Kabinetscrisis in Spanje? De vlootkwestie Ruslands opname verzekerd Het nieuws van heden HOUDING DER BASKEN EN CATALONIËRS De grootste brug ter wereld De eeuwfeesten te Melbourne P. A. M. KAT DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling ZONDAG 16 SEPTEMBER 1934 Ochtendblad DAGBLAD UITCECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 „De Katholieken zien er niet lan ger tegen op, aandeel in de re- geeringsverantwoordelijk- heid te nemen" Gil Robles' uur nadert Het Weer liml Japan wil het verdrag van Wash ington opzeggen, daar hei den vrede bedreigt Geen plaats voor com promis Verbinding tusschen San Fran cisco en Oakland De vijflingen ziek Echter geen levensgevaar Saarcommissie bijeen Meerderheid bereikt Geen mijnstaking in België Loonsverlaging gaat niet door De rampokpartijen in Madioen Met de arrestatie van den bende leider en zestig anderen is een goede vangst gedaan Bouw van een 130 meter hoogen toren Huiszoekingen te Madrid Wapens en munitie in beslag genomen Zwaar onweer boven Londen Brand te Berlijn Zijdie zich tegen 1 October op ons blad abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN Najaarspracht Grensincident Oostenrijksche douane dood gevonden ACCOUNTANTSKANTOOR ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 18949 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. eén 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek (Bijzondere correspondentie.) Het kabinet-Ricardo Samper kan al heel spoedig demissionnair zijn, want de ge beurtenissen volgen elkaar in Spanje thans met bioscopische snelheid op. Iedere dag brengt zijn nieuws en elke nieuwe gebeurtenis illustreert dat de bestaansmogelijkheden van het zittend kabinet steeds geringer worden. Ieder rekent met zijn val en het is thans hoogst onwaarschijnlijk geworden, dat Samper den te rugkeer van de Cortes zal willen afwachten om op het parlementaire slagveld een zware neder laag te lijden. Hij zal er de voorkeur aan geven, het formeele votum van wantrouwen, waaraan hij toch niet ontkomen kan, te vermijden en Alcala Zamora vóór dien tijd ontheffing ver zoeken van de moeilijke en ondankbare taak, die het weinige politieke crediet, dat dit kabi net bij zijn optreden bezat, volkomen vernietigd heeft. De overwinningen, die Samper en de zijnen behalen, zijn van het soort waaraan Pyrrhus zijn onsterfelijkheid dankt. Zooals men weet hadden de Baskische natio nalistische afgevaardigden aan het eind van de vorige maand aan den minister van Bin- nenlandsche Zaken, Salazar Alonso, een tele gram doen toekomen, waarin zij hem „uit hof felijkheid" meedeelden, dat de groote vergade ring der autonomistische parlementariërs en der leden van de onwettig verklaarde Bas kische interprovinciale commissie, op 1 Septem ber te Zumarragua gehouden zou worden. In de „hoffelijkheid" der autonomisten zag de regeering te Madrid, zeer terecht, slechts een Uitdaging. En het kabinet vatte den hand schoen op. Het mobiliseerde politietroepen, die in Zumarragua en op alle toegangswegen naar het stadje strategische posities gingen inne men. Het gemeentehuis, waar de fameuze ver gadering zou plaats hebben, werd door militai ren bezet. Gewapende patrouilles bewogen zich door de straten en iedere onbekende, die „mis schien" bij de Baskische opstandige beweging kon betrokken zijn, moest zijn papieren toonen. De burgemeesters en gemeenteraadsleden van wie bekend was dat zij aan de bijeenkomst zou den deelnemen, werden in hun woonplaatsen in het oog gehouden. Zij werden niet in arrest ge steld, maar misten iedere vrijheid van bewe ging. Onder deze omstandigheden behaalde de regeering haar overwinning: de vergadering had niet plaats. Enkele incidenten konden natuur lijk niet uitblijven. Zoo werd de door den mi nister van Binnenlandsche Zaken ontslagen burgemeester van Bilbao, Senor Ercoroca, door de politie gedwongen den trein te verlaten, die hem naar Zumarragua zou brengen, en naar zijn woning teruggeleid met de mededeeling, dat hij die eerst weer zou mogen verlaten als hem daartoe verlof gegeven werd. Ook de bur gemeesters van Oyarzun en Tolosa werden streng bewaakt, terwijl die van Vitoria voor- loopig zijn vrijheid verloor op het oogenblik. waarop hij in den trein naar San Sebastian wilde stappen. Maar wat beteekent dit regeeringssucces van één dag tegenover het feit, dat de Basken vas ter dan ooit besloten zijn aan hun huidige en toekomstige vrijheden met alle kracht te blijven vasthouden! In het conflict met de Basken heeft de regeering nu eens van toegeeflijkheid te groote toegeeflijkheid blijk gegeven en dan weer van strengheid te groote streng heid. Het gevolg is, dat de Basken nog slechts voor geweld buigen en geweld is in de huidige omstandigheden geen middel, dat tot oplossing van het conflict leiden kan. In het Baskenland toch heeft de regeering nietmeteenparty te doen, maar met de geheele bevolking, waar van de meest-gematigde elementen in ieder ge val en voor 't minst naar autonomie streven. Tot Madrids tegenstanders behooren zoowel de Katholieken, de monarchisten als de socialis ten. Op zeer weinig punten zijn deze groepen het eens, maar op dit ééne punt: handhaving der eeuwenoude Baskische vrijheden en zelf bestuur voor de Baskische provincies, reiken zij elkaar de hand. Dat juist maakt de positie der regeering, die het te ver heeft laten komen om thans toe te geven, volkomen hopeloos. En ook ten aanzien van het conflict met Catalonië slaagt Madrid er niet in een aanvaardbaar compromis te vinden. Dat ligt zeker voor een goed deel aan de hardnek kigheid, waarmeeBarcelona in zake de voor naamste bepalingen van de pachtwet op zijn stuk blijft staan, maar anderzijds is niet te verhelen, dat de regeering onhandigheden be gaat, die vermeden moesten worden, omdat zij het bewind van het autonome gewest meer en meer in het harnas jagen. De grootste onhandigheid dezer laatste dagen was wel het verleenen van vergunning aan de Catalaansche grondbezitters om in Madrid een groote protestdemonstratie te houden. De Ma- dridsche arbeiders, die voor een goed deel aan het ordewoord der socialistische leiders gehoor zamen, hebben op staanden voet een tegen- demonstratie georganiseerd, een eendaagsche algemeene staking, die het leven in de hoofd stad voor een etmaal zoo goed als lam gelegd heeft. Vervoermiddelen ontbraken althans tijdens de morgenuren, de winkels waren, uit voorzorg, voor het grootste deel gesloten, de kranten konden niet verschijnen, fabrieken en werkplaatsen openden haar deuren niet. Na tuurlijk konden relletjes niet uitblijven en ver scheidene dooden en gewonden waren op den avond van den stakingsdag te betreuren. De regeering had dit alles kunnen voorzien en vooral dienen te begrijpen, dat haar positie niet van dien aard is, dat zij ongestraft met vuur spelen kan. Zelfs den Catalaanschen grondbezitters heeft zij op stuk van zaken een zeer slechten dienst bewezen. Want ook Catalonië is het antwoord niet schuldig gebleven en heeft bij wijze van represaillemaatregel het Catalaansch Land- bouwinstituut San Isidore, waarbij 30.000 Cata laansche grondbezitters aangesloten zijn, doen sluiten. Volgens den „minister van binnenland sche zaken" van Catalonië, senor Doncas, was dit Instituut het centrum van het verzet tegen de toepassing van de bepalingen van de nieuwe pachtwet. Is het wonder, dat de regeering te Madrid zich niet langer in de gunst verheugt van de partijen, die haar tot dusver de hand boven het hoofd hebben gehouden? Het is de C.E.D.A. onmogelijk geworden met haar vlag een politiek te dekken, waarmee zij het niet eens is en niet eens zijn kan, omdat het ka binet Samper „verslijt" in het nemen van orde maatregelen, die in den grond van de zaak slechts van onmacht getuigen, terwijl het nood zakelijke werk, waaronder zeer dringende maat regelen ter beteugeling van de werkloosheid, liggen blijft. Het is daarom, dat José-Maria Gil Robles, de jonge katholieke leider, die een staatsman van den eersten rang belooft te wor den, Zondag J.l. in een te Cavadonga gehouden rede Samper den steun van de agrarische popu listen heeft opgezegd. Dat staat voor het kabi- net-Samper met een doodvonnis gelijk, want zonder den zeer daadwerkelijken steun van Gil Robles' partij kan de radicale combinatie, die thans aan het bewind is, niet regeeren. En een verwisselmeerderheid leveren de huidige Cortes niet op. De Katholieken zien er niet langer tegen op hun aandeel in de regeeringsverantwoordelijk- heid te nemen. Reeds heeft Gil Robles bespre kingen met Lerroux gevoerd met het doel tot een doseering van de portefeuilles in het aan staande kabinet te geraken. Zeker vijf porte feuilles, waaronder die van binnenlandsche za ken, zullen aan de rechtsche partijen moeten worden toevertrouwd. Of evenwel de zóó te vormen coalitie veel in nerlijke kracht zal hebben, of zij inderdaad voor het land vruchtbaren arbeid zal kunnen ver richten, blijft ook dén nog de vraag. Rechts en links gaan steeds meer stemmen op, die be weren, dat alleen nieuwe verkiezingen, die den wil van het volk duidelijk zullen maken, een gezonden niet-dubbelzinnigen toestand zullen kunnen scheppen. .Nieuwe verkiezingen zijn een sprong in het duister", heeft men lang vol gehouden. Maar soms moet zulk een sprong ge waagd! Het is zeker niet onmogelijk, dat ook Aloala Zamora er de noodzakelijkheid van in ziet. Het vertrek van de „Flandria" met de Hollandsche en Vlaamsche deelnemers en deelneemsters aan het internationaal Eucharistisch Congres. Z.H. Exc. Mgr. J_. H, G. Jansen. Aartsbisschop van Utrecht, begeeft zich aan boord iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiy VERWACHTING: Zwakke tot matigen, Zuidelijke tot Zuidwestelijken wind, zwaar bewolkt met kans op regen of onweer, later tijdelijk opklarend, koeler. Verdere vooruitzichten: koeler, later wel- licht weer regen. TOKIO, 15 Sept. In de vlootkwestie is thans een voorloopige beslissing genomen. De alge meene opvatting van het Japansche kabinet is, dat het vlootverdrag van Washington moet worden opgezegd, daar het den vrede bedreigen zou. De nieuwe Japansche voorstellen streven naar gelijke behandeling in de vlootkwestie. Admiraal Yakamoto, die Japan zal verte genwoordigen op de vlootbesprekingen te Lon den, heeft verklaard, dat een compromis voor Japan niet in aanmerking komt. De Japansche pers eischt een eensgezind en energiek optre den tot het vermijden van verwikkelingen. Het ministerie voor oorlog heeft het een en ander medegedeeld over de nieuwe legerbegroo- ting. Het bedrag der begrooting is 636 millioen jen; zij omvat de volgende posten: 200 millioen jen voor de algemeene uitgaven van het leger; 110 millioen jen voor de man schappen; 160 millioen jen voor het onderhoud van het Japansche leger in Mandsjoekwo; 80 millioen jen voor uitbreiding van de lucht macht; 70 millioen jen voor vernieuwing van materiaal; 16 millioen jen voor pensioenen. De minister van oorlog Hajasji, legde er den nadruk op, dat weigering van deze militaire credieten de ontwikkeling en versterking van het Japansche leger in gevaar zal brengen. SAN FRANCISCO, 15 Sept. (Reuter) De grootste brug ter wereld, die de baai van San Francisco moet overspannen, en de steden San Francisco en Oakland zal verbinden, begint reeds boven het water te verrijzen. De brug zal 77 millioen dollar kosten en men verwacht, dat zij in het voorjaar van 1037 voltooid zal zijn. Het geheele bouwwerk wordt 13 K K.M. lang. De brug krijgt twee verdiepingen, elk 17 M. breed; de bovenste verdieping is voor het ge wone rijverkeer, de onderste wordt voorzien van drie spoor- en twee tramlijnen. lx/t Millioen menschen zullen hier van profi- teeren. Jaarlijks zullen 16 millioen voertuigen van de brug gebruik maken. De hoofdingenieur van het bouwwerk, Char les Purcell, verklaarde dat het voornaamste werk, n.l. de arbeid onder het water, die door de groote diepte' en de snelle wisseling van getij met groote moeilijkheden gepaard ging, thans was voltooid. De Westelijke helft van de brug zal in werke lijkheid twee volledige hefbruggen vormen, tus schen San Francisco en het eiland Yerba Buena, waardoor een tuimel geboord wordt, die de grootste ter wereld zal zijn. De Oostelijke helft zal een bascule-brug zijn. De brug krijgt in totaal 51 pijlers waarvan een 70 M. diep gaat. De torens van de hefbrug worden 150 M. hoog. Voor de brug worden gebruikt 182.000 ton staal, 18.500 ton draadkabel, 1.300.000 vaten cement, 4600 ton asfalt, 317.000 ton natuursteen, alsmede enorme hoeveelheden beton, verf en hout. Elke toren afzonderlijk beteekent een bouw werk, dat vergeleken kan worden met een wol kenkrabber van 60 verdiepingen. OTTAWA, 15 Sept. (V. D.) De vijflingen van het echtpaar Dionne, die tot dusverre zoo goed vooruitgingen, zijn thans ernstig ziek. Zij lijden aan ingewandsvergiftiging. De behandelende ge neesheer, die ook bij de geboorte de leiding heeft gehad en die zich buitengewoon heeft in gespannen, om de vijflingen in goede gezond heid te houden, heeft reeds voorbereidingen ge troffen om de kinderen uit de boerderij van Dionne over te brengen naar een aangrenzend speciaal ziekenhuis dat gebouwd is van gelden die door vrijwillige bijdragen gebracht zijn, ter wijl hij tevens reeds een apparaat voor bloed transfusie heeft doen overkomen, voor het ge val dit noodig mocht zijn. Het laatste communiqué omtrent den ge zondheidstoestand van de vijflingen van het echtpaar Dionne meldt, dat drie der meisjes in zooverre buiten gevaar zijn, dat zij weer in ge wicht toenemen. De toestand van een der meis jes nog slechts is ernstig. GENèVE, 15 Sept. De commissie van drie voor het Saargebied is vanmorgen onder voorzitter schap van Aloisi opnieuw in vergadering bij eengekomen Het officieel afscheid aan boord. Zittend v.l.n.r.: H.H. H.H. Exc, Exc, Mgr. Eras, Mgr. dr. Lemmens en Mgr. J. H. G. Jansen. Staande links op den achtergrond de vertegenwoordiger van de V.K.P., de heer L. A. P. M. v. d. Broeke GENÈVE, 15 Sept. (Reuter). Nadat de algemeene formaliteiten voor de opneming van Rusland geregeld zijn en ook he ant woord van Rusland vast staat, is sedert van morgen in het hoofdkwartier der Fransche delegatie de uitnoodigingslijst klaargelegd, waarin de leden van den Volkenbond zich kunnen inschrijven. Hedenmiddag te 2 uur heeft men Litwinof den tekst van de uitnoodiging, geteekend door der tig staten, doen toekomen. Denemarken. Noor wegen en Nederland hebben hieraan elk afzon derlijk een boodschap toegevoegd. Verzekerd wordt, dat de vereischte twee derden meerder heid reeds is bereikt. Hedenavond te half zeven kwam de Volken bondsraad wederom in geheime zitting bijeen om de laatste schikkingen voor Ruslands toe treding tot den Volkenbond te treffen. Naar verluidt zal de Volkenbondsraad in het begin der volgende week in openbare zitting definitief besluiten tot het toekennen van een permanenten raadszetel aan Rusland. Dat be sluit zou dan nog de bekrachtiging van de As- semblée behoeven. Nader meldt Reuter, dat Sovjet-Rusland met warme dankbewoordingen heeft geantwoord op de uitnoodiging om tot den Volkenbond toe te treden. De Volkenbondsraad besloot hedenavond met algemeene stemmen Sovjet-Rusland een permanenten zetel in den Raad aan te bieden. Panama, Argentinië en Portugal onthielden zich van stemming. De Britsche minister van Buitenlandsche Za ken Simon is vanmorgen van Genève te Lon den teruggekeerd. Hij zal weldra naar Balmoral Castle vertrekken, waar zich ook de koninklijke familie bevindt. Onze Belgische correspondent seint ons d.d. 15 Sept.: Hedenmiddag werden de vertegenwoordigers der mijneigenaren ontvangen door den minister van Arbeid en van Economische Zaken. Na dit onderhoud werd medegedeeld, dat men is overeengekomen de loonsverlaging niet te laten doorgaan. Dit accoord is tot 21 December 1934 van kracht. Intusschen zullen onderhandelingen gevoerd worden voor een nieuwe loonovereenkomst. Zoodra het indexcijfer 646 bedraagt zullen de arbeiders zich niet verder verzetten tegen loons verlaging. Het bericht, dat de staking niet zal doorgaan Werd te Brussel met vreugde ontvangen. MADIOEN, 15 Sept. (Aneta.) Gisteren en hedennacht zijn in de desa's Gorar.ggareng. Moaspati en Ngawi in totaal 61 rampokkers gearresteerd, die deel hebben gehad aan 15 rampokovervallen. Onder de gearresteerden be vindt zich ook het bende-hoofd, dat een „in tellectueel" bleek te zijn. Hij is afkomstig uit de desa Toeloeng en is genaamd M. alias R. Deze bendeleider werkte geheel achter de schermen. De bevolking is verheugd over deze arrestaties. Verder is gearresteerd de bekel (desahoofd) van de desa Bogema in Goranggareng en de bekel van tempoeredjo, eveneens in Gorang gareng. Het arrestantenlokaal te Magetan is overvol, zoodat zestig gevangenen naar Madioen zijn overgebracht. Sedert Augustus van dit jaar zijn in het hos pitaal van Madioen en Magetan resp. 6 en 5 desalieden overleden, tengevolge van verwon dingen, hun door rampokkers toegebracht. MELBOURNE, 15 Sept. (Reuter). Ter ge legenheid van de eeuwfeesten te Melbourne zal een ruim 130 meter hooge toren gebouwd wor den, waarvoor de plannen thans reeds klaar zijn. Voor den bouw van dezen toren is 1500 ton staal noodig, benevens 4000 ton klinknagels. Duizenden vierkante meters gaas zullen zelf moord-pogingen moeten verijdelen. Alle voor het publiek toegankelijke plaatsen zullen met gaas worden afgesloten. Bij de constructie van den toren zal speciaal rekening gehouden worden met de kracht van den wind, die buitengewoon groot zal zijn. aan gezien de toren weliswaar open zal zijn, doch door het vele materiaal, dat een waar netwerk zal vormen, aan den wind denzelfden weer stand zal bieden als een steenen toren. Het gewicht der fundamenten moet dan ook grooter zijn dan dat van den bovenbouw. Ieder hoekfundament zal tot 15 meter onder den grond reiken, en rusten op den rotsachtigen ondergrond. Op deze wijze zal de toren den zwaarsten orkaan kunnen weerstaan. Men heeft berekend, dat de top van den toren door de kracht van den wind 60 tot 90 c.M. heen en weer zal zwaaien, doch zij die zich op den toren bevinden, zullen dit nau welijks kunnen merken. MADRID, 15 Sept. In alle stadsdeelen zijn heden weer huiszoekingen verricht, o.a. in het Volkshuis. Machinegeweren, granaten, munitie en wapens van allerlei aard zijn in beslag ge nomen. Verscheidene arrestaties hebben plaats gehad. LONDEN, 15 Sept. (Reuter). Het warme weer, dat een week lang te Londen heerschte ein digde Zaterdagmiddag met een hevig onweder. Uit vele voorsteden worden overstroomingen gemeld; een groot aantal huizen staat onder water en vele telefoonleidingen zijn verbroken. Eenige ondergrondsche treinen konden tijdens het noodweer niet verder rijden. Bij een voet balmatch te St. Albans werd een toeschouwer door den bliksem getroffen en gedood. Talrijke ruiten zijn door den storm vernield. BERLIJN, 15 Sept. (V. D.) In het groote ge bouw van de Verzekeringsmaatschappij „Victo ria" in de Lindenstrasse is vanmiddag brand uitgebroken. Het vuur breidde zich snel uit over het geheele front van het gebouw over een leng te van 70 meter, terwijl het 15 meter diep door drong. Na een uur was gevaar voor uitbreiding geweken. Zes brandweermannen moesten naar het ziekenhuis gebracht worden. Japan wil het vlootverdrag van Washington opzeggen. Ruslands opname in den Volkenbond ver zekerd. Mijnstaking in België voorkomen. Zwaar onweer boven Londen. Negende Monumentendag te Den Bosch. De wijziging der Ziektewet. 61 Arrestaties inzake de talrijke ernstige ram- pokpartijen in Madioen. De Vereeniging „Onze Vloot" ontkent betrok ken te zijn bij de particuliere wapenindustrie. Plechtige eerste-steenlegging van de priorij der toekomstige abdij van Egmond. Wetsontwerp tot verlenging van de tijdelijke opschorting van den vaccinatieplicht voorge steld. Gaat de N.V. van Thiel's Draadnagelfabriek te Helmond weer draaien? Wel worden wij mild bedeeld dit jaar, dat ons na den schoonen zo mer een heerlijke Septembermaand schonk. Stralend schijnt nog de zon op de laat-groene bladeren en op het glinsterende water, dat anders op dezen tijd van het jaar onder grauwe wolken zwart verglijdt scheren nu nog de ranke wit-gezeilde bootjes. Dartel speelt de zon in blinkende vensters en toovert kleuren van goud om het blonde hoofd van een kind. Maar als de avond valt voélen wij dat dit niet blijven zal, dan vervult ons lichaam reeds de kilte die komen gaat, dan maken wij ons reeds ver trouwd met de gedachte dat niets bestendig is, dat wij eens zullen moe ten verliezen het schoone en mooie, dat ons door de groote goedheid Gods in zoo ruime mate werd geschonken. WEENEN, 15 Sept. (V.D.). Donderdag heeft men naar eerst thans bekend wordt den com mandant van de Oostenrijksche grenswacht te Eckersattel met zeven schotwonden dood ge vonden. De desbetreffende officieele verklaring vermeldt, dat hij vermist was sedert hij 7 Sept. j.l. op patrouille was gegaan en dat een Duitsch automatisch pistool bij het lijk is gevonden. De officieele „Wiener Zeitung" verwacht in dit verband mogelijke nieuwe grensincidenten. Het blad wijst erop, dat de houding van de Natio- naal-socialistische party jegens Oostenrijk in den laatsten tyd buitengewoon moeiiyk te vol gen is. Het blad spreekt over de onzekerheid omtrent de werkelijke positie van het Oosten- rüksche legioen in Duitschland en over het verbiyf en de bedryvigheid van de leiders der anti-Oostenrijksche campagne, vooral Habicht en Frauenfeld. OOSTERPARK 19 AMSTERDAM - TEL. 53931 I v vwwvuurminni Stand op Zondag 1 uur v.m. 759.5 Vorige stand 761.8

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1