Kerkvervolging en cultuur
strijd in Mexico
De socialisten in
België
Wapenfabricage
Het nieuws van heden
DE KATHOLIEKE KERK
INDE CATACOMBEN
m
wêêêêê
Het Balkanpact
ar
P. A. M. KAT
DE BAROMETER
ili
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
8UREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ZONDAG 28 OCTOBER 1934
Ochtendblad
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
Buiten de nog niet gesloten kerken
mag er geen enkele uiting
van Katholiek leven
waarneembaar
zijn
De wereldpers zwijgt
Congres met gesloten
deuren
Het Weer
miui
DE FRANSCHE LUCHTRACE
Eind 1935 of begin 1936
Door het Turksche parlement
geratificeerd. T itoelescoe
naar Ankara
Dr. Nederbragt in Polen
mm
W
„Volkenbond en Vrede" wenscht
officieele enquête, zooals
in Amerika
Enquête wapenfabricage
gevraagd
Komisch misverstand
te Lissabon
Dienstmeisje in telefoongesprek
met den president.
Een fraai overzicht van de hoofdstad van Mexicoin welk land de katholieken-vervolging gestadig
ernstiger vormen aanneemt
Kerkdak ingestort
DE BESTE RENNERS VAN DE
WERELD
TEGEN
DE STERKSTE KOPPELS VAN
NEDERLAND
3 en A'damschen Zesdaagsche
2-8 NOVEMBER R.A.I.-GEBOUW
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
De bandietenploeg in
Mandsjoekwo
Burgeroorlog in China
Gevechten tusschen communisten
en Kanton-troepen
ACCOUNTANTSKANTOOR
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 19017
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
jy -r aar het uiterlijk te oordeelen schijnt
Mexico nog steeds een katholiek «land te
zijn: en in werkelijkheid is dat ook zoo,
want meer dan 90 pCt. der bevolking is katho
liek. Dat ondervindt men onmiddellijk in de
hoofdstad Mexico zelf. Als men door de straten
der stad wandelt, is het buitengewoon opval
lend dat er zooveel kerken zijn, ongeveer alle
gebouwd in denzelfden stijl, die ons sterk her
innert aan den bouwtrant uit den tijd toen
Mexico nog een Spaansche kolonie was. Als
men vanaf een hooger gelegen punt een heer
lijk uitzicht heeft over deze millioenenstad die
op een hoogvlai te 2500 M. boven den zeespiegel
gelegen is, dan wordt ons oog onmiddellijk ge
troffen door het ontelbaar aantal kerktorens,
die als monumenten van het katholieke geloofs
leven getuigenis afleggen voor dei, godsdienst
zin van het Mexicaansche volk. Het groote
„Zocolo"-plein, waar ook de regeeringsgebouweri
liggen wordt geheel beheerscht door de mach
tige kathedraal met haar vele torens en den
karakteristiek rijken voorgevel in Spaanschen
barokstijl.
Hetzelfde beeld treffen we ook aan in andere
steden, in Monterrey, Puebla, Taxco in Cuerna-
vaca en Cholula, een klein stadje in den staat
Puebla, heeft niet minder dan 360 kerkjes en
kapellen, dus haast voor iederen dag van het
jaar een andere kerk! Als men met den trein
of per autobus door de eindelozoe prairie rijdt
dan zijn het telkens de slanke torentjes met hun
ronde koepeltjes die onder den glans der Zui
derzon liggen te glinsteren, die de eentonigheid
van het landschap verbreken.
Ook het geheele huisgezin is doortrokken met
een katholieken geest. De niet zeer talrijke, goed
onderhouden burgerwoningen uit den Spaan
schen tijd hebben alle op de binnenplaats nog
een waterput die met godsdienstige voorstel
lingen is versierd, of wel een mozaïek dat een
of ander godsdienstig tafereel uitbeeldt, terwijl
in nissen het heiligenbeeld een eereplaats in
neemt. Er is haast geen enkel huis, waar niet
het kruisbeeld of een schilderij van onze Lieve
Vrouw van Guadelcupl aan de woning een
Christelijk karakter geeft.
Wanneer men dit alles ziet dan zou men
haast vergeten dat Mexico op het oogenblik een
tragischen strijd voert om zijn bestaan en ont
wikkeling.
Sinds 1910 is Mexico het droevig strijd-
tooneel geweest van eerzuchtige generaals en
hun aanhangers, die een groote onrust brach
ten over heel het land. Na deze woelige periode
werd in de nieuwe grondwet van 1917 in ar
tikel 27 bepaald, dat de staat beslag legde op
alle goederen van kerken, kloosters en scholen,
terwijl de kerk in het uitoefenen van haar
godsdienstig leven zoodanig werd bemoeilijkt,
dat zij langs wettelijken weg haar kerkelijk
leven onmogelijk nog in stand kon hou
den. Sindsdien werd de invloed van de kerk
steeds meer teruggedrongen en iedere regeering
liet zich geheel leiden door een feilen haat
tegen den godsdienst, hetgeen in tal van be
perkende bepalingen betreffende het uitoefenen
Van den eeredienst tot uiting kwam.
In 1926 verscheen er een nieuwe wet die het
voor de priesters zoo goed als onmogelijk
maakte om hun bediening als zielzorger uit
te oefenen. De katholieken kwamen in verzet,
hetgeen echter bij gebrek aan voldoende orga
nisatie weinig resultaten opleverde. Tal van
bisschoppen en priesters werden heti slachtoffer
der vervolging omdat zij hun priesterlijk ambt
bleven vervullen en in die jaren werd de Mexi
caansche grond gedrenkt door het bloed van
honderden martelaren.
Tenslotte greep de Paus in en verbood ieder
Verzet met wapengeweld. De onderhandelingen
met de regeering hebben toen tot geen enkel
resultaat geleid, zoodat bii decreet van 31 Juli
1926 alle kerken in Mexico gesloten weiden. Er
ging een trilling van ontroering door het katho
lieke volk, maar nog kwam men niet tot het
besef dat een hechte organisatie van alle goed
willende katholieken noodzakelijk was.
Toen de Aartsbisschop van Mexico Mgr. Pas-
cual Diaz ondanks allerlei bezwaren een over
eenkomst met de regeering sloot trad er een
verbetering in den toestand in (die echter
slechts van voorbij gaanden aard was) en onder
geweldige belangstelling van de bevolking werd
de kathedraal van Mexico op 15 Augustus 1930
weer geopend.
De weinige rechten die Mgr. Pascual Diaz
verkregen had werden langzamerhand door de
elkaar snel opvolgende vrijmetselaarsregeerin-
gen weer afgeschaft. De afzonderlijke staten
hebben ieder voor zich het aantal priesters, be
perkt tot één bedienaar van den godsdienst per
25.000 per 50.000 en zelfs per 100.000 zielen.
In het Federale district waartoe ook de
hoofdstad behoort wonen nijm een millioen
katholieken; voor dit gebied zijn 25 priesters
toegelaten. In den staat Morelos zijn voor
250 000 katholieken slechts drie priesters be
schikbaar. In Tabasco heeft men het uitoefe
nen van zijn bediening aan iederen priester on
mogelijk gemaakt, daar men hem de verplich
ting wil opleggen om een huwelijk te s'uiten.
Waaraan de priesters natuurlijk niet kunnen
voldoen.
Buiten de kerk mag er geen enkele uiting
van katholiek leven waarneembaar zijn: geen
katholieke organisaties, geen demonstraties of
processies. Geestelijken mogen niet in priester
gewaad of toga op straat verschijnen. Nog
onlangs werd een bisschop bestraft, omdat hi]
zich in priestergewaad op straat had ver
toond.
Zeer vele katholieke kerken zijn gesloten of
De strijd tegen de Katholieke Kerk M
in Mexico is thans wel tot het hoogte- H
punt gestegen. Weer zwijgt de we- H
reldpers. In onderstaand artikel wordt
door een medewerkerdie jarenlang
in Mexico verbleef en kortelings is te-
ruggekeerd, een uiteenzetting gege-
ven over de ontwikkeling der dingen
aldaar.
vador heeft men de kerk in een garage ver
anderd.
De toestand in de verschillende staten is zeer
varieerend, naar gelang de invloed van de pre
sidenten der verschillende provincies meer of
minder sterk is. In sommige kerken wordt de
eeredienst nog ongestoord uitgeoefend en daar
kan men ook den heelen dag mannen en vrou
wen zien neerknielen voor de oude kostbare
heiligenbeelden.
Toen de staat de kerken in beslag nam en
tot nationaal bezit verklaarde, moest de regee
ring ook zorgen voor het onderhoud der ge
bouwen: dit gebeurde echter zoo goed als nooit,
zooda.t de meeste historische kerkgebouwen,
machtige oude kathedralen, thans in een verre-
gaanden verwaarloosden toestand vehkeeren.
Enkele kloosters zijn tot nationale monumen
ten verklaard. Ik bezocht onlangs nög het
klooster van San Angel, Churubusco en van
Acolman. Een tragisch gevoel maakte zich van
mij meester, toen ik door de oude zalen schreed
waar alles nog een katholieke geest en een
klooster-sfeer ademde.
Ik heb ook nog een bezoek gebracht aan
Ordezusters: zij waren in gewoon wereldsche
kleeding; zij woonden nog in het klooster dat
door een invloedrijk weldoener was terugge
kocht. Alles wat in het klooster aan God of
godsdienst kon herinneren was er uit verwij
derd: de kapel was dichtgemetseld en een zij
kamer was verhuurd aan een schilder, die er
zijn werkplaats had ondergebracht.
Niet alleen dat de godsdienst uit het onder
wijs verbannen is, maar de priesters mo
gen in geen enkel opzicht met de jeugd in
relatie komen.
Toch wordt er in 't geheim, godsdienstonder
wijs gegeven en vooral de vrouwen uit de hoo-
gere standen maken zich op dit gebied zeer
verdienstelijk. Ik heb het vaak gezien, dat
dames in de kerken godsdienstonderwijs gaven
en de kinderen voorbereidden op het ontvangen
der H. Sacramenten.
De positie der priesters is zeer moeilijk; ze
leven in de grootste armoede en ontbering van
de aalmoezen der geloovigen die zooveel helpen
als in hun vermogen is, vooral om de priesters
aan reisgeld te helpen', want iedere priester
gaat iederen dag op drie verschillende plaatsen
de H. Mis opdragen. Dat moet geheel in 't ge
heim geschieden in schuren, kelders, op de
zolders van huizen die nog in aanbouw zijn.
Als men zoo door het land dwaalt, waar men
God uit de harten der mensehen tracht te ver
bannen, vraagt men zich onwillekeurig af: zal
de katholieke kerk ook deze beproeving door
staan?
Ik heb die vraag ook verschillende malen
gesteld aan vooraanstaande kerkelijke autori
teiten en dan kreeg ik telkens een volmondig
„ja" ten antwoord.
Zeker de godsdienstige opvoeding der jeugd
wordt zeer bemoeilijkt, maar de katholieke moe
ders, die tot in de hoogste kringen trouw blij
ven aan de kerk, zullen door haar godsdienstig
leven en indrukwekkend voorbeeld aanvullen
wat de kerk zelf op dit oogenblik niet geven
kan.
Bovendien zijn er altijd nog burgemeesters
en andere burgerlijke autoriteiten, die dank
zij het restje katholieke traditie dat nog in hen
leeft, een betrekkelijk tegemoetkomende hou
ding aannemen tegenover de kerk en de strenge
bepalingen tegen de priesters weigeren uit te
voeren.
Op het platteland wordt de zielzorg nog en
vrij regelmatig waargenomen door rondreizen
de priesters die iederen dag drie H. H. Missen
mogen celebreeren, terwijl door Rome dispen
satie is gegeven in het kerkelijk gebod om
nuchter te zijn bij het ontvangen der H. Com
munie.
Er ligt ook een zekere waarborg voor het
vasthouden aan het katholieke geloof in het
wezen van den Mexicaan, speciaal van den
Indios. Het katholicisme met zijn liturgie is
een behoefte geworden voor zijn mystiek aan
gelegde ziel. Een Mexicaan is een heel ander
mensch dan een Europeaan: hij houdt niet van
de Amerikaansche gejaagdheid: zijn leven zoekt
meer de beschouwing, het passieve, dat hem
dus geëigend maakt om vast te houden aan
zijn godsdienst.
Ook de katholieke priesters zijn natuurlijk
kinderen van land en volk, met hun eigen
aardigheden en zwakke plekken. Klimaat en
omgeving zijn van zeer remmenden invloed bij
hun werkzaamheden, maar met liefde en groot
moedigheid brengen zij voortdurend groote of
fers om de zielen van hun volk te redden.
Ik verwacht op het oogenblik niet dat de
katholieken zich te weer zullen stellen, omdat
de regeering over het volledig machtsapparaat
beschikt om iedere katholieke actie onmiddel
lijk neer te slaan. De katholieken zelf verwach
ten heel weinig van den nieuwen President
Cardenas, die geheel onder invloed staat van
den Godshater President Calles. Er zal echter
nog eens een tijd aanbreken, dat de regeering
bij de oplossing vari sociale en economische
problemen blij zal zijn dat zij mag rekenen op
de hulp van de zeer nationaal voelende groote
meerderheid van het katholieke volk. Als de
regeering zal inzien dat zü bij de nieuwe maat
schappelijke ordening den steun der katho
lieken niet kan ontberen zal er voor de ge
schiedenis van Mexico een nieuw bloeitijdperk
aanbreken.
Onze Belgische correspondent seint ons d.d.
27 October:
Heden hebben te Brussel de eerste zittingen
plaats gehad van het socialistische congres,
die met gesloten deuren werden gehouden
Senator Wauters heeft namens het partij
bestuur de strafmaatregelen medegedeeld, welke
tegen enkele partijgenooten zijn genomen De
beheerders van de Socialistische bank van ar
beid moeten allen ontslag nemen. Diegenen,
die abnormale winsten en jaarwedden hebben
opgestreken, zullen het overtollige gedeelte
van deze gelden moeten terugbetalen.
De bankier Frangois moet ontslag nemen als
lid van den senaat.
De gewezen minister Anseele zal Kamerlid
kunnen blijven tot aan de volgenae verkiezin
gen, doch hij moet ontslag nemen ais beheerder
van genoemde bank en van alle filialen dezer
bank.
De gewezen wethouder D'Asseler (Gent) en
een paar andere beheerders van de bank van
arbeid worden uit de partij gesloten. Twee an
dere socialisten, zoomede het Brusselsche ge
meenteraadslid Van Remoortel hebben een be
risping gekregen.
Het congres heeft de besluiten van het partij
bestuur goedgekeurd.
Op het voormalige Nenijto-terrein wordt
rein aangelegd.
door jeugdige werkloozen een sportter-
De werkzaamheden
Verwachting: Krachtige tot matigen
zuid-westelijke tot westelijken wind,
H zwaar bewolkt tot betrokken met tijde- E=
lijke opklaringen, waarschijnlijk eenige
regenbuien, iets kouder.
Verdere vooruitzichten: iets kouder.
De Fransche minister van Luchtvaart, Dé-
nain, heeft aan de pers verklaard, dat de groo
te vliegwedstrijd onder Fransche leiding zal wor
den gehouden eind 1935 of begin 1936.
Het traject ParijsRangoon staat echter nog
niet vast.
ANKARA, 27 Oct. (V.D.) Na een uiteenzet
ting van den Turkschen minister van buiten-
landsche zaken, Roesjdi Bey, over de confe
rentie te Belgrado van ministers van buiten-
landsche zaken der staten, die het Balkan
pact geteekend hebben, heeft de Turksche
Nationale Vergadering besloten tot ratificatie
van de door Turkije met Joego-Slavië en Roe
menië gesloten overeenkomsten, welker tekst
nog niet bekend is, doch welke naar men aan
neemt vooral betrekking heeft op de militaire
samenwerking tusschen genoemde staten.
De Roemeensche minister van buitenland-
sche zaken, Titoelecoe, die op weg is naar An
kara, waar hij 30 October a.s. een bespreking
heeft, verklaarde op zijn doorreis, naar uit
Sofia gemeld wordt, dat men te Ankara de
politieke en economische samenwerking ter ver
sterking van den vrede zou bespreken alsof
Bulgarije aanwezig was. Hij hoopte dan ook,
dat Bulgarije zich spoedig bij de groote Bal
kan-familie zou scharen.
WARSCHAU, 27 Oct. (Reuter) De nieuwe
president van de haven van Danzig, de Neder
lander dr. Nederbragt, vertoeft momenteel te
Warschau. Hij heeft bezoeken afgelegd bij den
Poolschen minister van buitenlandsche zaken,
Beek, oud-minister van hetzelfde departement,
Graaf Szembek, den minister van handel,
Rajchmannund, en den onder-minister van
handel, Dolezal.
Ipprli
t/' Ms&gm
Xjyt r- f M-
In de Zaterdag te Den Haag gehouden ver
gadering van de „Vereen, voor Volkenbond en
Vrede" is prof. mr. V. Rutgers met algemeene
stemmen als voorzitter herkozen. Voorts werden
de periodiek aftredende bestuursleden herkozen
en in twee vacatures, ontstaan door tusschen -
tijdsch bedanken van luit.-gen. P. J. van Mun-
nekrede en dr. F. M. Wibaut, werden gekozen
mej. L. P. M. Loeff, lid van den gemeenteraad
te 's-Gravenhage, en de heer W J. van de Woes-
tijne, lid van de Commissie ter bestudeering
van het neutraliteitsrecht (ingesteld door de
Ver. voor .Volkenbond en Vrede).
Voorts werd het hoofdbestuur uitgebreid met
twee leden en werden als zoodanig benoemd
prof. dr. E. Moresco, oud-vice-president van den
Raad yan Ned.-Indië en dr. J. Roorda, secre
taris van het Comité voor Oorlogsbestrijding
van de Ned. Mij. voor Geneeskunde te Haarlem.
Aangenomen werd een motie der afdeelingen
Den Haag en Haarlem, om zich:
a. te wenden zoowel tot de bij de Internatio
nale Unie van Volkenbondsvereenigingen aan
gesloten organisaties in andere landen met de
vraag, daar het tot stand komen eener enquête
inzake wapenfabricage en wapenhandel als in
Amerika te willen bevorderen en
b. tot de Nederlandsche Regeering en Volks
vertegenwoordiging met het verzoek hier te
lande zulk een enquête in het leven te roepen.
Ook werd het hoofdbestuur gevraagd, de noo-
dige maatregelen te treffen, dat aan het Ameri
kaansche onderzoek zoo spoedig mogelijk op
ruime schaal publicatie wordt gegeven.
LISSABON, 27 Oct. (Reuter) Ter gelegen
heid van de automatiseering van het telefoon
bedrijf alhier, werd besloten, dat de president
der republiek het eerste gesprek zou voeren.
Deze zou minister-president Salazar opbellen,
om hem van de ingebruikname te verwittigen.
Het gesprek zou door middel van luidsprekers
op de pleinen der stad te hooren zijn, zoodat
zich op vele plaatsen menschen verzamelden.
Zij hoorden echter, in plaats van de stem
van den eersten minister een meisjesstem, met
een boersch accent, die tot den president zeide:
„En hoe gaat het met de plechtigheid? Ik
zal er zeker nooit aan wennen öm dit rare
ding te gebruiken."
De president, hoewel natuurlijk aeer ver
baasd, antwoordde snedig, dat de ceremonie
een zeer vlot verloop had, waarna hij het on
bekende meisje zeide, dat zij zich omtrent de
nieuwe automatische telefoon niet ongerust be
hoefde te maken, daar het volgens hem zeer
gemakkelijk was geweest om haac op te bel
len.
Naar even later bleek was de eerste minis
ter tengevolge van een misverstand juist af
wezig toen de president opbelde. Het dienst
meisje had toen aan de telefoon geantwoord,
zonder dat zij er het minste idee van had, met
wien zij sprak.
BELGRADO, 27 October. (Reuter). In een
kerk te Podgoritzs (Montenegro) waar een
herdenkingsdienst voor koning Alexander werd
gehouden, was een groot aantal menschen bij
een, toen plotseling het dak instortte teneevoige
waarvan een kind werd gedood en 11 personen
ernstig werden gewond.
Aangezien op den beganen grond geen plaats
meer was, had een aantal personen een zit
plaats gezocht op de balken van het dak der
nog niet geheel afgebouwde kerk Het eevolg
hiervan was dat twee zware balken braken -n
het dak omlaag stortte.
De petroleumkwestie met Mandsjoekwo. Stand
punt der protesteerende mogendheden afge
wezen.
Het rad.-soc. partij-congres heeft zich in een
motie goeddeels accoord verklaard met Dou-
mergue's plan tot hervorming van den staat.
Kerkvervolging in Mexico, Alle kerken in twee
staten gesloten.
Het Balkanpact door het Turksche parlement
goedgekeurd. Titoelescoe naar Ankara.
Socialistisch partijcongres te Brussel. Tal van
strafmaatregelen wegens financieele misdra
gingen.
Dispensatie der Centrale H.L.S, aan de schoen-
winkeliers betreffende minimumprijzen.
Te Utrecht is de jaarvergadering gehouden van
het Advies Bureau Centrale Drankweer.
Bij de Zaterdag voor de Engelschc League ge
speelde voetbalwedstrijden heeft Arsenal met
2—1 van Sunderland verloren.
Het wapen der Koninklijke Maréchaussee heeft
Zaterdag in Den Haag het 120-jarig bestaan
herdacht.
De „Ver. voor Volkenbond en Vrede" wenscht
iu Nederland officieele enquête in zake de wa
penfabricage en wapenhandel.
Jaarvergadering der Alg. R.K. Officierenveree-
niging te Eindhoven.
Bij Hansweert is een Duitsch schip op een dam
geloopen.
Koninklijk bezoek aan Culemborg.
BESPREEKT TIJDIG UW PLAATSEN
VOOR DEN
(Tel. 93217, 93317, 93417, 90322. 90323
Giro 228466 t.n.v. Int. Sportondernem.
Alle plaatsen zijn genummerd
De nachtkaarten zijn geldig van 20 uur
—5.30 's morgens. De middagkaarten
van 1318 uur. Zondag 1317 uur.
MOEKDEN, 27 Oct. (Reuter). Bandieten heb
ben te Kaolimen een school overvallen en 220
kinderen ontvoerd.
Regeeringstroepen zijn erin geslaagd 135 leer
lingen te bevrijden. Een aantal andere kinde
ren, behoorende tot arme boerengezinnen, is
daarop door de bandieten eveneens vrijgelaten.
Een tiental kinderen van rijke landbezitters
werden door de bandieten als gijzelaars achter
gehouden.
Eenige der vrijgelaten kinderen hebben aan
de autoriteiten een goede beschrijving gegeven
van de schuilplaats der bandieten, doch de
troepen aarzelen zich daarheen te begeven, uit
vrees dat de jeugdige gevangenen hiervan na
deel zullen ondervinden.
SJANGHAI, 27 Oct. (V.D.) Aan de grens van
de provincie Kiangsi trachten communistische
troepen int Foekien de provincie Kwantoeng
binnen te dringen. Er wordt hevig gevochten
en de steden Anyoean en Sinfeng wisselen om
beurten van bezetting.
De Kanton-regeering heeft alle beschikbare
troepen en 30 vliegtuigen naar de grens van
Kiangsi gestuurd, terwijl de Nanking-regee-
ring 30 vliegtuigen heeft gezonden, die aan
het bombardement tegen de roode troepen deel
nemen.
OOSTERPARK 19 - AMSTERDAM - TEL. 53931
I I-O r\ 1 M l 1 7 1 ~r ~T - As/V.
Stand op Zondag 1 uur v.m.: 753.1
Vorige stand: 759.1
