25 JAAR GROOTE
HOUTSTRAAT-VEREEN1GÏNG
B IJ ZONDER
VOORDEELIGE
FEESTWEEK
DE Ell A [ND
mm
DAGBLAD
RECLAME
Onmisbaar
STELT
RITSEMA Co
FRANS PERQUIN
LOOS J ES
LOOS J ES
100
EILERS Co.
De Groote Houtstraat in vlammen!
Het verkeersfonds
AANBIEDINGEN
AC.
LEKKER KOP THEE?
ZOMER-NOTEERINGEN
IFOINIVDLLI
GROOTE HOUTSTR.
ITAL SPORT
TENNIS-RACKETS
RED EAGLE f 26.-
Oudste dochter van Haarlem
De ingang van de Groote
Houtstraat
gedurende de
GROOTE HOUTSTRAAT 36
U BELANG
HET THEEBUREAU
DROGISTERIJ K. VAN EDEN
MAISON HARTJE
GR. HOUTSTRAAT
HET KAPPERSHUIS
42 - 44
SR. HOUTSTRAAT 159 - TEL 10156
LAAGSTE
FIJNE VRUCHTEN - PRIMEURS
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ONTZETTENDE BRAND
Een gasthuis en vijfhonderd
huizen verbrand
„De halve stad in puin"
Ooggetuige vertelt
Gasthuis verbrand
Maar frisch en fleurig
Thans smal; vroeger buiten
gewoon breed
mm.M
Men dacht niet aan de mate waarin
het auto-verkeer consumptie
van eigen producten
bevordert
Advies der Bataafsche
1 'El
v"
v 'f.
KOE
Voor SIGARETTEN naar:
Groote Houtstraat 133
IS
Voor SIGAREN naar:
Groote Houtstraat 133
IN HET ZETTEN
VAN EEN
Gedurende de a.s. Feestweek zal in
onze zaak een speciale thee-
schenkerij ingericht zijn, waar U ge
demonstreerd zal worden hoe
steeds een lekker kop thee te zetten
op de wijze zooals gepropageerd
door
THEEMAATJE
JUISTE TIJD
GOEDE VERHOUDING
Bezoekt U eens onze demonstratie,
wij stellen Uw komst op hooge prijs
en schenken ieder belangstellende
een heerlijk kop thee.
Groote Houtstraat 161 - Telefoon 12075
ENSO-G AS
alleen nog DEZE MAAND geldig
Prima Belgische Anthraciet
20-30 30-50 - 1.85 per H.L.
Hollandsche en Goede Belgische
20.30 30-50 - 1.70 per H.L.
Prima Anthraciet IV
Robuste afmeting 1.40 per H.L.
Wij wachten Uw gewaardeerde orders
TEL. 10212 - 162 CR. HOUTSTRAAT
SPECIAALZAAK DAMESHOEDEN
VOOR MOEDER, DOCHTER en KLEINDOCHTER
FRUITMAGAZ1JN
BEKROOND MET DEN ZILVEREN BEKER 1923
CR. HOUTSTRAAT 129
TELEFOON 11077
VOOR UW BOEKEN!
VOOR UW LEESGEZELSCHAP
TELEFOON 13060 OPGERICHT 1783
DE SPECIALE
HEERENKAPSALON
IN DE
TEL. 16 880
Het algemeen oordeel isin één woord
PRACHT-RACKETS
Rackets in alle prijzen vanaf f 3.50
VRAAGT ONZEN CATALOGUS
SPECIALE AANBIEDING
RACKETS
VAN f 25.- VOOR f 12.50
C0STUUMS
vanaf
f 0.75
Als men deze opschriften leest, dan zou
men er heel wat van denken. Ier allei
geruststelling deelen wij daarom onmia-
dellijk mede dat deze reusachtige brand niet
vandaag of gisteren is geweest, noch verleden
week of het vorig jaar, maar in1576. Maar
toen was het dan ook wel héél raak!
In de Groote Houtstraat b.v. verbrandden
zeven en zestig huizen, in de Konmgsstraat
negen, op de Oude Gracht (destijds nog onge
dempt) zeven en dertig, in de Breesteeg vier en
dertig, op het Spaarne zeven, in de Damstraat
drie, in de Lange Veerstraat vjjf en twintig, hl
de Korte Veerstraat negen, in de Anegang
achttien, in de Kleine Houtstraat negen en
twintig, op het Klein Heiligland achttien hui
zen, enz. enz.
Of de biand, die volgens een brief van het
stadsbestuur aan Prins Willem van Oranje
„de halve stad in puin verkeerde", is ontstaan
door onvoorzichtigheid of opzet, weet men met
precies. Wel dat de schuld ligt bij de op wacht
staande soldaten, die grootendeels dronken
waren.
De geschiedschrijver Schrevelius deelt daar
over mede dat de Duitsche soldaten die m
Haarlem m garnizoen lagen, tusschen den 22en
en 23en October op het Spaarne aan het einae
van de Damstraat de wacht hadden betrokken
en toen een stapel turf hadden aangelegd en
ontstoken waardoor een zich onzettend snei
uitbreidende brand is ontstaan; „terwijl de ge
ruchten van brand door de stad loopec en de
brandklok slaat, verschrikkelijk om aan te
hooren, zoo neemt de vlam toe, onuitDiusscne-
Hjk: en terstond stijgt zij boven alle daken...
Daar is ten groote verbaasdheid en droefheid
in de stad geweest, aldus Schrevelius. en ge
kerm van vrouwen voornamelijk van die
genen. die dicht bij den brand waren en niet
wisten, waai zij haar huisraad, meubelen en
juweelen zouden brengen: de vlam vedslord
alles wat naar voorkwam. De Noordoosten wind
was als een blaasbalg, die vuur en vlam ont
stak met zulk een snelheid, dat binnen den tijd
van weinige uren het derde deel der stad ver
brand Is en in de asch gelegdIk heb het
met mijn oegen gezien, zoo vertelt de geschied
schrijver; mij dacht, als ik den brand zag
dat Hemel en Aarde in brand stonden en de
Elementen smolten door de hitte van het vuui
Maar het allerdeerlljkst was het in ae Groote
Houtstraat gesteld; daar stond het St. Elisa-
beths-Gasthuis in lichter laaie, dat men het
dak niet kon bereiken, dat met léien gedekt
die gloeiend van het vuur waren.
Help Godi wat was 't daar een verslagenheid
en gekerm van oude en gebrekkige menschen:
mannen en vrouwen, die daar ziek op bed
lagen, of op krukken liepen die gaan noch
staan konoen; waarvan eenige op de schou
ders gedragen en op deze wijze konden worden
weggeoracht, anderen op matten gedragen, an
deren kruipende op de aarde zijn ze aldus
onder 't geleide van God, den brand ontkomen
Ondertusschen verslond het vuur alles wat het
tegen kwam: de brand was niet te niusschen.
er werd daartoe dan ook geen poging onder
nomen, zoolang de vlam nog voedsel had. Er
zijn verbrand ongeveer vijfhonderd huizen, be
halve de kerken, kloosters en gasthuizen.
De schade, door dezen brand veroorzaakt,
werd op meer dan vier ton geschat (destijds
een enorm bedrag!) terwijl de herin
nering aan deze ramp in het volgende tijdvers
is bewaard gebleven:
Den drie en twintigsten van October
Was te Haarlem de vreugde sober,
Want het vuur heeft verslonden
Vijfhonderd huizen ln korte stonden.
Dat er toen een gasthuis in de Groote Hout
straat is verbrand, zal misschien verbazing wek
ken. Ter opheldering het volgende:
Op de tegenwoordige Botermarkt stond tn
de 14e eeuw een kerk, de St. Gangolfskerk ge-
heeten, waai de Graaf altijd ter kerke ging
als hij in het stadhuis, toen grafelijk paleis op
de Groote Markt woonde (De weg waarlangs
hij reed heet nog steeds Koningsweg of beter
Koningsstraat). Om de St. Gangolfskerk stond
een kerkhof en daarbij een ziekenhuis, dat
eerst „het Nieuwe" toen „het Gasthuis" zonder
meer en later „het oude Gasthuis" werd ge
noemd, omdat er ondertusschen een ziekenhuis
in de Groote Houtstraat was bijgekomen (dat
toen weer het .nieuwe'' heette). Omtrent de
plaats waar het gestaan heeft, nemen eenige
geschiedschrijvers aan, dat het in de Groote
Houtstraat, van de G»oote Markt afkomende
aan den rechterkant, niet ver van t Verwulf
heeft gestaan, en dat er een kerk aan verbon
den was. die zich van de Koningsstraat tot
aan de brug. waarmede men toen in de Gier
straat kwam, uitstrekte, welke brug latei aan
het tegenwoordige Verwulft is getrokken. Dit
ziekenhuis nu is in 1576 een prooi der vlammen
geworden.
Het ziekenhuis is daarop verplaatst naar een
oud Franciscanenklooster aan het Groot Hei
ligland en ae tegenwoordige Gasthuisvest, waar
het nu nog gevestigd is.
Bij het lezen van het vlammend brandverhaai
moet men ir aanmerking nemen, dat in dien
tijd de huizen meestal van hout en zeer op
elkaar gebcuwd waren, de daken grootendeels
met riet gedekt en de brandblusschmiddeien
uiterst primitief. De Haarlemsche Vrijwillige
Brandweer zal zooiets niet overkomen!
Vóór den ontzettenden brand in 1576 zijn er
nog drie zeer groote branden geweest n.l. in
1328, 1347 en 1351. die telkens zoowat de halve
of de heels stad in asch legden. Toen besloeg
de heele stad echter dat gedeelte, dat tusschen
het Spaarne, de Ged. Oude Gracht en de
Nieuwe Gracht ligt, en dus niet bijzonder groot
is!
Natuurlijk, geachte Redactie, wil ik gaarne
daartoe door u aangezocht eenige waar-
deerende regelen wijden aan het festijn van de
Groote Houtstraatvereeniging. Dat is daarom
natuurlijk, omdat de Groote Houtstraat en de
Barteljorisstraat steeds goede „buren" zijn ge
weest en de beide straten „dochters" zijn van
onze goede stad Haarlem. Welke van deze twee
dochters de oudste is, het is misschien moeilijk
uit te maken.... maar ze hebben zich, ondanks
haar hoogen leeftijd, voortreffelijk weten te
handhaven. Dat zal wel voornamelijk daaraan
zijn te danken dat als het ware een perma
nente „verjongingskuur" door de eeuwen heen
zeer zeker ook de Groote Houtstraat heeft be-
heerscht. Vooral in het laatste tiental jaren
is het aspect van deze straat belangrijk gemo
derniseerd Onder den rook van Amsterdam ge
legen, ts het voor Haarlem meer dan voor
andere steden van dezelfde grootte nood
zakelijk, dat zijn winkels en magazijnen op
hetzelfde niveau blijven als dat van de Groot
stad, al beteekent dat nu juist niet dat men
„met open armen" een warenhuis in zijn mid
den ontvangt
Intusschen, de Groote Houtstraatvereeniging
herdenkt haar 25-jarig bestaan en al moge de
tijd niet gunstig zijn en de feeststemming niet
uitbundig een zilveren jubilé mag niet onher-
dacht voorbijgaan. Juist de winkelstand moet
in dat opzicht n.l. in te groote versobering,
waaraan soms groote nadeelen zijn verbonden,
geen voorbeeld geven. Integendeel, het is dus
zeer juist gezien dat de Groote Houtstraat Zich
gedurende korten tijd ln haar allerbeste gewaad
steekt om zoo te laten zien, dat al behoort zij
als straat dan ook tot de oudste dochters van
deze stad, zij zonder kunstmiddelen er frisch
en fleurig uit kan zien.
Een oprechte gelukwensch aan de Groote
Houtstraatvereeniging is hier dus op haar
plaats. Moge haar voortvarend Bestuur in het
belang van deze straat nog veel kunnen be
reiken!
JOH. F. LAMP,
Voorz. Barteljorisstr. Ver.
Er zullen maar weinigen zijn, die de huidige
ingang van de Groote Houtstraat vanaf
de Groote Markt zeer breed zullen vinden.
Integendeel!
Als de tram rijdt of de autobus komt den
hoek van de Spekstraat omzwaaien, dan blijft
er voor de rest van het verkeer niet veel over
Toch vond men die breedte vroeger buitenge
woon voldoende. Maar: toen bestonden er ook
nog geen auto's en fietsen! Slechts de paar
dentram zeulde er met een zeer matig gangetje
op de Groote Markt, om vervolgens door de
Barteljorisstraat, Kruisweg en Kruisstraat naar
het station te rijden.
Het tegenwoordige gebouw van de Spaarne-
bank is gebouwd in 1880, maar toen was het
nog de sociëteit „Trou moet Blycken". die
thans in het eenigste overgebleven Patriciërs-
me*
Dat de Groote Houtstraat ook minder goede dagen gekend heeftkan men hierboven
wel zien. „Te koop of te huur" aan vele gevels is althans voor dp hoofdstraat der
stad een slecht teeken.
huis ln de Groote Houtstraat (het huis met
den stoep!) gevestigd is.
Deze sociëteit van vroeger een Rederijkers
kamer (vereeniging ter beoefening van de
kunst der poëzie) en had haar gebouw achter
eenvolgens m de Kleine Houtstraat en de Lan
ge Begijnestraat. In 1795 werd ze een sociëteit,
vestigde zich op den hoek van de Groote Markt
en de Groote Houtstraat in een huis, dat in
1836 gebouwd was, maar zóó leelijk van uiter
lijk, dat het de heele Groote Markt ontsierde.
In 1880 werd het vervangen door het tegen
woordige gebouw, waarin nu de Spaarnebank
zetelt. Het moest daarbij 5 Meter grond aan de
straat afstaan, zoodat deze 5 Meter breeder
werd. Dat was in dien tijd heel wat! Eenige
jaren geleden is het huidige gebouw door de
gemeente aangekocht, blijkbaar met het doel
het af te breken om daardoor de straat te ver-
breeden. Maar ja, dat zal wel lang toekomst
muziek blijven!
Het huls op den anderen hoek, thans in ge
bruik bij de „Oprechte Haarlemsche Courant'-
daarvoor bij de N. V, Technische Maatschap
pij Heringa en Wutrich is vroeger de tabaks
zaak van Mooi en daarvoor een herberg ge
weest.
Eenige eeuwen geleden, heette het „Het
Suikerhuis". Onder dien naam komt het o.a
voor in een publicatie, op 30 Januari 1605 van
het Raadhuis afgelezen, waarbij bepaald was
dat alle „verkoopers van boter, kaas, eieren,
melk en hoenders, 't zij burger of vreemde die
haar zuivel niet van heur eigen beesten ge
maakt hebben, voortaan op Maandag zullen
staan op de Groote Markt, beginnende bij het
Suikerhuis, hoek Groote Houtstraat, tot aan de
Koningsstraat, zonder in de Groote Houtstraat
of elders te mogen staan, op eene boete van 30
stuivers."
En dokter vertelt u het
maar, er is gevaar bij?
Je hart is niet al te best,
maar zoolang je leeft gaat het
nog wel mee.
Dublin Opinion.
De N. V. Bataafsche Import Maatschappij
heeft tot de Tweede Kamer een adres gericht,
waarin bezwaren worden geuit, betrekking
hebbende op het wetsontwerp tot instelling
van een Verkeersfonds.
In de reeds van vele zijden gemaakte be
zwaren en protesten Is naar de meening van
adressante één zeer belangrHke factor onvol
doende naar voren gekomen, nX de zeer oe-
langrijke rol, die het autoverkeer vracht
zoowel als het personenvervoer speelt en in
nog grootere mate kan spelen bij de opvoe
ring der consumptie van binnenlandsche pro
ducten ln ons eigen land.
Ten eerste speelt de vrachtauto een zeer
belangrijke rol in het productieproces en werkt
daarin mede tot verlaging van den kostprijs
Ten tweede is genoemd' vervoermiddel van
nature bestemd tot transport van deur tot
deur. Zulks beteekent, vooral voor aan beder:
onderhevige artikelen, een korteren rijtijd,
minder „handling" en minder kosten, waar
door dus het distributieproces goedkooper
wordt.
Ten derde vervult de auto een plaats in het
consumptieproces, die waarschijnlijk ln be
langrijkheid haar waarde voo'. productie en
distributie verre te boven gaat.
Deze groote rol wordt tot dusver al te zeer
onderschat.
Maatregelen, zooals bedoeld in het wetsont
werp tot instelling van een Verkeersfonds.
zullen leiden tot beperking van het autover
keer in het algemeen en als gevolg daarvan,
de opvoering van consumptie in eigen land
bgelemmeren.
Bovendien is het onjuist, de voordeelen, die
de auto aan onze samenleving heeft aan te
bieden, op te offeren aan de nadeelen van
andere vervoermiddelen.
Wanneer de angst voor het passief op de
balans der spoorwegen onze Regeering er toe
mocht brengen over te gaan tot verder opge
schroefde belastingheffing, beperking van den
wegenbouw en misschien zelfs concessionee-
ring van het autoverkeer, dan zal het uitein
delijk resultaat zijn, niet een winstsaldo op de
balans der spoorwegen, doch: daling der In
komsten uit het autoverkeer; vermindering der
werkgelegenheid; vermindering van consump
tie onzer eigen producten en tenslotte schade
voor de geheele volksgemeenschap.
Tenslotte vraagt adressante de aandacht
voor de groote financieele en arbeidsbelangen,
die het Nederlandsche Volk heeft bij de pe
troleum- en rubberindustrie, welke industrieën
beide in zoo groote mate betrokken zijn bij
een bloeiend automobielverkeer.
Resumeerend verzoekt adressant: ter bevor
dering van de opvoering der consumptie van
binnenlandsche producten; ter handhaving van
het autoverkeer als stijgende bron van over-
heids-inkomsten; ter verruiming van de werk
gelegenheid; ter bevordering van de econo
mische eenheid van ons land; ter ondersteu
ning van de groote Nederlandsche financieele
en arbeidsbelangen bij de rubber- en olie-
industrieaan het aanhangige wetsontwerp
tot instelling van een Verkeersfonds, goedkeu
ring te willen onthouden.
'■M "'te"*
'Vil:
llllllllllllllllllll
- - t .-t >;>t -£^;, v Y-'.-" 1 r
- V
v set V'''-''-'''vv
hoek Cornelissteeg
mm
hoek Cornelissteeg
f, fOFPlfc
en 1
THE6-
4NDBV
a»<f«ponMrd Hand«l»m«rl|
het nieuwe middel ter verdelging van motten en haar larven
Prijs: 15 cent per stuk
Neemt eens proef met ONZE EAU DE COLOGNE 85 pCt.
30 cent per half maatje
NERGENS BETER!!
Honderden geregelde klanten hebben wij voor onze
Eau de Cologne. PROBEERT EENS!
9
HET KLASSE-RACKET
Door onze moderne en vakkundige reparatie-
afdeeling zijn wij in staat om U steeds vlug en
billijk Uw oude racket te repareeren of
opnieuw te besnaren.
SNAREN Is een zaak van vertrouwen
GROOTE HOUTSTRAAT 157
TELEFOON 13546.
HAARLEM
