f ■dl HET OLIEMONOPOLIE VAN MANDSJOEKWO Het trieste eind der P.H.O.S.T. De oliekwestie in Mandsjoekwo De vlootbesprekingen te Londen Het nieuws van heden Het rad. soc. partij congres s* DE EERW. HEER H.DE GREEVE GEVAARLIJKE 00RL0GS- VLIEGTUIGEN ENGELAND WACHT AF De Kerkvervolging in Mexico Saarkwestie UIT DE STAD VAN HET VATIC AAN DE BAROMETER LIEFDADIGHEIDSPREDIKATIE VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling ZATERDAG 27 OCTOBER 1934 Avondblad DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 JAPANS ACHILLES PEES Duistere diplomatie Met heel den inventaris, crediet- brieven en geld verbrand Terugkeer bemanning Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiMiijg EngelandAmerika en Nederland hebben volgens Japan aan het verkeerde adres ge protesteerd Verklaring van minister Hayashi Makelaar door ban dieten overvallen Met een buit van SO.000 dollar er van door Amerika in geen geval bereid be palingen van vlootverdrag van Washington op te geven Dreigementen van Japan Engelsche vloot zeer ten achter Thans ook de protestantsche geestelijken uit Chihuahua geweerd Laval drukt de voetstappen van Barthou Bulgaarsche oud-minis ters gearresteerd De terugreis van Jones en Waller DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN Plenaire vergadering zal waar schijnlijk den Godsvrede wen- schen te handhaven Politieke manoeuvre tegen Herriot i^ruV^XYmvmTTTTTTTTr7777777777Zl^ NORTH HOUDT EEN onder alle H. Missen op 'f Feest v. Christus-Koning, 28 Oct. in de St. Liduina NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19016 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Terwijl de Japansche gedelegeerden bij de vloótbesprekingen te Londen pogingen aanwenden om Engeland voor hun plan nen te winnen en in ieder geval een gemeen schappelijk Amerikaansch-Engelsch front te voorkomen, gaat de vanuit Tokio gevoede po liep der Japansche expansie-zucht voort zijn vangarmen steeds verder uit te strekken en zijn zuignappen steeds vaster te zetten op het Azia tische continent. Zgn. op aandrang van een Mongoolsch vorst is in Binnen-Mongolië een Japansche penetratie begonnen, welke natuur lijk ten doel heeft in dit aan Mandsjoekwo grenzende, gebied Japansche belangen te creëe- ren, welke eventueel beschermd zullen moeten worden. Waar de bescherming van Japansche belangen op neerkomt, heeft de geschiedenis van de verovering van Mandsjoerije geleerd. In Mandsjoekwo, den nieuwbakken staat, welke officieel door Japan volkomen onafhankelijk wordt genoemd, maar welke practisch een ?ui- vere vazalstaat van Japan is, werd op aandrang van de machthebbers te Tokio de administratie geheel onder militaire leiding gesteld d.w.z. ge heel onderworpen aan den militairen %'il van Japan. En thans komt het bericht, dat de re geering van Mandsjoekwo van plan is een olie monopolie in te stellen. Dit bericht is van het allergrootste belang. Immers de olievoorziening van Japan, dat zelf geen petroleum productie heeft en dus voor de brandstofvoorziening van Zijn vloot geheel aangewezen is op invoer uit vaak ver verwijderd gelegen streeken zooals b.v. Amerika en Nederlandsch-Indië (de aanvoer uit Sovjet-Rusland wordt uitteraard bij het uit breken van een conflict met Móskou totaal stopgezet) vormt de zwakste plek van het im perialistische eilandenrijk in het Verre Oosten, de Achilles' pees. Het lijdt dan ook geen twijfel, dat de monopolie-verlangens van Mandsjoekwo door Japan zijn geïnspireerd, al beweert Tokio ook, dat het niets met de gedragingen van het „onafhankelijke" Mandsjoekwo heeft te maken en dat het voor die gedragingen geen enkele verantwoordelijkheid kan aanvaarden. De mo gendheden kennen dit smoesje en richten hun verwijten en protesten en verzoeken om in lichtingen dan ook rechtstreeks aan Japan en niet aan Mandsjoekwo, dat als door geweld ge- creëerden staat volgens het Kellogg-pact en de daaruit voortgevloeide Stimson-doctrine en de daarbij aansluitende Volkenbondsresolutie niet officieel erkend kan en mag worden. Amerika, Engeland en Nederland hebben naar aanleiding van het voorgenomen oliemonopolie via Mandsjoektóo diplomatieke stappen te Tokio laten doen, omdat gevreesd moet worden, dat de instelling van een dergelijk monopolie in conflict zou komen met het negenmogendhe- denverdrag en de opendeurpolitiek, welke ook door Mandsjoekwo zelf is gegarandeerd. Aangezien belangrijke machten als Ame rika en Engeland van Japan meer over deze aangelegenheid wilden weten, heeft Japan zich verwaardigd tekst en uitleg te ge ven, ofschoon het zich daartoe niet verplicht achtte. Het merkwaardige nu is, dat vanuit Tokio beweerd wordt, dat het voorgenomen monopolie uitsluitend als een verkoopsmono polie bedoeld is en geen betrekking heeft op den import, terwijl de Japansche gezant in Ne derland inofficieel verklaard heeft, dat het juist een import-monopolie betreft ter regulee ring van den invoer. Het instellen van een verkoopsmonopolie zou natuurlijk niet zoo'n ernstige beteekenis hebben als dat van een in- Luitenant Asjes, de tweede bestuurder van den Panderjager, met den constructeur van het vliegtuig, den heer Slot, die zijn con structiewerk door het vuur vernield weet. voer-monopolie, al achten beide Japansche instanties het instellen van wat voor een mo nopolie dan ook geen inbreuk op 't negenmo- gendhedenverdrag en de 'opendeur-politiek. De Japansche opvattingen omtrent de verplichtin gen aangegaan bij het negen mogendheden- verdrag wijken echter sterk af van die der an dere onderteekenaars. Japan heeft door de usurpatie van Mandsjoerije en Jehol en door zijn politiek tegenover China dit verdrag reeds zoodanig als een „vodje papier" behandeld, dat het bijna naïef genoemd mag worden, dat de mogendheden nog een beroep op dit „histo risch" geworden document hebben gedaan. Het is natuurlijk de bedoeling van Japan door middel van Mandsjoekwo's monopolie een ten allen tijde toegankelijke olie-opslagplaats te creëeren, van waaruit de Japansche vloot zoo- noodig ongehinderd de stookolie voor zijn sche pen zal kunnen betrekken, wanneer de andere aanvoerwegen zouden zijn afgesneden. Merk waardig is, dat juist thans, nu de voorbespre kingen voor de a.s. vlootconferentie gaande zijn, deze maatregel in een acuut stadium komt. Wil Japan misschien zijn voorraad ruilobjecten vermeerderen om grooiere con cessies van de niet met zijn vlootplannen ac- coord gaande mogendheden te bedingen? De wegen der Japansche diplomatie zijn soms raadselachtig en ondoorgrondelijk, maar ten slotte komen zij alle uit op het ééne en eenige doel: het uitbreiden en consolideeren van Ja pans machtspositie in het Verre Oosten, waar het zich de eenig aangewezene acht om een onaantastbare hegemonie uit te oefenen in het belang van den vrede, in Japanschen geest d.w.z. een overheersching van een zoo groot mogelijk deel van het Aziatisch vasteland. Een nader telegram uit Allahabad van Geyssendorffer, eersten piloot van den door brand vernielden „Panderjager" meldt, dat de schade aan het vliegtuig 1 00 pCt. bedraagt. Niets is gered. Ook de persoonlijke bezittingen, de credietbrieven en het papiergeld, aan de inzittenden toebehoorende, zijn een prooi der vlammen geworden. De bemanning zal de terugreis zoo mogelijk aanvaarden met het stoom schip „Dempo", dat 31 October uit Colombo vertrekt. Mochten zij niet tijdig voor dit schip aanwezig kunnen zijn, dan keeren zij naar Ne derland terug met het vliegtuig, dat Woensdag a.s. van Batavia vertrekt. Naar wij uit betrouwbare bron ver nemen, zou de Panderjager voor f 120.000 bij Lloyds in Londen ver zekerd zijn. Voor de eerste vlucht, welke de P.H.O S.T. als Postjager in December 1933 naar Indië maak- Aansluiten Postjager te, werden de middelen verschaft door het Studie-Comité Snelpost Nederland-Tndlë. Toen de inschrijving voor de Meloourne-race werd geopend, vormde zich een syndicaat van personen, die met de ontwikkeling der Neder- landsche luchtvaart sympathiseeren. Dit syn dicaat bracht de middelen bijeen om den „Pan derjager", die sedert zijn Indische .eis nog zon der bestemming was, in deze race een kans te geven. Ook het Comité Vliegtocht Nederland- Indië steunde met een subsidie. De „Pander jager" bleef inmiddels het eigendom der Pan- derfabrieken. Wij hebben Anthony Fokker naar zijn mee ning gevraagd over de ramp, die den „Pander jager" te Allahabad heeft getroffen „Ik kan in het algemeen dit zeggen," ver klaarde de heer Fokker, „dat de Melbourne- race ook al is deze nog niet geëindigd op éclatante wijze heeft aangetoond, dat de marge tusschen succes en cataströphe, maar zeer gering is. Verder is bewezen, dat een goe de bemanning in de eerste plaats noodig heeft een betrouwbaar toestel en betrouwbare moto ren. Wat den „Panderjager" betreft, was het voor een piloot van de groote kwaliteiten van Geyssendorffer een „bad luck" dat hii de be schikking heeft gehad over een voge! met zwakke pooten. Overigens is het een onbetwist baar feit dat jonge vogels het vliegen nog moe ten leeren. Maar bovendien: vogels worden ge boren, terwijl vliegtuigen worden gébouwd en een lang stadium van ontwikkeling noodig heb ben. Zij moeten betrouwbaar worden gemaakt, zoowel door menschen als door ervaring 1" EE VERWACHTING: Meest krachtige tot j| matigen Zuid-Westelijken wind, zwaar bewolkt of betrokken met tijdelijke op- klaring, enkele regenbuien, weinig ver- EE andering in temperatuur. Hoogste stand: 770.3 te Budapest. |e Laagste stand: 719.5 te Seydistjord. EE Zon op 6.47, onder 4.40. Licht op 5.10. Maan op n.m. 7.32, onder n.m 0.25. 30 October Laatste Kwartier TOKIO, 27 Oct. (V.D.) Na afloop van de kabinetszitting van hedenmorgen ver klaarde de Japansche minister van Oorlog Hayashi in een interview, dat de stappen der Engelsche, Amerikaansche en Neder- landsche regeering naar aanleiding van wat zij inzake het petroleumprobleem in strijd achten met artikel 3 van het Negen Mogendheden-Verdrag, klaarblijkelijk aan het verkeerde adres zijn gedaan, aangezien Mandsjoekwo nooit buitenlandsche beleg gingen heeft verboden, noch de deur heeft gesloten voor buitenlandsche zakenlieden. Het belangrijkste en invloedrijkste Japansche dagblad „Asahi" betreurt, dat aan de bezwa ren van Engeland, Amerika en Nederland zoo groote publiciteit is gegeven. Het blad ziet in de voorgestelde regeling geen enkele schending van het Negen Mogendheden-Verdrag of de opendeur-politiek door Mandsjoekwo. In officieele kringen te Washington beschouwt men de kwestie van het Mandsjoerijsche olie monopolie als een voorbeeld van handelsuit sluiting. die mede moet dienen tot versterking van Japans hegemonie in het Verre Oosten. Men Wijst erop, dat deze kwestie vooraf gaat aan den Japanschen eisch van vlootversterking. Dé Japansche verklaring, dat Japan geheel los staat van de beslissingen der instanties in Mandsjoekwo wordt algemeen als een uitvlucht beschouwd. Naar aanleiding van de berichten betreffende de Japansche plannen inzake een oliemonopolie in Mandsjoekwo en de moeilijkheden welke daaruit zouden kunnen voortvloeien, heeft het Ned. Corr. Bur. den Japanschen gezant, den heer Taketomi enkele nadere inlichtingen ver zocht aangaande deze aangelegenheid. De gezant was daartoe bereid, maar legde er den nadruk op, dat hij in deze kwestie slechts on-officieel kon spreken, aangezien hij wel de vertegenwoordiger van Japan is, doch niet van Mandsjoekwo. Volgens den gezant is de situatie zeer eenvoudig: Mandsjoekwo importeert jaar lijks groote hoeveelheden olie. Deze wordt van Kardinaal-Legaat Pacelli in de plechtige processie, wélke ter sluiting van het Eucharistisch Congres te Buenos Aires werd gehouden Amerika en Nederlandsch-Indië aangevoerd. Nu is de regeering van Mandsjoekwo voornemens den olie-invoer te reguleeren en tot een mono polie te maken. Het ligt echter in de bedoeling, dat olie-handel een particuliere aangelegenheid blijft, echter onder de auspiciën van het gouvernement. Met het Negen Mogendheden-Verdrag heeft deze aangelegenheid dan ook naar de meening van den gezant niets te maken. Er zijn zooveel landen, welke voor een of meer artikelen een monopolie hebben ingesteld en daar worden toch ook nooit bezwaren tegen gemaakt. Voor de olie-maatschappijen zijn dan ook geen moeilijk heden te vreezen. LONDEN, 26 Oct. (Reuter) Het Engelsche ministerie van Luchtvaart heeft een belang rijke order geplaatst voor groote bombarde- ments-tweedekkers, voorzien van een beweeg baren geschutstoren. Deze vinding zal het mo gelijk maken om, bij een snelheid van 200 K.M. per uur vanuit de lucht zonder groote Inspanning even zuiver te vuren als wanneer San zich op den beganen grond bevond. CHICAGO, 27 Oct. (Reuter). Vier bandieten hebben hier ter stede een diamant-makelaar uit New-York overvallen. Zij sloegen hem n.et den kolf van een pistool neer. sleepten hem in een auto en ontvoerden hem. In den auto beroofden de bandieten den ma kelaar van een aantal diamanten ter waadde van 50.000 dollar en 500 dollar in geld. Vervol gens verwijderden zij hem uit den auto en na men de vlucht. LONDEN, 27 Oct. (Reuter). Over de houding van Amerika bij de voorbereidende vlootbesprekingen te Londen meldt de „Times", dat totdusver niets er op wijst, dat de Amerikaansche delegatie bereid is de be palingen van het vlootverdrag van Washing ton op te geven. Tot het aanbrengen van kleine wijzigingen zou men kunnen overgaan, doch de verhou ding 5:5:3 voor Amerika, Engeland en Japan moet als basis gehandhaafd blijven, daar de Japanners ir. hun territoriale wate ren niet aangevallen kunnen worden. De Japansche delegatie staat evenwel op het standpunt dat ook de Amerikaansche vloot m haar territoriale wateren niet aangevallen kan worden, zoodat de positie van de Japanscne vloot geen uitzondering is. Ten aanzien van de houding van Engeland meldt de „Times", dat de Engelsche vertegen woordigers zich er totdusver toe hebben be perkt, de voorstellen der andere partijen te aan- hooren, ofschoon Engeland ook speciale wen- schen heeft. De hoofdmoeilijkheid blijft volgens het blad of de sterkte-verhouding 5 5 3 zal worden gehandhaafd. in Tokio is verklaard, dat Japan geen nieuw verdrag op deze basis zal onderteekenen en zelfs zoo noodig het vlootverdrag van Washington voor het einde van dit jaar zal opzeggen. Omtrent de Japansche voorstellen weet de „Times" nog eenige bijzonderheden mede te deelen. De Japanners, aldus het blad, maken onder scheid tusschen offensieve en defensieve wapens. Tot de eerste behooren vliegtuig-moedersche pen, groote slagschepen en kruisers der A-klasse met geschut van meer dan 15 centimeter. Japan stelt thans voor elk dezer categorieën speciaal te beperken. Daar het hier offensieve wapens betreft, is Japan tot concessies bereid, o.a. tot volledige afschaffing der vliegtuig-moedersche pen. Defensieve wapens zouden kleine schepen, tor pedojagers en onderzeeërs zijn. Voor de kleinere oorlogsschepen zou een to- taal-tonnenmaat moeten worden vastgesteld, die voor Engeland Amerika en Japan even groot is. Deze drie landen zouden dan het recht heb ben de vastgestelde maximum tonnenmaat naar believen over een grooter of kleiner aantal schepen te verdeelen. Ofschoon de Japanners theoretische gelijkheid eischen met Engeland en Amerika, zou de Ta- pansche regeering slechts tot de maximum-vloot- sterkte overgaan als de nood dit noodig maakt. In verband met de vlootbesprekingen die op het oogenblik te Londen plaats hebber, heeft de marine-medewerker van de „Times" een artikel geschreven, waarin nj een vergelijking maakt tusschen de vlootsterkte van Engeland, Frankrijk, Italië en Duitschland en tot de con clusie komt dat de Engelsche vloot ze*r ten achter is. Het in 1932 op stapel gezette Fransche li mé- schip „Duinkerken", is 26 500 ton groot, terwijl de twee Italiaansche slagschepen ,Vittorio Ve- neto" en „Littorio", die morgen on stanej ge zet zullen worden, een tonnemaat van 35 ono ton en geschut van 40 Centimeter zu.'en heb1 en. Op het oogenblik dat de plannen voor de „Duinkerken" gereed waren was t.et nieuwste Duitsche pantserschip ..Deutscn.'and'dat 10.000 ton groot is, uitgerust met zes smukken geschut van 27^ centimeter. Slechts drie Engelsche slagkruisers zijn sterk genoeg om een schip van de „Deutschland'- klasse met succes te kunnen aanvallen. MEXICO CITY, 27 Oct. (Reuter). Naar het blad „Universal" uit Chihuahua verneemt, heeft men thans ook aan de protestantsche geestelij ken in dezen staat de vergunning om hun ambt uit te oefenen, ontnomen. De katholieke bis schop van Chihuahua is reeds naar El Paso in Texas vertrokken en de overige katholi'-ke gees telijken zullen in de komende dagen volgen, zoodat er dan geen geestelijken meer in den staat over zullen zijn. President Roosevelt heeft een der meest voor aanstaande Katholieke geestelijken in de Ver- eenigde Staten. Dr. John Burke in audiëntie ontvangen en een langdurig onderhoud met hem g-had over de huidige situatie der Katholieke Kerk in Mexico. Dit onderhoud acht men van zeer groot be lang, omdat door talrijke katholieke organi saties bij den President er op aangedrongen is, dat Mr. Daniels. Ambassadeur van de Veree- nigde Stat'n in Mexico onmiddellijk zou worden terucg°roenen, daar hij openlijk ziin svmnathle zou hebben betuigd met ds anti-godsdienstige maafeeelen van de Mexicaansche regeering. Dr. Nurke heeft destijds ook be^nrekingen ge voerd met Ca lies waardoor in 1928 een einde werd gemaakt aan de bloedige vervolsireen. waart>an de katholieken sinds 1926 blootgesteld stonden. PARIJS, 27 Oct. (Reuter) Naar de „Oeuvre" verklaart, huldigd Laval ten aanzien van de Saarkwestie dezelfde opvattingen als Barthou. Frankrijk zal van de Commissie van Drie blijven verlangen, dat zij zich bezighoudt mee de uitvoering van de in de Fransche aide-mé- moire genoemde punten in het bijzonder be treffende het plan van een eventueele status- quo. De commissies schijnen met werk overladen te zijn en sommige kringen vragen, waar zij den tijd vandaan moet halen, om al deze kwestie te regelen. Zou men niet eerst eens de kiezerslijsten kunnen herzien? Hiervoor heeft men natuur lijk tijd noodig. Men zou in kringen, die in nauwe betrekking tot de commissie staan, den wensch kunnen bespeuren, dezen tijd uit te winnen, door de stemming eenige maanden, wellicht zelfs een jaar uit te stellen. Het kan moeilijk aangenomen worden, dat een dergelijke mogelijkheid de kwestie ten voor- deele zou strekken. SOFIA, 27 Oct. (Reutar)Volgens nog niet offi cieel bevestigde berichten zijn de oud-ministers Katsjakoff en Werbenoffen die beiden de por tefeuille van financiën hebben gehad, gisteren gearresteerd. De arrestatie van den oud-minister van Handel Gitsjev uit het kabinet Moesjanov, wordt bevestigd. MELBOURNE, 26 Oct. (Reuter). Jones en Waller zullen 21.05 Greenwich-tijd vertrekken om te trachten het record MelbourneEnge land v.v. te slaan. De voorbereidende vlootbesprekingen te Lon den op het doode punt? Amerika en Japan wen- schen niets toe te geven. Twee Bulgaarsche oud-ministers gearresteerd. Het olie-monopolie in Mandsjoekwo. Een verkla ring van den minister van oorlog. Politieke manoeuvre tegen Herriot op het partij congres te Nantes. Vernieuwing der vloot van de Kon. Holl. Lloyd? Voorloopige verslagen van de Tweede Kamer over de begrootingen van Buitenlandsche en Economische Zaken. Jonge arbeider te Valthermond bij een stoei partij overleden. PARIJS, 27 October In de Vrijdagmiddag gehouden zitting van het partijcongres der ra dicaal-socialisten te Nantes bracht oud-minis ter Pierre Cot rapport uit over de buitenland sche politiek. Hij constateerde dat de wereld door oorlog wordt bedreigd, hoewel niet spoedig een oorlog tc verwachten zal zijn. Hij beval aan een Europeesche „veiligheids- en luchtpolitievloot", bestaande uit 1000 moder ne gevechtsvliegtuigen. Ten slotte had nog een Incident plaats. Een der congressisten stelde voor van de agenda af te wijken, hetgeen de partijvoorzitter Herriot als een tegen hem gerichte manoeuvre beschouw de. Herriot verklaarde weliswaar niet te zullen aftreden als voorzitter, doch zijn groote rede voering Zaterdag als lid van de partij en niet als partijvoorzitter te zullen houden. De bladen verwachten, dat de door de grond wet-commissie der radicaal-socialistische party aangenomen resolutie, waarin wordt aange drongen op het handhaven van den Godsvrede en het verleenen van een zekere vrijheid aan de radicaal-socialistische ministers, door de ple naire vergadering zal worden aangenomen. De groote politieke redevoering die Herriot heden zal houden, zal naar algemeen gevoelen, groote ontspanning teweeg brengen en er toe bijdragen een middenweg te vinden, die de deur voor verdere onderhandelingen openlaat. De vroegere Staatssecretaris van den Paus, Z. E. Kard. Pietro Gasparri, werd in langdurige audiëntie door den H. Vader onvangen. Ook de Provinciaal der Duitsche Jezuïeten, G. Walter Sierp, confereerde geruimen tijd met den Paus. Naar radio-berichten van de „Conté Grandi" verloopt de huisreis van den Kardinaal-Legaat, Mgr. Pacelli, zeer gelukkig. Stand op Zaterdag 1 uur njn.: 759.1 Vorige stand: 76J.1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1