K
Indië en Koninklijke verjaardag
1880 1934
Koningin Wilhelmina
De „Lingestroom
weer vlot
BETUIGING VAN TROUW
EN AANHANKELIJKHEID
I
i
Het Gildewezen
VRIJDAG 31 AUGUSTUS 1934
Eén met de Koningin
Apostolaat ter zee
Tegen den sluikhandel
Reis voorloopig niet
voortgezet
„Door vermindering van uitgaven
beginnen wij weer grond onder
de voeten te voelen; met ver
sobering moet worden
voortgegaan"
Rede Gouverneur-Generaal
Weerstand geboden
Het internationaal congres te
Hamburg uitstekend
geslaagd
KARDINAAL VAN ROSSUM
Jaardienst te Wittem
Bij den vier-en-vijftigsten verjaardag van HM, Koningin Wilhelmina
.J
HET CONFLICT IN DE WERK
VERSCHAFFING TE HENGELO
Hedenmorgen geëindigd
99
Verkoopverbod voor losse suiker
in het Zuiden?
KATHOLIEKEN LANDDAG
Antwoord ontvangen
HET DUITSCHE BANKKONTO
Nieuwe tegenslag voor den
tuinbouw
Tomaten als varkensvoer
Reparatie bij de Ned. Dok-Mij.
Audiëntie van Z. H. Exc. den
Aartsbisschop
H. H. PRIESTERWIJDINGEN
EERSTE INTERN. CONCOURS
Voor uitvoerende musici
GEEN JAPANSCHE RIJST
MEER
GEBREK AAN AFZET
Nederlandsche Orgeldag
Kunstzaal Reeker
BATAVIA, 31 Aug. (Aneta).
Bij het Openbaar Gehoor door Z.
E. den Gouverneur-Generaal van
Ned.-Indië ten Paleize te Batavia
verleend, ter gelegenheid van den
verjaardag van H. M. de Koningin,
zeide de voorzitter van den Volks
raad mr. H. J. Spit, namens de Indi
sche burgerij o.m.
Andermaal constateer ik dat de dag is aan
gebroken waarop de vertegenwoordigers der
ingezetenen van Ned.-Indië in het Paleis bij
eenkomen, om blijk te geven van hun onver-
Zwakte trouw, aanhankelijkheid en eerbied voor
ons aller Vorstin.
Spreker memoreert vervolgens de beproevin
gen welke het Vorstenhuis door dubbelen rouw
heeft geleden; hij bracht verder ook den
Septembernamiddag van 1933 in herinnering
toen H. M. de Koningin Haar zegetocht door
's Lands hoofdstad maakte en sprak als zijn
meening uit dat Oranje en Nederland de
grondslag van ons volksbestaan vormen, zoo
wel nu als in de toekomst. Spr. bood namens
de Ned.-Indische ingezetenen zijn eerbiedige
en innige gelukwenschen aan.
In zijn antwoord op de rede vaif den voor
zitter van den Volksraad begon Z. E. de Gou
verneur-Generaal met oprechten dank te be
tuigen voor de aangeboden gelukwenschen en
Vervolgde hierop:
„Het kan wel niet anders of onze gedachten
gaan daarbij terug naar de droeve gebeurte
nissen welke in het afgeloopen jaar zich hebben
voorgedaan en in het bijzonder Haar troffen,
wier verjaardag wij heden mogen vieren. Deze
herinneringen werpen een schaduw op den dag
van heden, welke daarom geen plaats biedt
voor luidruchtige feestelijkheid, maar toch toe
laat, ja behoefte doet gevoelen tot samenkomen
en tezamen getuigen, hoezeer wij in lief en leed
met onze Vorstin één zijn.
De gevoelens, zooals deze uit ons midden- tot
Hare Majesteit uitgaan, zijn zoo algemeen, zoo
zuiver en zoo diep, dat zij zich in die mate en
in die hoedanigheid niet eenzijdig laten denken.
De onverzwakte instandhouding dier gevoelens
is alleen te verklaren uit de zekerheid bij allen,
dat zij beantwoord worden.
Het is goed op te zien naar onze zwaar
beproefde Koningin in wier leven groot leed
is gekomen en wier houding nochtans sterk is
gebleven.
ftfogen ook wij geen zwakheid toonen!
Wij allen dragen een zoo groote verantwoor
delijkheid jegens de gemeenschap. Of wij door
de tegenwoordige moeilijkheden heen zullen
komen, hangt niet af van een bepaald persoon
of van eén Regeering, niet van een Raad of
Parlement, maar van de houding, welke ieder
van ons voor zijn deel aanneemt tegenover den
ongunst der tijden en de gevolgen welke daar
uit voor allen, in welken vorm dan oqjf, voort-
Vloeien.
Indië heeft ook in het afgeloopen jaar op
bewonderenswaardige wijze weerstand geboden;
het heeft het onvermijdelijke aanvaard en
daarbij de moreele kracht gehad van niet den
moed te verliezen. Zij, die van buitenaf hier
komen en tot oordeelen in staat zijn, komen
onder den indruk van de ernstige ge
volgen welke de wereldcrisis voor dit land heeft
gehad en nog steeds heeft; maar tevens zijn
zij getroffen door de ongebroken geestkracht,
welke niettemin te onderkennen valt.
Dat is de geest, welken een man bezat als
onze diep-betreurde Wellenstein, die zich
aan dit land gaf en zich daarvoor inspande
tot den dood toe. Dank zij zulke mannen en
dank zij de duizenden en duizenden, die
een minder vooraanstaande plaats innemen,
maar toch ieder voor zich het hunne bij
droegen in den vorm van onvermoeiden ar
beid, stoere volharding, lijdzaam gedragen
ontbering en doelbewuste samenwerking, is
in Indië ongetwijfeld veel bereikt.
Hiervan mag en behoort men zich reken-
Bchap te geven ook al valt nog veel te doen,
ook al zullen nieuwe offers gebracht moeten
worden en ook al blijft verdere inspanning ge
boden.
stige en doortastende wijze met ver
sobering wordt voortgegaan.
Laat ons volkomen gerechtvaardigde voldoe
ning hierover uitspreken en de moedgevende,
aansporende en opwekkende werking daarvan
toch niet verzwakken door al te zeer op te zien
tegen hetgeen nog te doen valt.
Dat is inderdaad niet weinig en niet gemak
kelijk. Maar om het hoofd te bieden aan het
geen nog te wachten staat, moet de Regeering
kunnen rekenen op een gezonde en levens
krachtige gemeenschap, die zich niet laat neer
slaan, die gelooft in haar zaak en bereid en in
staat is om te bewijzen dat kracht en dus over
winning slechts door samenwerking en eenheid
kan worden verkregen.
Spreker wijst daarbij op het groote voorrecht
der Indische burgers en eindigt met de woorden;
„Wij hebben onze Koningin en in
Haar weten wij ons één; die een
heid staat ons borg dat, met Haar
voorbeeld voor oogen en onder
Haar bezielende leiding, onze ge
meenschap de kracht zal hebben,
zich staande te houden en verder te
ontwikkelen.
Geve God dat het zoo zij.**'
Van 25 tot 28 Aug. is te Hamburg het inter
nationaal Congres van het Apostolaat ter Zee
gehouden in vereeniging met den St. Raphaël-
verein en de binnenscheepvaart.
Bijzonderen luister gaf de aanwezigheid van
Mgr. Dr. Bernmg, bisschop van Osnabrück en
Mgr. J. McDonald, aartsbisschop van Edinburg,
die de verschillende vergaderingen presideerden.
Van het internationaal Apostolaat ter Zee
waren zestien zeevarende landen door dertig
personen vertegenwoordigd.
In plaats van admiraal Sir Charlton werd
vice-adnuraal Hornell tot chairman gekozen.
Nadat een telegram aan Z. H. den Paus was
verzonden werd het voorstel aangenomen, om
den H. Stoel te verzoeken officieel het Aposto
laat ter Zee aan de bisschoppen der havenste
den aan te bevelen, waarbij Mgr. Berning de
Duitsche bisschoppen ten voorbeeld stelde, die
op de bisschopsconterentie te Pulda hadden be
sloten, om in alle kerken jaarlijks een collecte
te houden voor het Zeeliedenwerk.
Een gewichtig besluit was de definitieve goed
keuring der internationale constituties.
Zaterdagmiddag 25 Aug. werd op het luxueuze
mailschip .Hamburg" van de Hapaglinie een
lunch aangeboden, waaraan ook ue beide bis
schoppen en Prelaat Dr. Kreutz, president van
het Duitsche Caritasverband deelnamen.
Het hoogtepunt van het congres was de groote
feesi,vergadering op Zondagavond 26 Aug. in de
groote zaal van het Curio-haus.
Op het podium zaten de beide bisschoppen
met de internationale afgevaardigden, links en
rechts geflankeerd door een eerewacht van den
Jungmannerverein met vlaggen van alle natio
naliteiten.
Deze massale bijeenkomst was een openbaring
voor Hamburg, waar op de anderhalf miliioen
inwoners slechts zeventig duizend Katholieken
voorkomen.
Door algevaardigden van Engeland, Frankrijk
Spanje, Polen en Nederland werd een begroe
tingswoord gesproken, ieder in eigen taal. Maar
de geestdrift brak los, toen de bisschop van Os
nabrück in een vurige rede de noodzakelijkheid
van het Apostolaat ter Zee bepleitte.
Het congres werd beslotee met een thee op de
„Manhattan" van de United States Lines.
In de Social Hall, waar zich ook een prachtig
ingebouwd altaar bevindt had de sluiting plaats.
Ten slotte gaf Mgr. McDonnald, bisschop van
Edinburg en primaat van Schotland, zijn zegen.
In de kloosterkerk der Redemptoristen te
Wittem werd Donderdagochtend door Z. H. Exc.
Mgr. Dr. J. M. Buckx, oud-apostolisch-vicaris
van Finland, ter gelegenheid van de tweede
jaarherdenking van het overlijden van Z.Em.
Kardinaal van Rossum in „Calvariënberg" te
Maastricht een pontificale Requiem-Mis opge
dragen.
De bisschop werd bij het H. Misoffer geas
sisteerd door de paters dr. Lijdsman als pres-
byter-assistens, Grijpink en Sentenix als troor:-
diakens, Strijbosch, diaken en Heinrichs, sub
diaken. Ceremoniemeester was pater dr. Dreh-
mans.
De kloosterkerk was geheel gevuld. Het stu
dentenkoor zong op uitstekende wijze de Gre-
goriaansche mis.
Mgr. Buckx bad aan het graf van den groo-
ten Nederlandschen Kardinaal en bezocht ook
het museum.
Des middags vertrok de bisschop naar het
klooster der Priesters van het H. Hart van
Jesus te Maastricht.
Ver van het Vaderland, in de plechtige eenzaamheid van de Noorsche
fjorden, dankt onze Koningin den Allerhoogste, dat Hij Haar weer een vol
levensjaar voor Haar volk heeft willen sparen. Deze verjaardag onderscheidt
zich in veel van de vorige. Alle vreugdebetoon blijft verre van de Konink
lijke familie. Geen feestgeruisch van jubelende onderdanen zal doordringen
tot de stilte der Vorstin. Het is de eerste maal dat deze dag door Hare
Majesteit in den vreemde gevierd wor dt. En niet zonder reden is deze inge
togenheid op een anders zoo blijden dag. Te nieuw is nog de herinnering aan
den dubbelen slag die het Koninklijke Gezin dit jaar getroffen heeft. Nog
waart rondom beide Vrouwen de droefheid om een verloren Moeder en een
verloren Echtgenoot. En Koningin Wilhelmina zal in haar dankbede een
woord voegen van onderwerping aan Hem, wien het behaagd heeft het
Oranjehuis dit jaar zoo zwaar te treffen.
Het Nederlandsche Volk begrijpt en eerbiedigt de gevoelens van zijn
Koningin. Ook hier blijft uitbundig vreugdebetoon achterwege. Maar niet
minder innig danken wij God dat Hij ons naast veel beproeving toch deze
gunst heeft geschonken, dat Koningin Wilhelmina haar vier-en-vij ftigste
levensjaar, het zes-en_dertigste harer Regeering, onder Zijn Zegen heeft
mogen voleinden.
En onze gedachten gaan Noordwaarts, naar waar de Koninklijke Standaard
wappert tegen een blauwen hemel boven de groen-begroeide rotsen van
Noorwegens kust en wij stemmen in met het smeekgebed, dat alle mannen
en vrouwen van Nederlandschen stam vandaag vereent, dat God onze
Koningin nog vele jaren moge behouden voor Haar Dochter en voor
Haar Volk.
f
God, zegen onze Koningin!
voorkomen, ondakns het feit, dat de gezagvoer
der bij de ontdekking van het defect .aan de
stuurinrichting onmiddellijk de machine volle
kracht achteruit deed slaan, terwijl ook het
anker werd uitgegooid. Het schip heeft onder dé
waterlijn ter hoogte van ruim I een groot gat,
als gevolg waarvan dit ruim veel water heeft
gemaakt. Daar de andere ruimen geen water
maakten, had de Rijkshavenmeester geen be
zwaar, dat de "Lingestroom" naar Amsterdam
zou opvaren .hetgeen vanmorgen is geschied.
Besloten werd dat de lading niet gelost zou
worden, aangezien in dit geval nog meer water
zou binnendringen. Onder het gat zijn presen-
nings aangebracht.
Het schip wordt gerepareerd bij de Neder
landsche Dok Mij. Na het herstel zal de lading
worden gelost.
Naar het Ned. Weekblad voor kruideniers
waren verneemt, maakt het bij de regeering
op aandrang van de belasting-inspecties in de
zuidelijke provinciën een ernstig punt van
overweging uit om in de provincies Zeeland,
Noord Brabant en Limburg allen detailverkoop
van losse suiker te verbieden en in winkels al
leen den verkoop van verpakte suiker toe te
staan.
Door dezen maatregel hoopt men een afdoen
de bestrijding van den smokkelhandel te ver
krijgen, daar na de uitvaardiging van de ver
bodsbepaling, alle onverpakte suiker in win
kels als smokkelwaar zou worden beschouwd.
De invoering van dezen maatregel wordt
tegen 1 October of 1 November as. verwacht.
Er is geen reden voor ongerustheid in
verband met de voedselschaarschte, welke
door droogte en misgewas hier en daar op
treedt. Maatregelen zijn en worden geno
men om daarin te voorzien en de Regee
ring zal niet tegen offers opzien, wanneer
deze voor de bestrijding van dit euvel noo-
dig zijn.
Wij weten ook dat verscheidenen getroffen
zijn door regelingen, die thans goede resultaten
beginnen af te werpen. Ik noem hier nu slechts
alleen de veel omstreden rubberrestrictie, waar
van de zoo moeilijke beginperiode op zeer be
vredigende wijze verloopt.
Wij weten evenzeer dat het, voor
niemand aantrekkelijke, bezuini-
gingswerk leidde tot zeer beduiden
de vermindering van uitgaven; dat
voor het eerst, sinds ettelijke jaren,
de Landsinkomsten op dit oogen-
blik niet meer achteruitgaan; dat
wij dientengevolge weer grond on
der de voeten beginnen te voelen en
tegelijkertijd by voortduring op em-
De steeds grooter geworden moeilijkheden
voor de exporteurs van tuinbouwproducten naar
Duitschland hebben thans het hoogtepunt be
reikt door het geheel stopzetten van de stor
tingen op het Sonderkonto der Ned. Bank bij
de Duitsche Bank. Reeds meermalen was zoowel
uit de kringen van de exporteurs als uit den
tuinbouw bij de Regeering aangedrongen
maatregelen te beramen om het groote gevaar,
dat den Nederlandschen tuinbouw dreigde, af te
wenden, hetgeen dus niet gelukte.
Nu durven de exporteurs bijna in het geheel
niet meer naar Duitschland uit te voeren, daar
het risico zeer groot is.
Natuurlijk laat zich dit in ernstige mate ge
voelen op de veilingen. Vooral in den laatsten
tijd was er nog van vrij goeden handel op
Duitschland sprake, die echter nu weer teniet
wordt gedaan.
Bij vroegere voorstellen aan de Regeering
had de tuinbouw aangeboden een bedrag van
200.000 te storten, indien de Regeering nog
500.000 van het tuinbouw-steungeld fourneerde
om zoodoende een garantiefonds te vormen.
Zij is hierop echter niet ingegaan.
Na de bereidverklaring van de stakers in de
werkverschaffing aan de havenwerken der ge
meente Hengelo op j.l. Maandag dat zij op de
gestelde voorwaarden der Ned. Heide Maat
schappij het werk weer wenschten te hervatten,
zijn hedenmorgen van de 90 stakers wederom
84 aangenomen en te werk gesteld.
Drie zijn geheel uitgesloten en drie voor
nog veertien dagen. Het conflict kan hiermede
als geëindigd worden beschouwd.
Nu in het Westland de tomaten in zoo groote
hoeveelheden onverkoopbaar zijn, ziet men in
de weilanden en varkenshokken groote hoeveel
heden van dit product voor de dieren bestemd.
Het gebeurt aan verschillende veilingen," dat
slechts enkele partijen worden verhandeld en
het overige niet eens wordt geveild, omdat er
toch geen koopers voor zijn.
Vele duizenden kilo's tomaten, waaraan de
kweekers alle zorgen hebben besteed, verhuizen
naar de mestvaalt.
De Engelsche grensmoeilijkheden laten zich
wel geducht voelen, daar juist naar dat land
vroeger zulke enorme hoeveelheden tomaten
werden geëxporteerd.
De sleepbooten, die waren uitgevaren om het
tegen middernacht op den kop van de Noor-
derpier te IJmuiden geloopen stoomschip „Lin
gestroom" assistentie te verleenen, zijn er van
nacht te ruim twee uur in geslaagd, het schip
vlot te trekken.
Het voorruim maakte zooveel water, dat het
niet mogelijk was de reis naar Bristol voort te
zetten. De omvang van de aangerichte schade
kon vannacht nog niet worden vastgesteld.
De „Lingestroom" werd voorloopig beoosten
van het fort gemeerd.
Om negen uur vanochtend is besloten het
schip naar Amsterdam terug te brengen.
Het vastloopen van de automatische stuur
inrichting is de oorzaak geweest, dat het uit
gaande vracht-stoomschip .Lingestroom" Don
derdagavond tegen twaalf uur op den binnen
kant van het uiteinde der Noorderpier te IJmui
den is gestooten. Het ongeval was niet meer te
Het bestuur van den Kath. Landdag voor
Hollands Noorderkwartier heeft als antwoord
op het telegram van hulde bij gelegenheid van
den Landdag op 15 Aug. j.l. aan H.M. de Ko
ningin gezonden, het volgende schrijven ont
vangen;
,'sHage, 22 Augustus 1934.
„Hare Majesteit de Koningin, in het ouiten-
land vertoevende, heeft mij opgedragen het Be
stuur van den Katholieken Landdag Noord
Hollands Noorderkwartier, Heer Hugowaard
Noord, Haar dank over te brengen voor het
telegram van hulde Hare Majesteit toege
zonden."
De Particulier Secretaris
(w.g.) J. F. HEEMSTRA
Z. H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht zal
de volgende week alleen Maandag, Dinsdag en
Woensdag audiëntie verleenen.
In verband met het streven naar
ordening van het economisch leven is
en wordt nogal eens herinnerd aan het
gildewezen, en voor sommigen, of meerde
ren, is de gedachte daaraan voldoende, om
tegenover dat streven een afwijzende hou
ding aan te nemen.
De Chr. Hist. Nederlander acht
dit verkeerd.
Het blad noemt het „niet anders dan
een vooroordeel", wanneer men van de or
dening bovenbedoeld niet weten wil, omdat
zij aan het gildewezen doet denken en
daarmee sommige punten van overeen
stemming vertoont.
„De gilden zijn in verval geraakt"
schrijft „De Nederlander" „toen zij een
rem voor de maatschappelijke ontwikke
ling bleken. Maar dit mag ons er niet blind
voor maken, dat zij in den bloeitijd van
het gildewezen een rol van beteekenis
hebben gespeeld en veel tot de welvaart
van de toenmalige samenleving hebben bij
gedragen."
Het blad kan zich hierbij beroepen op
wijlen mr. Treub in wiens reeds meer dan
dertig jaren geleden verschenen geschrif
ten men o.a. leest, dat „uit de middel-
eeuwsche economische politiek voor ons in
menig opzicht leering is te putten."
Nog meer uitspraken van dezelfde strek
king had het christelijk-historisch orgaan
kunnen aanvoeren.
Was het niet een socialist, de Engelsch-
man Hyndman, die de middeleeuwen zelfs
het „gouden tijdvak" voor het volk noem
de?
Natuurlijk kan er geen sprake van zijn
in een zoo radicaal veranderde Maat
schappij de oude gilden te willen herstel
len.
En ook zou het van groote naïveteit en
onkunde getuigen te meenen, dat het in de
middeleeuwen alles goud was, wat blonk.
Daar ontbrak veel aan!
Maar dat de gilden met hun religieuzen
inslag langen tijd een zegen zijn geweest
voor den arbeider en geheel de samenle
ving, en dat er uit de economische poli
tiek der middeleeuwen mutatis mutandis
voor ons leering valt te trekken, zooals de
heer Treub schreef, is onbetwistbaar.
En het heeft zijn nut aan dergelijke ge
tuigenissen van niet-katholeke zijde nu
en dan eens te herinneren, waar het
vooroordeel de waarde en historische be
teekenis der gilden tracht weg te cijfe
ren en in de middeleeuwen niet anders
dan duisternis wil zien. p. s.
In het St. Ignatius-college der paters Jezuïe
ten te Valkenburg heeft Z. H. Exc. Mgr. dr.
Lemmens de H. Priesterwijding toegediend aan
de eerw. heeren: J. A. Ramirex, M. H. Zubiaga,
P. M. Abellan, H. Meex, R. Muschalek, J. B.
Kugelmeyer, J. B. Kanters, R. Stromberg, G.
Delleman, G. Koch, B. Altefrohne, A. Kordt, A.
Fritzen, A. Adelkamp, S. Rymkicwiez, W. Klein-
sorge, H. Wünsche, W. Muth, J. Roggendorf.
H. Abeler en H. Lommen uit Guttecoven.
Het Nationaal Bureau der Fédèration Inter
nationale des Concerts maakt bekend, dat van
21 tot 27 October 1934 te Warschau voor kun
stenaars beneden de 30 jaar gelegenheid zal
zijn deel te nemen aan het concours voor uit
voerende musici.
De Fédération Internationale des Concerts
verplicht zich aan alle personen, die bfj dit
concours een eersten prijs zullen hebben be
haald, een engagement te verschaffen voor een
der groote symphonische concerten of een der
kamermuziekavonden, welke door de Fédération
in de hoofdsteden der onderscheidenlijke landen
in den loop der beide seizoenjaren 19341935
en 19351936 zullen worden georganiseerd.
N.derlandsche kunstenaars, die voor deelne
ming in aanmerking komen en nadere inlich
tingen wenschen te ontvangen, kunnen zich
wenden tot het Nationaal Bureau der Fédéra
tion, Gabriël Metsustraat 30hs., te Amsterdam
Zuid.
Naar het „Nederlandsch Weekblad voor
Kruidenierswaren" verneemt, zijn de Neder
landsche rijstpellers overeengekomen, geen
Japanrfjst meer te verkoopen of daarin offerte
te maken, zoolang zij met Italiaansche rijst aan
de markt zijn. Dit besluit beteekent, dat de
eerste zes maanden geen Japansche rijst aan
de markt komt.
Zaterdag wordt te Kerkrade niet gewerkt in
de Domaniale Mijn en de mijn Willem Sophia
wegens gebrek aan afzet.
In de Luthersche Kerk te Den Haag wordt
Woensdag 12 September a,s. een Nederlandsche
Orgeldag gehouden. Des middags treden als
sprekers op de heeren: Jan Zwart (organist te
Amsterdam), mr. A. Bouman (orgelbouwkun-
dige te Rotterdam) en Willem Mudde (organist
te Hilversum). Aan deze conferentie is tevens
een kleine expositie verbonden van orgelmaten
en interessante oude geschriften over de geschie
denis van het kerkorgel, samengesteld met
medewerking van den heer Dirk J. Balfoort.
's Avonds worden door Jan Zwart koraal- en
fantasie-stukken van de Nederlandsche compo
nisten Sweelinck, van Noort, Bastiaans, Brands
Buys, Bonset en Zwart uitgevoerd.
Op Zaterdag 1 September a.s. wordt in de
Kunstzaal Reeker, Wagenweg 102 te Haarlem,
'n tentoonstelling geopend van werken door A.
G. Luttge-Deeman en J. M. Luttge. Dr. P. H.
Schroder te Haarlem zal 's namiddags 3 uur het
openingswoord spreken.
