijn in staking gegaan. De maatschappij wilde
niet toestemmen in hun eischen. waarbij de
maatschappij het recht zou worden ontnomen
zelf te beslissen, wie ze te werk zal stellen,
terwijl overplaatsing zonder toestemming van
de werkliedenbonden onmogelijk zou worden.
Door de staking gaan dagelijks 20.000 vaten
petroleum verloren.
PARIJS, 23 Mei. (Reuter.) Een visschersboot
uit Ostende heeft het wrak van het Fransche
militaire vliegtuig, dat bij de jongste manoeu
vres in het Kanaal is gestort en waarvan de
uit vijf koppen bestaand bemanning door het
Duitsche stoomschip „Dresden" werd gered.
De trawler trachtte zonder resultaat bet wrak
op sleeptouw te nemen. Daarop heeft men
eenige instrumenten, waaronder het radio
apparaat, de zeekaarten en de peil-instrumen-
ten, uit het vliegtuig gehaald.
Stand op Woensdag 1 uur n.m.: 758
Vorige stand: 753
