I IN EN OM HAARLEM
GEBIT f 35.-
Structuur van Esperanto
MARIA-STICHTING
Wij schrijven voor U
op advertentiën!
DINSDAG 6 NOVEMBER 1934
Het a.s. Paasfeest
16 Rijksstraatweg 16
En zijn verbreiding
Gevonden dieren en voorwerpen
Het Tandheelkundig Instituut
Plaatje met 1 kunsttand f 3.-
ledere tand meer f 1.75
Porcelein- of zilvervulling f 3.-
Goudvulling vanaf f 9.—
Goudkroon vanaf f 15.-
Mondonderzoek kosteloos
VRAGENBUS
UIT DEN OMTREK
BLOEMENDAAL
HALFWEG
HAARLEMMERMEER
IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK
HILLEGOM
SANTPOORT
VIJFHUIZEN
IJMUIDEN
ZANDVOORT
ZAANDAM
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Siiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!
SlIIlllllllIIIIIIIIIIIIIlIilllIllIlllllllIllllllllllllllllIlllllIlliIlllllllMIIIIIIIlIlllillllIlIIlllIlllIlllllIIllllIIllllllllIllIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllLIIIlIlIIllIIMIIllIEIlIÜ
De volgende week zal Haarlem een, als de
voorteekenen niet bedriegen, schitterend Paus-
feest vieren, naar aanleiding van het feit, dat
Z. H. Paus Pius XI gedurende 12J4 jaar op
luisterrijke wijze den zwaren last heeft gedra
gen, die in deze benarde tijden op de schouders
Van den Plaatsbekleeder van Christus drukt.
Haarlem staat bekend om zijn Pausfeesten,
Want Haarlem heeft in het verleden reeds me
nigmaal grootsche hulde gebracht aan het Op
perhoofd der Christenheid. Haarlem is dan ook
de zetel van het diocees, de plek, waar de har-
teklop voelbaar is van het opgewekte katho
lieke leven, dat de Haarlemsche Kerk in zoo
hooge mate siert.
Haarlem zal de volgende week in naam van
het Haarlemsche Diocees het koperen Paus
jubileum van den grooten Pius XI vieren en
alle katholieken zullen, eensgezind geschaard
rond hun bisschop en den Pauselijken Inter
nuntius, Z.H. Excellentie, Mgr. L. Schioppa,
hun trouw aan en vereering voor Pius XI uiten.
De goede gewoonte in onze stad getrouw, zal
de viering tweeledig zijn: kerkelijk en een her
denking in de Gemeentelijke Concertzaal.
A.s. Zondag opent Z.H. Excellentie Mgr. J.
D. J. Aengenent, onze Bisschop, onder Wiens
hooge bescherming de herdenking plaats heeft,
de plechtigheden met een Pontificale H. Mis in
de Kathedrale Kerk. Behalve kanunniken zul
len er waarschijnlijk eenige Monseigneurs uit
Den Haag en Amsterdam bij tegenwoordig zijn,
eenige Geheim Kamerheeren met kap en degen
en wereldlijke autoriteiten uit Haarlem en om
geving. Een bijzondere attractie bij deze Ponti
ficale H. Mis zal zijn de uitvoering van de veel
besproken missa populi van Hubert Cuypers (1),
een mis, gezongen door het volk. Met het zang
koor der kathedrale kerk zullen daaraan de
R.K. Oratoriumvereeniging en de leden van
De Graal medewerken. Alles bijeen: een Ponti
ficale Mis met een zeer bijzonder karakter, die
ongetwijfeld vele katholieken naar de versierde
Moederkerk van het bisdom zullen doen optrek
ken. Een groote opkomst bij deze kerkelijke vie
ring zal op zich zelf reeds een hulde aan den
Paus beteekenen. Na de Pontificale Mis zal er
voor de officieele personen gelegenheid zijn
Mgr. Aengenent in de pastorie te begroeten.
De tweede huldebetuiging heeft dan plaats
in de Gemeentelijke Concertzaal op Donder
dag 15 November en op Vrijdag 16 November,
waarvan die op Vrijdag het karakter heeft van
een gala-uitvoering. Niemand minder dan Z.H.
Excellentie Mgr. L. Schioppa zal bij dit feest
als vertegenwoordiger van den Paus het mid
delpunt zijn met Z.H. Excellentie onzen Bis
schop van Haarlem. Hierbij worden katholieke
Ministers verwacht en andere katholieken, die
in het burgerlijk leven een voorname plaats
innemen. Als feestredenaar maar niet lan
ger dan twintig minuten treedt op prof. dr.
F. Feron, de bekende praeses van het Groot
Seminarie van Roermond.
Waarom dit alles?
Omdat Pius XI een waarlijk groot Paus is
en omdat de Paus de hoogste priester is op
aarde.
Bij de verkiezing van kardinaal Ratti tot
Paus zeide een der beste Rome-kenners tot ba
ron Beyens, toenmaals Belgisch gezant bij he^
Vatïcaan, „als hij lang genoeg in leven blijft,
zal de wereld getuige zijn van een grootsch
Pontificaat."
Deze voorspelling is uitgekomen.
In een der moeilijkste tijdsgewrichten, welke
de wereld doormaakt, heeft Pius XI zich de
sterke man getoond, die de Kerk noodig had,
in staat den verpletterenden last van den drie-
dubbelen kroon te dragen. In hem worden
schitterend de woorden van Christus bewaar
heid: „Ik zal met U zijn tot het einde dei-
eeuwen."
De moeilijkheden met de Italiaansche regee
ring zijn door hem in het Lateraansch Verdrag
opgelost. Hij was de eerste Paus na 1870, die
in 1922 zijn eersten zegen „urbi et orbi" gaf
van de buitenloggia van den Sint Pieter.
Pius XI is ook de Paus van de Katholieke
Actie, vooral in het gebied der Missies, aan
welk voorbeeldig werk onze landgenoot, Kar
dinaal van Rossum, zulk een ruim aandeel
heeft gehad. Tal van groote encyclieken zijn
door hem uitgevaardigd, waarvan die getiteld
„Quadragesimo Anno" en „Casti Connubii" van
historische beteekenis en van onvergankelijke
waarde zijn. Wij behoeven, na de artikelen, die
wij verleden week publiceerden, de betekenis
van Pius XI niet nader te. schetsen.
Er is reden om dezen grooten Paus en tijd
genoot een kinderlijke hulde te bewijzen.
Is de eerbied van den katholiek voor den
priester groot, deze eerbied stijgt tot genegen
heid en liefde als het geldt den Paus van
Rome, hem, wien de volheid van het priester
schap werd toebedeeld, wien de sleutels des
Hemels zijn toevertrouwd.
Het wel en wee van onze Moeder de H. Kerk
en haar Opperhoofd gaat ons Roomsche volk
ter harte. Allen hooren we gaarne over den
Paus spreken. Wel heeft Christus aan alle
apostelen Zijn zending opgedragen, maar on
der die apostelen heeft Hij één uitverkoren, om
Zijn plaatsvervanger op aarde te zijn n.l. den
H. Petrus. Hem heeft Hij bekleed met de vol
heid der drievoudige macht, hem toevertrouwd
het hoogste priesterschap, het opperste leer
gezag, het eene en onverdeelbare koningschap.
Het koninkrijk van Christus is gebouwd op
dezen Petrus, zooals pater Duijnstee het uit
drukt, als op een eenig, onafhankelijk funda
ment; de apostelen zijn wel fundamenten, doch
slechts op de tweede plaats d.w.z. steenen ge
legd op de rots van Petrus.
Heerlijk schildert Paus Leo XIII in zijn en
cycliek „Immortale Dei" de voornaamheid van
het Pausschap als hü zegt: „Er was een tijd,
dat de evangelische wijsbegeerte de Staten be-
heerschte, toen de macht en goddelijke sterkte
der christelijke wijsheid in de wetten, bepa
lingen, zeden der volkeren, in alle orden en
wijzen van den Staat waren doorgedrongen;
toen de godsdienst, door Jezus Christus inge
steld, op dien hoogen trap van waardigheid
was verheven, gelijk billijk was, door de gunst
der vorsten en bescherming der wettige over
heidspersonen overal bloeide, toen priester- en
keizerdom de eensgezindheid en de vriend
schappelijke wederkeerigheid van plichtsbe-
wijzen nog vereenigden. Dus samengesteld
plukte de Staat de vruchten, grooter dan zich
denken laat, waarvan de heugenis nog duurt
en duren zal door de ontelbare gedenkstukken
van de geschiedenis, die er naar heen wijzen en
die door geen kunstgreep van tegenstanders
kunnen worden verminkt of verduisterd. Dat
het Christelijk Europa de barbaarsche volkeren
bedwong en hen van woestheid tót orde, van
het bijgeloof tot de waarheid bracht; dat het
de invallen der Mohammedanen overwinnend
terugdrong; dat het bij den maatschappelijken
vooruitgang aan de spits kwam en bij allen
luister van de beschaving aan de overige
menschheid steeds tot gids en leermeester dien
de; dat het de volkeren met de ware vrijheid
in menig opzicht begunstigdeVoorzeker
deze zelfde goede vruchten zouden gebleven
zijn, indien dezelfde eensgezindheid gebleven
ware tusschen die beide machten; terecht
zelfs had men grootere kunnen verwachten,
als aan het gezag, het leeraarsambt, aan de
raadgevingen van de Kerk met meer vertrou
wen was gehoorzaamd.
Wij, katholieken, weten dat maar al te wel.
Bij deze Pausviering staat dan ook niet alleen
de persoon van den grooten Paus op hét voor
plan, maar niet minder de grootheid van het
Pausdom zelf.
straat 28rd., halsketting. Slagboom, Santpoort,
Hoofdstraat 105, motorhandschoen. Kennel
Fauna, hond, katten. Hooij, Rijksstraatweg 8,
hond. W. H. Prins, Emostraat 3, motorhand
schoen. A. v. Soest, Bisschop Ottostraat 11,
handbeschermer. P. B. Stollenga, Tugelastraat
34; straatmakershamer. A. v. Iperen, Amster-
öamschestraat 8, hondje. H. v. Nimwegen,
Saenredamstraat 30zw„ handschoen. L. v.
Kipshagen, Pepijnstraat 42, kinderhandschoen.
Luitens, Spaarnhovenstraat 4, heerenhand
schoen. Bureau van Politie, Smedestraat, hals
ketting, insigne. J. Belsmid, Leidscheplein 92,
kindermuts. Habermehl, Bloemendaal, Iepen-
laan 19, rijwielbelastingplaatje. Indenbord,
Julianalaan 299a, idem. F. Vreugd, Karei v.
Manderstraat 66, rozenkrans. C. Homans,
Brouwerstraat 25, rijwielbelastingplaatje. L.
Hoogendijk, Leidscheplein 33, idem. v. Heerdt,
Potgieterweg 13, idem. Soethout, Djambistraat
15, idem. Pelikaan, Blomhofstraat 23, sleutel.
V. d. Berg, Kanariestraat 90, stofbril. H. v.
Beers, Zocherstraat 53, sleutel. Kroonstuiver,
Raephorststraat 21, shawl. Bureau v. Politie,
Smedestraat, sleutel. A. v. 't Friczt, De Breuk
straat 23, tompouce. W. Vos, Tbeding v. Berk
houtlaan 9a, Aerdenhout, vulpen. Lemer,
Schouwtjeslaan 49rd„ idem.
(1) Er schijnt onder de Haarlemsche katho
lieken een misverstand te bestaan. In de Ka
thedraal wordt a.s. Zondag niet de Missa C.
van Beethoven uitgevoerd. Dat gebeurt pas op
de uitvoering van Donderdag en Vrijdag van
de volgende week. De Missa C. van Beethoven
zou niet uitgevoerd kunnen worden onder de
Pontificale Mis, omdat zij voor het gebruik tij
dens godsdienstoefeningen niet goedgekeurd is
en dus alleen in Concertzalen ten gehoore
wordt gebracht.
K. Hakhof, Geweerstraat 10, armbandje.
Steenkist, Hoogerwoerdstraat 46, ceintuur.
Way, Dutrystraat 31, dasspeld. Asyl, Ridder
straat 11, hond, kat. Knook, Paul Kruger-
HAARLEM .Voord - TEL. 16726
berekent thans nog voor 'n geh.
met garantie
P ij n 1 o o s trekken inbegrepen
22 karaats goud
Pijnloos trekken van tand of kies f 1.50
Spreekuur ALLE werkdagen van 912
en van 1—4 uur. Zaterdags van 9—12 uur.
Avondspreekuur: Dinsdag, Woensdag en
Donderdag 79 uur.
BESLIST pijnlooze behandeling door
Nederlandsch Tandarts
Vraag: De staartpennen van mijn haan (Bar
nevelder) willen niet doorkomen. Wat is daar
tegen te doen? Hij is verder gezond en is in
Maart geboren.
Antw.: Daar is niets tegen te doen.
Vraag: Hoe moet ik een bontkraag reinigen?
Antw.: Maak roggezemelen in een aarden of
perenpot onder gestadig roeren zoo warm, dat
ge de hand er nog juist in kunt houden. Schud
dan de warme zemelen op het bont en wrijf dit
er sterk mee. Daarna "uitschudden en met een
zuivere borstel afschuieren.
Vraag: Mijn camélia heeft heel den zomer
gepot in den vollen grond van mijn tuin ge
staan. Nu is zij in de serre geplaatst voor een
raam. Er zijn 5 bloemknoppen aan van ongeveer
1V. centimeter groot. Wat moet nu gedaan wor
den om de knoppen met succes tot ontwikkeling
en bloei te brengen?
Antw.: De plant niet te warm zetten, bij
voorkeur in een licht vertrek. Tijdens den bloei
verlangt de plant veel water. Na den bloei de
bloemtros verwijderen en de plant zoo koel
mogelijk verder kweeken tot ze in Mei naar
buiten kan. Bewerken met bloemen of ver
dunde koemest.
Vraag: Ik heb een clivia van ongeveer 3 jaar
oud. Aan den onderkant van het bovenste blad
heeft zij rood-bruine spikkels. Moet ik dat blad
er uit halen of houdt ik haar soms te vochtig?
Antw.: Waarschijnlijk staat de plant te nat.
Verwijder het blad en wacht eens af, of het
euvel verder loopt.
Vraag 1. A. pandoert, harten troef, en vraagt
troef aas mede, omdat hij geen ander aes kan
vragen. B. is maat en loopt aas bij. C. heeft
de nel en een kleintje. Mag deze nu het aas
(troef) met de nel overtroeven? 2. Of moet hij
het kleintje gooien? In geval de nel kaal zat,
wat dan?. 3. Moet men bij zwabber spelen vier
vaste slagen in handen hebben?
Ant. 1 en 2 .De slag is voor hartenaas. 3.
Men moet de vier eerste slagen maken.
Vr.: Moeten van een erfenis van 200 suc
cessierechten betaald worden? Zoo ja, hoe hoog
bedragen deze?
Antwoord. Neen.
Vraag. Bestaat er te Haarlem of omstreken
ook een cursus ter opleiding voor het drogis
ten-diploma? Zoo niet, welke leerboeken moet
ik daarvoor aanschaffen en wat wordt er in
het algemeen voor vereischt? Waar wordt het
examen gehouden?
Antwoord. Wedt u om inlichtingen tot den
heer J. Spaander, Kamperstraat 2, Haarlem.
Vraag. Wat voor instelling is I.K.B.? Waar
is deze gevestigd? Is hij Katholiek, neutraal
of algemeen?
Antwoord. Wij kennen de beteekenis van die
letters niet.
Vraag. Hoe kan ik een regenjas waterproof
maken?
Antwoord. Voeren met mobetig batist, ver
krijgbaar bij een drogist.
Vraag. Wat is het juiste adres van de koffie-
en theehandel „Maatschappij de Poort"?
Antwoord. Handelsadressen worden in deze
rubriek niet opgegeven.
Vraag van L. te S.:
Antw.: A, B, C, D, en F niet uitgeloot. E ons
onbekend.
Vraag: Mijn zoon moet voor de lichting 1935
tusschen 110 October 1935 onder de wapenen
komen (2de ploeg) en is ingedeeld bij het 4de
Regiment Infanterie te Leiden. 1. Wanneer hij
nu verzoekt of hij bij de eerste ploeg onder de
wapenen mag komen, zou dat dan worden toe
gestaan? 2. Aan wie moet hij dat verzoek doen?
3. Wanneer komt de eerste ploeg onder de wa
penen?
Antw.: Of hij verzoekt bij de eerste ploeg te
worden ingedeeld, geeft niets. De Minister geeft
Het echtpaar HagemanVrugt te
Limmen is dezer dagen met een
drieling verblijd
iiiimimi
een weigerend antwoord. Maar hij kan probee-
ren te ruilen met iemand van de eerste ploeg'.
Laat hij zich daarvoor wenden tot de afdeeling
Militie van de secretarie zijner gemeente. De
eerste ploeg komt op begin Maart.
Vraag 1: Kunt u mij het adres opgeven van
Mac. Robertson, den Australischen suikerwerk
fabrikant, den persoon, die de luchtrace
LondenMelbourne heeft opgezet?
3. Indien dit niet het geval is, wat is dan het
adres van 'n informatiebureau, waar mijn vraag
wel beantwoord zou kunnen worden?
3. Brengt deze laatste vraag nog extra-kosten
met zich mede?
Antw.: Het adres is ons niet bekend, maar
wij vermoeden, dat een brief, geadresseerd Mac
Robertson, Melbourne, Australië, zijn brieven
bus wel zal bereiken.
Vraag: Is de Obligatie groot f 15 van de Holl.
Grond Credietbank te Amsterdam Serie 27435
No. 05 reeds uitgeloot? De leening is goedge
keurd 22 September 1904.
Ant.: Neen.
Vraag: 1. Wat is er voor noodig makelaar
te worden? Speciaal voor huizen?
2. Kunt u mij opgeven welken weg ik heb
te bewandelen om makelaar te kunnen wor
den?
Antw.: Wendt u tot de Kamer van Koophan
del en Fabrieken om inlichtingen. Deze brengt
advies uit of de Rechtbank u als makelaar zal
toelaten of niet. Bepaalde diploma's zijn daar
voor niet noodig.
Burgerlijke Stand Geboren: A. van Aken
Groenendijk z.; C. M. van Altenavan Til
burg z.; A. M. Snoeying—van der Ploeg d.; W.
E. HorsmeijerLangenberg d.
Ondertrouwd: J. J. van Rixel en E. Engels;
G. Hoogerheide en B. C. van den Klinkenberg.
Getrouwd: W. F. Kruijer en J. C. G. Kaptein.
Pluimveetentoonstelling In verband met
haar 12 J4-jarig bestaan wordt door de Pluim -
veevereeniging „Halfweg en Omstreken" op
Zaterdag 1 December, en Zondag 2 December,
een groote Jubileum-tentoonstelling gehouden
van hoenders, duiven en konijnen in de zaal
van café „Zwanenburg", alhier.
Haarlemmermeer naar de derde klas. Vol
gens de voorgestelde plannen van de regee
ring zal de gemeente Haarlemmermeer na de
herclassificatie onder de derde klas gemeenten
behooren. Dit zal voor het Rijkspersoneel of
degenen die daartoe gerekend worden, bijv. het
onderwijzend personeel, geen nieuwe loonsverla
ging beteekenen van 4 pCt. Zeer begrijpelijk is
dit voor genoemde categorie menschen een
groote tegenvaller. Haarlemmermeer behoort
tot de gemeenten met de hoogste belastingen,
waar de huishuren verre van laag zijn, waar
verreweg de meeste consumptieartikelen duur
der zijn dan in omliggende steden.
Verschillende ouders moeten hun kinderen in
de stad naar school zenden, wat ook met kosten
gepaard gaat. Kortom, voor het voordeel be
hoeft men zeker niet in de Haarlemmermeer te
wonen.
Naar wij vernemen zullen bedoelde personen
een sterke actie voeren om in de voorgestelde
plannen alsnog wijziging te doen aanorengen.
De Hanze. Onze Hanze houdt hedenavond
een belangrijke ledenvergadering. De St. Nico-
laasreclame vraagt minstens de opkomst van
alle leden-winkeliers, maar ook de anderen zul
len zeker komen.
Duitsche meisjes Woensdagavond te half
9 zal in de R. K. kerk Frans Netscherlaan 12 te
Santpoort het maandelijksehe Lof worden ge
houden voor de Duitsche meisjes van Santpoort
en omgeving. De Duitsche zielzorger zal daar
onder preeken en gelegenheid geven om te
biechten.
Na het Lof gezellig samenzijn in de parochie
zaal. We hopen dat nu eens alle Duitsche meis
jes uit deze omgeving aanwezig zullen zijn.
Uitvoering ten bate van de blinden Don
derdag 8 November a.s. zal de R. K. Blinden-
bond „St. Odilia" afd. Haarlem, een uitvoering
organiseeren ten bate van de blinden in de
groote zaal van Hotel „Zomerlust". Medewer
king o.a. van het bekende kwartet van Henk
Arisz en mevr. D. AriszSchrama met zang en
voordracht. Gelet op het sympathieke doel ho
pen we, dat het Donderdagavond bij Jan Böhm
moge zijn een uitverkocht huis. De toegangs
prijs is zeer laag.
Omver gereden. Toen mej. de Wed. Genet
's avonds uit de kerk kwam geloopen, werd ze
door een jongen die met een woeste vaart op
de fiets reed, aangereden.
De 67-jarige vrouw sloeg tegen den grond en
kon niet meer overeind komen. Behulpzame
handen brachten haar bij den heer J. Schreien
binnen. De wijkzuster alsmede dr. Nanninga
waren spoedig ter plaatse. Alhoewel de oude
vrouw hevig bloedde en een flinke hoofdwonde
had opgeloopen, was de toestand toch zoo, dat
zij thuis verpleegd kon worden.
Reeds meermalen hebben wij ons geërgerd dat
jongens, vooral bij avond, den weg onveilig ma
ken door met de fiets met 'n veel te snelle vaart
tusschen de kerkgangers door te rijden.
R. K. Kiesvereeniging. Deze vereeniging zal
Donderdag a.s. een algemeene propaganda
vergadering houden. Als spreker zal optreden
de heer J. J. Berger. Daar een groote opkomst
wordt verwacht, zal deze bijeenkomst worden
gehouden in de R. K. kerk.
Voetbal. Vijfhuizen 1—WH 05.
Verdwenen Het sloopen van de oude Cru
quiusbrug heeft zijn beslag gekregen. Waar een-
Het was een riskante onderneming om het
26e groote Esperanto-wereldcongres in
Stockholm te gaan organiseeren. Tot nu
toe was het meestal meer op een centraal punt
van het continent gehouden. Doch wanneer
de wensch sterk is, kan er wat gedaan worden
Dan vindt men zelfs in deze tijden hier of daar
nog wel wat geld. Het Zweedsche congres is een
succes geworden, een geweldig succes, groot-
scher dan iemand had kunnen denken. Waren
op het Keulsche congres verleden jaar 1000 es
perantisten uit de geheele wereld bijeen, het
deelnemersaantal was in Stockholm verdubbeld.
Ongeveer 2000 esperantisten van allerlei ras en
kleur waren naar de Zweedsche hoofdstad ge
togen om daar een week met geestverwanten
samen te zijn, om daar te genieten van den
geest van saamhoorigheid, die de menschen, uit
wat voor landen zij ook komen, tezamenbindt.
Een feestweek ter eere van de eenheid van ge
heel het menschelijk geslacht. Doch ook in an
dere kringen, b.v. christelijke, worden dergelijke
congressen met groot succes georganiseerd. En
toch, hier was het nog eeniger, want hier spra
ken al deze menschen één taal; hier was geen
vervelend uur tijdens de vergaderingen door h°t
moeten aanhooren van de zelfde redevoeringen
in verschillende talen; hier was slechts één
voertaal: het Esperanto!
Hieruit en uit de welwillendheid van de regee
ring (prins Karei, zoon van den Zweedschen
Koning, is zelf esperantist) die het parlements
gebouw ter beschikking van het congres had ge
steld, moge blijken, hoezeer het Esperanto in
dezen tijd de aandacht verdient.
Het Esperanto is een taal volgens het z.g. pro
ject a posteriori, d.w.z. uit bestaande elementen
is de taal samengesteld. Het Esperanto is dus
slechts in zooverre kunstmatig, dat de elemen
ten, genomen uit z.g. „levende" talen (de naam
zelf is verkeerd, evenals die van „doode" ta
len), kunstmatig zijn samengevoegd. Die ele
menten zelf zijn dus niet kunstmatig, integen
deel: de auteur, Zamenhof, heeft ernaar ge
streefd, steeds die elementen voör de woord
vorming te kiezen, die aan menschen van eeni
ge ontwikkeling bekend moesten zijn. Voegen
wij daar nog bij, dat de spelling wel eenigszins
is veranderd, maar toch zooveel mogelijk den
oorspronkelijken vorm heeft behouden, dan
kunnen wij op grond van eigen proefnemingen
concludeeren, dat niet-esperantisten, die een
ontwikkeling hebben, welke het peil der lagere
school slechts in geringe mate te boven gaat, een
hun voorgelegden Esperanto-text kunnen begrij
pen. Bij een poging tot nauwkeurige vertaling
zullen zij fouten maken in de tij den der werk
woorden en andere kleinigheden, de strekking
van het stuk zal hun in ieder geval duidelijk
zijn. Dit principe, h'et in de kringen der inter
nationale taal genoemde Principe van Inter-
nationaliteit, maakte de kern uit van de woord
keus: die woorden, die door het grootst aantal
menschen zonder voorafgaande studie kunnen
worden begrepen.
Een tweede principe, dat der beperking, ver
eenvoudigde de grammatica en hield het woor
denaantal, beter het stammenaantal binnen ze
kere grenzen.
Uit de grammatica. Het accent valt altijd op
de voorlaatste lettergreep; het bepaald lidwoord
is altijd la, een onbepaald lidwoord is er niet
(verg. het Grieksch)alle substantiva eindigen
op -o, de accusativus op -on (1) en de pluralis
op -oj, acc. -ojn (verg. weer de Grieksche klan
ken van de pluralis)de adjectiva volgen de
zelfde regels als de substantiva, doch hebben
overal -a, waar het substantivum o heeft (-an,
aj, -ajn)de adverbia eindigen op -e, wanneer
zij gevormd worden; de werkwoordelijke con
jugatie is op Engelsche leest geschoeid, alle per
sonen gelijken werkwoordsvorm (dus in de 3e
persoon singularis nog regelmatiger dan het Eïi-
gelsch)tegenwoordige tijd -as als uitgang,
achter den stam; verleden tijd -is; toekomende
tijd -os; voorwaardelijke wijs -us, gebiedende
wijs -u; de klinkers van deze uitgangen keeren
op regelmatige wijze terug bij de vorming dei-
participia: skribanta schrijvende, skribinta
geschreven hebbend, skribonta zullende
schrijven en in het passivum, doch dan zonder
de n: skribata geschreven wordend etc.
Het woordenaantal. In plaats van woordbe-
teekenis leert hü, die Esperanto gaat leeren, de
stambeteekenis en de beteekenis van een aantal
affixen, die in iedere taal voorkomen, doch die
in het Esperanto tot een consequent systeem
zijn saamgevoegd. Kent men b.v. den wortel
FORT-sterk, dan kan men met behulp van affi
xen ook de begrippen vormen voor kracht, zwak,
zwakte, versterken, verzwakken, sterk worden,
zwak worden, toenemen en afnemen in kracht
of zwakte etc., etc.
Deze opmerkingen zullen op den leek den in
druk maken van te ver doorgevoerde stelselma
tigheid, een te gesystematiseerde taal, een dood
iets. Toch is dit niet zoo. Wél in den aanvang.
Doch en hier zit het groote verschil tusschen
het leeren van het Esperanto en van andere
talen! na eenige maanden verdwijnt dit ge
voel beslist. Men gaat de woorden als zelfstan
dige woorden gebruiken. Men denkt bij mai-
forta niet meer aan de samenstelling, het begrip
sterk is hier geheel verdwenen. Men heeft dus
eerst bij het leeren wél het voordeel van weinig
woorden te moeten leeren, terwijl het nadeel van
te groote systematisatie weldra verdwünt. Inte
gendeel, proeven, vooral in Engeland genomen,
wezen uit, dat het leeren van Esperanto een
grooten en goeden invloed uitoefent op het in
zicht verkrijgen in de taalstructuur, dat den
leerlingen bij de studie van andere talen slechts
ten goede komt. Er zijn talrüke bewü'zen om dit
te staven.
Uit welke talen zijn die woordstammen dan
genomen? In ieder geval koos Zamenhof de in
het Westen meest verbreide moderne vormen
van de antieke Indo-Europeesche stammen,
meestal uit de Romaansche groep (zeker 60
pet.), aangezien die het meest verbreid is. Men
zie slechts, dat in het Duitsch naast een woord
van Germaanschen stam Bruder het woord
Fraternitat van denzelfden stam uit de Ro
maansche groep bestaat (verg. het Engelseh
brother en fraternity). Wanneer de Romaan
sche en de Germaansche talen voor hetzelfde
idee zeer verschillende vormen van denzelfden
stam gebruikten (canis en Hund) of vormen van
verschillende stammen (annus en Jahr), dan
koos Zamenhof de duidelijkste. In dit geval dus
b.v. Hund, want kan' (canis) had reeds een Es-
peranto-beteekenis (stok, riet; canna); Jahr
werd gekozen, wijl -an' reeds bestond als spe
ciaal suffix „lid, aanhanger, volgeling van"
(verg. Lutheraan e.d.). Een statistisch onder
zoek heeft nu uitgewezen, dat geen der moderne
talen een overwegenden invloed heeft gehad op
het Esperanto. Als grondslag werd het Espe-
ranto-Duitsch woordenboek van dr. Zamenhof
genomen (eerste druk 1907), waarin 2704 stam
men werden onderzocht in verband met hun
oorsprong tot het Engelseh, Fransch en Duitsch.
Slechts wanneer de verwantschap klaarblijkelijk
was, telde men (b.v. to grow en kreski (van
crescere) werden niet als verwant beschouwd).
Van deze 2704 stammen waren er 2527 te iden-
tificeeren met stammen uit één of meer der drie
genoemde talen, t.w. in het Engelseh 75,26 pet.,
in het Fransch 79,69 pet. en in het Duitsch 68,16
pet. Het totaal moest boven de 100 komen, aan
gezien vele stammen bij twee of drie talen ge
teld werden (b.v. revolutie, principe e.d.). Er is
dus slechts een zeer kleine voorrang van de eene
taal boven de andere. Conclusie; der Espe-
ranto-stammen is te vinden in het Engelseh,
Fransch en Duitsch.
Is het Esperanto in zpn stammenkeus over
wegend Europeesch, onrechtvaardig zou het zün,
wanneer niet de woord-vorming buiten-Euro-
peesch was. Het Esperanto is toch bedoeld als
wereldhulptaal tusschen alle volkeren! Vooral
de Oostersche talen (Turksch-Tartaarsche) wor
den gekenmerkt door haar agglutineerend ka
rakter, d.w.z. woordvorming door aanhechting
van zelfstandig blijvende elementen. Alle affi
xen kunnen dan ook zelfstandig worden ge
bruikt. Het Esperanto, de internationale taal,
beter misschien de „interlinguale" taal, verbindt
zoo het (West-) Europeesche woordenboek met
de buiten-Europeesche structuur.
Na deze opmerkingen over den bouw der taal,
dan nog een enkel woord over de verbreiding.
Nadat op 26 Juli 1887 te Warschau het eerste
boekje over deze taal verschenen was, is de Es-
peranto-beweging steeds in omvang toegenomen.
Verschillende tijdschriften, aanvankelijk nog ge
brekkig uitgegeven, doch later in steeds beteren
vorm, boeken en congressen maakten de taal
overal bekend. Tijdens den wereldoorlog ging
met zooveel andere dingen de Esperanto-bewe-
ging hard achteruit. Na den oorlog heeft de be
weging zich weer spoedig hersteld. In 1922 hield
de Volkenbond zich met het Esperanto beeig,
wiens enquête veel wetenswaardigheden be
vatte. Momenteel vindt men Esperantisten
onder allé religies, politieke richtingen
en andere wereldopvattingen. Ook de
literatuur, vertaald en origineel, groeit
sterk. Hoeveel hesparing zou het niet brengen,
wanneer niet alle groote werken meer in 10 ta
len behoefden te worden vertaald, doch alleen in
het Esperanto. Wij hebben b.v. den Bijbel, Dan
te, Vondels Gysbreght, Homerus' Odyssee, en
vele andere meesterwerken. Voorts toepassingen
op touristen-gebied, bü de wetenschap, den
handel etc. Jaarlijks worden groote wereldcon
gressen gehouden, waar pl.m. 1000 menschen uit
tientallen landen een week tezamen doorbren
gen, dit jaar in Stockholm. Uiteraard spreekt
men daar uitsluitend Esperanto.
Toen de trein zijn intrede deed, was er tegen
stand. Men denke slechts aan Da Costa's „Be
zwaren"! De trein bedoelde echter vergemakke-
Iqking van onderling verkeer tusschen de men
schen, ook over de grens. Wie zou den trein nog
kunnen missen? Dit wil het Esperanto ook. doch
zooals de mensch zich een eeuw geleden
schaamde in den trein te stappen, zoo schaamt
hij zich nu veelal om het Esperanto te gaan
leeren. En slechts wanneer velen het leeren, kan
het nut hebben natuurbjk.
JOH. HARTOG
(1) Men verwijt het Esperanto soms den accu
sativus. Nu zijn er twee mogelijkheden, of wel
de accusativus en als gevolg vrije woordorde
(dus soepelheid van taal) öf zonder accusativus
en dan ook zonder vrüe woord-orde (dus een
veel meer starre taal). Het Esperanto heeft de
eerste wijze gekozen en met profijt.
maal de brug lag. staat nu middenin het ka
naal een rood vlaggetje. Hier, moest volgens zeg
ge, nog 'n ondiepte bestaan die gevaar zou kun
nen opleveren voor de scheepvaart. Een bag
germachine is op komst en die zal het laatste
werkje wel opknappen.
Weer terug De stoomtrawlers Flamingo
Urrr. 42, Condor IJm. 72 en Alutvery, Um. 131,
die 't Zweedsche stoomschip Stow te Wesermün-
de hebben binnen gebracht, waren gisteren alle
drie hier binnen. De directeur van de Scheeps-
expl. Mij. De Marezaten is nog niet terugge
keerd. Over het bergloon is nog niets bekend. De
vraag is, of de verzekeringsmij. en de reedeiijen
der drie stoomtrawlers de overeenkomst treffen,
of dat het bedrag door de Staatsinstantie, hier
dus de Raad voor de Scheepvaart in Zweden,
wordt toegekend.
R.K. Handels- en Kantoorbedienden
Woensdag 7 November houdt de afdeeling
IJmuiden van den Ned. R.K. Bond van Han
dels-, Kantoor- en Winkelbedienden" een le
denvergadering in het Patronaatsgebouw te
IJmuiden-Oost. Alle R.K. bedienden van
IJmuiden en LJmuiden-Oost worden beleefd
doch dringend uitgenoodigd deze vergadering
te bezoeken.
De vergadering zal aanvangen om kwart over
8 uur.
Naar concours Aan het najaars-zangeon-
cours te Overschie werd door een drietal zang-
vereenigingen van IJmuiden deelgenomen. De
Christ. Gem. Zangvereeniging „Loof den Heer"
kwam uit in de Superieure afdeeling en behaal
de 'n eersten prijs met '365 punten. Den wissel
beker welken zij reeds twee jaar in haar bezit
had, moest zij echter afstaan aan het Gem.
Koor Zuidertuindorp uit Rotterdam.
Het IJmuider Gem. Koor kwam uit in de eer
ste afdeeling en behaalde een eersten prijs met
360 punten.
Het Dubbel Mannenkwartet „Excelsior'' be
haalde in de tweeden afdeeling eveneens een
eersten prijs met 324 punten.
Uit het roer geloopen De stoomtrawler
„Petten" IJm. 49 is bij het binnenvaren van de
Visschershaven uit het roer geloopen en dien
tengevolge in aanvaring gekomen met den
stoomtrawler „Flandria" die aan de remming
lag. Laatst genoemd vaartuig kreeg daardoor
aan stuurboord-achterschip ernstige schade.
Aanbesteding Maandagmorgen hebben B.
en W. openbaar aanbesteed het verbouwen van
34 gemeentewoningen en het verbouwen van de
werkplaatsen der gemeentebedrijven. Hierop
zijn 15 biljetten binnengekomen met den vol
genden uitslag. Het eerste bedrag betreft de
verbouwing aan de woningen.
Gebr. Spiers 11470, 3270; Th. J. Berkhout
10975, f 3225; C. Keur 9950, 3350; D.
Berkhout 9510, 2692; J. P. Water 11777.77,
3175; Fa. Koning De Jong 11821, 3296;
L. ten Broeke 7979, f 2960; Gebr. E. A. M.
Zeepvat 11452, 3530; S. Slagveld 11292,
3339; Luijendijk Biesenberger 9959; H.
den Otter 9607; J. Jacobs 10975, 2755;
Maandag's Bouwbedrijf 3499; H. Hoeksema
(Bqtveld) 9493,—; T. koper 9717, 2467;
De gunning is nog niet verleend.
Jaarvergadering Zandvoort Maandagavond
hield de voetbalvereeniging „Zandvoort" het
tweede gedeelte van haar jaarvergadering in
Zomerlust. Op deze vergadering werd bijzondere
aandacht gewijd aan den financieelen toe
stand der vereeniging. De begrooting werd slui
tend gemaakt tot een bedrag van 2700 aan
inkomsten en uitgaven. De bankschuld ver
minderde het afgeloopen boekjaar van 2210,78
tot 1870,83.
Een vermeerdering van plm. 30 leden kon
worden geconstateerd. Bij de rondvraag be
spreekt de heer C. Slagers den aanleg van het
gemeentelijk voetbalveld in Plan Noord en
vraagt de daadwerkelijke medewerking van de -
leden, door hun prestaties te toonen, dat men
van de regeering kan verkrijgen de medewer
king om ook het kleedlokaal e.d. in werkver
schaffing te kunnen doen uitvoeren. Wegens
het vergevorderde uur kon een bespreking van
een fusie met „Zeemeeuwen" niet doorgaan.
Biljart-demonstratie In verband met de
ingebruikneming door de R. K. Biljartclub
W. I. K. van twee nieuwe biljarts, welke aan
het weüsCriJSformaat der Nederl. Biljartbond
voldoen, zal op Woensdag 7 November in het
R. K. Vereenigingsgebouw een propaganda-
biljartavond worden gehouden.
Op dien avond zullen de heeren G. Lammes
van de B. V. „Ons Genoegen" te Zaandam en
Beekhof van de B. V. „Benoorden het IJ" te
Amsterdam een demonstratie-partij spelen van
2 x 200 caramboles cadre.
Burgerlijke Stand. Geboren: Petrus Fer-
dinandus Johannes, z. van F. J. C. Randshuizen
en E. C. H. H. Swart; Bouwke, d. van J. Doorn
bos en A. Rijks; Jacob, z. van E. Siffels en C.
Verweel; Elisabeth, d. van H. W. Kerkhoven en
E. Sander; Johan, z. van N. Smit en A. Gobielje;
Joseph Gerardus, z. van H. Gouweleeuw en C.
van 't Padje; Marianne, d. van J. J. Scholtz en
M. Siekerman; Jan, z. van A. Smit en N. Kaal;
Herman, z. van H. B. van Dijk en M. Kalf (won-
te Amsterdam)Grietje, d. van B. Bos en D.
Ladenius; Annie, d. van M. Kolmer en M. J.
van den Berg; Engeltje, d. van C. Meijer en T.
Kraan; Catharina, d. van G. van Leeuwen en
C. D. Doek; Jan, z. van A. Laten en D. van
Riessen.
Ondertrouwd: T. Kamper en L. Romkes; B. de
Graaf en J. Ortelee; R. Veenstra en J. Blom;
R. J. Horak en G. H. M. Geurts; L. Dekker en
T. Bakker.
Gehuwd: T. Eijben met J. A. Ploeg; A. Kooi
man met M. G. Klingers; J. Schoen met T.
Duijs; J. A. Mantjes met J. H. M. Hanschen.
Overleden: Martinus Sjouke Hoeben, 58 J.,
geh. met N. Arends (overl. te A'dam)Durkje
Wijnstra, 68 j., geh. met W. Vogelzang; Hen-
drica de Vries, 61 j., geh. met P. de Vries.
Velen maakten reeds gebruik
van onze gratis OMROEPER
SERVICE.
BEL HAARLEM 1-3-8-6-6
VRAAG NAAR TOESTEL 61
Noem het nummer van de
annonce, waarop U wenscht
te reflecteeren.
Wij noteeren alle bijzonder
heden van Uw sollicitatie
Uw vraag Uw aanbod
en zorgen voor onmiddellijke
doorzending aan den steller
der annonce.
Omroeper-Service
NASSAULAAN 51 HAARLEM
Kantooruren van half 9 tot half 6
's Zaterdags van half 9 tot half 1
De namen van de stellers der annonces
worden niet bekend gemaakt
