ZADËLHOFFI
Pater Henricus O. Cap. aan 't woord
Minister Marchant
over zijn spelling
ROOKWORST
DONDERDAG 11 OCTOBER 1934
Mijnhardt's
Laxeertabletten
Raadsverkiezingen in
Heerenveen
Opruiming van rundvee
Hoeveel naamvallen?
Maar de boterham is ook
noodig
Waarom durft men niet?
De werkloosheid naar benedenl
Het werkloosheidsleed
U houdt natuurlijk ook van
echte GeBdersche
Vraagt daarom Uw leverancier
het merk
DOETINCHEM
dan eerst smult UI
De dertien Missionarissen van het H.
naar de Missie
Hart die uit het Missiehuis te Tilburg
vertrokken zijn.
PLOEGWEDSTRIJD
Boerensport, maar van de
beste soort
Na de vorming van de nieuwe
gemeente
Inblikken of uitvoer naar
Rusland?
ACCOUNTANTSDAG
TE UTRECHT
Een tweetal inleidingen
Een uiteenzetting voor de graan'
studieclub te Rotterdam
Waartoe dient spelling
De dictator.
BURGEMEESTER VAN
LANSCHOT
Hielbeen gebroken bij een val
Rjjkshuistelefoon met lijnkiezer-
toestellen
Zooals wij berichtten, heeft Pater Hen
ricus O. Cap. de vorige week te Hel
mond een rede gehouden, naar aan
leiding warvan door de vergadering, waar
voor hij sprak, een motie is aangenomen,
welke voor de regeering veel critiek inhield.
Van enkele zijden vraagt men ons thans,
waarom wij de rede zelf, welke blijkens
verslagen in enkele andere bladen nogal
„kernachtig" geweest moest zijn, niet op
namen.
Het antwoord daarop luidt:
Omdat wij het belang daarvan niet in
zagen (de rede bevatte geen nieuwe ge
zichtspunten) en omdat wij van verdere
verbreiding dezer rede slechts méér ver
warring der geesten, slechts méér ontevre
denheid meenden te moeten vreezen.
Nu ons echter blijkt, dat afgeschei
den van de inhoudswaarde bij een deel
van onzen lezerskring door publicaties el
ders een zekere belangstelling voor om
niet te zeggen: nieuwsgierigheid naar
deze rede gewekt is, willen wij niet nalaten,
de rede alsnog te publiceeren.
Na kennisneming van deze redevoering
zullen de aandachtige lezers ongetwijfeld
erkennen, dat de redenen, waarom wij aan
vankelijk meenden deze rede niet verder te
moeten colporteeren, wel steekhoudend
waren; dat de rede n.l. niets nieuws bevat
te, maar zich alleen door haar felheid on
derscheidde van vele andere vertoogen,
èn dat zij slechts méér verwarring en méér
ontevredenheid zou kunnen stichten.
Uit het onderstaande moge thans blijken,
of wij juist geoordeeld hebben; wij laten
hier enkele zware «detonaties uit de rede
volgen:
Spreker wijst er allereerst op, dat het nuttig
en noodig is het hall vertwijfeld volk in te
spuiten met religie; diep-godsdienstig zijn is
ook zoo natuurlijk, een mensch zonder God
levend is eigenlijk dood. Als God in onze dagen
belet wordt gegeven, komt dat niet omdat de
geest zoo sterk is, maar 't hart zoo zwak is.
De ridders uit de Middeleeuwen hadden het
nog zoo ve miet mis, toen zij hun zwaard wet
ten aan een kerk-kolom! De Tien Geboden zijn
geen dwangbuis, doch geven ons schatten in
de armen. Als je van alle kanten in den put
der zorgen zit, kun je wel eens in de bio harte
lijk gaan lachen met Mickèy Mouse en dat
mag gerust doch de echte opkikkering vind
je alleen in den godsdienst. Trapt hét geloof
de deur uit, dan komt het ongeloof door het
venster naar binnen. Je geld kwijt raken is erg,
een been verliezen is ontzettend, doch je gods
dienst verliezen is alles verliezen. Zonder God
wordt de wereld een ijskelder.
Goed katholiek wil niet zeggen een modder
vette ziel in een scharminkel van 'n lichaam!
Spreker heeft in Seppe de Sociale Studiedagen
meegemaakt en in dat retraitehuis, waar an
ders slechts gepredikt worde: „Wat baat het
den mensch" enz., heeft men 't drie dagen lang
alleen over de boterham gehad. Daar, waar
er anders steeds op gewezen wordt, dat de
communiebank de centrale van het leven is,
werd toen gezegd, dat men zonder geld niets
opschiet! Spreker wil hiermee zeggen, dat de
godsdienst niet fanatiek is en 't oer-echte ka
tholicisme zich niet behoeft op te sluiten achter
Clarissentralies of te vluchten in de woestijn.
In onze kerken brandt de oude waskaars naast
de Philipslamp!
We mogen God niet verronselen tegen goud,
niet voor financiën ons geweten ruilen, maar
wij Roomschen hebben juist in dezen bizar af-
gezaagöen tijd den plicht de huidige heidensche
economie naar de doopvont te dwingen en de
Kerk er peetoom van te maken.
Spreker zegt het luid, dat degene, die tegen
woordig alles in het werk stelt en uitzoekt om
meer werkgelegenheid te vinden een apostolaat
voert. De Kerk is niet tegen stoffelijke cultuur,
als deze maar niet verstoffeUjkt.
De beste wijze om het communisme te
bestrijden is: geeft ons een land van ver
diepte en verstevigde industrie; zoek alle
mogelijke werkgelegenheden en wijzig 'n
boel dingen! Zet het heele Bankwezen om
en dwing onze banken tot een meer natio
nale geldpolitiek.
Er zijn volgens spreker te veel katholieken,
die in dezen tijd te veel wijzen op het Evan
geliewoord, dat God de menschen voedt, en de
lelies kleedt. Als deze heerlijke tekst in z'n
echte beteekenis wordt gebruikt, geeft spr. er
zijn zegen op, doch passen allen, die hem ge
bruiken hem wel op zichzelf toe?
Als zij er de bedoeling mee hebben de aan
dacht van den belabberden toestand af te
trekken, dan is het niet minder dan struis
vogelpolitiek. Bij lieden, die stikken van den
kommer en straks weer vader en moeder wor
den met vreugde en wanhoop tegelijk, moet
men niet eenzijdig aankomen met dergelijke
intenties als men zelf meer vertrouwen stelt in
een banksaldo. Dat is een blasphemie! We
kunnen van den Hemel niet verlangen, dat Hij
telkens restitutie doet voor hetgeen dieven van
de maatschappij afnemen. Rooven in den naam
van Satan en vertrouwen op God dat is een
vloek! Neen, we moeten bidden als engelen en
vechten als duivelen voor onze katholieke be
ginselen op economisch gebied.
Over het al of niet gebruik van het lettertje
n is tegen een minister uitgepakt als nog nooit
Is geschied. Er werd zelfs gezegd: zouden we
hem niet naar huis sturen? Waarom durft men
hierom zoo beleedigend en cynisch te zijn, ter
wijl, als t over levenskwesties gaat men dien
toon nooit hoort en liever den schijn aanneemt
en moeilijkheden omzeilt? Is de regeering niet
van plan voor 100 pet. eerlijk spel te spelen,
om drastische maatregelen te nemen, dan dient
ze ertoe desnoods gedwongen te worden en wel
in samenwerking met allen, die voor onze desi
derata zijn. Geef ons een paar honderd van
die radicale priesters als Carl Sonnenschein,
voor wien thans nog in Berlijn kaarsen ge
brand en bloemen op het graf worden gestrooid.
Diens begrafenis was 'n volksverhuizing, zeide
een communist, cn dat kwam, omdat Sonnen
schein gedurfd heeft, den kastegeest aantastte
en spu Je cp degenen die dachten hun vin
gers vuil te maken door voor het plebs te wer
ken. Hfj was het c k, die zeide, dat nooit met
den gummiknuppel het communisme uit elkaar
te ranselen zal zijn doch verdwijning ervan
slechts mogelijk is als we zelf katholiek-revolu-
tionnnir worden. Be: niging is goed, maar dan
bij de allerhoogsten beginnen en niet zoolang
nog de champagneglazen rinkelen!
We hebben te komen tot een organisch inge
richte maatschappij, maiar als het innerlijk van
ons allen niet beter wordt hebben we daar niks
aan. De mensch is geen slaaf, noch van hel
kapitaal, noch van den grond; hij is de drager
van rechten en van onvervreemdbare waarden
Aan de liefde van mensch tot mensch ontbreek!
nog ai veeli.
Nu moet er weer 130 millioen bezuinigd
worden, 't kan hard noodig zijn, maar toch
rjjeent spreker, dat de regeering veel te veel
het snoeimes gebruikt. Als zoo wordt door
gegaan, krijgen we in Nederland 8 millioen
zigeuners en ergens in een hoekje den gaven
gulden!
Worden we met al die verlagingen en
versoberingen iets welvarender? Krimpt er
de werkloosheid iets door in? Wat ge
schiedt er om productieven arbeid te krij
gen? Is men bij het neerhalen van het
levenspeil altijd bedacht op de verdeelende
rechtvaardigheid? Men weet de inkomsten
uit arbeid wel te belasten, maar die uit
geld ook?
Onze politiek moet wezen: tot eiken prijs d<
werkloosheid naar beneden; een meer sterke
intensieve industrie traohten te krijgen. Daar
toe is noodig een omzetting der bedrijven, m
betonnen muren den wereldhandel belemme
ren. We worden op ons eigen huishouden aan
gewezen; dus zal er 'n stuk van ons boeren
bedrijf afmoeten, de industrie moeten worder
omgezet. Alles dient gericht op de vraag: hoe
kan Holland het meest produceeren voor eiger
Hollanders?
We staan voor het ontstellende feit, dat onze
magazijnen vol eetwaren en onze zolders vo:
confectie zitten en toch loopen duizenden mei
honger in de maag en vodden aan het lijf. Het
wil er bij spreker niet in, dat het niet andere
kan. Kan er geen groote, goedkoope leening
uitgeschreven worden? Het geld is er en komt
er voor los ook.
Men zal van spreker misschien zeggen, dat
hij praat als een socialist, maar hij heeft ei
niets op tegen als men later op z'n graf zet:
vrij rood!
Kan onze R.K Staatspartij geen radicaler
geluid doen hooren en zijn we niet veel te
bang o.a. van een kabinetscrisis, vraagt
spreker verder. Wét ergert, dat is de klap-
looperij bij Kamerleden; het loopen met
oogkleppen, zoodat men den waren toestand
niet durft zien; de verwaarloozing der groote
gezinnen; het groeps-egoïsme in onze Room-
sche bonden, want het dient hier ook maar
eens gezegd: ook onze Roomsche bonden
hebben bonzen!
Spreker vraagt zijn gehoor of het weet wat
werkloosheid is. Weet men dat? Maar weet mer
dan ook, dat als 't eene oog schreit, 't andere
niet kan fuiven? Spreker schetst dan de w'erk-
loozen, zooals ze ook hier rondloopen: de eejj
vertwijfeld, de ander bot en afgestompt; wee:
een ander vol schaamte; Jan karakterloos; Kee:
nog vol galgenhumor, terwijl de ziel aan het
stikken is; Karei één bonk onverschilligheid;
Ties een schurftige hond, die zuipt nog lang
na 't op is en z'n gezin de enkele centjes ont
houdt en Fons loopt langs 't kanaal of staat
aan de gaskraan stil.
Onze bedrijven zijn bloedarm, hopelijk niet
alle, maar er zijn er ook die doodbloeden. Onze
keuterboertjes krijgen telkens nieuws opstoppers
en onze middenstanders zijn 'n groote brok
zenuwen. Spreker ziet machines stil staan:
huizen met vensters als lichtlooze oogenHij
wil de werkloozen, die na zooveel jaren bleven
bidden, vanaf zijn podium kronen, want dat
zijn kranen! Maar feit is, dat een boel werkloo
zen dag en nacht aan de komende revolutie
denken. Spreker wou, dat er veel meer gepraat,
geschreven, gecongresseerd werd! Als de com
munisten bij de Kameropening hongeroptochten
willen houden, keuren we dat af, omdat zij
buskruit in de ziel met zich dragen, maar spre
ker zag dat liever dan 't stille kankeren, dat
wij katholieken, patroons naast werknemers,
stram en gedisciplineerd, naar Den Haag op-
marcheeren om onze ellende te demonstreeren.
We zouden graag den put uit!
Tot zoover Pater Henricus.
Ons duifkt, dat Pater Henricus door als
priester in den huidigen tijd een
zoo krasse rede uit te spreken, een zware
verantwoordelijkheid op zich geladen heeft.
Pater Henricus' goede en nobele bedoe
lingen zijn ons boven iedere verdenking
verheven; hij spreekt aldus dat staat
voor ons vast uit groote liefde voor den
minderbedeelde.
Maar of hij dezen een dienst bewijst door
aldus op te treden, door de verwarring en
de ontevredenheid nog te vergrooten door
de suggestie, dat alles beter zou gaan, als
de regeering het maar ernstig wilde, als
de regeering zijn adviezen maar wilde vol
gen, dat is een andere zaak.
Pater Henricus heeft, theoretiseerend
over vraagstukken, waaromtrent de ge-
leerdsten onder ons het niet eens zijn, een
gemakkelijke taak, maar wat zou hij
doen, indien hij morgen tot het minister
presidentschap werd geroepen?
Wij vermoeden, dat hij verbaasd zou staan
over de moeilijkheden-in-de-praktijk,
waarop hij dan zou stuiten, wij vermoe
den, dat hij dan met eenige eerlijke schaam
te spijt zou hebben over deze redevoering.
Bovenstaand stuk stond reeds geheel gezet
voor de krant, toen toevallig samentreffen
hedenmorgen onderstaande beschouwingen
ons bereikten.
Geachte Redactie, veel plaats vraag ik niet.
Even slechts twee mededeelingen. Plus 'n eigen
„nootje".
De „Sociale-Zondag"-lezIng van Pater Hen
ricus, Capucijn, gehouden te Helmond op 30
Sept. 1.1., bracht heel wat deining in den lande
overal. Bij een en ander zijn „waar" en „on
waar" treurig dooreengehaspeld, in de Pers van
allerlei kleur....
Ondergeteekenden, die samen de „Commissie
van Samenwerking" vormen, die evenge
noemden „Soc.-Zondag" regelden en Pater
Henricus als spreker inviteerden, stellen er prijs
op, het volgende mee te deelen:
De gedurfde lezing heeft héél niet gewerkt als
vergiftiging maar veeleer als opluchting en be
vrijding.
'n Los tusschenzinnetje van „Colijn is mijn
man niet", had niets van 'n drijven, de rich
ting uit van stemming maken voor .'n Kabinets
crisis.
De uitdrukking „vrij rood", als 'n geïmprovi
seerde interjectie gebezigd, is zóó gebruikt, plus
toegelicht, door den spreker zélf en ter plaatse
in de lezing zélf, dat ze door geen enkel eerlijk
toehoorder anders kón worden verstaan dan:
„als katholiek durvend voelen." 1)
Het „Millioenen armen, rond den gaven gul
den", bleek luidelijk niet bedoeld als 'n plei
dooi-zonder-meer voor devaluatie, maar als 'n
schrijnende kreet om w'erk, werk tot eiken prijs,
óók, al zou de gulden ervoor moeten vallen!
Ondergeteekenden betreuren het, dat de
lezing, die doorloopend één bede was om werk,
werk, werk, zoo verkracht werd door de Pers,
gewild of ongewild.
Ze betreuren, dat op elk slakje zout is ge
legd, 2) zonder er aan te denken, zich te scha
ren achter wat (voor ieder eerlijken toehoorder
duidelijk, de heele lezing door te constateeren)
als groote inzet en opzet gold: „Regeering, gooi
gedecideerd het roer om!"
Te meer klemt onze afkeuring van „zout op
elk slakje", waar de vergadering, bij allen ernst,
iets huishoudelijk-gemoedelijks had, zonder
flauw idee van de (ter oorzake van 'n onge-
woon-uitgebreid en ongewoon-zakelijk verslag)
belangstelling die voor en rond den Helmond-
schen Socialen Zondag zou ontstaan!
F. den Ouden, voorz. R. K. Werkl.Ver. te
Helmond.
Adr. v. d. Hurk, voorz. R. K. Boerenbond,
afd. Helmond.
Rudolf van Gemert, voorz. R. K. Midden
stand te Helmond.
Rudolf Raymakers, afgevaardigde R. K.
Werkgevers te Helmond.
B. H. v. d. Hagen, Pastoor, Par. O. L. Vr.
Hemelvaart, te Helmond, voorzitter
Comm. v. S.
Ondergeteekende, vice-voorzitter van de
R. K. Kiesver. te Helmond (Parochie H. Hart),
heeft, op den avond van Dinsdag 2 Oct., de
vergadering geleid, waarin Pater Henricus op
trad als spreker, met het thema: „Trots alles,
onszelf!" Behandeld werden: Communisme,
Fascisme, om tenslotte 'n lans te breken voor
ons hedendaagsch Parlementarisme, al is het
ook niet smetteloos.
In verband met Russisch Radicaal-Rood,
werd even gesproken ook over het Socialisme,
uiterlijk in Europa geweldig toegetakeld, inner
lijk overal 'n sterke ontwikkeling-in-nieuWe-
banen doormakend: 'n „denkwereld" wordt
heel anders bezien thans, door vele Socialisten;
men staat anders (hier en daar) tegenover
„klassenstrijd", zelfs leest men van 'n richting,
die, wat aangaat „onteigening", zich bepaalt
tot socialiseering van grootgrondbezit, sleutel
industrieën en van 't bank- en credietwezen.
Zou 't algemeen belang, aldus spreker, ooit
vragen, vroeg of laat, dat genoemde dingen
worden vergemeenschappelijkt, dan zou 't Ka
tholicisme zich daartegen niet hoeven te ver
zetten. Het Socialisme legt blijkbaar hier en
ginds en overal, heel wat ouwe plunje af. Als
nu óók nog z'n innerlijk (godsdienstloosheid en
materialistische mentaliteit en -praktijk) ver
anderde, wat konden Rood en Roomsch dan
wellicht sterk elkaar benaderen, in de praktijk
van sociale wetgeving; en wat kon dén moge
lijk samen opgemarcheerd aan de hand van
'n gemeenschappelijk program.
Van 'n samengaannüis geen woord
gerept; geen haar van sprekers hoofd dacht
er aan.
Na de lezing, is een bekende „motie" behan
deld en aangenomen.
Ondergeteekende stelt er prijs op, te meer
wijl de spreker op onverantwoordelijke wijze in
een en ander is betrokken geworden, te ver
klaren, dat Pater Henricus met de heele motie
absoluut niéts uit te staan heeft, en dat de
motie al lang klaar lag, vóór Pater Henricus
zelfs z'n éérste, veel besproken lezing hield, op
1.1. „Socialen Zondag".
H. Claassen, Vice-Voorz. R. K.
K.V. (H. Hart). Veestraat 5
Helmond.
Nota: Gaarne breng ik aan alle bovenvermel
de Heeren m'n dank.
't Zou te érg zijn, als iets, wtat niet slecht
was, door verbluffende misvorming slechts
afkeuring moest oogsten.
Dank aan den veteraan Vesters van „De
Volkskrant" journalist sans peur et sans re-
proche, die te midden van alle persrumoer dorst
schrijven: „P. Henricus slaat den spijker op z'n
kop!" Dank aan Bruna van „De Morgen",
die „Verantwoordelijkheidsbesef" van „De
Maasbode ridderlijk pareerde met z'n „Werke
lijkheidsbesef", wat natuurlijk alles doodgezwe
gen wordt, terwijl, wat van „a" tot „z" valsch
is (dat ik n.l. geestelijke vader van de befaam
de „motie" wezen zou), in ons Grootblad met
zeker leedvermaak werd geëtaleerd. Dat de
Maasbode me wel blameerde, maar niet ci
teerde (terwijl gezegden van liberaal en rood
t.z.t., zonder scrupel van ontstichting, rustig
worden aangehaald) is wel kwalijk verdedig
baar. Dank aan Vissers van „De Zuid", die
van harte graag wel schildknaap spelen wou
en wil van den „eenvoudigen bruinen Pater"
Dank aan de honderden (werklui, midden
standers, boeren, patroons, intellectueelen) die
m'n lessenaar overstelpten met sympathiebe
tuigingen. 'k Zal zwijgen, natuurlijk- Maar
ik heb verbluft gestaan over „schijn en werke
lijkheid". Allen en ieder m'n dank. Vooral ont
roerde me 'n telegram van werkloozen, en dito
'n briefje-met-hanepooten van 'n moederke:
„Pater, toen ze me vertelden: heb je 't al ge
hoord van P. Henricus, toen schrok ik: zou
hij als priester iets uitgezet hebben. Wat was ik
blij, toen ik alles wist. Nu zal u er wel aan
moeten, maar ik bid voor u, O. L. Heer weet,
hoe 't allemaal in mekaren zit".
Vervolgens: zou door velen niet vergeten wor
den, dat 'n gezagcrisis óók kén ontstaan van
den kant van 't gezag zélf?
En nu ik, gelaten, hagelbuien-von-kritiek-
in-alle-soorten Pers over me liet gaan, moge,
zondeV rancune, de vraag gesteld: had veel,
door even te informeeren, niet voorkomen kun
nen worden?
Wat voor 'n gevoel ik de laatste dagen had,
bij al wat gebeurde?
Ik had 'n drenkeling gezien; had gemeend,
te moeten waarschuwen; had geroepen „help,
help", en.... in plaats van hulp te bieden,
hoorde ik ze smoezen overal: „wat spreekt die
man de ,,h" en de „e" gék uit!"
PATER HENRICUS Cap.
1) „Socialisme, als stelsel, is antinatuurlijk,
is antichristelijk. Maar, waar eenvoudige zie
len Roomsch-radicaal ooit brandmerken als
Socialistisch, daar wil ik wel verklaren: schrijf,
zóó verstaan gerust op 't kruisje van m'n graf
eens: Vrij Rood!" (Vrijwel de woordelijke
tekst. P. Henr.)
2) Foei, Maasbode, zielige Maasbode ooit,
zoo gróót en toch.... zoo klein!
Naschrift. Pater Henricus moet
niet achteraf aan de katholieke pers de
schuld komen geven, dat ze met haar kri
tiek zoo voorbarig en hij met zijn rede zoo
tijdig is geweest. Het is mogelijk, dat er een
Barbertje in het spel is, maar dan schuilt
hij niet onder de critici. Pater Henricus
maakt van zijn Helmondsch geval een
plechtig algemeen pleidooi ,aan de Katho
lieken van Nederland". Hij brengt uit het
applaudisseerend publiek getuigen en ad
vocaten en het testimonium van een oud
moedertje mee voor de scène, die hij be
hoeft. «Het ware verstandiger geweest, als
hij na-pleidooi, scènerie en apotheose
voorkomen had door wat minder rectifica
ties achteraf en meer evenwichtigheid bij
zijn optreden. Met dieper sociaal begrip is
Dr. Poels herhaaldelijk tegen misstanden
opgekomen, maar hij had altijd gevoel
voor afstanden, maatschappelijke harmo
nie en de eischen, die de openbare meening
met recht aan den getoogden redenaar
stelt ook als hij niet op den kansel staat.
Beter dan opwindende redevoeringen te
houden zou Pater Henricus doen, indien
Utrecht is niet een provincie, die tot de meest
vooraanstaande landbouwstreken van ons land
Te Vleuten heeft de Utrechtsche commls sie voor akker- en weidebouw een wed
strijd in het scheuren van grasland gehouden. Een jongeman aan het werk.
kan worden gerekend, maar van den daar ge-
stationneerden rijksvoorlichtingsdienst en het
landbouwvereenigingsleven kan men niet an
ders zeggen, dan dat zij onverdroten hun best
doen om de techniek van den Utrechtschen boer
op een hooger peil te brengen. Een van de voor
beelden daarvan is o.a. wel de ploegwedstrijd.
die de Commissie voor Akker- en Weidebouw
Woensdag te Vleuten liet houden en waarbij
elk van de deelnemers een strook weiland van
12 bij 130 M moest scheuren. Zooals men weet,
zijn de regeeringsmaatregelen er op gericht om
de bedrijven, die daarvoor in aanmerking ko
men, een gedeelte van het weiland in bouwland
om te zetten.
Het omleggen van wei- tot bouwland wil
men er ook onmiddellijk resultaten van trek
ken stelt natuurlijk bepaalde technische
eischen aan de bewerking en het is wel opval
lend, dat daarbij bijna steeds dezelfde fouten
worden gemaakt. In Vleuten hebben de Utrecht
sche boeren, die in grooten getale waren op
gekomen, kunnen zien, welke dat waren.
Het „hoe" en „waarom" is hun daarbij, zoo
wel door den rijkslandbouwconsulent dr. C. K.
van. Daalen als door den heer P. Folmer, be
drijfsleider van de rijksboerderij „Het Groene
Woud", te Wageningen, verklaard.
De wedstrijden werden on een perceel van den
heer J. C. Versteeg, nabij den ouden toren van
„De Ham" te Vleuten gehouden. De grondsoort
was matig zware klei.
Het aantal paarden en de wijze van aanspan
nen was vrij.
De eerste prijs werd door den heer J. E.
Vlooswijk, te Linschoten, gewonnen, waarvoor
hem, behalve de vijf gulden, die iederen deel
nemer ontving, vijftien gulden werd uitgekeerd.
Twee en drie waren resp. P. Roodenburg,
bouwknecht van P. Lam, te Vleuten en P. N.
van Zijl, te Bunnik.
De wedstrijden werden, behalve door eenige
honderden practische landbouwers uit alle dee
len van de provincie, door een aantal leerlingen
van de landbouwwinterscholen bijgewoond.
regelen zonder Kramp of Pijn.
Doos 60 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
hij met een goed geargumenteerd program
kwam, wat dan eigenlijk wèl moet gebeu
ren.
Intusschen: eind goed, al goed. Al gat
Pater Henricus blijk, niet altijd de krach
der woorden te verstaan, het stuk hier
boven laat geen onhelderheid over zijn
beste bedoeling. Het is nu duidelijk, dat
Het Volk zich te vroeg heeft verheugd in
het initiatief, een monnik te kunnen uit
spelen voor de sociaal-democratie tegen de
R. K. Staatspartij. De hoofdzaak uit zijn
kritiek op de regeering en het bepleiten
van werk, industrialiseering enz. is door
leden der Staatspartij in en buiten de
Kamer als door de katholieke dagbladen
al herhaaldelijk gezegd. Heeft Pater Hen
ricus nieuwe argumenten, hij drage ze zoo
duidelijk voor, dat hij nóch door Het Volk
worde misverstaan, nóch door de eigen
pers,
Voor de nieuwe gemeente Heerenveen, vroe
ger behoorende tot de gemeenten Haskerland,
Schoterland en Aengwirden, zijn Woensdag
raadsverkiezingen gehouden.
De stemmen werden als volgt uitgebracht:
S.D.A.P. 2563; vrijzinnigen 1041; Katholieken
283; Vrijz. Democraten 024; Onafnankelijken
439; Chr. Historischen 876; Chr. dem unie 645;
O.S.P. 63; Antirev. 1283 en commuilisten 1093
stemmen.
De nieuwe raad zal dus bestaan uit 6 S.D.
A.P.'ers, 2 Vrijzinnigen, 2 Vrijz.-democraten, 1
Onafhankelijke, 2 Chr.-Historischen, 1 lid der
Chr. dem. unie, 3 Anti-Revolutionnairen en 2
communisten.
In Haskerland, waar eveneens een verkiezing
moest worden gehouden, zal de nieuwe raad
bestaan uit: 2 Vrijz.-democraten, 1 Katholiek,
2 leden der Chr. dem. unie 1 Anti-Revolution-
nair, 1 Herv. Ger. Staatspartij'er, 2 S.D.A.P.'ers
en 4 Chr. Historischen.
De oude raad van Aengwirden was als volgt
samengesteld: 5 S.D.A.P.'-:rs, 4 Vrijz.-democra
ten, 1 Anti-Rev., 1 R.K. en 1 Chr. Hist.
In den raad van Schotei .and hadoen zitting:
4 S.D.A.P.'ers, 3 OS.P.'ers, 3 Vrijzinnigen, 3
Anti-Revolutionnairen, 2 Chr Hist., 1 Onaf
hankelijke en 1 Vrijz.-Derr.ocraat.
In Haskerland bestond ce raad uit 4 Chr.-
Historischen, 3 Vrijz.-Democraten, 3 S.D.A.P.-
ers, 2 Anti-Revolutionnairen en 1 Katholiek.
Het bestuur van de veehouderijcentrale heeft
Woensdag vergaderd over het voornemen van de
Regeering om wederom over te gaan tot oprui
ming van rundvee.
Volgens het „Handelsblad" heeft het bestuur
der veehouderijcentrale zich vóór verdere oprui
ming uitgesproken. Echter zou nog geen besluit
zijn gevallen over de wijze waarop het overtollige
rundvee zal worden opgeruimd.
Drie mogelijkheden worden onder de oogen
gezien', n.l. inblikken, invriezen of export naar
Rusland. Ten aanzien van de laatste mogelijk
heid schijnt het bestuur van de veehouderij-
centrale n.l. een aanbieding te hebben gekregen
welke belangrijker zou zijn dan die welke vroeger
was ontvangen.
Of op deze nieuwe, gunstiger aanbieding zal
worden, ingegaan, hangt af van het onderzoek
naar de voorwaarden, welke zijn gesteld en waar
aan uiteraard de Regeering haar goedkeuring
zal hebben te verleenen.
De Vereeniging van Gemeente-Accountants
houdt haar accountantsdag op Zaterdag 20 Oc
tober a.s., des voormiddags om 10.45 uur in het
Jaarbeursgebouw te Utrecht.
Als sprekers zullen optreden de heeren mr.
A. Koelma, gemeente-secretaris van Alkmaar
en buitengewoon lector aan de Handelshooge-
school te Rotterdam en R. A. Dijker, accoun
tant en lector aan de Handelshoogeschool te
Rotterdam, die een inleiding zullen houden
over het onderwerp: „Vormen van Gemeentebe-
heer, in het bijzonder met betrekking tot de
Gemeentebedrijven."
Minister Marchant heeft Woensdagavond in
een bijeenkomst van de Rotterdamsche graan-
studieclub, een lezing gehouden ter propagee
ring van zijn nieuwe spelling. Daaraan ontlee-
nen wij het volgende:
Andere regeling van de schrijfwijze van de
taal is over de geheele wereld nu en dan noo
dig. In een levende taal komt voortdurend af
wijking en wijziging van de gesproken taal.
Merkwaardig is het, dat wijziging van de
schrijftaal altijd de hartstochten wakker roept,
ze maakt de meest conservatieve elementen tot
revolutionnairen. Overal op de wereld is 't zoo,
de gezant van Tsjecho Slowakije vertelde spr.
dat men in zijn land zich er druk over maakt
of men de i zou schrijven als i of y. Moord en
doodslag komt daar nog uit voort. Prof. Sholten
te Amsterdam kwalificeert zoo'n beweging over
een nieuwe spelling als een storm in een glas
water, hij heeft reeds twee wijzigingen in de
spelling van het Duitsch heftig zien bestrijden
en daarna aanvaarden. Zoo zal het ook bij ons
wel gaan.
Hun, die de regeering verwijten, dat zij de
nieuwe spelling nog niet in officieele stukken
heeft ingevoerd, verweet de minister een vol
slagen gemis aan kennis van de historie. Im
mers, het heeft na de invoering van de spelling
De Vries en Te Winkel bijna twintig jaar ge
duurd, voor die spellingwijze regeeringsschrijf-
wijze is geworden. „Het zal ditmaal gauwer
gaan", beweerde de minister niet zonder zelf
vertrouwen. „Het ging toen precies als nu",
riep spreker triomfantelijk uit. Evengoed als
men zich nu verzet tegen de nieuwe spelling,
zoo heeft men zich in 1863 verzet toen de
spelling Siegenbeek door de spelling De Vries
en Te Winkel werd vervangen.
Komende tot zijn bespreking van de schrijf
wijze zelf, wees spf er op, dat de spelling
kwestie loopt over de vraag, hoe men de ge
sproken taal zooveel mogelijk door een zelfde
teeken zal weergeven. Hij heeft van een taai
uitvinder, die de toonlooze e door u wilde voor
stellen, een boekje gekregen. Als de man na
eens wilde schrijven: de benevelde beambte
heeft zeven appelen gegeten, wat zou dat wor
den? Het groote bezwaar in zoo'n geval is, dat
het woordbeeld voor wie aan de oude schrijf
wijze gewoon is, te ingrijpend verandert.
In de nieuwe regeling hebben we ook te doen
met de fameuze buigings n en de voornaam
woordelijke aanduiding. Daarom is het verstan
diger te spreken van een nieuwe schrijfwijze
dan van een nieuwe spelling.
Primair blijft altijd de gesproken en secun
dair is de geschreven taal. Wel heeft de ge
schreven taal invloed op de gesproken taal,
omdat ze de wijzigingen in de gesproken taal
beperkt.
De vraag is nu: Wat is de gesproken taal?
Dat is het z.g. algemeen beschaafd Neder-
landsch, dat evenwel niet bestaat, een abstrac
tie is. De taak is nu het algemeen beschaafd
Nederlandsch in uniforme beelden te bena
deren.
In het vervolg schrijft men nu de enkele e en
o voor de klanken ee en oo, doch met de noo-
dige concessies aan het woordbeeld en met de
beperking, dat geen verwarring in de hand
mag worden gewerkt. Men is nu gevallen over
het verdwijnen van het verschil in het woord
beeld tusschen bedelen en bedeelen. Hoeveel
woorden hebben in onze taal echter verschil
lende beteekenisse.
Trouwens tusschen bedelen en bedelen in da
twee beteekenissen kan men zich nooit ver
gissen. Waar sprake van bedeelen is, kan van
bedelen geen sprake zijn.
De sch schrijft men niet als de ch niet wordt
gehoord. Spr. verwacht dat men spoedig aan
het nieuwe woordbeeld zal wennen.
Ook ies zou een storend woordbeeld hebben
gegeven, als men isch er door had vervangen.
Wat de buigings n betreft, deze wordt niet
geschreven. Trouwens de hoogste dictator op
dit gebied, de corrector van de Landsdrukkerij
verwaarloosde deze letter reeds lang.
Het gaat niet op te beweren, dat hoe be
schaafder een volk is, hoe meer naamvallen
het heeft.
De Eskimo's hebben er 25, en in den Kauka-
sus kan men er honderd vinden.
Spr. deelde ten slotte mee hoe het nu mei
de officieele invoering in ons land gesteld is,
bij het m. o. en bij het I. o. De Regeering is
niet zoo machteloos, als het wel wordt voorge
steld.
Minister Marchant heeft geruimen tijd ge
wijd aan het lesgeven in de nieuwe spelling.
Met behulp van een bord, krijt en een spons,
hulpmiddelen, die hij met flair hanteerde,
maakte hij de vrij groote schare belangstel
lenden op grappige, dikwijls geestige wijze
duidelijk wanneer men e of ee, of o of oo
schrijft.
De minister eindigde met de hoop uit te
spreken dat in het Nederlandsche bedrijfsle
ven de vereenvoudigde schrijfwijze als een
groote verbetering zal worden aanvaard.
Woensdagmiddag om half twee is de burge
meester van Den Bosch, mr. F. J. van Lan-
schot, in zijn woning komen te vallen, waarbij
hij het rechter hielbeen brak.
De burgemeester moet het bed houden en
wordt in zijn woning verpleegd.
Onlangs is verschenen een propaganda-ge-
schriftje „Rijkshuistelefonen met Lijnkiezer-
toestellen", uitgave van den P.T.T.
In woord en beeld worden hierin behandeld
de mogelijkheden en voorieelen van een rijks-
huistelefoon-inrlchting met lijnkiezer-toestel-
len, zoowel voor verkeer binnens- als buitens
huis.
Het boekje is gedrukt ter Algemeene Lands
drukkerij te 's Gravenhage naar een ontwerp
van V. Huszér te Voorburg. Het is op aanvraag
kosteloos verkrijgbaar bij den dienst voor Rijks
Huistelefonen en Verresch'ijvsrs van 't Hoofd
bestuur der F. T. en T., Amaliast.aat 15, te
's Gravenhage.
