Oostenrijk is bereid Hitler's
hand te drukken
Maarschalk Hubert Lyautey
Het nieuws van heden
De benoeming van
von Papen
ALS VRIEND ECHTER,
NIET ALS VOOGD
FRANSCH OFFICIER VAN
OUDEN STEMPEL
De vliegramp bij
Stuttgart
DE BAROMETER
LAME RIS
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
ZATERDAG 28 JULI 1934
Ochtendblad
Extra edities met het bericht van
Hitler's brief aan Von Papen
door vliegers over opstan
delingen uitgeworpen
Meer dan ÏOO dooden
WEENEN, 27 Juli. (D. N. B.)
Het senii-officieele orgaan der Oos-
tenrijksche regeering, de „Reichs-
post" is verschenen met een extra
editie waarin de tekst van Hitler's
brief aan Vice-Kanselier Von Pa
pen is afgedrukt. Deze extra-editie
heeft over de heele breedte van de
pagina dezen kop:
Geblinddoekte Boliviaansche krijgsgevangenen op transport naar een interneerings-
kamp in den Gran Chaco
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiini|
1 Stormwaarschuwingsdienst §j
EEN BLIJVEND AANDENKEN
Incident aan de Duitsche
grens
De succesvolle Koloniale Tentoon
stelling te Parijs in 1931 was
voornamelijk zijn werk
Kolonisator van groot
formaat
8^.
Maarschalk Lyautey
Twaalf dooden
Orde in Stiermarken hersteld
VLOOTMANOEUVRES
Door von Hindenburg
goedgekeurd
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18865
Advertentieprijzen.- Per lossen regel 30 cl.; ingez,
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Rijkskanselier Hitier sluit vrede
met Oostenrijk. Von Papen als ge
zant naar Weenen gestuurd.
Door de Oostenrijksche radio
wordt de brief van Hitier om het
half uur voorgelezen.
De beslissende stap van den Führer om tot
een verbetering van de gespannen verhouding
te komen en de normale vriendschappelijke be
trekkingen te herstellen, heeft in alle kringen
der bevolking een groote verrassing gebracht.
Na de verlammende spanning en de grenzen-
looze opwinding der laatste dagen schijnt heel
het Oostenrijksche volk te herademen. Overal
hoort men stemmen: Vrede met Duitschland.
Vrede met onze broeders aan gene zijde van
de grens.
Het besluit van den Rijkskanselier wordt in
diplomatieke kringen algemeen als een feit van
verstrekkende beteekenis beschouwd en dat
niet alleen voor de Duitsch-Oostenrijksche be
trekkingen, maar ook voor heel den Europee-
schen toestand.
De extra-editie van de „Reichspost" is
Vrijdagmorgen door een aantal vliegtuigen
naar Stiermarken en Karinthië gebracht
waar duizenden exemplaren uitgeworpen
werden boven de plaatsen waar nog ge
vochten wordt. De regeering hoopt daar
mee te bereiken dat de vijandelijkheden ge
staakt zullen worden.
In verband met sommige buitenlandsche
persberichten als zou de Oostenrijksche re
geering wel accoord gaan met de benoeming
van Von Papen tot Buitengewoon Gezant,
maar tevens den wensch te kennen geven dat
zij zekere waarborgen ontvangt, wordt van
officieele zijde aan D. N. B. verklaard, dat het
diplomatieke verzoek der Duitsche regeering om
te mogen vernemen of de Oostenrijksche regee
ring met een benoeming tot Buitengewoon Ge
zant van Von Papen genoegen neemt, nog niet
ontvangen is, dat de Oostenrijksche regeering
dus in dezen haar standpunt nog niet bepalen
kan. Zij heeft dan ook nog geen enkele verkla
ring afgelegd. Zij heeft slechts door mddel van
de pers kennis genomen van Hitler's schrijven,
hetwelk door haar met groote voldoening ont
vangen is.
Daarentegen seint Reuter, dat men zich in po
litieke kringen afvraagt, of men te Berlijn niet
weet. dat het gebruikelijk is eerst de instemming
eener regeering te vragen voor men bij haar
een gezant accrediteert. Het is ongebruikelijk
door een eenvoudigen brief een gezant te Wee
nen te benoemen zooals men den gouverneur
van een provincie benoemt. De Oostenrijksche
regeering heeft niets tegen den persoon van Von
Papen en verlangt oprecht naar het herstel der
normale betrekkingen met Duitschland. Zij
neemt voorloopig echter een afwachtende hou
ding en zal geen enkele rechtstreeksche of zij-
delingsche inmenging van Duitsche zijde in Oos
tenrijksche binnenlandsche aangelegenheden
dulden.
Naar de „Reichspost" meldt, hebben de op
standelingen die in de Bondskanselarij binnen
drongen, in naam van Polizeidirektor Steinhaül
en General-inspektor dr. Gotzmann de politie
agenten ontwapend. Zoowel tegen Steinhaül als
tegen dr. Gotzmann is een instructie geopend-
Steinhaül schijnt reeds gearresteerd te zijn.
De moordenaar van Bondskanselier Dollfuss
zou de 35-jarige Panetta zijn. Onder den oor
log was hij Keizer jager. Het tragische is dat
Dollfuss tijdens den oorlog eerste luitenant bij
het roemrijke corps der Keizerjagers was.
Het is moeilijk zegt Reuter verder
het totaal aantal dooden te leeren kennen
bij de gevechten in de verschillende deelen
van Oostenrijk.
Het schijnt echter zeker te zijn, dat het
boven de 100 is.
De Heimwehr erkent dat in Stiermarken
28 leden zijn gedood.
Officieele berichten uit Graz zeggen dat de
regeeringstroepen een vrijwel volledige over-
Winning hebben behaald in Opper-Oostenrp
en Stiermarken. De strijd kan als gewonnen
worden beschouwd.
In „Het Volk" lezen wij de volgende bijzon
derheden welke wij geheel voor rekening van
genoemd blad laten:
Pater Hartmann van de Pranziskaners, die
met dr. Dollfuss nauw bevriend was, heeft den
dooden kanselier in zijn sterfkamer bezocht.
Daarna heeft hij veklaard: „Toen ik in de
kamer kwam. zag ik alleen een divan met het
lijk van den kanselier. Door den divan siepelde
nog steeds het bloed op den bodem. Het lijk
was met een gordijn bedekt. Het gezicht was
vrij gelaten Het toonde in weerwil van de
vreedzame uitdrukking sporen van een enorme
psychische opwinding. De lip was gescheurd en
op de rechterwang was duidelijk een snede te
zien, die van het eene oor tot aan den mond
hoek liep. Mijn eerste indruk was, dat die
wond alleen het gevolg kon zijn van mishande
ling. Voordat ik van den gestorven kanselier
afscheid nam, tilde ik het gordijn van het lijk
iets omhoog Het ontzielde lichaam bood een
hartverscheurenden aanblik. Dr. Dollfuss was
letterlijk doodgebloed. Het lichaam was geheel
ineengeschrompeld. Het is duidelijk dat de arme
man vreeselijk moet hebben geleden, zoowel
lichamelijk als geestelijk."
WEENEN, 27 Juli (D.N.B.) Naar
verluidt zal in de kwestie der kabi
netsformatie en de benoeming van
een nieuwen bondskanselier begin
volgende week een beslissing ge
nomen worden. Volgens de grond
wet moet bondspresident Miklas
den kanselier benoemen. Onder de
toonaangevende figuren is tot dus
ver echter nog geen overeenstem
ming bereikt over den persoon van
den nieuwen bondskanselier. Men
heeft den indruk, dat er nog groote
meeningsverschillen bestaan, die
nog niet zijn overbrugd. Als can-
didaten voor den post van bonds
kanselier worden in Weenen ge
noemd generaal Vaugoin, de eerste
burgemeester van Weenen Schmitz,
de vice-kanselier, prins Starhem
berg, de minister van onderwijs dr.
Schusschnigg en minister dr. Ender.
De Oostenrijksche Bondsregeering heeft de
volgende rouwproclamatie gepubliceerd:
De Oostenrijksche Bondsregeering maakt het
diep schokkende bericht bekend van het over
lijden van haar onvergetelijken leider Bonds
kanselier dr. Engelbert Doilfuss, eerste luite
nant der reserve, drager van talrijke ordetee-
kenen enz., die op 25 Juli 1934 als slachtoffer
van trouwste plichtsvervulling en onvermoei-
baren dienst voor zijn vaderland door een
schandelijken moordaanslag op zijn 42ste jaar
is gevallen. Om ongeveer 15.45 uur beëindigde
hij zijn door den edelsten geest gedragen leven.
Het stoffelijk omhulsel van den in het hierna
maals opgenomene, zal Zaterdag om 14.30 uur
na de eerste inzegening voor het raadhuis van
de stad Weenen worden overgebracht naar de
Metropolitaansche kerk St. Stephan, daar
plechtig worden ingezegend en dan op het
Hietzinger kerkhof voorloopig worden bijgezet.
De generaals van het Bondsleger hebben
onder leiding van den Staatssecretaris voor
Legerzaken, generaal-majoor Zechner, aan de
baar van den dooden Bondskanselier uit naam
van de gewapende macht een krans neergelegd.
Officieel meldt Reuter dat Dr. Rintelen, de
Oostenrijksche gezant te Rome, die, zooals men
weet, na de mislukte putsch der nazi's een
poging tot zelfmoord deed, aan zijn verwon
dingen is bezweken.
Volgens het D.N.B. is Dr. Rintelen echter
niet dood, maar is zijn toestand nog steeds
ernstig.
Omtrent den stand der opstandige beweging
in de bondslanden werd hedenmiddag medege
deeld dat de orde en rust n Stiermarken over
het algemeen hersteld is. De bondspolitie ver
zamelt thans de wapenen, die voor het groot
ste gedeelte vrijwillig door de rebellen worden
afgeleverd.
Donderdagavond zouden in eenige plaatsen
van Karinthië, nog ongeregeldheden zijn ont
staan, die echter in den loop van den nacht
door binnenrukkende troepen werden onder
drukt. Bij St. Voit en bij Wolfsbach zou de
landspolitie ook ongeregeldheden hebben moe
ten onderdrukken.
De zuivering van het midden-Ennsdal werd
heden met succes voortgezet. Van uit Alten-
markt heeft een afdeeling in de richting van
Admont geopereerd. Afdeelingen van het
bondsleger en de Heimwehr hebben den Pyhrn-
pas geopend na hardnekkigen strijd tegen een
groep opstandelingen. Daarna werd Liezen be
reikt. Een andere afdeeling van het leger drong
met Heimwehrgroepen uit Grieskirchen en
Eferding over Aussee door tot Steinach-Ird-
ning. De haard van onrust in het midden Enns-
dal is gezuiverd.
In de noodgevangenis in de carosseriefabriek
van Armbrust, in de Porzellangasse zijn heden
de daar opgesloten 400 gearresteerden begonnen
met' spreekkoren te vormen. De politie slaagde
er na korten tüd in de orde te herstellen.
Meest matige wind uit Westelijke rich-
tingen, half tot zwaar bewolkt, enkele
regenbuien met kans op onweer, iets
koeler.
Verdere vooruitzichten: weinig veran- E:
jjjj dering.
Geseind 27 Juli 15.45 uur aan de posten j|
van Hoek -'an Holland tot Nieuwersluis:
„Weest op uw hoede."
illllllllllllllllllllllllllllllllinilllllMlIllllllllllllllllllllllllllllllllinillIll
UURWERKHANDEL
LEIDSCHESTRAAT 10
VOOR VERJAARDAGEN - JUBILEA
PASSAU, 27 Juli (D.N.B.) Aan de grens
bij Kollerschag hebben Oostenrijksche vluch
telingen getracht Duitsch grondgebied te be
reiken.
Hierbij ontstond een gevecht met sterk ge
wapende „Heimwehr"-mannen.
Acht vluchtelingen bereikten, deels gewond
de grens, waarbij zij drie Oostenrijksche dou
anebeambten. die hun den weg hadden ver
sperd, overweldigden en mee over de grens
sleepten. De Duitsche grenspolitie heeft de
vluchtelingen gearresteerd.
De Oostenrijksche beambten zijn aan de
Oostenrijksche grensautoriteiten uitgeleverd.
Men acht het van Duitsche zijde noodig het
De persoonlijkheid van maarschalk Lyau
tey is in Nederland nog in goede herin
nering. Iedereen kan zich nog wel een
der vele afbeeldingen voorstellen, die toonen
met welk een hoofschheid en echte Pransclie
gracie maarschalk Lyautey H. M. de Koningin
en Prinses Juliana rondleidde op de Koloniale
Tentoonstelling te Parijs, waarvan hij „le plus
grand colonial de la Prance", de grootste kolo
nisator van Frankrijk, de organisator en de ziel
was geweest, kan zich wellicht ook nog herin
neren, met welk een diepe waardeering deze
maarschalk in het openbaar sprak over het
„génie coloniale" van Nederland, met welke
woorden vol warmte hij de ramp beklaagde,
die de vernietiging van het Nederlandsche pa-
villioen door brand werkelijk was en welk een
bewondering hij koesterde voor de taaie Ne
derlandsche energie, die in luttele weken een
nieuw pavillioen deed verrijzen.
Lyautey is thans heengegaan in den ouder
dom van 80 jaren. Hij werd geboren te Nancy
17 October 1854. Hij was Elzasser, zijn naam
was eigenlijk Duitsch: Lautenschlager. Hü
doorliep de militaire school van St. Cyr, werd
cavallerie-officier en diende eerst in Algiers tot
1893. Het jaar daarop werd hij chef van den
Generalen Staf van den bekenden ruitergeneraal
Galliéni in Indo-China. Met dezen veroverde
hij in de volgende jaren het eiland Madagaskar
geheel voor Frankrijk. Dan was Algiers weer
het tooneel van zijn werk. In 1907 werd hü
bevelhebber der divisie van Oran. In dien tijd
begon ook zijn Marokkaansche loopbaan. Hü
moest van het Oosten uit het in bezit nemen
van dit land met zün divisie ondersteunen. Kor
ten tüd commandeerde hü een corps in Frank-
rük zelf. in Rennes en in 1912 volgde zün be
noeming als resident-generaal van Marokko
In deze positie heeft hü groote dingen voor
Frankrijk gedaan. Hij heeft Marokko eigenlük
voor Frankrijk gewonnen. Tüdens den wereld
oorlog maakte hij het sterk op militair gebied.
Hij toonde zich een kolonisator van groot for
maat, Cultuur, economie en sociale toestand
van het land hadden zün volle belangstelling.
Vooral het wegennet bevorderde hij en ontsloot
het land voor den auto.
In 1916 trad Joffre af als generalissimus van
het Fransche leger. In verband hiermede dennis-
sionneerae ook de minister van Oorlog, generaal
Roques. Lyautey werd geroepen, dezen als mi
nister op te volgen. Hü kon echter niet met het
parlement overweg, kreeg, kwestie met de radi
calen, die hem té gesloten noemden, brak mid
den in een redevoering af en diende zün ontslag
in.
Na zqn terugkeer naar Marokko was hü ge
dwongen op te treden tegen de rebellen. In
1920 kreeg hü den maarschalksstaf. De maar
schalk leed al lang aan een leverkwaal. Deze
werd ernstiger en men schrijft het aan zün
niet goede gezondheid toe, dat hü niet voldoen
de aandacht schonk aan de krijgsverrichtingen
van Abd el Krim. De rebellen behaalden vele
successen. De toestand werd voor Frankrük nu
en dan critiek. De Fransche regeering ontnam
hem het opperbevel en liet hem naar Parijs
komen, om rapport uit te brengen. Nog een
maal keerde hü naar Marokko terug. In 1925
nam hü zün ontslag.
Lyautey was ook een begaafd militair auteur,
hü was ook artiest en architect. Hü verbouwde
en restaureerde zelf zün kasteel Thorcy bü
Nancy en legde wondermooie tuinen rondom
zün bezitting aan.
Zün vrouw, een geborene De Bourgoin, ver
wierf zich vele verdiensten tüdens den wereld
oorlog bü het Roode Kruis en kreeg daarvoor
het Legioen van Eer.
Bü gelegenheid van het Koninklük bezoek
aan de Parüsche Koloniale Tentoonstelling
schonk H. M. den maarschalk het Grootkruis
van de Orde van den Nederlandschen Leeuw.
Met Lyautey is heengegaan een Fransch of
ficier van den echten stempel, een man, die als
kolonisator daden van de grootste beteekenis
stelde en die zich in vrede en oorlog hoogst
verdienstehjk maakte jegens zün volk en zün
vaderland.
TUTTLINGEN, 27 Juli. Bü het ongeluk met
het Zwitsersche verkeersvliegtuig zijn 12 men-
schen om het leven gekomen, n.l. 9 passagiers,
een piloot, een radiotelegrafist en een stewar
dess. Onder de passagiers bevonden zich een
vrouw en een ongeveer driejarig kind. Zes der
passagiers waren Duitschers. De plaats van het
ongeluk is tot ver in den omtrek afgezet door
S.A.-mannen en brandweer.
bericht van Havas als zouden de rükskanselier
en minister Goebbels zich Donderdagmorgen
in de legerplaats van het Oostenrijksche legioen
te Ettinghausen in Beieren bevonden hebben
met verontwaardiging en den stelligsten na
druk als volkomen uit de lucht gegrepen, tegen
te spreken.
Naar Reuter uit Rome verneemt zal een
legerkorps van 40.000 man aan de Oosten
rijksche grens blüven gelegerd tot de toe
stand normaal zal zün.
Verder worden in het noorden en centrum
van Italië 100.000 man samengetrokken in
verband met de jaarlüksche manoeuvres,
welke 1 Augustus beginnen.
Men gelooft thans, dat Italië niet afzon-
derlük bij Duitschland zal protesteeren,
daar men de voorkeur zou geven aan een
energieke diplomatieke démarche boven
een eenvoudig protest. Men zal echter niet
handeien zonder de andere mogendheden.
Het gerucht loopt, dat Parijs en Londen
een diplomatieken stap overwegen.
De toestand wordt heden als verbeterd
beschouwd.
De plaatsvervangende secretaris-generaal van
den Volkenbond heeft het volgende telegram
aan den Oostenrükschen Bondspresident ge
zonden: „Diep ontroerd door den misdadigen
aanslag, die tot den dood van Bondskanselier
Dollfuss heeft geleid, verzoek ik de Oosten
rijksche regeering in eigen naam en in naam
van den Volkenbond de diepste deelneming en
de uitdrukking der smartelükste sympathie te
aanvaarden.
LONDEN, 27 Juli (Reuter). Noch Sir Eric
Phipps, ambassadeur te Berlijn, noch Drum
mond, ambassadeur te Rome, keeren naar hun
post terug voordat hun vacantie in Engeland
geëindigd is, hetgeen wordt geïnterpreteerd
als een duidelüke aanwüzing dat de Engel-
sche regeering den toestand als geruststellend
beschouwt.
WEENEN, 27 Juli. Het persbureau van de
Oostenrüksche Heimatschutz deelt mede:
De zuiveringsactie in Stiermarken is in hoofd
zaak beëindigd. Sterke Heimatschutz-afdeelin-
gen uit Opper-Oostenrük, Salzburg en Neder-
Oostenrük hebben in vereeniging met de Hei
matschutz uit Stiermarken de grensgebieden van
oproerlingen gezuiverd. Het verkeer is büna over
al hersteld. De verliezen der Heimatschutz zün
zeer groot.
In Stiermarken heeft zü 30 dooden te be
treuren. In Karinthië hebben op talrijke plaat
sen gevechten met samengehoopte opstande
lingen plaats gehad. De Heimatschutz wordt
ondersteund door de Heimatschutz uit Oost-
Tirol en heeft vele plaatsen reeds gezuiverd.
Te Annabichl zün bü de gevechten 9 rebellen
gedood, terwül een lid der Heimatschutz ernstig
gewond werd. In het land is alles rustig evenals
in Opper-Oostenrük. Neder-Oostenrük, Tirol.
Vorarlberg en Burgenland.
In de Oostzee zullen op 28 Augustus groote
vlootmanoeuvres der Duitsche vloot worden ge
houden, waaraan büna alle eenheden zullen
deelnemen.
RÜkspresident Von Hindenburg keurt de be
noeming van Von Papen tot buitengewoon gezant
te Weenen goed.
Oostenrijk bereid Hitler's hand te drukken,
echter als vriend, niet als voogd.
In Oostenrijksche regeeringskringen bestaan
ernstige meeningsverschillen over de nieuwe
kabinetsformatie en de benoeming van bonds
kanselier.
Het Italiaansche legercorps blüft voorloopig
aan de grens.
Negen personen zün nabij Beiroeth in een put
gestikt.
Bij de vliegramp te Tuttlingen zijn twaalf per
sonen om het leven gekomen.
Maarschalk Lyautey overleden.
Nieuwe omroepzender voor de korte golf?
De abnormale invoer van Poolsche kolen was
de aanleiding tot de thans afgekomen contin-
genteering van steenkool.
Indexcijfers der werkloosheid over Mei j.I.
New-Worksche Beurs: Stemming vast, koersen
vrjj aanzienlijk hooger.
Ons geestelijk erf
Op een stil plekje van ons land
wordt 3 Augustus een gedachtenis
viering gehouden welke de aandacht
van heel het land verdient. Acht
honderd jaar is het geleden, dat Sint
Norbertus stierf. Achthonderd jaar
is het geleden, dat de Abdij van Berne
te Heesivijk van de heeren Norbertij
nen werd opgericht. Van 7celke
buitengemeene beteekenis is hei
cultureele werk der Witheeren voor
ons geweest is het nog! De abdij
bracht, ook in onze dagen nog,
mannen voort die leiders waren
zoowel in het strikt geestelijke, als
in het kunstleven en in het sociale
'.even van werkgevers, middenstanders,
boeren e.a.
„Ons geestelijk erf" hebben de
Norbertijnen mede ontgonnen en ge
wonnen en geen betere inleiding tot
het dubbele eeuwfeest kon gedacht
worden dan het congres van *ons
geestelijk erf" te Nijmegen te houden,
met grondslag Norbertus' leven en
streven waarvan de eeuwtij-dichter
gewaagt
Doch Norbert is gegrondvest op
't Gezag
En van die duizend anderen te
onderscheiden
Omdat de Boodschap, die hij
draagt, de Blijde
de vrede, dien hij brengt, de ware
is!
BERLIJN, 27 Juli (D.N.B.). Officieel wordt
medegedeeld:
In aansluiting op het door den Rükskan
selier tot vice-kanselier von Papen gerichte
schrijven van 26 Juli, heeft de Rijkspresi
dent er zijn goedkeuring aan gehecht, den
vice-kanselier te ontheffen van zün functie
als plaatsvervanger van den Rükskanselier
en als commissaris van het Saargebied en
hem te belasten met de belangrijke opdracht,
die door den Rijkskanselier was voorgesteld.
In overeenstemming daarmede heeft de
Rükskanselier besloten vice-kanselier von
Papen te benoemen tot gezant te Weenen
voor een beperkten tüd in büzondere missie.
De toestemming van Weenen heeft men
heden verzocht.
BERLIJN, 27 Juli (Reuter). Von Papen heeft
Hitler in Bayreuth bezocht; vervolgens is hij
naar Berlijn gereisd, alvorens naar Weenen te
vertrekken.
Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 759.7.
Vorige stand: 759.6
