Spanje op weg naar een rechtsch bewind? KEVELAAR De stakingen in Amerika Het nieuws van heden DE SCHEURING IN HET RADICALE CENTRUM Koning Boris en de dictatuur DE BAROMETER Haarlemsche Processie [4-5-6 September a.s. j VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling VRIJDAG 25 MEE 1D34 Avondblad DACBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 Spanje boven 't regiem God boven Spanje Geen wapens meer naar den Chaco? Moskou ontmanteld Het Weer !ill!lllll!lll!llllllllllllllllllllllllllllllllllll| Paderewskï's politieke inzichten Aanval op de pro-Duitsche hou ding van Pilsoedski JEUGDIG JAPAN LEERT JU-DO Paderewski Het Fransche Blauw boek gepubliceerd Moesjanof haalde hem over, om het nieuwe bewind te aanvaarden Merkwaardige be tooging Chesterton Belloc en Chesterton In den herkelijken adelstand verheven De Katholieke jeugd in Duitschland De sterkte der R.K. Bonden Ernstig vliegongeluk in Engeland Twee militaire vliegers gedood bij een demonstratie Hilaire Belloc Drie huizen de lucht in gevlogen Oude vrouw en haar zoon gedood Thans dreigen ook de metaal arbeiders het werk neer te leggen Luchtoorlog is niet af te schaffen" Engeland wil een sterke lucht macht Autobus in vlammen 8 dooden en 40 gewonden Is dat nog noodig? DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Russische Fascisten in Mandsjoekwo Opstand in het Sovjet-rijk beoogd Artsen vliegen 1600KM. Om een zieke op de Galapagos- Eilanden te opereeren Japan - Sovjet-Rusland ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18761 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers zie de rubriek (Van onzen Spaanschen correspondent) Van dag tot dag wordt duidelijker dat het kabinet-Samper slechts een overgangs ministerie is. Het is waarschijnlijk, dat het zich tot den herfst tot na de vacantie van de Cortes zal handhaven, maar daarna zal de politieke situatie in Spanje ongetwijfeld zoo danig opgeklaard zijn, dat een nieuwe, op een parlementaire meerderheid steunende, regeering de teugels van het bewind in handen zal kun nen nemen cn Spanje eindelijk de rust ver schaffen, die het dringend behoeft. De ïaatste dagen zijn gekenmerkt door enkele gebeurtenissen, die er toe bijdragen, dat er meerdere klaarheid in de politieke verhoudin gen komt. In de eerste plaats: de scheuring m de radicale partij is eindelijk een feit geworden Deze scheuring was sinds langen tijd te voor zien. Zij was onvermijdelijk sinds Martinez Bar rio, minister van Binnenlandsche Zaken in een der kabinetten-Lerroux, uit de regeering trad en in de revue „Blanco y Negro" verklaarde dat hij de regeering niet kon blijven steunen, omdat deze zich meer en meer aan de orders Van rechts onderwierp. Daarna heeft Martinez Barrió, die niet alleen een van-rechtsche-smetten-vrije radicaal is, maar daarenboven een leidende positie in de Spaansche Vrijmietselaarsorganisatie bekleedt, zich bij meer dan een gelegenheid als een te genstander van de in het kabinet gebleven partijgenooten doen kennen. Deze toestand kon niet langer duren. Martinez Barrió had óf in de officieele radicale partij van Lerroux te blijven en zich aan de orders van den leider te onderwerpen, öf zich buiten het partijverband te plaatsen. Maar niet geduld kon worden, dat hij zijn opstandige actie tegen de partijleiding binnen het verband der partij bleef voortzetten. Nadat een aantal voorloopige besprekingen, die geen enkel resultaat opleverden, in klein comité gehouden waren, heeft Lerroux den Nationalen Raad van de par ty bijeengeroepen om over het geval-Barrió te beraadslagen. De besprekingen hebben vijf volle uren geduurd en de toon der discussies was, volgens allen, die er aan deelnamen, uiterst hartelijk. Deze hartelijk heid heeft evenwel niet kunnen beletten dat er geen formule gevonden is, die èn voor I^er- roux èn voor Martinez Barrió aannemelijk was. De opvattingen liepen te zeer Uiteen. Lerroux, die in de radicale partij het groote woord blijft voeren, niettegenstaande zijn partijgenoot Sam per minister-president is, bleef van oordeel, dat de radicale partij volstrekt niet aan haar begin selen afbreuk doet als zij voortgaat met het aanvaarden van den steun der rechtsche groe pen, van wier houding het leven van het kabi net direct afhankelijk is, terwijl Barrió voor namelijk voor de toekomst groote gevaren voor zag. Snel toch nadert de dag, waarop de recht sche partijen niet langer genoegen zullen nemen met de concessies, die de radicalen thans nood gedwongen verleenen, maar de macht voor zich zullen opeischen. Van dien dag af zullen de rollen omgekeerd zijn. De radicalen zullen de recht sche bewindslieden mogen steunen; hun con cessie-politiek brengt hen langzaam maar zeker in rechtsch vaarwater en het moment komt, waarop het hun niet langer mogelijk zal zijn aan den steeds hooger stijgenden rechtschen Vloed weerstand te bieden. Onder deze omstandigheden bleef er niets anders over dan te scheiden. Lerroux is er in geslaagd het grootste deel van zijn partijge nooten rond zich verzameld te houden, maar de groep Martinez Barrió is toch niet geheel onbeteekenend. Negentien Cortesleden volgden het voorbeeld van den oud-minister-president en het is zeker, dat de scheuring binnenkort krachtig haar invloed zal doen gevoelen in de plaatselijke radicale organisaties, die uit den aard der zaak vóór of tégen Lerroux stelling zullen moeten nemen. De autonomisten van Valencia, die tot dusver Lerroux volgden, vor men reeds geen compacte eensgezinde massa meer, en het is bekend, dat de radicalen in An- dalusië en in Malaga voor het meerendeel de inzichten van Martinez Barrió deelen. Een onmiddellijken invloed op de positie van het ministerie-Samper heeft de scheuring even wel niet, zoodat er voor het oogenblik nog geen sprake van Cortes-ontbinding en nieuwe ver kiezingen kan zijn. De nieuwe oppositiegroep be schikt niet over genoeg stemmen om de meer derheid, waarover Samper beschikt, in een min derheid te veranderen. Er is een oogenblik sprake van geweest, dat de groep-Barrió zich bij die van Azana zou laten inlijven. Dit is nog niet geschied en 't is zeer onwaarschijnlijk, dat 't gebeuren zal. Mar tinez Barrió heeft er nooit een geheim van ge maakt, dat hij 'n anti-Azanist is. Met name voelt hij niets voor 'n eenheidsfront met de socialisten, waarvan hij den invloed evenzeer vreest als dien van rechts. Het meest waarschijnlijke is dus, dat de groep-Barrió in de Cortes een autonome partij blijft, die intusschen alleen tegen het mi nisterie zal stelling nemen als het van te weinig onafhankelijkheidszin ten aanzien van de recht sche verlangens blijk geeft. Het uiteenvallen van de centrumspartij komt Voor de rechtsche groepen, die zich haar ver antwoordelijkheid bewust zijn, volstrekt niet als een verrassing. Zoowel de agrariërs van Mar tinez de Velasco als de agrarische populisten van Gil Robles en de aanhangers van Cambo's Lliga Catalana zijn er van overtuigd, dat de tijd niet ver meer is, waarop de rechtsche groepen de regeeringsverantwoordelijkheid met de ra dicalen, ook officieel, zullen moeten deelen. Dat het dan te vormen meerderheidskabinet nog steeds niet tot stand gekomen is, mag goed deels toegeschreven worden aan het feit, dat. ondanks alle vroeger afgelegde verklaringen, in Vele kringen twijfel bleef bestaan aan de op rechtheid van het rechtsche republikanisrre. Deze twijfel was ongerechtvaardigd. Martinez de Velasco en de zijnen verklaarden zich reeds maanden geleden aanhangers der republiek; zij hebben trouwens een vertegenwoordiger senor Cid in het kabinet. En ook Gil Robles, leider van de Ceda, heeft bij meer dan één gelegen heid betoogd, dat hij allerminst een vijand van de republiek is en dat hij haar verdedigen zal als haar verdwijning gevaar en nadeel voor het land mocht opleveren. Gil Robles' houding is volkomen duidelijk. Het misverstand, waartoe zijn verklaringen herhaaldelijk aanleiding hebben gegeven, vindt zijn oorzaak in het feit, dat men in 't kamp der tegenstanders niet begrijpen wil, dat de vol gelingen van Gil Robles niet in de eerste plaats republikeinen of monarchisten zijn, maar Ka tholieken. Voor de Ceda en zeker voor de agra rische populisten is het eerste gebod van gods- dienstigen aard en het tweede van patriotti- schen. „Boven het regiem gaat Spanje en boven Spanje God". Daarenboven zijn de Popubsten geen burgerlijk-politieke groep in den gewonen zin van het woord. Zij zijn niet in de eerste plaats op politiek terrein werkzaam, maar wel op sociaal. Als zoodanig zijn zij de gevaarlijkste tegenstanders der socialisten, die hun een doo- delijken haat gezworen hebben en die ailes doen om hun daden verdacht te maken. Zij zijn van de socialisten de directe tegenstanders. Zij trachten de arbeiders in Katholieke syndicaten te vereenigen, zij hebben jeugdbonden georgani seerd en een dienst, die het land in geval van staking goede diensten kan bewijzen. Meer is er niet noodig om zich het verwijt van fascisme op den hals te halen. Van fascisme in den eigenlijken zin is bij Gil Robles geen sprake. Spanje heeft verschiiiende fascistische organisaties en deze hebben nooit veel aanhang kunnen krijgen. De Spanjaard voelt in het algemeen niets voor fascisme. Gil Robles en de zijnen gronden hun sociale be ginselen dan ook niet op fascistische opvattin gen, maar wel op de principes, die in de Pause lijke encyclieken zijn neergelegd en uitgewerkt Het Katholieke Spanje moet op maatschappelijk terrein volgens die principes worden georgani seerd. Als straks de rechtsche partijen de re geermacht, door een meerderheid gesteund, in handen nemen, zullen zij trachten de wetgeving volgens die beginselen te wijzigen. Het is daarom, dat de linksche partijen alle pogingen in het werk stellen om het aan de macht komen der rechtsche partijen te verhin deren Het is daarom ook, dat Martinez Barrió, de vrijmetselaar, onwrikbaar de verzoening met de meerderheid van zijn fractie weigeren bleef. Maar de dag van het rechtsche Spanje is on twijfelbaar in aantocht. Geen enkele intrige der linksche groepen kan zijn komst verhinderen, noch zelfs vertragen. STOCKHOLM, 25 Mei. (Reuter). De mi nister van buitenlandsche zaken heeft den se cretaris-generaal van den Volkenbond meege deeld, dat Zweden toetreedt tot het voorstel, om den uitvoer van oorlogsmateriaal naar Bo livia en Paraguay te verbieden. Ook de Amerikaansche Senaat heeft dit voor stel thans aanvaard, zoodat het wacht op on- derteekening door Roosevelt. RIO DE JANEIRO, 25 Mei. (Reuter). Het verdrag tot regeling van het Letlcia-conflict, dat gisteren tusschen Columbia en Peru is onder teekend, omvat ook een protocol van vriend schap en samenwerking, alsmede een bijvoegsel, waarin wordt verklaard, dat de ratificatie voor 31 December van dit jaar moet plaats heb ben. MOSKOU, 25 Mel. (V. D.). De beroemde Chineesche muur van Moskou, die in de Mid deleeuwen de stad beschermde tegen Tartaar- sche oteryallen, zal worden afgebroken wegens het toenemende verkeer. VERWACHTING: Zwakke tot matigen, |j veranderlijken wind, later waarschijnlijk rit Oostelijke richtingen, half tot zwaar rewolkt, waarschijnlijk weinig of geen regen, iets warmer. Él Hoogste barometerstand: 770.6 te Vest- nanoer. Laagste barometerstand: 751.0 te Hel- i| iingfors. rr Zon op 4.54, onder 9.01. Licht op 9.31. Ei Maan op n.m. 5.09, onder v.m. 2.41. illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli PARIJS, 25 Mei (Reuter) De beroemde pianist en vroegere president van Polen, Pa- derewski, heeft een onderhoud toegestaan aan het blad „Le Jour", waarin hij een scherpen aanval doet op de huidige buitenlandsche po litiek van Polen, zooals deze door Maarschalk Pilsoedski en minister Beek gevoerd wordt. Paderewski betoogde, dat hij thans geen ac tieve rol in de politiek meer speelt. Het valt niet te ontkennen, zoo zeide hij. dat de laat ste maanden tusschen Polen en Frankrijk mis verstanden zijn gerezen. De oorzaak hiervan is gelegen in het pact van vier, dat onlangs is gesloten. Duitschland wil het bondgenootschap tusschen Frankrijk en Polen verbreken. Duitschland geeft zichzelf een vreedzamen aanblik om tijd te winnen, ten einde zijn bewapening te kunnen voltooien. Na het Saargebied wordt thans de Poolsche Corridor Duitschlands voornaamste mikpunt en met behulp van zijn inslaande wapenen, als de intrige en de propaganda, denkt het den Corridor weldra te kunnen bemachtigen. Het eenige middel, zoo besloot Paderewski het onderhoud, om Duitschland in toom te houden is, het te overtuigen van de macht en eenheid zijner nabuurstaten, De Japansche schooljeugd wordt getraind in Ju-do, de nieuwe zelfver dedigings- methode, welke verwant is aan jiu-jitsu. de zitting van het bureau der Ontwapenings conferentie laat de president der conferentie een aanvulling op zijn op 9 April gepubliceerde samenvatting der tot dan toe gewisselde nota's en memoranda publiceeren over de Ontwape ningsconferentie. Het memorandum der neutrale mogendheden van 14 April, het Duitsche exposé van 16 April, het schrijven van Simon aan den Franschen ambassadeur d.d. 10 April en het Fransche me morandum van 17 April worden zonder com mentaar van Henderson zelf, geanalyseerd. PARIJS, 24 Mei. De Fransche minister van Buitenlandsche Zaken heeft Donderdag avond het aangekondigde Blauwboek over de onderhandelingen inzake de vermindering en beperking der wapeningen gepubliceerd. Het Blauwboek bevat 24 documenten uit den tijd van 14 October 1933 tot 17 April 1934, welker inhoud essentieel bekend is. GENEVE, 24 Mei. Ter voorbereiding van SOFIA, 25 Mei (Reuter). Een enthousiaste trouw-betooging viel Koning Boris gisteren ten deel, toen hij op het plein voor de Nevsky- kathedraal een parade van de troepen bij woonde. Deze betooging van het volk wordt algemeen toegeschreven aan de vreugde, dat de koning door de dictatoriale regeering erkend is, nadat deze zonder zijn toestemming tot de staats greep was overgegaan. Het geheele garnizoen van Sofia, de veree- nigingen van oud-strijders en 20.000 schoolkin deren defileerden langs den koning, die ver gezeld was van koningin Joanna en zijn broe der, prins Cyril. Opvallend was dat deze parade werd bijge woond, niet alleen door de nieuwe regeering, doch ook door de leden van het vorige kabinet. Naar thans bekend wordt, gaf koning Boris, toen Georgieff en de andere ministers Zaterdag j.l. op het koninklijk paleis kwamen, bm hem van de staatsgreep op de hoogte te stellen, de voorkeur aan abdicatie boven het aanvaarden van een niet constitutioneel bewind. Oud premier Moesjanof slaagde er echter in den koning te overreden tot het aanvaarden van het onvermijdelijke. ROME, 25 Mei (V.D.) Z. H. de Paus heeft de bekende Engelsche schrijvers Hilaire Belloc en G. K. Chesterton in den adelstand verheven als erkenning van door hen aan de Kerk be wezen diensten. (Zooals men wieet, heeft Hilaire Belloc tal van historische werken geschreven, terwijl Chester ton vooral bekend, is om zijn apologetische boe ken. Beiden nemen bovendien om hun romans een vooraanstaande plaats in in de Engelsche litteratuur. Rad.) BERLIJN, 25 Mei. De geruchten, als zou de in katholiek verband georganiseerde Duitsche jeugd van 2 13 millioen leden tot 400.000 zijn gedaald, worden van katholieke zijde tegenge sproken. Er wordt op gewezen, dat de katholieke jeugdbonden nooit meer dan 1.480.000 leden hebben geteld. Het tegenwoordige ledental wordt aangegeven met 1.100.000, LONDEN, 25 Mei (Reuter) Te Andover in Hampshire, waar een Britsche luchtvaartdag wordt gehouden, is een ernstig ongeval ge beurd. Voor de oogen van een groote menigte toeschouwers is een militair vliegtuig omlaag- gestort en in brand geraakt. De beide inzit tenden, een officier en een onder-officier wer den gedood. Dit is het negende ernstige ongeval bij de Britsche luchtmacht sinds het begin van dit jaar. Sedert 1 Januari hebben 15 officieren en minderen bij de Britsche militaire luchtvaart den dood gevonden. PARIJS, 25 Mei (Reuter) Te St. Genies- le-Bas had gisteren in een woonhuis een he vige ontploffing plaats, die kilometers in den omtrek te hooren was en waardoor drie woon huizen vernield werden. Onder de puinhoopen van een der woningen vond men de lijken van een oude vrouw en haar zoon. De bewoners van het andere huis konden zich nog tijdig in veiligheid brengen. De be woner van het huis, waarin de ontploffing plaats vond, was zoo ernstig gewond, dat hij nog niet verhoord kon worden. Men veronder stelt, dat hij in den kelder van zijn huis een kist met ontplofbare stoffen had staan, die hij wilde gebruiken bij werkzaamheden in een steengroeve. NEW-YORK, 25 Mei. (V. D.) De leidende regeeringskringen hebben zich Donderdag uit voerig bezig gehouden met den stakingstoestand die nog steeds zeer ernstig geacht moet worden. Bij de met groote verbittering aanhoudende arbeidsconflicten in Minneapolis en Toledo komt thans nog een dreigende staking in de staalindustrie. De metaalarbeidersorganisatie heeft aange kondigd, dat 16 Juni a.s. het werk zal worden neergelegd, wanneer haar eischen niet voor dien worden ingewilligd. De staking onder de havenarbeiders aan de kust van den Stillen Oceaan duurt thans drie weken. Van San Diego tot Seattle ligt het scheepvaartverkeer in bijna alle havens vrijwel geheel stil. NEW-YORK, 25 Mei. (V. D.) Naar uit Toledo in Ohio gemeld wordt is de tot 6000 man aan gegroeide menigte stakers na het invallen van de duisternis opnieuw overgegaan tot het doen van aanvallen op de Nationale Garde, zoodat de troepen wederom gedwongen werden tot het gebruik maken der wapenen. Hierbij werden twee stakers gedood en een groot aantal ande ren gewond. Onder de talrijke gearresteerden zouden zich 22 communistische agitatoren be vinden. Men vreest, dat nog verdere bloedige botsingen zullen voorvallen, daar de stakers naar het schijnt uit Detroit machinegeweren hebben gekregen. Ook vreest men voor dyna- mietaanslagen. Alle fabrieken zijn door troepen bezet. LONDEN, 25 Mei (Reuter) De Britsche minister van luchtvaart lord Londonderry zei- de gisteren op een diner, dat de ontwapenings conferentie nog niet het gevoel van veiligheid heeft gebracht, dat noodzakelijk is, opdat een conventie tot stand kan komen. Onafhankelijk van de wijze, waarop het algemeene vredes- verlangen ten slotte tot uiting zal komen, wil Groot-Brittannië een luchtmacht bezitten, die sterk genoeg is om zijn veiligheid te verzekeren en zijn rijksplichten te vervullen. Ik ben er van overtuigd zeide lord Londonderry, dat in de practtjk geen enkel internationaal accoord zal stand houden, als het is gebaseerd op de mee ning, dat de luchtoorlog kan worden afge schaft. NEW-YORK, 25 Mei. (V. D.) In Richmond in den staat Virginia, is een vtrtle autobus tn botsing gekomen met een tractor. De botsing was zoo hevig, dat het geheele voorste gedeelte van den tractor in de autobus drong. Autobus zoowel als tractor gingen onmiddellijk in vlam men op. Volgens tot dusver ontvangen berich ten zijn 8 personen gedood en minstens 40 gewond. MOSKOU, 25 Mei (Reuter). Het Al-Russi sche verbond van Vakvereenigingen zal dit jaar een bedrag van 268 millioen roebel beschikbaar stellen tot verbetering van de arbeidsvoorwaar den van de arbeiders. Hiervan zal 75 millioen gebruikt worden voor het bouwen van rusthui zen en gezondheidsinrichtingen. Koning Boris en de dictatuur. Merkwaardige betooging in de hoofdstad. Stichting van een fascistische beweging onder de Wit-Russen in Mandsjoekwo. De stakingen in de V.S. Nieuwe botsingen te Toledo (Ohio) 8 dooden en 40 gewonden bij een autobusonge luk in de V.S. Belloc en Chesterton in den kerkelijken adel stand verheven. Twee militairen gedood bij een vliegdemonstratie in Engeland. „Onthullingen" van Frauenfeld over Oostenrijk. Voorschriften ten aanzien van het steriliseeren van groenten. Over een groot deel van Europa viel anderhalf jaar lang veel minder regen dan normaal. In de inspectie Den Haag meer dan honderd millioen aan belasting verzwegen. II.H. Wijdingen in het Bisdom Breda. Twee maanden geëischt tegen een stoffeerder, die een beleedigend artikel in „De Tribune" schreef. Ex-leider der veiling te Hoogkarspel, die ver dacht werd van fraude, van rechtsvervolging ontslagen. De zaak tegen de acht hulpkeurmeesters te Rotterdam voortgezet. DAIREN, 25 Mei. (V. D.) De leider van de Russische fascistische beweging in de Vereenig- de Staten, Anastasius Vonsiatski, is in Mand- sjoerije aangekomen voor de organisatie van de in Mandsjoekwo wonende Witte Russen en de vorming van een „Russische nationale arbei derspartij". Vonsiatski verklaarde, dat htj voor dit doel de beschikking had over 50 millioen dollar. De Russische fascistische beweging wil gebruik maken van een eventueel binnendrin gen van een vreemd leger op Sovjet-Russisch gebied, om te pogen een opstand uit te lokken van het Russische volk tegen zijn tegenwoor dige leiders. Vonsiatski is van meenmg, dat dit plan binnen afzienbaren tijd uitvoerbaar zal zijn. LOS ANGELES, 24 Mei. (Reuter). Twee ma rinevliegtuigen met artsen en medische instru menten zijn vertrokken naar de Galapagos- Eilanden, om een spoedoperatie te verrichten op den Amerikaanschen schrijver Robinson, die aldaar met zijn vrouw en neef vertoeft om een studie van de eilanden te maken en een boek er over te schrijven. De vliegtuigen moeten een afstand van 1600 K.M. afleggen, om deze operatie op Robinson, die aan blindedarm-ontsteking lijdt en zonder deze hulp zeker het leven zou verliezen, te ver richten. TOKIO, 25 Mei. De woordvoerder van het departement van buitenlandsche zaken alhier verklaarde, dat de Sowjet-autoriteiten in den laatsten tijd klaarblijkelijk een strenger houding aannemen tegen Japansche ingezetenen en con sulaire ambtenaren in Siberië en zelfs om on bekende redenen transite-visa's weigeren aan Japansche toeristen. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiï Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 754 Vorige stand: 756

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1