RUST TE WEENEN, GEVECHTEN IN DE PROVINCIE Prins Starhemberg Bondskanselier Pauselijk pro test WAT ZAL MUSSOLINI DOEN? Het nieuws van heden TELEGRAMMEN VAN DEN H. VADER UIT DE STAD VAN HET VATICAAN ZIJN HOUDING HANGT AF VAN ENGELAND DE BAROMETER .J VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 VRIJDAG 27 JULI 1934 Ochtendblad Starhemberg roept via de radio 300.000 man Heimwehr onder de wapenen Ravag-gebouw ernstig beschadigd Deelneming van Z. H. Paus Pius XI Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Wijlen Bondskanselier dr. Dollfuss en Baron Frankenstein na besprekingen op de Econ. Wereldconferentie te Londen, waar hij zooveel sympathie voor Oostenrijk won Verwacht wordt, dat de mogend heden een collectieven stap te Berlijn zullen onder nemen Toestand zeer ernstig De indruk in Parijs A NIEUWE HAARIEMSCHE COURANT ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 18863 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek WEENEN, 26 Juli (Reuter). „Kinderen, gij zijt goed voor mij. Ik dank u. Waarom zijn de anderen ook niet zoo? Ik wilde slechts den vrede. God moge hen vergeven. Zeg aan mijn vrouw en myn kinde ren dat ik ze lief heb." Volgens een ooggetuige waren deze ontroerende woorden de laat ste welke Dollfuss sprak voor hij bloed begon op te geven en stierf. Er zyn mitrailleurs opgesteld en gericht op de kazerne waar de rebellen zijn ingesloten, terwijl de kazerne door troepen is omringd. De toegang wordt aan ieder geweigerd. Officieel wordt verklaard, dat sterke troepen- afdeelingen der regeering optrekken naar de steden Leoben en Donawitz in Stiermarken, teneinde de laatste rest der opstandige bewe ging te onderdrukken. Opstandelingen hebben zich verschanst op de hoogten welke Judenburg omgeven; zij hebben aan de autoriteiten een verklaring gezonden, waarin zij verklaren, dat zij verplicht zijn de wapens neer te leggen, daar de toestand geheel is veranderd. President Miklas was een der eersten die kwam neerknielen voor de baar van dl. Doll fuss, opgesteld in de kanselarij op den Ballhaus- platz, waar hij een krans neerlegde. Het Weensche straatbeeld verraadt nog steeds een groote opwinding. Reeds om middernacht waren zoowel het centrum der stad als de bui tenwijken, door sterke afdeelingen Heimwehr be zet. Politie en Bondstroepen zag men in het al gemeen maar weinig. Ook heden, Donderdag, overheerschen de Heimwehr en de Schutzcorpsen in het straat beeld. De wijk waar de regeeringsgebouwen lig gen, wordt door de politie, die met stalen hel men is uitgerust, geheel afgezet. Alle openbare WEENEN, 26 Juli (Reuter). Officieel wordt meegedeeld: Vice- kanselier Prins Starhemberg die Donderdagmorgen te Weenen is te ruggekeerd, werd eerst ontvangen door den Bondspresident, waarna hü zich dadelijk naar de vergade ring van den Ministerraad begaf. Daar droeg Minister dr. Schussnigg die ad interim met de leiding der regeering belast was, het voorzit terschap van den Ministerraad en daarmee het bestuur der regeerings- zaken aan hem over. gebouwen hebben rouwvlaggen uitgestoken. Ook van sommige winkels hangen zwarte wimpels. Rondom het hoofdbureau van politie heerscht een groote bedrijvigheid. De groene wagens die voor het vervoer van arrestanten dienen, rijden voortdurend af en aan. Men leidt daaruit af dat er vele arrestaties verricht worden. Per radio wordt een bevel van den bondsleider van den Heimatschutz, vorst Starhemberg verbreid, waarin de leden van den Oostenrijkschen Heimatschutz worden opgeroepen, zich zonder verwijl in uniform en met volledige uitrusting te melden. Alle gezantschappen hebben ten teeken van rouw de vlaggen halfstok geheschen; het Duit- sche gezantschap heeft op dezelfde wijze deelge nomen aan den algemeenen rouw van het Corps Diplomatique. De eerste burgemeester Schmitz richt tot de bevolking den oproep ten teeken van rouw de vlag halfstok te hangen. Ook door het Vaderlandsche Pront wordt de bevolking opge roepen zwarte vlaggen uit te hangen. Mevrouw Dollfuss zal in den loop van den dag per vliegtuig te Weenen arriveeren. Het „Ravag"-gebouw heeft door de gevechten, die er gewoed hebben, ernstig geleden. In de ver schillende verdiepingen ziet men talrijke plaat sen en deuren, meubelen en muren waar de ko gels ingeslagen zijn. Ook vensterruiten en glazen deuren zijn kapot geschoten. De ambtelijke „Wiener Zeitung" bericht, dat het gewezen lid van den Nationalen Raad Kun- schak uit zijn vacantie-verblijf is teruggeroepen. Kunschak behoorde vroeger tot de kringen der leidende persoonlijkheden in de christelijk- sociale partij en speelde als leider der christel.- sociale arbeiders een rol van beteekenis. Den laatsten tijd echter was hij op den achtergrond geraakt. Te Graz zijn tenminste twaalf personen ge dood en talrijke gewond bij de gevechten tud* schen Nazi's en regeeringstroepen. In Stiermarken zijn, volgens officieele berich ten, gevechten aan den gang. In Judenburg waren de rebellen den heelen nacht meester van den toestand. Zij bezetten de hoogten rondom de stad. Toen bekend werd, dat de toestand in Weenen was veranderd, ga ven zij zich over. Ook Ilz en Kindberg waren in hun hand, maar konden door de troepen worden gezuiverd. In de grootere plaatsen, zooals Leoben en Donawitz, zouden de gevechten nog voortduren. Of de troepen aan de winnende hand zijn, is nog twijfelachtig. Nieuwe troepen zouden worden gezonden. Naar verluidt, is een deel van het Weensche garnizoen naar Stier marken vertrokken. Onze Rom. correspondent seint ons: Het bericht van den moord op Bondskanselier dr. Dollfuss werd ten Vaticane met groote ont steltenis vernomen. De H. Vader, die het be richt nog voor de officieele mededeeling binnen kwam, van een kamerheer had vernomen, toon de zich smartelijk getroffen en zichtbaar ont roerd. Hedenmorgen werden namens den H. Vader telegrammen gezonden aan mevrouw Dollfuss, aan Bondspresident Miklas en aan Minister Schussnigg. Het telegram aan mevrouw Dollfuss luidt: De H. Vader is smartelijk bewogen door de treurmare van het onder zoo droeve omstan digheden al te vroege verscheiden van uw hoogst verdienstelijken echtgenoot, die in voor beeldig geloof en mannelijke trouw zijn Kerk en zijn land diende, en geeft mij opdracht, u de uitdrukking van zijn vaderlijk meeleven over te brengen. Hij smeekt om de eeuwige rust voor S Verwachting: Matige wind uit Westelijke richtingen half tot zwaar bewolkt of betrokken, aanvan- =5 E= kelijk opklarend, later weer tijdelijk re- gen, weinig verandering in temperatuur. S H Verdere vooruitzichten: weinig veran- dering. ROME, 26 Juli (Reuter). Het is waarschijnlijk, dat Z.H. Paus Pius XI gebruik zal maken van de eerste de beste gelegenheid welke zich voordoet om open lijk zijn afkeer uit te spreken over de politiek van geweld en moord, welke het vreedzame leven in Oostenrijk verstooort. In Vaticaansche kringen wordt deze verklaring van het hoogste belang geacht. Zij zou reeds in het begin der volgende week afgelegd kunnen worden. Dins dag toch ontvangt de H. Vader in bijzondere audiëntie twee honderd Oostenrijksche jongens die hun vacantie doorbrengen in de Italiaansche vacantie-kampen den overledene en bidt God troost af voor de zwaar beproefde echtgenoote en de van hun vader beroofde kleinen, en Hij geeft hun van ganscher harte Zijn Apostolischen Zegen. Kard. Pacelli. Het telegram aan Min. Schussnigg luidt: In diepsten weemoed en droefheid heeft de H. Vader het bericht ontvangen van het ver scheiden van den door ruwe moordenaarshand gevallen Bondskanselier dr. Dollfuss. Om de toewijding, waarmee de overledene de buiten gewone vermogens van zijn geest en zijn hart in dienst gesteld heeft van de idéé van een waren Christelijken staat en den oprechten vrede onder de volken, drukt Z. H. Zijn diepst medegevoel uit aan de door u geleide regeering, aan den Bondsstaat en aan heel het volk. De H. Vader smeekt voor den overledene den vrede van Christus af. Hij spreekt verder het vertrouwen uit dat de Almachtige het land onder Zijn weldadige bescherming zal nemen, waarvoor deze trouwste zoon zijn trouw met zijn bloed heeft bezegeld, en dat Hij het zal bevrijden van dien geest van opzettelijk gevoeden haat die tot deze afschuwelijke bloeddaad heeft geleid. Kard. Pacelli. Het telegram aan Bondspresident Miklas is in het Latijn gesteld en door Z. H. Paus Pius XI persoonlijk onderteekend. Dit telegram is vrijwel gelijkluidend aan dat van Min. Schuschnigg. Mussolini zond het volgende telegram aar: den Oostenrijkschen vice-kanselier, prins Starhemberg Het tragische einde van Dollfuss bereidt mij 'r:W; diepe smart. Persoonlijke banden van vriend schap en gelijke politieke opvattingen verbon den mij met hem. Ik heb altijd bewonderd zijn eigenschappen als staatsman, zijn eenvoud en zijn grooten moed. De onafhankelijkheid van Oostenrijk, waarvoor hij is gestorven, is een beginsel, dat verdedigd is en zal worden ver dedigd door Italië, en in deze moeilijke tijden met nog grootere onwrikbaarheid. Dollfuss dien de het volk, waaraan hij was ontsproten, ge heel belangeloos, absoluut elk gevaar verach tend, waaraan hij blootstond. Zijn nagedach tenis' zal geëerd blijven, niet alleen in Italië, maar in heel de beschaafde wereld, die nu reeds door haar moreele veroordeeling de verant woordelijken, de direct verantwoordelijken er. hen, die op den achtergrond blijven, brand merkt. Aanvaardt U de uitdrukking van mijn deel neming, die de tolk is der unanieme gevoelens van afgrijzen en droefheid van het Italiaan sche volk. Reuter meldt uit München: Hitler is te München aangekomen, waar zich het hoofdkwartier bevindt der Oostenrijksche Nazi's. In de omgeving der grensstad Passau heerscht rust, zelfs is de politie niet versterkt. Geen enkele opstandeling is hier nog aangekomen. Berichten komende uit Weenen zeggen dat alle rebellen te Weenen zijn gearresteerd, ook de drie personen die worden beschouwd als de moordenaars van Dollfuss. zy zyn in bü'zondere bewaking gesteld. De grens is in alle richtingen gesloten. Reuter verneemt uit Boedapest: Na het bekend worden der gebeurtenissen te Weenen heeft de Hongaarsche politie strenge maatregelen genomen, om eventueele ordever storingen te voorkomen. Openbare gebouwen worden bewaakt. Patrouilles gaan door de stra ten. Alle reizigers, ook de per auto reizenden, worden aan de grenzen scherp gecontroleerd. Reuter seint uit Londen: De Italiaansche zaakgelastigde heeft een be zoek gebracht aan den Oostenrykschen gezant Franckenstein. Van de Oostenrijksche legatie hangt de vlag halfstok. Den geheelen ochtend door kwamen diplomaten hun deelneming be tuigen. Het bericht van de beweerde mobilisatie der Tsjecho-Slow„aksche troepen aan de Oos- tenryksche grens wordt gedementeerd. In diplomatieke kringen is men van meening, dat, indien de Oostenryksche regeering aan de mogendheden steun zou vragen, Groot-Brittan- nië, Frankryk en Italië waarschynlük niets an ders kunnen doen dan opnieuw de noodzakelijk heid van Oostenryks onafhankelükheid bevesti gen. Naar onze Romeinsche correspondent ons seint, bevatte de Osservatore Romano van Don derdagavond de officieele mededeeling der be noeming van Z. Em. Kardinaal Paclli tot Pau selijk Legaat by het Euch. Congres te Buenos Aires. ROME, 26 Juli. Ofschoon de gebeurtenis sen in Oostenryk alhier groote sensatie hebben gewekt, wordt er toch op gewezen, dat de verrassing niet overweldigend is ge weest, aangezien men had vunnen verwach ten, dat de nationaal-socialisten een des perate poging zouden doen hun macht, te vestigen, nu de regeering ?oo uiterst stren ge maatregelen ter onderdrukking van de terreur heeft genomen. De ontwikkeling van den toestand wordt echter in officieele en in mihtaire kringen met de grootste aandacht gadeslagen, en het ïydt geen twijfel dat de kloof lie reeds begonnen was te ontstaan tusschen Duitschland en Ita lië thans zeer breed en diep is geworden. Al gemeen acht men den toestand zeer ernstig. In niet-officieele kringen wordt er op gewezen, dat Italië niet werkeloos kan blijven toezien, hoe de Duitschers Oostenryi- bhjven teisteren met. terrorisme en anarchie. Men acht het onder de gegeven omstandig heden waarschyniyk, dat Italië een collectieven stap van alle mogendheden <3 Beriyn zal voor stellen, waarby geischt zal worden, dat alle pogingen om onrust in Oostenryk te wekken, zullen worden gestaakt. Een dergelyke démar che zou dan waarschynlük worden versterkt door een afzonderlijken stap van den Italiaan- schen ambassadeur, die Hitler in kennis zou stellen van den vasten wil van Mussolini om in ieder geval Oostenrijks onafhankelykheid te waarborgen. Daarby zou de Italiaansche ge zant den Duitschen rykskanselier ook waar schuwen voor het gevaar, dat gelegen zou zyn in een voortzetten van de thans gevoerde actie. Verder wyst men er op, dat de eerste onge rustheid, die door de berichten uit Weenen werd gewekt, spoedig min of meer werd opge heven door de overweging, dat thans groote manoeuvres van het leger gehouden worden in verband waarmede groote contingenten troepen onder de wapenen zyn en sck in Noord-Italië langs de Oostenryksche grenzen sterke bezet tingen aanwezig zyn. Over gewapende inter ventie wenscht men zich echter nu de Putsch mislukt is, niet uit te laten. Wel geeft men dui delijk te kennen, dat gebeurtenissen, gelyk die zich gisteren te Weenen hebben voorgedaan, 'n ernstig gevaar vormen voor den vrede in Europa, te meer, daar men er hier van overtuigd is, dat Tsjecho-Slowakye bereid is met alle mid delen een met geweld doorzetten van de Duitsch- gezinde revolutionnairen in Oostenryk te ver hinderen. Groote belangstelling wordt in officieele Ita liaansche kringen verder getoond voor den in druk, dien de Putsch in Londen zal wekken. Men vraagt zich af, hoe Groot-Brittannië be reid zal zijn deel te nemen aan een gezamen lijk protest van Italië en Frankryk te Beriyn, wanneer dit zijn politiek jegens Oostenrijk niet zou wenschen te veranderen. Men acht het na- melyk niet uitgesloten, dat Engeland van het standpunt zal uitgaan dat de Putsch een zui ver binnenlandsche aangelegenheid is, zoodat er geen aanleiding bestaat om tusschenbeide te komen. Zooveel is zeker, dat de verdere hou ding van Italië in deze aangelegenheio in ieder geval door de Engelsche opvattingen zal worden beïnvloed. LONDEN, 26 Juli. (Reuter). In politieke kringen te Londen geeft men uiting aan zyn intens afgryzen en verontwaardiging, gewekt door den moord op Dollfuss. Wie ook de direc te schuldigen mogen zyn an den moord, het algemeene gevoelen is, dat üteinöelyk de ver- antwoordelykheid valt op de politiek sedert de laatste achttien maanden gevoerd door het hoofdkwartier der Nazi's te München. dat ge tracht heeft van buiten af aan Oostenryk den loop der binnenlandsche gebeurtenissen voor te schryven door een geïnspireerde en gesub sidieerde campagne van terrorisme en intimi datie. In officieele kringen weigert men de even tueele maatregelen te noemen, door Groot- Brittannië, Frankryk en ftalië overwogen Het is echter zeker, dat er reeds langs diplo- matieken weg overleg gaande is tusschen Londen, Parijs en Rome, waarvan het re sultaat over een of twee dagen kan worden tegemoet gezien. Uiteraard hebben de gebeurtenissen te Wee nen te Parys enorme sensatie gewekt, in ge zaghebbende kringen bepaalde men zich ertoe te verklaren, dat de toestand zeer ernstig scheen en dat de grootste waakzaamheid geboden was. Aller oogen zyn gericht op Italië, welke houding men van het allergrootste belang acht, vooral daar Italië zoowel als Frankryk van de absolute noodzakelykheid voor de handhaving van den vrede in Europa van de onafhankelykheid van Oostenrijk overtuigd is. Ronald Campbell die by ontstentenis van den Britschen ambassadeur te Parys de leiding van het gezantschap heeft, heeft gisteravond een bezoek gebracht aan den secretaris-generaal van het Fransche ministerie van buitenlandsche zaken, Léger, teneinde over den toestand te beraadslagen. GENèVE, 26 Juli. (V. D.) In officieele Vol kenbondskringen is men van meening, dat de Putsch te Weenen de groote mogendheden nood zaken zal tot een energiek optreden ter beveili ging van de onafhankelykheid van Oostenryk. Men heeft den indruk, dat Engeland en Italië thans hun steun zullen kunnen verleenen aan een Oostenryksch beroep, gericht tot den Vol kenbond. PRAAG, 26 Juli. De nationalistische „Ceske- Slovo" schrijft, dat de Tsjechische regeering zich niet zal mengen in de binnenlandsche aangelegenheden van Oostenryk. Mén kan echter gerust openlyk verklaren, dat de sym pathie van de Tsjechische openbare meening aan de zijde der Oostenryksche regeering is. Tsjecho-Slowakye verheugt zich er over, dat de putsch niet gelukt is en veroordeelt ten scherpste de misdaad, waaraan bondskanselier Dollfuss ten offer is gevallen. In toonaangevende Hongaarsche kringen neemt men ten aanzien van de gebeurtenissen te Weenen een afwachtende houding aan. De moord op Dollfuss heeft intusschen groote ont steltenis verwekt. Men is overigens van meening, dat de putsch geen internationale verwikkelingen zal veroor zaken, hoewel thans de Oostenryksche kwestie ryp wordt geacht voor een volledige ophel dering. WEENEN, 26 Juli. De Weensche bladen geven uiting aan hun diepgevoelde ontsteltenis over den tragischen dood van Bondskanselier Dollfuss. De meeste hoofdartikelen zyn met zwart omrand. De „Neue Freie Presse" schrüft, dat de over- groote meerderheid der bevolking niets met meer hartstocht wenscht dan den binnenland- schen vrede en het uit den weg ruimen der zoozeer verscherpte tegenstellingen. De stryd tegen fanatisme en hartstocht zal in het mid delpunt van den arbeid der regeering moeten staan. De „Wiener neuesten Nachrichten" schrüft dat het duidelyk is, dat de dood van den bonds kanselier niets zal veranderen aan het politieke systeem in Oostenryk en dat waarschynlük nog scherper tegen het nationaal-socialisme zal worden opgetreden. Verwacht wordt dat Z. H. de Paus openlyk Zyn afkeur zal uitspreken over de geweldpoli- tiek in Oostenryk. Prins Starhemberg neemt tot de benoeming eener nieuwe regeering het ambt van bonds kanselier waar. In Weenen heerscht rust; Heimwehr handhaaft de orde; in de provincie wordt hier en daar nog gevochten; talryke arrestaties van Nat.- Socialisten. Hartelijke telegrammen van deelneming van Z. H- Paus Pius XI aan mevr. Dollfuss, bonds president Miklas en minister Schusschnigg. Militaire rechtbank in Oostenrijk ingesteld. Zaterdag a.s. begrafenis van het stoffelyk over schot van Bondskanselier Dollfuss. Dr. Rintelen is niet dood. Sir Simon legt in het Lagerhuis een verklaring af inzake de gebeurtenissen in Oostenryk. Hitte en watersnood in China. Gedwongen landing van een militair vliegtuig te Heiloo. Het dreigend conflict op Tholen; Minister Steenberghe wyst de werkgevers op hun ver plichtingen. De verlaging der loodsgelden met 25 pCt. gaat 1 Augustus in. Geknoei met varkens Weesp. in de omgeving van Drie marine-mannen veroordeeld wegens het aannemen van steekpenningen. Opruiing in Ned.-Indië; huiszoeking by in- heemsche leiders te Djokjakarta. Derde dag der vierdaagsche afstandsmarschen. New-Yorksche Beurs. Handel zeer matig, koer sen sterk verlaagd. Ajax kampioen van Nederland. Een Dollfuss-herinnering Een gezelschap Nederlandsche jour nalisten keerde verleden jaar van een studiereis terug waartoe Hongaarsche autoriteiten voor het eerst na den oorlog hadden genood. Reeds op de heenreis had mij als leider de mede deeling bereikt, dat niet alleen de be trokken ministers, maar ook de Bondskanselier zelf gaarne de Ne derlanders had willen begroeten. Op onze terugreis, toen we door admiraal Horthy en echtgenoote waren ontvan gen, bleken de Weensche instanties allerlei maatregelen te hebben geno men. De ontvangst karakteriseerde den menschsnel, eenvoudig, joviaal, openhartig. Ruim zes uur aankomst 's avonds; ontvangst bondskanselarij, maaltijd, toespraken, persoonlijk onderhoud, dan nog schouwburgvoorstelling van Mussolini's tooneelstuk en elf uur weer op onzen inmiddels naar een ander station verreden trein. Eerste indruk: welk een nietig menschje zonder decorum, met 'n smal halsje in een te wijden boord. Doch nauw den stevigen handdruk ontvangen er ee: kort gesprek ge voerd of men begreep waarom dit mannetje met de levendige oogen door zijn omgeving var irhponeerende gestalten zoo eerbiedig werd beje gend. Een groote geest! Een man met een wil. „Ik laat me niet tegen den muur drukken" was een kenmerkend gezegde dat toen opviel. Het deed hem goed, zei hij, ook Kath. Nederl. Journalisten te ontmoeten die hem begrepen. Open en klaar gaf hij kernig zijn leidende gedachten als katholiek staatsman weer, aan welke gedachten hij trouw bleef tot de ge- weldadige dood hem trof op dezelfde plaats. Hij was dien dag juist een jaar kanselier: een officieel feestmaal wachtte hem na een druk bezetten dag vol zorgen. Elk ander zou onbe reikbaar zijn geweest. Hij had ons daarentegen telegrafisch verzocht en joviaal bleef hij met ons praten alsof hij allen tijd had. Toen snel met hem in den auto naar zijn eenvoudige wo ning om zich te verkleeden. Wij naar Mussolini's stuk, hij naar zijn avond- bijeenkomst. Deze eenvoudige burgerzoon met grooten geest en sterken wil heeft Oostenrijk willen opheffen Zal bewaarheid worden het bij de baar gesproken woord: „de kanselier is dood, maar zijn werk leeft"? Stand op Vrijdag 1 uur v.m.: 765.5 .Vorige stand: 760.8

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1