25JAAR GROOTE
HOUTSTRAAT-VEREEN1GING
G.J.SOHRAVENOIJK's
C.I. SGHRAVENDIJK
'neckk drnjouk scAom
REGENJASSEN IN DIVERSE KLEUREN
FLANELLEN COSTUMES
GUILL. VELÜ "Gr. Houtstraat 96
ZOEKT U EEN OPTICIEN
UBILEUM - CR. HOUTSTRAAT
JOH. VISSERS -CR. HOUTSTRAAT 35
EEN IIUIS VOOR EEN TULP
STOOMEN
VERVEN
STOPPAGE
.OTTGERING
P
bbbbbbbbibbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbibbbbbbbbbbbbbb
A. FEDERMANN
ANNO 1800
HAND
KOFFERS
ANNIE WIGMAN
RECLAME-AANBIEDING
DE GR00TE-H0UTP00
JAN van der PIGGE
DE GROOTE-HOUTSTRAA T
'S ZATERDAGAVONDS
TEL
10771
MAGAZIJNEN
HAND-
KAST-KOFFERS
PIC-NSC en
NECESSAIRE
KOFFERS
KAMPEER- EN
STRANDTENTEN
TUIN- en BALCON-
PARASOLS
Gr. Houtstraat 51
Adverteer regelmatig
Het zal U baten
UÉflr
GROOTE HOUTSTRAAT 41
GROOTE HOUTSTRAAT 37
IBBBBEBBBBBBBBBBBBBBBIBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBB
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
CR: HOUTSTRAAT 5a
IENCELSCHE EN AMERIK. I
IN ONGEKENDE KEUZE
RUGZAKKEN
VANAF 65 CENT
Veldflesschen
Hangmatten
LIGSTOELEN
VANAF 89 CENT
Badpakken
-Schoenen
-Mutsen
De „van Woetisel"-schoenen zien er zeer aanlok
kelijk uit Het zijn de populairste in de zeer va-
riëerende schoenensorteering, die elke koopster
naar haar wenschen en smaak kan bevredigen.
In grijze schoenen hebben wij een reusachtige sor
teering in zeer aparte modellen en combinaties
terwijl U ook in alle prijslagen kunt slagen.
Dit ééne hebben echter alle „van Woensel"-
schoenen gemeen: elegant van lijn, uitstekend van
pasvorm en prima van kwaliteit.
koopt daarom steeds bij
Ger baarde voor uv/
PRIMA PASVORM - NED. FABRIKAAT
Nieuwste modellen in Borsalino-Hoeden
Zomerhoed (80 gram gewicht) ...af 4.90
Tel. 12210
WENDT U DAN TOT DE FIRMA
OPTICIEN
BILLIJKE PRIJZEN - VAKKUNDIGE BEDIENING
BLOEMENMAGAZIJN
GR. HOUTSTRAAT 185
Tel. 11290
2.95
Poplin Overhemden met 2 boorden vanaf
Zijden Polo hemden
Tweka Polo hemden
Andere Soorten
Interlock Pantalons en shirts
Zeer ruime keuze dassen
Stroohoeden en zomer-onderkleeding - Alles in vooraanstaande kwaliteit
2.25 - 2.50 - 2.75 - 4.50
i 1.95 - 2.25
1.90 - 2.10
1.25 p. stuk
vanaf 75 ct. tot 4.50
HET „TULPENHUIS"
De dwaze tulpenhandel en wat
hij tot gevolg had
Het Geldelooze pad
TELEFOON 16411
EEN GELUKWENSCH
Van „Bo-Bar-Kei"
Van de Jansstraat-
vereeniging
Uit haar geschiedenis
Talrijke rookers zullen deze nieuwe
Corona 6 CENT sigaar prefereeren
om de
BUITENGEWONE KWALITEIT
Alleen verkrijgbaar bij:
GROOTE HOUTSTRAAT 81
Haar karakter bewaard
'n Actieve vereeniging
grijze Pump»
•net reptiel
garneering
W? nt K
(Antica Casa)
bij de ANEGANG Telefoon 11059
Van ouds bekend voor eerste kwaliteit Optiek.
lJ
Slechts weinig Haarlemmers zullen weten,
dat in de Groote Houtstraat vroeger een
huis heeft gestaan, dat „Tulpenhuis" ge
noemd werd, omdat het volgens een legende
voor één enkel tulp was verkocht.
Allan vermeldt, dat voor de laatste verbou
wing van dat huis, in 1558, men in den voor
gevel een steen zag, waar boven een tulp was
uitgehouwen en waar onder men deze woorden
las:
„Als men dit huys uyt d'asch herboude.
Kof menich man, dat hem beroude."
Anno 1637.
Die steen hield nog altijd eene herinnering
levendig aan de veelbesproken Tulpenhandel
van het jaar 1637, „toen d'ene geck d'andere
uytbroeide, de luy sonder goet, en wijs sonder
verstand waeren".
Seuert dat jaar zou, volgens de overlevering,
de buurt buiten de Groote Houtstraat, waar de
meeste eerzame Haarlemmers hunne bloem
bollen kweekten, ter herinnering aan de ge
leden verliezen, het Geldelooze pad zijn ge
naamd.
Het was of werd toen een rage, die en dat
gaat in den regel zoo bij zulke dolle, onbekookte
handelingen, wel voor sommigen eene mild-
vloeiende bron van inkomsten werd, maar de
meeste, zoo tijdelijk opgekomen tulpenhande
laars of kweekers geraakten er door op zwart
zaad. Wie een hoekje gronds bezat, plantte of
kweekte er tulpen in. Rijk en arm was er mee
in de weer, en zoowel ververs als schoenlappers,
twijnders als kleermakers, timmerlieden en
wevers in één woord, schier iedereen werd
tulpenkweeker of handelaar: men zag er, die
hun gereedschappen verkochten om meer in
tulpen te kunnen doen. En, inderdaad, de uit
zichten op winst waren niet gering; want bol
len, die aanvankelijk slechts enkele guldens
kosten, werden al spoedig tegen eenige honder
den, ja, zelfs tegen ettelijke duizenden guldens
verkocht. Gewilde en schaars voorkomende bol
len wcog men elkander bij aas en grein toe. Zoo
werd 'n zeldzame bol voor 700 en 'n andere, een
nog zeldzamer exemplaar, voor ƒ4000 verkocht.
Voor een enkele bol werd twaalf morgen land,
in de Schermer gelegen, geboden. De Semper
Augustus schijnt echter een der zeldzaamste en
duurste zoo niet de duurste bol geweekt
te zijn: men heeft er eens de fabelachtige som
van ƒ13.000 voor betaald; terwijl drie dezer
bollen eenigen tijd later 30.000 opbrachten.
De volgende prijsopgaven van eenigen der
meeste gezochte tulpenbollen:
Admiraal Liefkensbloem
4400.—
Admiraal van Enkhuizen
5400.—
Bruin purper
2025.—
Brabants Spoor
1500.—
Grebber
1484.—
Jory Catelyn
2160.—
Paragon Schilder
1615.—
Oudenaarden (p. pond)
5700.—
Centen (p. pond)
4300.—
Gele Kroonen (p. pond)
1200.—
Witte Kroonen (p. pond)
3600.—
Semper Augustus (123 azen)
4600.—
Dat de huur- en koopprijzen der tuinen naar
evenredigheid in hoogte toenamen, spreekt van
zelf. Zoo werd zeker heer 15.000 jaarlijksche
tuinhuur geboden, met bepaling, dat de huur
voor den tijd van zeven jaren zou gesloten
worden; terwijl hem bovendien nog een zeker
aandeel in de winst zou worden verzekert. In
één woord, het was een rage. De meeste herber
gen hier ter stede werden eigenlijk oollenbeur-
zen, waar men kocht en verkocht om op tijd te
leveren. Een vast bezoldigd ambtenaar (een
boekhouder of schrijver) hield van alles boek,
en bovendien aanteekening van ieders winst,
welke, althans in schijn, aanvankelijk voor som
migen niet onaanzienlijk was.
Dit veroorzaakte bij velen, die niet gewoon
waren in ruimte van geld te verkeeren, uit
gaven, die op den duur volstrekt niet geëven-
Gaarne voldoe ik aan het verzoek van de
Redactie van dit blad eenige woorden te
willen wijden aan het 25-jarig bestaan
van de in onze hoofdstraat der goede oude stad
Haarlem gevestigde straatvereeniging, en dan
nog wel de oudste te dezer stede, namelijk de
Groote Houtstraat.
Dat het stichten van straat en buurvereeni-
gingen in de laatste jaren van zeer veel nut Is
gebleken, behoef ik hier zeer zeker niet naar
voren te brengen, en toch ben ik nog steeds
van meening, dat de winkelstand behoorende
en genoemd wordende bij den middenstand, er
steeds nog niet voldoende van doordrongen is,
dat zy door grooter eenheid en saamhoorigheid.
zeker nog heel wat meer zou kunnen bereiken
als tot nu toe het geval is en dan bedoel ik
hierbij in de eerste plaats die zaken, welke
dezelfde artikelen verkoopen.
Het is echter niet anders en het zal een zeer
groote vraag zijn, of dit ooit beter zal worden,
maar wel weet ik en dit staat bij mij vast, dat
een straat- of buurtvereeniging toch heel veel
goeds kan verrichten, onderling den band onder
de winkeliers versterkt, vertrouwen in elkander
doet stellen, waardoor men bij'verschillende ge
legenheden elkander hulp en steun kan ver-
leenen.
Het Is mij dan ook een genoegen de Groote
Houtstraat-vereeniging met haar volhardend
streven gedurende 25 lange jaren, vanaf deze
plaats namens mijn buurtvereeniging Boter
markt, Barrevoetestraat en Keizerstraat in t
kort genoemd „Bo-Bar-Kei" reeds van harte
geluk te mogen wenschen en daaraan toe te
voegen de volgende korte regelen:
Bestuur en leden der Groote Houtstraat-
vereeniging:
Blijf nog lang bestaan,
Dat het U steeds goed mag gaan,
En spoedig beter tijden,
U met veel verkoop verblijden.
JAC. VAN MARIS,
voorzitter.
redigd waren aan hun inkomsten: ze begonnsn
op een hoogen voet te leven, hielden zelfs equi
page, en verspreidden in vele opzichten een
weelde en pracht ten toon alsof zij inderdaad
tot de grootste kapitalisten behoorden. Dan
hetgeen door de verstandigen en meer bedacht-
zamen in den lande was voorzien, gebeurde:
door de sterke teelt kwamen er zooveel tulpen
aan de markt, dat de prijzen welhaast aanzien
lijk begonnen te dalen, zoodat vele koopers wei
gerden de bollen tegen den bedongen inkoop
prijs te ontvangen: waaruit, en vrij natuurlijk
ook, soms heftige geschillen ontstonden. Einde
lijk bepaalden de Staten van Holland, bij besluit
van den 27sten April 1637, dat de verkoopers
van tulpen, recht hadden, de koopers langs
rechterlijken weg tot betaling te noodzaken,
door welk besluit de zoo hoog opgevoerde tul
penhandel spoedig en geheel verviel, zoodat b.v.
een Semper Augustus, die vroeger met eenige
duizenden guldens werd betaald, niet meer dan
vijftig gulden kon gelden. Dat deze omkeering
van zaken den val van menig huisgezin ten ge
volge had, zullen we u niet behoeven te zeggen.
„Op deze wijze," zegt de Koning, „begon en
eindfgde een handel, welke in bijna alle steden
van Holland, maar bijzonder in deze stad, te
Leiden, Amsterdam, Alkmaar, Hoorn en Enk-
huizen, met zulk een ijver werd gedreven, dat
alleen hier ter stede voor tien millioen gulden
aan tulpenbollen was gedebiteerd, en de Staten
van Holland in overweging namen, om dezen
aanzienlijken tak van weelde met eene belasting
te bezwaren. De tuintjes nabij deze stad, in en
omtrent het Wijde en Nauwe Geldelooze Pad
gelegen, zijn allen van de 17de eeuwsche tul
penhandelaars afkomstig, en kunnen dus als
zoovele herinneringen aan een voorvaderlijke
dwaasheid beschouwd worden.
Allereerst wensch ik namens de „Jans-
straat-Vereeniging" de Groote Houtstraat-
Vereeniging in het algemeen en uw be
stuur in het bijzonder van harte geluk met haar
vijfde lustrum. Naast dezen oprechten -geluk-
wensch is het mij een behoefte mijne persoon
lijke waardeering uit te spreken voor al hetgeen
de vereeniging heeft tot stand weten te bren
gen in een tijd van misère en depressie, waar
van de handeldrijvende middenstand allerminst
gespaard is gebleven. Uw bestuur heeft steeds
paraat gestaan en de belangen weten te ver
dedigen en ten uitvoer heeft gebracht. Dat u
in dien tijd nog waardig feest weet te vieren,
hiervoor een „eere-saluut". Dat het u „wel mo
ge gaan". Dat zal een aansporing zijn voor
al uwe zustervereenigingen om vol te houden
in den strijd voor een waardig bestaan.
P. DUIJN Sr., voorzitter.
Aan het einde van de Groote Houtstraat
stond vroeger een prachtige poort, de
groote Houtpoort, welke in 1590 gebouwd
was, ter vervanging van een veel oudere en
byna geheel vervallen poort, die gedurende het
beleg van Haarlem door de Spanjaarden, in
1572 en 1573, wegens haar slechten toestand en,
weerloosheid door de belegerden werd dicht
gemaakt en „gebolwerckt", ja, zelfs schijnt de
brug toen weggenomen te zijn. Later werd ze
toch weer geopend, n.l. om vierhonderd en vijf
tig Engelsche en Waalsche schutters, die nau
welijks in de stad gekomen waren, door deze
poort weer uit te laten om een uitval op de
Spanjaarden te ondernemen, die echter op niets
uitliep.
Ook is het bekend, dat de Graaf van Eber-
steyn met achttien vendels Duitschers tijdens
het beleg zijn kwartier voor de Groote Hout
poort hield.
Genoemde poort was groot en veel schooner
dan de Amsterdamsche poort. Het hoofdgebouw,
dat een vrij aanzienlijke hoogte had en over
het algemeen grootsche vormen bezat, was ver
sierd met vier torens, die op de hoeken waren
uitgebouwd, terwijl de hoofdingang met twee
achtkante torens prijkte, die met gelijkkantige
spitse daken gedekt waren.
Op 1 October 1824 werd de poort voor afbraak
verkocht voor 3500. In December van hetzelfde
jaar is daarop aanbesteed: het leggen van twee
steenen bruggen, ter weerszijden van deoude
brug, het stellen van twee gebouwen ten be
hoeve der plaatselijke belastingen aan beide
zijden van de brug (de beroemde z.g. kommiezen-
huisjes), en het vervaardigen en stellen van
een ijzeren afsluithek, dat de Groote Houtpoort
moest vervangen.
Die aanbesteding en de bouw van de nieuwe
brug is toen een lijdensgeschiedenis voor de
stad Haarlem geweest! Wij zullen ze hier maar
niet geheel meer ophalen, genoeg zij vermeld
dat ten eerste de aanbestedingssommen veel te
hoog voor het stadsbestuur waren en ten twee
de, toen men een aannemer gevonden had, die
het voor minder wilde doen en de brug inder
daad gebouwd was, deze zoo slecht bleek te
zijn, dat zij precies tien dagen vóór het begin
van de nationale tentoonstelling, die in 1825 in
Haarlem gehouden werd en ten behoeve waar
van de nieuwe brug was gebouwd,inzakte en
groote scheuren kreeg. Nauwelijks had dan ook
de laatste bezoeker van genoemde tentoonstel
ling de stad verlaten, of onmiddellijk begon men
de brug te onderzoeken. Er werden heel wat
rapporten en rechtskundige adviezen uitge
bracht, en heel wat vergaderingen belegd (in
dat opzicht is thans nog niets veranderd!) om
vast te stellen, wien de schuld van die brugver-
zakking had.
Het eind van het lied was, dat men ze maar
weer afbrak en er een nieuwe (en betere!) voor
in de plaats bouwde.
De poortbrug, die in 1630 van ijzeren leunin
gen werd voorzien, welke in 1826 door trottoirs
en ijzeren ballustraden zijn vervangen, steunde
op vier stevige bogen, waaronder men, evenals
nu, een ruime doorvaart had. Het ijzeren hek,
dat in 1829 was geplaatst; is in 1869 weer weg
genomen.
Eenige jaren geleden is de boogbrug afgebro
ken en de tegenwoordige brug gebouwd. Wat
een geweldige verbetering dat was, moet men
maar eens vragen aan degenen, die de Groote
Houtbrug van daarvoor gekend hebben!
Helaas moet destijds ook de genoemde kom-
miezenhuisjes aan het verkeer opgeofferd wor
den om plaatsruimte te krijgen. Na veel strijd
tusschen voor- en tegenstanders zijn ze afge
broken.
De Groote Houtstraat mag de geheele
week op een druk verkeer van voertuigen
en een intense passage van wandelaars
neerzien. Vooral op Zon- en Feestdagen levert
zij een bont gewoel, en soms vrij luidruchtig
gejoel van zoovelen, die van „heinde en ver"
onze stad en hare heerlijke omstreken komen
bezoeken, en, van den band als ze zich gevoe
len, bij hun komst in maar meer nog bij
hunnen gang uit de stad, stationwaarts. hun
hart lucht geven in tal van melodieën, juist
niet altijd „op eene wel aengenaeme voyse",
aan hunne „liefelijcke gorghlen" ontgorgeld....
En dan die voor zoovelen onbetaalbare
„Zaterdags-aventjes"! Ik verzeker u. dat er
dan ook vrij wat gezelschap op de been was:
het zijn dan óf wandelars, die, om zich te
vermeien, de Groote Houtstraat op-en-neer
drentelen, ten einde het gebied hunner wereld
beschouwingen ietwat uit te breiden, of zich in
menschkundige bespiegelingen verdiepen, waar
toe deze straat, in trouwe, stoffe te over aan
biedt. Of het zijn de helder aangedane dienst
meisjes en winkelloopstertjes, die want in
den regel doet men 's Zondag immers geen
boodschappen? Zaterdagsavonds vooral voor
den dag van morgen zorgen, door de bestel
lingen te haren plaatse te brengen, zonder ont
vangst waarvan zoo menig ongeduldige den
nacht niet gerust zou kunnen ingaan, uit vreeze,
dat er 's morgens het een of ander aan de tafel
of erger nog aan het toilet zou runnen
ontbreken
En hoe trouw worden die boodschapstertjes
op hare winkeltochten vergezeld door zoo
menig verliefd jongeman, die. gelukkig bij de
gedachte, dat hij vieravond geniet, en morgen
„vrij-af" heeft, nu op geen uurtje ziet, om met
zijn uitverkorene te keuvelen over hunne plan
nen voor den dag van morgen, over Kraantje-
Lek, over het Kolkje, over het Bloemendaalsche
Bosch, en-ja, over wat al nietop gevaar
af, dat het lieve i V d een of meer boodschap
pen vergeet, of, als zij bij de modiste moet
wezen, bij den mandenmaker arriveert en, in
hare onschuld, eerst dan bemerkt, dat zij ver
keerd is. Waarlijk, mevrouw! het is niet altijd
haar schuld, wanneer ze wat lang uitblijft
om boodschappen te doen, die winkels in de
Groote Houtstraat zijn op Zaterdagavond altoos
zóó volmen moet er altoos zóó lang
wachten> dat.... Maar, eilieve! waar dwalen
we dan heenwe schrijven immers geen
physiologie van de Groote HoutstraatOch!
houd het mij ten goede, dat ik met mijne ge
dachten zoo afdwaalde: het is immers Zater
dagavond! Verder dus. Komt, laat ons deze
drukbezochte van Haarlems straten, als bij uit
zondering, eens op en neer wandelen....
Het bovenstaande werd geschreven in
1874 en we willen een mooien prijs, beschik
baar gesteld voor den reclametocht van
de jubileerende Groote Houtstraat, om ver
wedden gesteld altijd dat wij er een winnen
dat maar héél weinigen, ja wellicht zelfs
niemand, den ouderdom van dit stukje geraden
zou hebben! Zoo weinig is het beeld van de
Groote Houtstraat op Zaterdagavond veranderd!
Natuurlijk, de onderwerpen waarover die
„helder aangedane dienstmeisjes en winkel
loopstertjes" haar tong roeren, zijn wei heel
andere dan in 1874, toen mende film nog
niet kende en de sport nog lang niet zoo n
beteekenis had als tegenwoordigEn de win
kels, waar zij haar boodschappen moeten doen,
zijn óók anders, van staal en beton, met eta
lagegalerijen en modernen massaverkoop het
verkeer zelf heeft ook een geheele metamorphose
ondergaan verkeersagenten had men in
1874 nog niet noodig die gelukkigen! en
zelfs de babbelaarsters waren anders, -praken
nog niet van: „In der Heimat ist es schön!"
of van „Das ist zu schön um war zu sein!"....
Er werd toen nog uitsluitend Nederlandseh
gehoord!
Maar met dat al, de Groote Houtstraat is
zichzelf gebleven: dé flaneerstraat van Haar
lem, zooals de Kalverstraat het in van \mster-
dam, de Langestraat van Alkmaar, de Bree-
straat van Leiden of van BeverwijkDe
Zaterdagavond telt nog steeds in dit opzicht
voor twee, tenminste als het mooi weer is!
Tot mij kwam de wetenschap, dat de Groo
te Houtstraatvereeniging op 25 Juni a.s,
haar 25-jarig bestaan herdenkt en, dat zij
dat heuglijke feit wil vieren met het houden
eener feestweek.
Het spreekt vanzelf, dat ik met buitengewoon
genoegen van dit voornemen kennis nam, voor
al waar deze vereeniging steeds zoo actief was
en haar best deed de belangen der Groote Hout
straat-bewoners te bevorderen en ook op die
wijze te toonen, dat de handeldrijvende en in»
dustrieele middenstanders, hoewel zij van bijna
alle zijden gedupeerd en endoor allerlei beper
kingen in hun bedrijf evenals door hun speciaal
opgfelegde heffingen vedrukt worden, niet te
breken zijn.
Steeds en sedert langen tijd is de midden
stand geweest een eerbiedwaardige stand, hoe
wel niet altijd op den juisten prijs geschat en
waartoe, toen aan die bedrijven nog vrijheid
verbonden was, het een eer was te behooren.
Dat nog die gevoelens aanwezig zijn, is voor
mij een rede van groote dankbaarheid, vooral
waar zij zich uitspreken door een energie, die in
deze gedrukte tijdsomstandigheden werkelijk
bewonderenswaardig is en waarin ik aanleiding
vind de Groote Houtstraatvereeniging hartelijk
geluk te wenschen met haar jubileum en haar
bestuur vol ondernemingsgeest, die de vereeni
ging allereerst maar verder den geheelen Haar-
lemschen Middenstand naar ik hoop ten goede
zal komen.
De voorzitter der Middenstandseen-
trael voor Haarlem en omliggende
Gemeenten,
SMIT.
