Akira Arijosji's instructies
De Paus in Castel Gandolfo
Het nieuws van heden
Regeeringscrisis in
Roemenië?
DE LAATSTE INSPECTIE
De alarmtoestand
verlengd
DE OORLOG IN ARABIE
HERVAT
DE BAROMETER
VEREEN1GDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
ZATERDAG 26 MEI 1 334
Avondblad
DE VOORBEREIDING VOOR MILAAN
Austro-communisten
naar Moskou
Het Weer
Politiek rondom Mgr.
Fogar
Vage beschuldigingen te^en den
bisschop van Triest
Koning Carol gesteld voor de keus:
premier Tatarescoe of dic
tator Averescoe
ANTI-FRANSCHE BETOOGING
IN SYRIË
Waarschijnlijk zal de H. Vader er
niet den heelen zomer
verblijven
Meer een noodzaak dan
een genoegen
De strijd in den Chaco
Beide partijen melden weer een
overwinning
In totaal 230 dooden
Wegens dreigende staking van
400.000 Spaansche Land
arbeiders
Nieuwe gevechten in
Toledo
De staking te Minneapolis
beëindigd
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN BLADZIJDEN
Bruginstorting in
Britsch-Indië
Coudenhove-Kalergi
JAPANS STANDPUNT
ONGEWIJZIGD
Op welk paard zal China
wedden
„Zuiveringsactie" in
Kirin
GOEDKOOPE ZOMERVERBLIJVEN
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18763
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaafde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
De Nederlandsche ploeg tijdens de training in Italië. Vol goeden moed loopen onze
spelers hun rondjes in het stadion te Como.
1 VERWACHTING: Matige tot zwakken, g
later waarschijnlijk weer toenemende,
Noordelijke tot Westelijken wind, ge-
dceltelijk bewolkt, waarschijnlijk weinig
of geen regen, kouder des nachts, over-
dag iets zachter. Ëj
Hoogste stand: 773.8 te Blacksod.
Laagste stand: 752.1 te Vardö. S
Zon op 4.52, onder 9.02. Licht op 9.32.
Maan op n.m. 6.35, onder v.m. 2.56.
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Onze Rom. correspondent meldt ons:
Zooals reeds vroeger gemeld werd, is te Triest
eenig opzien verwekt door een protest van de
plaatselijke fascisten tegen een beweerde rede
van den bisscnop, Mgr. Fogar. Deze zou n.l. in
Januari van dit jaar tot de seminaristen een
toespraaz gehouden hebben, waarin hij klaagde
over het gebrek aan vrijheid onder het fascis
tische regime, dat zelfs aan de „Osservatore
Romano" niet toelaat de waarheid te zeggen
over de verkwisting van publieke middelen enz.
Van Vaticaansche en fascistische zijde is een
onderzoek naar deze aangelegenheid ingesteld.
De „Correspondenza" weet reeds te melden, dat
Mgr. Fogar door den H. Stoel in een andere
functie zou benoemd worden. Daarentegen staat
vast, dat het onderzoek nog niet geëindigd is
en dat dus nog geen enkele beslissing Is ge
nomen.
Het is niet de eerste maal, dat het plaatselijke
fascistische orgaan te Triëst beschuldigingen
van anti-fascisme tegen Mgr. Fogar te berde
brengt. Steeds waren zij even vaag als thans,
nu men eerst in Mei komt aandragen met be-
toogen, die do bischop in Januari zou hebben
gehouden en die door één der seminaristen zou
den zijn openbaar gemaakt. Van andere zijde
wordt gemeld, dat de betrokken seminarist van
het seminarie is verwijderd, nadat alle andere
hoorders van de toespraak schriftelijk hadden
verklaard, dat de bisschop de aangegeven uit
drukkingen niet gebruikt heeft.
Zooals boven gezegd, is het onderzoek naar
de feiten nog niet geheel opgehelderd. Het is
echter niet uitgesloten, dat de H. Stoel ten
overstaan van de herhaalde persoonlijke cam
pagnes tegen Mgr. Fogar overgaat tot een maat
regel, zooals die boven werd aangeduid. Men
gewaagt in het bijzonder van de mogelijkheid,
dat de bisschop van- «WBOWi' tot nuntius zal wor
den benoemd op een plaats, die door de ver
wachte kardinaalsbenoemingen zou kunnen
vrijkomen.
BOEKAREST, 26 Mei (Reuter) De poli
tieke toestand in Roemenië was gisteren uiterst
gespannen; er liepen hardnekkige geruchten
over een kabinetscrisis, die echter door de re
geering zijn gedemonteerd.
Aanleiding tot de spanning zou zijn, dat de
minister van oorlog, maarschalk Averescoe, in
een particuliere audiëntie bij koning Carol mi
litaire eischen heeft gesteld. 0.a. zou hij er
op gewezen hebben, dat 1600 officieren bij de
jongste promotie zijn gepasseerd.
Daarop heeft koning Carol conferenties ge
had met premier Tatarescoe en andere minis
ters. De premier stelde den eisch, dat voortaan
de minister van Oorlog door hem en niet, zoo
als tot dusver, door den koning zal worden
benoemd. Tatarescoe zeide anders niet de ver
antwoordelijkheid voor de toestanden in het
leger op zich te kunnen nemen.
Het onderhoud bracht echter geen oplossing.
Alle partijleiders zijn inmiddels naar Boeka
rest gekomen, daar men elk oogenblik belang
rijke ontwikkelingen in de situatie verwacht.
Het schijnt, dat er twee mogelijkheden bestaan,
of koning Carol willigt het verzoek in van den
premier Tatarescoe, of maarschalk Averescoe
wordt aan het hoofd geplaatst van een soort
dictatoriale regeering.
BOEKAREST, 26 Mei (Reuter) De vrouw
van maarschalk Avarescoe is heden ochtend in
een sanatorium te Boekarest overleden. De
maarschalk is door dit verlies zwaar getroffen
en heeft momenteel elke politieke actie ge
staakt.
De besprekingen zullen vermoedelijk eerst na
de begrafenis van de echtgenoote van den
maarschalk worden hervat.
ALEPPO, 26 Mei. (Reuter) De Nationalisten
in Syrië hebben gisteravond voor de moskee
van Aleppo een groote betooging gehouden te
gen het huidige bewind en tegen Frankrijk, de
mandaat-mogendheid over Syrië.
Aanleiding was het bezoek van den Syiischen
president aan den premier in Aleppo.
Ook het Duitsche elftal bereidt zich te Cernobio bij Como voor op de ontmoeting
met de Belgen op a.s. Zondag te Florence.
Onze Rom. correspondent meldt:
Het korte bezoek, dat de Paus Woensdag
ochtend aan Castel Gandolfo gebracht heeft,
is zooveel als een laatste inspectie geweest voor
het aanstaande langere verblijf, waarvan de
datum en de duur echter nog steeds onzeker
zjjn. Sprak men eerst van einde Mei, nu ge
waagt men met meer waarschijnlijkheid van
einde Juni, en wel nè, het verwachte consis
torie dat, in die maand vallend, zich bij de
oude traditie der geregelde Juni- en December-
consistories zal aansluiten.
Wellicht hebben de aanblik van de Romein-
sche campagna, in de lentezon uitgestrekt on
der de vensters van het paleis, de trouwhartige
vreugde van de dorpelingen, die onder het
balkon den zegen van den verlangden pause-
lijken gast vroegen, vooral de bloeiende weelde
en de koele schaduw van het weidsche park den
Heiligen Vader met het vooruitzicht van net
zomerverblijf te Castel Gandolfo verzoend,
want het is geen geheim, dat de Paus in deze
zomervacantie meer een noodzaak dan een ge
noegen ziet. Wel verre van door de onafgebro
ken rij van plechtigheden, audiënties en cere
monies te zijn uitgeput, heeft het einde van
het Heilig Jaar bij den Heiligen Vader veeleer
'n zekeren weemoed nagelaten, dien de ^Corres
pondenza" de „nostalgie van het Heilig Jaar"
heeft genoemd.
Wat de vermoeienissen van het verloopen jaar
betreft, een statistiek van het Jubeljaar, dezer
dagen saamgesteld, vermeldt dat de Paus niet
minder dan 1307 'toespraken heeft gehouden,
waarvan ongeveer driehonderd in vreemde ta
len. Het dagelijksche aantal audiënties, waarbij
de Paus de bezoekers persoonlijk toesprak, steeg
soms tot negen, zoodat zij tot elf uur in den
avond duurden.
Doéh, zooals gezegd, gevoelt de Paus na deze
inspanningen geen behoefte aan rust. Zoo de
dringend noodige herstellingen aan het pause
lijk paleis en aan de muren van het pauselijk
appartement zelf het verblijf daarin straks niet
onmogelijk zouden maken, zou het dan ook al
tijd nog twijfelachtig zijn, of de Heilige Vader
het Vaticaan wel zou willen verlaten.
Ook nu dit wél het geval is, zal Castel Gan
dolfo den Paus toch waarschijnlijk niet den
ganschen zomer als gast hebben. Zoo het pau
selijk appartement door het gerucht van de
metselaars tijdelijk onbewoonbaar wordt, zal de
Paus, na een korter of langer verblijf te Castel
Gandolfo, waarschijnlijk het koninklijke appar
tement betrekken, dat in het gouverneurspaleis
bestaat en aldus den Heiligen Vader zelf als
eersten bewoner zou hebben.
Men vertelt, dat de Paus onlangs bij de ver
tooning van de officieele film van het Heilig
Jaar, waarin ook eenige opnamen van de Villa
te Castel Gandolfo verwerkt zijn, op de uiting
van zijn bewondering liet volgen: „Prachtig.
Maar nu wij het gezien hebben, waarom zullen
wij er nog heengaan?"
TOLEDO, 26 Mei (Reuter). Hedenmorgen
hebben nieuwe stakingsonlusten plaats gehad.
De nationale garde, die door de stakers met
steenen werd bekogeld, moest eenige salvo's
lossen. Een luitenant der nationale garde en
een burger werden ernstig gewond. De stakers
hebben de voorstellen van den federalen be
middelaar tot het beëindigen van het conflict
verworpen.
De staking te Minneapolis is echter door het
tot stand komen van een regeling geëindigd.
De vooruitzichten voor het beëindigen van
de staking der havenarbeiders aan de Westkust
zijn nog gering.
Te New-Orleans hebben heftige botsingen
plaats gehad tusschen de stakende dokwerkers
en de politie.
Verscheidene arbeiders werden gewond. Twee
honderd arrestaties werden verricht.
WASHINGTON, 26 Mei (V.D.) Verontrust
door de felle stakingen en de vlassende onrust
in de arbeiderswereld, heeft de arbeidscommis
sie van den Senaat Vrijdag met uiterste inspan
ning gewerkt aan de .voltooiing van de nieuwe
wet op de industrieele aanpassing. President
Roosevelt oefende bovendien nog druk uit op
de werkzaamheden door te verklaren, dat het
Witte Huis volledig achter het wetsontwerp
stond, en dat het wetsontwerp groote verhelde
ring zou brengen in den thans bestaanden ver
warden toestand. Roosevelt zeide o.m., dat hij
den stakingstoestand van zeer nabij volgde en
daarbij vooral zijn aandacht gevestigd hield op
de wanordelijkheden in Toledo.
BUENOS AIRES, 26 Mei. (V. D.) Vrijdag is
in den Gran Chaco wederom fel gevochten tus
schen de Boliviaansche en Paraguaysche troe
pen. Beide partijen beweren een overwinning
te hebben behaald en den vijand zware ver
liezen te hebben toegebracht. Een Boliviaansch
communiqué meldt, dat een plotselinge aanval
van de Paraguaysche troepen in den sector
Canada-Strongest na verbitterden strijd afge
slagen is. De verliezen der Paraguayanen wer-
dens volgens onofficieele schattingen in La
Paz geraamd op 12.000, waaronder 4000 du.den.
6000 gewonden, terwijl 2000 man gevangen ge
nomen werden.
Personen, die met den stand van zaken vrij
goed op de hoogte zijn, betwijfelen echter de
juistheid van deze cijfers.
De telegrammen uit Paraguay melden, dat de
Paraguaysche troepen hun stellingen handha
ven onder den zwaarsten aanval van de Boli
viaansche troepen van de afgeloopen twee
jaren.
TOKIO, 26 Mei (Reuter) Volgens 'n mede-
deeling van het Japansche opper-commando in
Mandsjoerije is gisteren een sterke Mandsjoe-
kwosch-Japansche actie tegen de opstandelin
gen in de provincie Kirin begonnen. Hierdoor is
de weg Kirin-Kesjan geheel van oproerlingen
gezuiverd. De troepen maakten vele gevange
nen en 'n groote hoeveelheid wapenen viel hun
in handen. Men schat, dat in totaal aan beide
zijden 230 dooden zijn gevallen. De zuiverings
actie wordt verder voortgezet.
Na zijn herkiezing tot President van de
Tsjecho-Slowaaksche republiek spreekt
Masarvk de afgevaardigden toe.
REVAL, 26 Mei (Reuter) Naar uit Moskou
wordt gemeld heeft de Russische regeering het
gezantschap te Praag opgedragen nog 300 visa
te verstrekken aan Oostenrijksche sociaal-de
mocraten, die na de nederlaag in Oostenrijk
naar Tsjecho-Slowakije zijn uitgeweken. Zij
zullen half Juni naar Moskou reizen.
MADRID, 26 Mei. In verband met plannen
om tegen 5 Juni a.s. een algemeene staking
van landarbeiders uit te roepen, heeft de re
geering besloten den alarmtoestand met een
maand te verlengen.
Dit besluit is genomen, nadat door de land
arbeiders, die behooren tot de Federatie van
den Arbeid en tot de Algemeene arbeiders-unie,
overeenstemming was bereikt over de vorming
van een eenheidsfront, zoodat 400.000 arbeiders
in vijftien Zuid-Spaansche provincies op 5 Juni
een algemeene staking zullen beginnen. Zij
eischen, dat tijdens den oogsttijd geen land
bouwmachines zullen worden gebruikt, dat een
zesurige arbeidsdag zal worden ingevoerd en
dat een minimum-dagloon van twaalf peseta's
zal worden uitgekeerd.
De autoriteiten hebben vernomen, dat de
landarbeiders in het bezit zijn van ontploffings
middelen, (United Press.)
De strijd in den Chaco. Beide partijen melden
weer een overwinning.
Nieuwe ges echten in de Amerikaansche stad
Toledo.
De oorlog in Arabië hervat. Opmarsch naar
Yemens hoofdstad.
Politieke spanning in Roemenië. Averescoe dic
tator?
Be alarmtoestand in Spanje met een maand
verlengd.
Bruginstorting in Britsch-Indië. Reeds 13 lijken
geborgen.
Geen uitvoer van oorlogsmateriaal uit ons land
naar Bolivia en Paraguay.
De K. L. M. en de Mac Robertson-luchtrennen.
Het wethoudersconflict te Roosendaal.
H.H. Wijdingen.
In de Rotterdamsclie corruptie-affaire komt
steeds meer aan het licht.
O
KAïRO, 26 Mei (Reuter) Uit Djeddah
wordt gemeld, dat Emir Faisal, de aanvoerder
van de strijdmacht van Ibn Saoed, zijn troepen
opdracht heeft gegeven naar Sanaa, de hoofd
stad van Yemen, op te rukken. De stellingen
van de Jemeniden in het gebergte zijn reeds
aangevallen.
NEW DELHI, 26 Mei (Reuter) Een in
aanbouw zijnde brug over de Tsjenab-rivier in
Kasmir is plotseling ingestort. Ongeveer hon
derd personen, die zich op dat oogenblik op
de brug bevenden, verdwenen m de diepte.
Verscheidene hunner zijn verdronken. Tot dus
ver zijn reeds dertien lijken geborgen.
Naar wij vernemen heeft een groot aantal
vooraanstaande politici uit verschillende landen
Graaf Coudenhove-Kalergi voorgedragen voor
den Nobelprijs voor den vrede. Als beweegreden
wordt hiervoor aangehaald, dat de Pan-Europa-
beweging die door hem ir het leven werd ge
roepen en waarvan hij de groote leider is, thans
de meest positieve actie voert voor de beveili
ging van den vrede in Europa.
Tijdens een verblijf in het vaderland heeft
de Japansche gezant in Chftia, Akira
Arijosji, eenigen tijd geleden voor de
Japansche Economische Federatie een uiteen
zetting gegeven van zijn meening over de mo
gelijkheid het doel der Japansche politiek ten
opzichte van China te verwezenlijken. Dit doel
werd helder en scherp geformuleerd in de ge
ruchtmakende verklaring, waarin Japan zichzelf
tot controleur van China opwierp, zoo helder
en zoo scherp, dat allen bij het verre Oosten ge-
interesseerden mogendheden de schrik om het
hart sloeg. Terwille van de daardoor ontstane
spanning en ongerustheid werd deze verklaring,
na eerst officieel gedekt en bevestigd te zijn,
later als niet-officieel gekenschetst. Dit nam
echter niet weg, dat van den wezenlijken in
houd dier verklaring Japan geen syllabe heeft
herroepen. Japan's streven blijft onwrikbaar
gericht op de vestiging van zijn hegemonie over
geheel Oost-Azië en op een imperiale bevoog
ding van China. Volgens Arijosji zouden de
Chineesche leiders geleidelijk aan zich er van
bewust worden, dat noch van den Volkenbond
noch van eenige derde mogendheid heil is te
verwachten en er voor China geen andere weg
overblijft dan zich te werpen in de uitgestrekte
armen van Japan. Hij baseerde deze meening
op het verschijnsel, dat den laatsten tijd in
belangrijke regeeringsfuncties Chineezen wor
den benoemd, die begrip hebben van het Ja
pansche standpunt. Het is moeilijk te bsoor-
deelen, in hoeverre hier den wensch het vader
schap van de gedachte moet worden toege
kend. In ieder geval zijn er ook nog Chinee
sche leiders, die zooveel begrip van het Ja
pansche standpunt hebben dat zij liever de
hulp van den Volkenbond en niet-Aziatische
mogendheden aanvaarden om hun land tot ont
wikkeling te brengen dan zich aan de gepant
serde borst van Japan te laten plat drukken.
Arijosji achtte het noodzakelijk, dat Japan
Mandsjoekwo tot welvaart brengt, opdat China
verlangend zou worden dezelfde weldaden als
het gewelddadig van China losgescheurde ge
bied deelachtig te worden. Het is echter rpk
zeer wel mogelijk, dat de zgn. Japansch-ge-
zinde Chineesche leiders gaarne hun land on
der leiding van Japan tot een modern ont
wikkelden en geoutilleerden staat willen laten
maken om zich daarna met des te meer kracht
en kans op succes van de Japansche voogdij
te kunnen bevrijden. Welke houding China te
genover de diplomatieke bemoeiingen van den
Japanschen gezant zal aannemen, moet de toe
komst leeren.
In welke richting deze bemoeiingen zich
zullen bewegen, valt op te maken uit
de mededeelingen van het Japansche blad
„Nitsji Nitsji". Volgens dit blad heeft Arijosji
bij zijn terugkeer naar China uit Tokio in
structies meegekregen, welke niet den minsten
twijfel overlaten omtrent de onverstoorbaarheid,
waarmee Japan ondanks alle ontstemming in
het buitenland, wil trachten China onder zijn
hegemonie te brengen en van de andere mo
gendheden te vervreemden. Japan blijft allen
internationalen technischen en finantieelen
steun aan China, onverschillig of die door den
Volkenbond of door vreemde mogendheden
wordt verleend, beschouwen als een inbreuk op
zijn vermeend voogdijrecht. In dergelijke steun-
acties kan Japan alleen toestemmen, wanneer
het van te voren in dezen is gekend en dezen
heeft goedgekeurd. Mochten de Volkenbond en
de andere mogendheden voortgaan met het
verleenen van „economische en technische
hulp aan China buiten Japan om, dan zal
Japan maatregelen nemen om dit te verijdelen.
Welke deze maatregelen zullen zijn, laat zich
gissen. Vermoedelijk wordt dan China zelf de
dupe van de Japansche represailles. Japan
heeft zich nu eenmaal ingebeeld alleen het recht
te hebben China te hulp te komen en het is
zelfs, ondanks zijn eigen economisch en finan-
tieel hachelijken toestand, bereid daarvoor aan
zienlijke geldelijke offers te brengen, welke na
tuurlijk in de toekomst een hooge politieke en
economische rente zullen moeten afwerpen.
Er is dus in feite niets aan het standpunt
van Japan ten opzichte van China veranderd,
en de bij den gang van zaken in het Verre Oos
ten betrokken mogendheden zullen zich daar
omtrent ook wel niet de minste illusie maken.
Zij geven zich er terdege rekenschap van, dat
het vroeg of laat tot een meten van krachten
in het Pacific-gebied zal komen. Vandaar dat
men met zorg in het hart de komende vloot-
conferentie tegemoet ziet, en op instigatie van
Engeland plannen beraamt om door diploma
tieke voorbesprekingen den weg te effenen voor
de definitieve onderhandelingen. De Ameri
kaansche minister van Marine Swanson heeft
verklaard, niet te gelooven, dat Japan op de
komende vlootconferentie pariteit zal eischen
met de Vereenigde Staten en Groot-Brittannië,
maar dit geloof was toch niet zoo sterk, of hij
meende er het dreigement aan te moeten toe
voegen, dat Amerika zijn vlootbases in den
Stillen Oceaan zou versterken, indien Japan
zijn vlootmacht zou opvoeren boven het thans
nog geldende maximum.
Voor China is het thans de kwestie op dat
paard te wedden, dat uiteindelijk de machtswed
strijd zal winnen: Japan of den Volkenbond en
de vreemde mogendheden.
Afgedankte tramwagens worden in de omgeving van Berlijn door de beambten ge
bruikt als zomerhuisjes.
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 756
Vorige stand: 752
