Liet president von Hindenburg
een testament na?
mm
WANNEER DE „CUNARDER 534
VAN STAPEL LOOPT
De Saarkwestie
ggiggg
1 -
Het nieuws van heden
EEN UITLATING VAN
GOEBBELS
NOG 18 MAANDEN WERK
VOOR 100.000 MAN
DE BAROMETER
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
WOENSDAG 15 AUGUSTUS 1934
Ochtendblad
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18895
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
In het beweerde testament zou de
maarschalk krachtig opkomen
voor Christendom en
monarchie
Brüning en Treviranus
Kerkdieven maken zelf
alarm
Het Weer llllIlllllllilllllflIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIliU:
Na de onlusten te
Constantine
Burgemeester verlangt militaire
hulp
Dr. Knox dringt bij den Volken
bond aan op recruteering van
politie uit het buitenland
Protest van het Duitsche
Front
T LAATSTE WERK VAN DEN GROOTEN BOUWMEESTER
Mag Abd el Krim terug-
keeren?
Eindelijk getemd
HET VAN ABBE-MUSEUM TE EINDHOVEN OP PALEN
-mm
U rijdt per auto de scheepsgarage
binnen en een paar dagen later
rijdt u het schip af,
Amerika in
Met den bouw van het van Abbe-Museum, naar ontwerp van Kropholler, is een
begin gemaakt. Op de foto het heien der 258 palen, waarop het gebouwd zal
worden
Meer dan 75.000 ton
Het plebisciet op 19 Aug.
Met duizend P.K. over
de Alpen
RUSLAND IN DEN VOLKEN
BOND?
Wegens den feestdag van Maria
ten Hemelopneming zal dit blad
hedenavond NIET verschijnen.
DE DIRECTIE
Maria Hemelvaart
Gandhi 7 pond af
gevallen
MOTORRENNER GEDOOD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Er wordt voortdurend in de internationale
pers gesproken over een politiek tes
tament, dat Hindenburg zou hebben na
gelaten. Van alle combinatie-franje ontdaan,
komt dan de redeneering hierop neer: het is
onmogelijk, dat een man als Hindenburg geen
testament voor zijn volk in deze zware tijden
zou hebben achtergelaten, dus is er een tes
tament. Het wordt niet gepubliceerd, dus is het
verdonkeremaand.
Aan deze redeneering hebben we niets.
Maar er is iets anders. Na den dood van den
maarschalk heeft Dr. Goebbels in de Duitsche
pers het volgende bericht gelanceerd: „In den
parlementairen tijd, dien het nationaal-socialis-
me overwonnen heeft, werd aan den heer
Rijkspresident von Hindenburg de wensch ken
baar gemaakt, een testament achter te laten.
Niets meer. Niets er over, of het geschreven is
en, zoo ja, wat er met het kostbaar document
is gebeurd. De formuleering van dit bericht,
dubbelzinnig als heel de stijl van den „razenden
reporter in den ministerzetel", zooals men Goeb
bels geestig heeft genoemd, moet den indruk
wekken natuurlijk, dat Hindenburg's stem uit
het graf slechts het gevolgzou zijn geweest
van een „parlementairen wensch".
In het „N. Wien. Journal" maakt „Diploma
ticus" thans zeer concrete gegevens over een
politiek testament, beter over twee zulke tes
tamenten van Hindenburg bekend. Wij moeten
die gegevens natuurlijk aan de verantwoording
van dien schrijver overlaten, maar hun inhoud
is zóó interessant, dat het jammer zou zijn, er
het zwijgen aan toe te doen.
Ter wille van de historische nauwkeurigheid
dient te worden vastgesteld, dat Hindenburg
zijn testament reeds op schrift bracht vóórdat
Hitier aan de macht kwam. Reeds in de periode
der presidiale regeeringen (Brüning. Von
Papen, Schleicher) voelde hij zich verplicht
voorzorgen te treffen voor het geval, dat hij
plotseling zou kunnen sterven. Met „parlemen
taire wenschen" heeft dit testament niets te
doen. Integendeel, de laatste verdedigers en
aanhangers van het formeele parlementarisme
hadden het toen veel liever niet gezien, dat
Hindenburg een testament naliet, want een
appèl uit het graf van den alvereerden maar
schalk zou de spelregelen der democratie in de
war hebben kunnen brengen. De staatssecretaris
van den gestorven president, Dr. Meissner, zou
de eerste kunnen zijn, om te bevestigen, dat de
tegenstand tegen een testament niet uit is ge
gaan van parlementaire zijde, maar juist van
hen, die thans de macht in handen heboen en
die de wereld er van verdenkt, het testament
gesloten te houden. Maar Dr. Meissner zal
zwijgen. Deze man, die zich zoo gemakkelijk
naar alle zijden weet te wenden en keeren, die
eerst den „zadelmakergezel" Ebert, den eersten
president trouw diende en vervolgens de ver
trouwde van Hindenburg werd, zal thans ook
Hitler, die hem in zijn ambt bevestigde, met
dezelfde trouw dienen.
Maar Dr. Meissner is niet de eenige, die
Hindenburg's testament in zijn eerste
forinuleering om van dit voorloopig
alleen te spreken uit zijn hoofd kent. Pijnlijk
voor het huidige systeem is het feit, dat ook
Dr. Brüning tot de ingewijden behoort. Brüning
moet ergens in Engeland wonen, stil en terug
getrokken, bezig met wetenschappelijken arbeid.
Brüning heoft zich tot dusver tegenover Hitier
en zijn regeering zeer correct gehouden, wat
den nazi's niet verhinderde, hem het leven
in Duitschland onmogelijk te maken. Zou hij
thans een woord spreken, nu de Duitsche regee
ring het testament van Hindenburg op zij heeft
geschoven? (Ook al is de suppositie waar, dat
Brüning tot de ingewijden behoort, kan men er
vast van overtuigd zijn, dat hij zal blij ven zwij
gen en zijn tijd afwachten. Red.)
Ook de vroegere minister, Treviranus, heeft
kennis van het testament en zijn inhoud. Hij
was, vóór Von Papen meer op den voorgrond
trad, de vertrouweling van den „ouden heer".
Treviranus wist op den middag van den Moe
digen 30sten Juni, op avontuurlijke wijze, zoo
van het tennisveld af, te ontsnappen aan het
„S.S.-Rollkommando", dat „zelfmoord" op hem
kwam plegen. Ook hij bevindt zich in Engeland,
het vaderland zijner moeder. Beide staatslieden,
Brüning en Treviranus, kenden slechts den in
houd van het testament. Naar verluidt zou Hin
denburg daarin nog eens uitdrukkelijk ver
klaren, dat hij altijd monarchist geweest en
gebleven is en dat hij trouw bleef aan het huis
der Hohenzollern. In plechtige bewoordingen
moet Hindenburg dan het Duitsche volk daar
in smeeken één te blijven en onverdroten ver
der te gaan over den steenweg van het heden
naar een toekomst, waar nieuw geluk wenkt.
In dit eerste testament wordt geen enkele naam
genoemd, alleen in verband met laatste groeten
aan de oorlogskameraden, die van Hinden
burg's makker en rechterhand in den wereld
oorlog, generaal Ludendorff. ook wordt er geen
opvolger in genoemd. Het testament zou krach
tig protesteeren tegen iedere machts- en totali-
teitsaanspraak van de zijde der nationaal-
socialisten.
Het zou voor het huidige regime catastro-
phaal geweest zijn, wanneer Hindenburg
vóór 30 Jan. 1933, toen Hitier de volle
macht kreeg, was overleden en 't laatste woord
van Hindenburg als heilige nalatenschap aan 't
Duitsche volk was bekend geworden. Zooals
vanzelf spreekt zijn dan in de tweede formu
leering, die tijdens het nationaal-socialistische
bewind ontstond, de al te duidelijke passages
weggelaten. Er wordt beweerd, dat Hindenburg
slechts zeer aarzelend veranderingen heeft wil
len aanbrengen, maar dit tenslotte heeft
gedaan, inziende, dat hij zijn laatsten kanse
lier niet mocht desavoueeren. Maar ook in dit
testament zou dan hebben gestaan, dat Hitier
alleen kanselier zou mogen blijven en niet de
totaliteit van alle macht in handen zou mogen
krijgen. De monarchistische gedachte en de
wensch, dat het Duitsche volk tot de monarchie
moge teiugkeeren, moeten er nog scherper in
zijn uitgedrukt dan in het eerste testament. Met
ontroerende woorden zou Hindenburg ook op
komen voor het christelijke fundament van den
staat en der nationale cultuur. Het is bekend,
dat Hindenburg zwaar heeft geleden onder den
druk der kerken van de zijde der nationaal-
socialisten. Of Hindenburg een opvolger heeft
aangewezen in zijn testament, moet zeker zijn.
Het heeft echter geen zin, om naar den naam
te gissen. Het zou een bekende persoonlijkheid
zijn, die echter slechts in een overgangsperiode
zou optreden In deze periode zou aan het volk
gelegenheid worden gegeven, om in een waar
achtig vrije, werkelijk geheime en praktisch niet
beïnvloede volksstemming over de restauratie
der monarchie te beslissen. Zou zulk een stem
ming werkelijk hebben plaats gehad, dan zou
het Duitsche volk waarschijnlijk in den zin van
Hindenburg hebben beslist.
Tot zoover de gegevens van het „N. Wiener
Journ." die wij herhalen het nog eens
geheel voor verantwoording blijven van zijn
„Diplomaticus". Wij hebben echter de gegevens
overgenomen, omdat zij een treffende samen
vatting zijn van alles, wat er over deze kwestie
in de internationale pers is uitgelekt en ver
schenen en tevens omdat zij volmaakt kloppen
met de bekende inzichten en opvattingen over
monarchie en christendom van den overleden
maarschalk Hindenburg zelf.
PARIJS, 14 Aug. Gisternacht werd te Lo-
rient een geheele wijk in opschudding' ge
bracht. Dieven hadden zich toegang tot de
kerk weten te verschaffen en na eenig zoeken
een electrischen schakelaar gevonden, waar
door zij meenden licht te kunnen maken. Nau
welijks hadden zij echter den schakelaar om
gedraaid of alle kerkklokken begonnen te lui
den. De schakelaar bediende n.l. het electrisch
gedreven klokkenspel. De bewoners haastten
zich naar de kerk en zagen nog juist hoe de
ontstelde inbrekers haastig de beenen namen
en in het duister ontkwamen.
VERWACHTING: Zwakke tot matigen
Noord-Westelijke tot Zuid-Westelijken
wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig of jE
geen regen, iets warmer.
Verdere vooruitzichten: weinig toene-
mende regenkans.
illllllllilllllllllllililllllllllllllllllilllIllllIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllli
PARIJS, 14 Aug. (Reuter). De burgemeester
van Constantine heeft verzocht om toezending
uit Frankrijk van militaire vliegtuigen als
maatregel ter voorkoming van Joodsch-Arabi
sche incidenten. Ook wenscht hij het garni
zoen op huidige sterkte te laten handhaven
en toestemming te verkrijgen om de Fransche
inwoners bij mogelijke ongeregeldheden ter
stond onder de wapenen te roepen.
Tenslotte verzocht hij aanzienlijken finan-
cieelen steun voor de slachtoffers der onlusten
en een moratorium voor de getroffen winke
liers.
Volgens de „Intransigeant" heeft de gou
verneur-generaal van Algiers in deze eischen
toegestemd.
GENèVE, 14 Aug. De president van de regee-
ringscommissie van het Saargebied, dr. Knox,
heeft op 3 Augustus j.l. een eerst heden gepu-
bliceerden brief aan den Secretaris-generaal van
den Volkenbond gericht, waarin hij o.a. ver
klaart, dat de toestand in het Saargebied zich
nog voortdurend toespitst ten gevolge van de
propaganda van de Rijkszenders uit Duitschland
en van het Duitsche Front in het Saargebied,
waarvan bij de jongste huiszoeking gebleken is,
dat het contact heeft, zoowel met Duitsche in
stanties als met verschillende groepen in het
Saargebied zelf.
De politiemacht in het Saargebied is onvol
doende gebleken en hoewel de regeeringscom-
missie pogingen heeft gedaan om uit de Saar-
bevolking zelf de voor uitbreiding van het po
litiecorps noodige krachten te recruteeren en
deze pogingen zal voortzetten, stuiten zij op
groote moeilijkheden en zijn practisch onmoge
lijk gebleken. Dr. Knox verwacht derhalve dat
het noodig zal zijn politiekrachten voor het Saar
gebied uit andere landen te recruteeren, waar
voor hem het meest geschikt lijken de staten,
die lid zijn van den Volkenbond, waar de Duit
sche taal wordt gesproken.
Hij verzoekt den Volkenbondsraad tenslotte
zoo spoedig mogelijk zich tot de in aanmerking
komende staten te wenden met het verzoek, een
dergelijke recruteering mogelijk te willen ma
ken.
Naar Reuter verneemt heeft de regeerings-
commissie voor het Saargebied de sociaal-de
mocratische „Volksstimme" voor 5 dagen ver
boden wegens een tweetal artikelen, die een
beleedigend karakter voor den Duitschen Rijks
kanselier droegen.
Tevens verbood zij voor den duur van 6 maan
den het Duitsche weekblad „Der Deutsche
Kumpel", dat twee artikelen had gepubliceerd
onder het opschrift „Dus toch briefcontröle
De fractie van het Duitsche Front heeft he
den de zitting van den Landraad, waar de jong
ste verordeningen van de regeeringscommissie
zouden worden behandeld, verlaten uit protest
tegen de handhaving der inbeslagneming van
de acten van het Duitsche Front en de houding
van de regeeringscommissie in het algemeen.
PARIJS, 14 Aug. (V. D.) In verschillende
kringen doen geruchten de ronde, dat de re
geering voornemens zou zijn den vroegeren lei
der der Marokkaansche opstandelingen Abd el
Krim binnenkort verlof te geven naar de
Fransche zóne in Marokko terug te keeren.
Nu Abd el Krim acht jaar in ballingschap
heeft geleefd en geheel onder den invloed van
de Fransche beschaving is gekomen, verwacht
men een gunstigen invloed van zijn aanwezig
heid in de nieuw gepacificeerde deelen van Ma
rokko. Er zouden reeds besprekingen hierover
worden gevoerd tusschen den Franschen resi
dent en den hoogen commissaris van Marokko.
'7'
'A
MxWÊËËm
- --
Het nog onvoltooide gebouw van het Gemeente-Museum aan de Stadhouder slaan
te 's Gravenhage, het laatste werk van den overleden architect Dr. H. P. Berlage
De oceaanreus welke naar de
maatschappij die het schip bouwen
laat, en naar het nummer der plan
nen volgens welke het gebouwd
wodt, „Cunarder 534" heet, zal 26
September door de Koningin van
Engeland gedoopt worden en, zoo
als algemeen verwacht wordt, als de
„Victoria" de helling van Messrs.
John Brouwn's Clydebank bij Glas
gow verfaten. De „Cunarder 534
is het grootste schip ter wereld.
Weliswaar hebben de Franschen hun
plannen voor de „Normandië" zoo
gewijzigd dat dit schip geen 70.000,
maar 75.000 ton groot zal zijn,
doch de Engelsche reus blijft altijd
nog zoo ongeveer een rijnaak
grooter.
Achttien maanden lang zullen honderd
duizend arbeiders in alle deelen van Engeland
nog werk hebben aan de voltooiing van deze
drjjvende stad. Uit alle deelen van het Brit-
sche Wereldrijk worden kostbare houtsoorten
aangevoerd voor de decoratie van het schip.
Tal van fabrieken werken aan het meubilair
en de uitrusting.
Scheepsarchitecten en kunstenaars van
naam nemen proeven met kleine modellen,
ontwerpen hutten en zalen, zwembassins, buf
fetten, overdekte dekken en speelplaatsen. De
artistieke wereld is in beroering omdat het
meer conservatieve element een waardige, def
tige versiering wil, terwijl de meer vooruit
strevende jongeren een demonstratie willen
geven van de moderne Engelsche kunst. De
Cunard-maatschappij poogt den vrede te hand
haven tusschen beide stroomingen door de
voorwaarde te stellen dat in elk geval al het
bizarre vermeden dient te worden.
De „Cunarder 534" zal zijn passagiers een
even ruime keuze van hutten kunnen geven,
als een luxe hotel zijn gasten kamers kan aan
bieden. De nieuwste vindingen op het gebied
van zoo dankbare materialen als glas en rub
ber tegenwoordig toonen te zijn, zullen toepas
sing vinden in de badkamers, terwijl de eet
zalen waarschijnlijk een meer stemmig karak
ter krijgen.
Vooral de enorme afmetingen impressionnee-
ren. In een der zalen is plaats voor negen Lon-
densche autobussen met imperiaal. Op de auto
bussen kan men drie van de grootste Engel
sche spoorweglocomotieven zetten, zonder in
botsing te komen met het plafond. In de
groote eetzaal kan het eerste schip der „Cu-
nard Line" een plaatsje vinden, te zamen met
de heele vloot waarmee Columbus naar
Amerika overstak.
De meeste eerste klas-hutten zullen direct
toegang geven tot het promenade-dek dat een
lengte heeft van 225 Meter. De drie dekken
onder het promenade-dek zullen ter beschik
king zijn van de passagiers der toeristen-
klasse
De „Cunarder 534" heeft 8000 M2 öek-op-
pervlakte voor wandelen en spelen. Behalve
het groote zwembassin, is er een Turksch bad.
een Romeinsch bad, een Russisch bad, aisook
gelegenheid voor het volgen van verschillende
thermale kuren.
In de gymnastiek-zaal is een boksring opge
richt met voldoende ruimte voor de toeschou
wers. Een bioscooptheater ontbreekt niet Een
volledige winkelstraat geeft aan den oceaan
reus voor goed het aanschijn van een drijven
de stad.
Passagiers die over een eigen auto beschik
ken, zullen zelfs hun wagen niet hoeven te
verlaten om aan boord te gaan. Zij rijden een
voudig de scheepsgarage binnen en wanneer
het schip aan gene zijde van den haringvijver
aankomt, kunnen zij de garage uit Amerika
inrijden.
Er bevindt zich aan boord een hangar en
de bouw van de „Cunarder 534" is zoo dat
men met kleine vliegtuigen kan opstijgen en
landen. Het staat nog niet vast of een vlieg
tuig zal worden meegenomen om een versnel
den postdienst te verzekeren.
De electrische installatie aan boord is
sterk genoeg om een stad van 25.000 in
woners van licht en drijfkracht te voor
zien. De totale lengte der electrische kabels
bedraagt den afstand LondenChicago.
BERLIJN, 14 Aug. In het kader van de pro-
pagandacampagire voor de volksstemming heb
ben verschillende ministers opwekkingen gepu
bliceerd.
Goebbels zegt daarin o.a.: „In de goed te keu
ren wet wordt de opvolging van rijkspresident
von Hindenburg zoo eenvoudig en natuurlijk
mogelijk geregeld. Slechts kwaadwillige men-
schen kunnen in deze regeling iets merkwaar
digs zien. Want Hitler is op het oogenblik inder
daad de representant der natie naar binnen en
naar buiten. Men kan zich niemand denken, die
boven hem geplaatst wordt en van wien hij be
velen zou kunnen krijgen. Daarom eischen wij:
alle macht in handen van Hitier!"
Von Neurath zegt, dat het kernprobleem der
Duitsche buitenlandsche politiek nog altijd de
kwestie der rechtsgelijkheid is.
Rijkskanselier Hitier zal Vrijdag 17 Augustus
een bezoek brengen aan Hamburg. Ter gelegen
heid daarvan zal hij een groote rede tot het Duit
sche volk houden, die door alle Duitsche zen
ders zal worden uitgezonden van 20.50 tot 22.20
Amst. tijd.
BELGRADO, 14 Aug. (V. D.) De Zwitsersche
regeering heeft in Joego Slavië duizend paar
den gekocht, die „op eigen kracht" over de
Alpen zullen trekken. De paarden zijn van een
bekend ras en alle stamboekpaarden, die voor
het grootste deel in Zwitserland voor de fok
kerij zullen worden gebruikt.
MOSKOU 14 Aug. (Reuter). Ondanks de tal
rijke berichten in het buitenland, dat de Sov
jet-regeering voornemens zou zijn de volgende
maand te Genève een verzoek in te dienen om
tot den Volkenbond te worden toegelaten, wordt
alhier verklaard, dat de Sovjets hieromtrent nog
geen definitieve plannen hebben gevormd.
De president der regeeringscommissie voor het
Saargebied Knox heeft wederom een schrijven
gericht tot den Volkenbond, waarin hij dringend
vraagt om politietroepen uit het buitenland.
Wederom 15 rebellen voor den krijgsraad te
Weenen. Allen beschuldigd van hoogverraad
wegens den overval op het Ravag-gebouw.
Wanneer 26 Sept. de „Cunarder 534", het groot
ste schip ter wereld, te water gelaten wordt,
zullen nog 100.000 arbeiders er 18 maanden werk
aan hebben.
Voor het eerst sedert de devaluatie van den
dollar, heeft Amerika wederom een belangrijke
hoeveelheid goud naar Europa geëxporteerd.
Nadere mededeelingen over het betalingsver
keer met Duitschland.
Onder de gemeente Beilen is bij een onbewaak-
ten overweg een auto door een trein gekraakt;
twee zwaar gewonden.
In Maagdenburg heeft Willy den Ouden de
finale 100 meter vrije slag voor dames gewon
nen. Rïe Mastenbroek werd tweede.
De verruiming van den Zondagsverkoop treedt
27 September in.
Afgekondigd is een Kon. Besluit, volgens het
welk de bevoegde ministers aan noodlijdende
gemeenten zullen mededeelen het maximum
bedrag der uitgaven ten laste van den kapitaal-
dienst.
Dubbel pand te Rotterdam uitgebrand.
New-Yorksche beurs: Beperkte handel en over
wegend aanbod leidden tot koersverlies.
Een der weinige katholieke feest
dagen die nog over zijn gebleven uit
de rij van „weeksche zondagen" is
die van .Maria Hemelvaart". Ons
taaleigen heeft dien naam gestem
peld, al ware misschien „Maria ten
hemelopneming" duidelijker tot juist
onderscheid met de Hemelvaart van
Christus. Deze is uit eigen macht ten
hemel gestegen terwijl Zijne Moeder
door Gods Almacht met ziel en
lichaam werd opgenomen in Zijn
Eeuwig Rijk.
Maria Hemelvaart! Het is wel
eigenaardig dat we op dezen feestdag
allereerst als van zelf denken aan
Haar opvaren van de aarde naar de
hemelen en dat de Christelijke kunst
o k juist dit vooral in beeld heeft ge
bracht. Zij is ons aldus nog zoo na:
van de aarde, mensch als wij, maar
door Gods uitverkiezing en Haar
eigene medewerking met Zijn genade
de Vrouwe boven alle vrouwen wier
lichaam reeds met Haar ziel de ver
heerlijking vond.
Maria Hemelvaart. We moeten
dezen dag in hooge eere houden. Hij
is de dag der verheerlijking van ons
aller Moeder.
BOMBAY, 14 Aug. (Reuter). Toen Mahatma
Gandhi zijn vasten beëindigd had vonden tal
rijke religieuze manifestaties plaats, tijdens wel
ke o.a. passages uit den Bijbel werden voorge
lezen.
Gandhi, die gedurende zijn vasten-periode ze
ven pond is afgevallen gevoelt zich echter tel
kens zeer onpasselijk en kon daarom niet spre
ken om zijn volgelingen dank te zeggen.
Bij de eerste motorwedstrijden op de nieuwe
baan in het Stadtwald te Keulen slipte de rij
der Weskutt en werd zoodanig gewond, dat hij
korten tijd later aan de gevolgen is overleden.
Stand op Woensdag 1 uur v.m.: 761
.Vorige stand; 758.4