SCHEEPSBRAND VOOR DE KUST VAN AMERIKA DEONTHULLINGEN OVER DEN WAPENHANDEL De duikbootmij. „Inkavos" Barthou over de Saarstemming Het nieuws van heden Ramp in mist en storm DE ROL VAN KOLONEL KOSTER GEEN DUITSCHE ONDER NEMING Oranienburg ontruimd DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS ZONDAG 9 SEPTEMBER 1934 Ochtendblad EEN PASSAGIERSSC IN VLAMMEN Van de 558 opvarenden zijn 360 personen gered Ruslands toetreden is vrijwel zeker Het Weer Het overleg met Japan Duitschland als voor raadschuur Ontwerpen van bouw plannen is Monarchisten dienen de republiek BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 Na Titoelescoe's bedanken wordt Sandler waarschijnlijk voor zitter der Assemblee De scheepvaartregeling als voornaamste punt OFFICIERSBEëEDIGING BIJ DE MARINIERS De gewezen Nederlandsche offi cier acht het verkoopen van duikbooten een ge wone zaak De voorzitter verklaart, dat Inka vos een onafhankelijke maat schappij met Neder- landsch kapitaal is „Onze Vloot" DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18937 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek ASHBURY PARK (New Jersey), 8 Sept. Op het Amerikaansche pas sagierschip „Morro Castle", meten de 11.520 ton, is brand uitgebroken. Van de 558 opvarenden, te weten 240 leden der bemanning en 318 passagiers, zijn er 360 gered, aldus een draadloos bericht uit Tampa. Het schip is van voor- tot achter steven in vlammen gehuld. Het eerste bericht van de ramp werd ont vangen door het vuurschip „Scotland Radio", dat zich op 32 K.M. afstand van het branden de schip bevindt. Het draadloos verzoek om hulp werd plotseüng afgebroken. Onmiddellijk zijn een aantal schepen toege sneld om de „Morro Castle" bij te staan. Be halve de „Luckenbach" hebben ook de „Mo narch of Bermuda" de „City of Savannah", de „President Cleveland" en nog eenige kleinere vaartuigen het brandende schip hereikt. De „Morro Castle" werd Zaterdagochtend om 8 uur te New York verwacht na een kruistocht van acht dagen te hebben gemaakt naar Ha vana. Alle kustwachten in het Noorden van New Jersey zijn uitgevaren, om zoo mogelijk bijstand te verleenen. Aanvankelijk was er sprake van, dat het schip op 12 K.M. afstand van de kust van New Jersey door den bliksem getroffen was. De thans te Spring Lake.aan land gezette le den van de bemanning zijn echter var meening, dat het vuur m het voorschip is uitgebroken. De matrozen berichten dat de vlammen met on gelooflijke snelheid zich over het geheele dek Uitbreidden en dat de ijlings gealarmeerde be manning niet meer in de gangen der kajuiten kon doordringen, zoodat men er zich toe moest beperken de patrijspoorten van het dek af in te slaan, om de slapende pasagiers te wekken. De „Morro Castle" (in 1930 gebouwd) was in enkele minuten veranderd in een gloeienden oven. Vele passagiers trachtten zich te redden door in zee te springen. Vele anderen moeten in hun hutten omgekomen zijn, daar de gewel dige rookontwikkeling iedere poging tot ontko- ming onmogelijk maakte. Er werd toen direct begonnen met het strij ken van de reddingsbooten. Te half tien van morgen (Amerik. tijd) wa ren 150 a 200 overlevenden aan land gebracht. Het Engelsche stoomschip „Monarch of Bermu da" meldt, dat het 65 personen in veiligheid heeft kunnen brengen. Te Ashbury Park zijn elf matrozen aan land gezet, van wie zes gewond waren. Ook eenige pasagiers zijn daar aan land gebracht. De ge redden hadden veel van de koude te lijden ge had. Slechts enkelen hadden de gelegenheid ge had, zich behoorlijk te kleeden. Te Allenhurst zijn de eerste lijken aange spoeld. Ook in andere kuststeden spoelden lij ken aan. Een dichte mist verhindert ieder uit zicht, terwijl de hevige Noordooster storm voortduurt. Drie New Yorksche politiebooten moesten door den storm terugkeeren, zonder dat zü de plaats des onheils hadden kunnen berei ken. Een der booten kon in twee uur slechts anderhalve mijl vooruit komen. Onder de passagiers, hoofdzakelijk toeristen, bevonden zich ook 100 leden van de New- Worksche zangvereeniging „Concordia". De kapitein zou kort voor het uitbreken van den brand aan een hartverlamming zijn overleden. De eerste officier Warms nam daarop terstond bet commando op zich. Bij het aanbreken van den dag verzamelden Zich aan de kust groote menschenmassa's, Een kanten hoofddeksel werd aan Prins Umberto geschonken, toen hij een kamp van Italiaansche meisjes die in 't buitenland wonen, bezocht. Het geschenk is bestemd voor het verwachte koningskind doch in het nevelachtige en regenachtige weer was van het schip weinig te onderscheiden. Ook in andere kustplaatsen zijn opvarenden aan land gebracht. Daar groote schepen niet in de nabijheid van het brandende schip konden komen, moes ten zij hun reddingspogingen opgeven en door voeren. Volgens een 20-tal ondervraagde matro zen zijn de passagiers, die om het leven kwamen, omgekomen doordat ze weigerden in de reddingsbooten te gaan. Mannen en vrouwen verzetten zich, ten prooi aan groote radeloosheid, tegen alle pogingen der matrozen, om hen in de booten te krijgen Ofschoon de vlammen zich reeds meester maakten van de dekken, had de bemanning alle passagiers, velen in nachtgewaad, in de nabij heid der reddingsbooten weten te brengen. Vele passagiers schenen beangst, om de vlammen te doorkruisen teneinde de booten te bereiken. De matrozen verklaren juist Dijtijds met de red dingsbooten in zee te zijn gestoken, daar de brand dreigde over te slaan. Volgens een steward van de „Morro Castle" zijn vele pas sagiers omgekomen, daar ze op de brug te hoop liepen, teneinde den rook te vermijden. Een der geredden vertelt, hoe hij wakker werd gebonsd. De gang was in vlammen ge huld, zoodat hij zich naar bakboord wendde, waar hij zich in een reeds met menschen ge vulde reddingsboot kon werpen. Er was wel gedrang, doch van een paniek kon niet gespro ken worden. Na eenige minuten werd de boot in zee gelaten. Over een onstuimige zee wist men, wonder boven wonder, ondanks den regen de kust te bereiken. GENÈVE, 8 Sept. (Reuter) In zijn zit ting van Zaterdagmorgen machtigde de Raad van den Volkenbond het Comité van Drie om zich bezig te houden met alle kwesties, welke zouden kunnen voortvloeien uit het Fransch memorandum. De Fransche minister van Buitenland- sche Zaken hield vervolgens een rede, waar in hij het memorandum zijner regeering in zake het Saargebied nader toelichtte: „Frankrijk," zeide hij, ,,zal den uitslag der volksstemming erkennen, hoe die ook is. Ik zeg en herhaal: hoe die ook is." In haar memorandum aldus Barthou heeft de Fransche regeering rekening gehou den met alle drie de uitslagen, welke de volks stemming volgens de bepalingen van het Ver drag van Versailles zou kunnen hebben. Wan neer dit memorandum bij een of ander punt wat langer stil stond, dan is zulks alleen hier door te verklaren, dat de regeling van het Saar- probleem zeer moeilijk is. In elk geval echter zal de Saarbevolking zelf moeten beslissen wat zij wil. Om een zuiveren uitslag te krijgen, moet de bevolking echter geheel vrij zijn en niet bloot staan aan onverschillig welke be dreigingen. lllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllilE jË Verwachting. Zwakke tot matigen wind uit Zuidelijke tot Westelijke richtingen, H toenemende bewolking, later kans op re- Ei gen of onweer en koeler. EË Verdere vooruitzichten. Koeler met kans op regen. illlllllllllllllllllllllllIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIilllillllllllllllllllllllllllllllllllljH Naar Reuter uit Saarbrücken verneemt, zijn er verschillende delegaties uit het Saargebied naar Genève vertrokken en wel een delegatie van het Duitsche Front onder leiding van Pirro, een socialistische delegatie onder leiding van Max Braun, alsook een communistische dele gatie. Voorts is de voorzitter der regeerings- commissie, Knox, naar Genève vertrokken. De Raad van den Volkenbond zou ook nog in geheime zitting bijeen komen, doch deze zit ting is uitgesteld, vermoedelijk tot Maandag. Het schijnt, dat de leden van den Raad nog niet over voldoende gegevens beschikten over het toetreden tot den Bond van Rusland. Er zijn directe onderhandelingen loopende tus- schen Warschau en Moskou. Het ziet er naar uit, dat Beek zich niet verzetten zal tegen het toekennen van een permanenten zetel aan de Sovjets. Volgens „Havas" zou het ook mogelijk zijn tegemoet te komen aan de bezwaren van Argentinië. De Parijsche bladen zijn over het algemeen van opinie, dat het lukken zal Sovjet-Rusland op te nemen in den Volkenbond en het een permanenten zetel in den Raad toe te kennen. Men meent te weten, dat de bezwaren van Por tugal reeds zijn opgeheven. De „Petit Parisien" schrijft, dat Polen zich niet direct zal verzet ten tegen toetreden van Sovjet-Rusland in den Volkenbond en in den Volkenbondsraad. Bar thou schijnt echter nog contact te willen zoeken met Pilsoedski. Waarschijnlijk zal hedenavond een desbetreffende bespreking gehouden wor den. De bladen achten het waarschijnlijk, dat de mogendheden gezamenlijk een uitnoodiging tot toetreding zullen richten aan Sovjet-Rus land. „L'Oeuvre" schrijft, dat de noodige handtee- keningen verzameld worden voor een verkla ring, die Maandag zal worden voorgelezen. On der deze omstandigheden zal Litwinoff op 18 September waarschijnlijk zijn intreden doen bij den Volkenbond. Verder is men van mee ning, dat de toetreding van Sovjet-Rusland een volkomen wijziging der posities op het Euro- peesche schaakbord ten gevolge zal hebben. Eerst na toetreding van Rusland zouden de on derhandelingen over het Oost-Locarno-pact kunnen worden hervat. Litwinoff, die thans te Mariënbad een kuur doet, heeft een onderhoud gehad met den mi nister van Buitenlandsche Zaken Benesj. De beide staatslieden wisselden van gedachten ever de huidige internationale problemen, waarbij vooral aandacht gewijd werd aan het z.g. Oost- Locarno-pact. Daar de Roemeensche minister van Buiten landsche Zaken, Titoelescoe, bedankt heeft voor de eer om de aanstaande Voltallige Vergade ring van den Volkenbond voor te zitten, zal de keuze waarschijnlijk vallen op den Zweedschen minister van Buitenlandsche Zaken, Sandler. Officieel wordt bericht, dat Perzië zijn can- didatuur voor een niet-permanenten zetel in den Raad van den Volkenbond heeft terugge trokken ten gunste van Turkije. BATAVIA, 8 Sept. (Aneta) Het kernpunt in de stagnatie van de Nederlandsch-Japansche handelsbesprekingen wordt nog altijd gevormd door het vraagstuk of de scheepvaartregeling al dan niet op de agenda moet worden gs- bracht. Volgens berichten van Japansche zijde wer den terzake instructies uit Japan verzocht, die heden te Batavia kunnen worden verwacht. Zoowel van Japansche als van Nederlandsche zijde hoopt men nog steeds dat de conferentie van het huidige doode punt kan worden ge bracht. In de exercitieloods op het Schuttersveld te Rotterdam werden Vrijdag twee luitenants der Mariniers, C. J. baron v. Leeuwen Aduard en J. Arends beëedigd. Luitenant-Kolonel Oele neemt den eed af LONDEN, 8 Sept. De Parijsche correspondent van de „Daily Express" heeft een onderhoud gehad met den gewezen officier der Nederland sche marine, kapitein-ter-zee Paul Koster, in verband met de publicaties omtrent het onder zoek der Amerikaansche Senaatscommissie be treffende den wapenhandel. Koster, een grijze heer, vertelde dat hij in 1906, toen hij duikbootkapitein was bij de Ne derlandsche marine, een aanbieding kreeg om naar Fiume te gaan, toen een Oostenrijksche haven, om er duikbooten te bouwen. Tot 1912 was hij in genoemde functie te Fiume werkzaam, waarop hij vertegenwoordiger werd van de Electric Boat Company, de Amerikaan sche duikbootenbouwers, in Spanje. Koster maakte kennis met alle leidende fa brikanten van wapens, ook met sir Basil Zaha- rof. Ongeveer anderhalf jaar terug verbrak hij zijn relaties met de Electric Boat Company. Thans doet hij zaken vor eigen rekening. Sir Basil Zaharof heeft hij vele jaren niet tf ff 's-GRAVENHAGE, 8 Sept. Welke rol speelt het Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw Inka vos, dat in Den Haag gevestigd is, in de inter nationale bewapeningsind'j»;rie? Is liet een gecamoufleerde Duitsche onderneming, zooals in de voor de enquête-commissie te Washing ton voorgelezen brieven van kapitein-ter-zee Paul Koster beweerd wordt? Neen, verklaarde de heer Blum, directeur van Inkavos aan „De Telegraaf". Wij hebben gee nerlei structureele verbinding met de Duitsciie regeering, wij zijn een onafhankelijke maat schappij, opgericht door Hollanders met Hol- landsch kapitaal. Wij staan natuurlijk in har- delsrelaties met verschillende firma's uit den aard van onze werkzaamheden, doch zij heb ben geenerlei invloed op de leiding van onze maatschappij. Inkavos werd in het leven geroepen in Juli 1923. De Kon. bewilliging werd verleend in Augustus 1922. Inkavos aldus de heer Blum werd opgericht door mr. H. Blaupot ten Cats en eenige andere Nederlanders, die meenden de ervaringen, die mijn mede-leider, dr. Techei, en ik met de duikboot-constructie hadden op gedaan, commercieel te kunnen exploiteeren. Het kapitaal bedraagt 50.000.—, waarvan ge plaatst 12.000.—. De aandeelen luiden op naam. Zij zijn in het bezit o.a. van mr. Blau pot ten Cate, diens zoon en nog een Holland- sche relatie van hem. De leiding der maatschap pij is in handen van dr. Techei en mij. Dr. Techei is van 1906—1925 werkzaam ge weest bij de Germaniawerf in Kiel, waar hij werkzaam was bij de constructie van duikboo ten. De heer Blum zelf was bij de duikbootin spectie werkzaam. De werkzaamheden van Inkavos beperken zich tot het ontwerpen van bouwplannen voor oorlogsschepen: kruisers en pantserschepen, doch in hoofdzaak duikbooten. Wij zijn daarir concurrenten van Vickers en van de Electric Boat Company. Wij werken bij het ontwerpen van dergelijke plannen samen met de werf, die de schepen zal bouwen. Het voordeel van onze maatschappij is, dat de kleinere landen kur - nen gebruik maken van onze Duitsche ervaring met den duikbootbouw. Inkavos treedt niet met de regeering direct in onderhandeling. Dat gebeurt door de werf. die de schepen zal bouwen. yvèl dienen wij daarbij van advies. Zoo heb ben wij de plannen ontworpen voor Finsche duikbooten, die op een Finsche werf gebouwd zijn. Hetzelfde is het geval met een voor Spanje door ons ontworpen duikboot, die op een werf in Cadiz is geconstrueerd. Bij dit laatste geval hadden wij scherpe con currentie te voeren tegen de Electric Boat Company, die de aandeelen bezat in een maat schappij, die vrijwel het monopolie voor den duikbootbouw in Spanje bezat. De bewering, dat Techei betrokken zou zijn bij wapenfabricage voor Duitschland, is onwaar. Inkavos is alleen een constructie bureau en wij hebben niets te doen met andere firma's, die hier met Duitschen ach tergrond gesticht zijn voor de wapen fabricage. Het motief voor Koster's beweringen is volgens den heer Blum concurrentienijd. Eenige jaren geleden heeft hij getracht met ons in relatie te treden, doch wij zijn op zijn voor stellen niet ingegaan. Bestaan er ook betrekkingen tusschen Inka vos en de Nederlandsche marine ten aanzien van den duikbootbouw? Neen, de Nederlandsche marine is bij den duikbootbouw reeds jarenlang zelfstandig. Zij ontwerpt en ontwikkelt haar duikboot-typen zelf, in samenwerking met de Nederlandsche werven. '-GRAVENHAGE. 8 Sept. De voorzitter van de Kon. Ned. Vereeniging „Onze Vloot" (welke vereeniging reeds ten stelligste heeft ontkend dat de heer Koster, oprichter en eerelid van de vereeniging, zijn invloed in deze vereeniging gebruikt om haar dienstbaar te maken aan zijn zakelijke belangen bij de bewapeningsin dustrie), heeft voor het hoofdbestuur 'n spoed- vergadering uitgeschreven. meer gezien, daar deze zich voornamelijk bezig hield met den verkoop van wapens aan Spanje, terwijl Koster zaken deed met Frankrijk en Ita lië. Zij bleven, elkaar zooveel mogelijk uit den weg. Volgens Koster zijn alle in de Amerikaansche Senaatscommissie gegeven bewijzen betreffende den internationalen wapenhandel afkom stig van brieven, die gestolen zijn uit de dossiers van de Electric Boat Company. Koster verklaarde het bouwen en verkoopen van duikbooten een ge wone zaak te achten. Dat soms zekere betalingen moesten worden gedaan, om contracten te kunnen sluiten, is aldus Koster nor maal in alle soorten transacties. Verder meldt de „Daily Express", dat de Amerikaansche minister van Buitenlandsche Zaken, Huil, zich telefonisch in verbinding heeft gesteld met de Senaatscommissie. Er zouden ni. in het archief van zijn ministerie sensationeele feiten zijn ontdekt, welker publicatie Amerika's betrekkingen met zekere landen nadeelig zouaen kunnen beïnvloeden. Over de wijze, waarop de vertrouwelijke brie ven van de wapenfabrikanten in handen van de commissies van onderzoek zijn gekomen, meent de „Daily Express" aldus vertaalt de „Telegraaf" het volgende te kunnen melden: Reeds sedert einde Juni onderzoekt een corps geheime agenten kalmweg de boeken van de groote Amerikaansche staalfirma's. Daaruit hebben zij vastgesteld, aan wie in de afgeloopen jaren groote leveringen zijn gedaan en dit wa ren meestal groote Amerikaansche wapenfabri kanten. Deze geheime agenten, vervolgt het blad, staan onder leiding van een man, die uiterlijk bijna een dubbelganger van Hitler is. Hij heet Stephen Rauschenbush. Hij zond zijn staf van controleurs naar de kantoren der wa penfabrikanten en dreigde met bestraffing, in dien de dossiers niet ter inzage werden ver strekt. Hij slaagde er in, hun schoorvoetende medewerking aan het onderzoek der Senaats commissie te verkrijgen. Louis L. Driggs, directeur van de Driggs Ord nance Engineering Company te New York verklaarde tijdens zijn verhoor, dat er na den oorlog een tijd geweest is, dat de allergrootste wapenleveringen van Duitschland kwamen. Dat dit ook thans nog het geval is, gelooft hij niet. Driggs kon niet verklaren, dat een land, welks bewapening door een verdrag wordt beperkt, zoo een groote voorraadschuur van wapens was. Maandag zet de Senaatscommissie haar on derzoek voort. SCHEEPSBRAND VOOR DE AMERIKAAN SCHE KUST. VAN DE 558 OPVARENDEN ZUN ER, NAAR GEMELD WORDT, 360 GERED. Het concentratiekamp Oranienburg ontruimd; het stadje Oranienburg en ook de gevangenen op zoek naar middelen van bestaan. Een rede van Barthou over de Volksstemming in het Saargebied. Het staat nu vrijwel vast, dat Rusland lid wordt van den Volkenbond. Wel toenadering, maar nog geen overeenstem ming tusschen Parijs en Rome. De onthullingen over de internationale wapen handel. De rol van den gewezen Nederlandschen officier Koster. „Inkavos" is, volgens den directeur dezer on derneming, een onafhankelijke maatschappij voor het ontwerpen van duikbootconstructie- plannen met Nederlandsch kapitaal. Bedrijfstoestand en Arbeidsmarkt in het twee de kwartaal van 1931. Tentoonstelling „De Kunst in Nood" in Den Haag geopend. Overval in een kringhuis der N. S. B. te Rot terdam. Inwerkingtreding handelsverdrag met Spanje opgeschort? Benoemingen in het bisdom Roermond. De kampioenschappen te Turijn. Berger tweede op de 100 M. Berger en Osendarp in de finale 200 M. New-Yorksche beurs: stemming prijshoudend. Bandjirs nabij Makassar. De tijd gaat snel We moeten een datum opzoeken van een of ander gebeuren in het verleden. „Laat eens kijken.... het zal 'n jaar of drie geleden zijn." Maar als we dan zorgvuldig nazoe ken blijken er geen drie jaar maar b.v. al zes jaar voorbij te zijn. „Is dat al zóó lang!" Ja de tijd is rap! We beseffen niet hoe gauw we wel leven alvorens we nu en dan eens onverwacht voor de werkelijkheid ko men te staan dat iets, hetwelk we nog nabij dachten, al zoo lang, zoo lang vervlogen is. Uit vergeelde blaren, uit oude ka lenders, uit voorbij notities komt dan plotseling dit vermaan: alles gaat zoo snel voorbij gebruik uw tijd toch goed. BERLIJN, 8 Sept .(Reuter) In het stadje Oranienburg is een ongewone rust weergekeerd. Het concentratiekamp is gesloten en de gevan genen zijn vertrokken. De bewoners van het stadje hopen, dat 't kamp zal worden ingericht tot kazerne voor de S.S., want met het vertrek van de gevangenen is voor Oranienburg ook een bron van inkomsten weggegaan. De fabricage van gasmaskers en fotografisch papier vormen de voornaamste industrie. De poort van het kamp wordt nog bewaakt door een S.A.-man en men krijgt slechts toegang op vertoon van een door de geheime staats politie verstrekte vergunning. Zeer moeilijk zal het zijn voor de 742 ge vangenen, die volgens officieele mededeeling uit de Pruisische concentratie-kampen zijn vrij gelaten, om een bestaan te vinden. Hun familie leden zullen voor hen moeten zorgen, maar ve len van dezen verkeeren zelf in behoeftige om standigheden, daar zij verwant zijn aan „be ruchte personen". De bevrijde gevangenen krijgen geen steun uit de openbare kas en aan de Engelsche de putatie, die onlangs alhier heeft onderhandeld voor de vrijlating van den vroegeren sociaal- democratischen burgemeester van Maagdenburg, Otto Reuter en van het vroegere communisti sche Rijksdaglid, dr. Neubauer, werd nadrukke lijk medegedeeld, dat deze personen het land niet zouden mogen verlaten. Vermoedelijk vallen alle vrijgelaten gevange nen onder deze verbodsbepaling, daar men in officieele kringen vreest, dat dergelijke emi granten „gruwelverhalen" in het buitenland zullen rondstrooien. MADRID, 8 Sept. Gisteren heeft, volgens programma het aftreden plaats gevonden van de Baskische gemeenteraden. Volgens de tot dusverre beschikbare gegevens zijn in de pro vincie Biskaje 50 van de 115 gemeenteraden af getreden en in Guipuzcoa 60 van de 87. In de meeste gemeenteraden zijn de monarchisten niet afgetreden, zoodat de merkwaardige situ atie ontstaat van een republikeinsche regeering, welke in een der belangrijkste streken van Spanje alleen door de monarchisten gesteund worden. li^ I v v v v m 111 n Is Stand op Zondag 1 uur van.: 757 Vorige stand: 759,8

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1