6L Jé VAN SCHEPEN EN OLIE Het nieuws van heden Uiver"-komst Na de verkiezingen in Griekenland ENGELAND BEMIDDELT Mandsjoekwo en petroleum Na den opstand in Spanje DE HOUDING VAN VENIZELOS DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling VRIJDAG 16 NOVEMBER 1934 Avondblad DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 NORTH STATE DE LIJN GOVDA-SCHOONHOVEN GAAT VERDWIJNEN De nieuwste Japannade Petroleummaatschappijen zouden besloten hebben tot boycot Na de explosie in de zuur stof fabriek N-V. „De Alblas" te Alblasserdam, welke Woensdag veroorzaakt werd door het springen van een op een auto geladen zuur- stafcvlindez DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN BLADZIJDEN Schuschnigg naar Rome De handhaving van Oostenrijks onafhankelijkheid Kleine Entente contra Hongarije Drama van Marseille voor Genève? Steeds meer dreigt het spookbeeld der dictatuur in Athene De verhouding tot Albanië De kabinetscrisis in België Verkiezingen in Rusland Kerk en Saarstemming Knox beschermd Het Weer Anti-revolutionnaire voorstellen van Gil Robles door de Cortes aangenomen Crisis in het Kabinet? Moeilijkheden voor Jaspar Zaimis Uit de stad van het Vatikaan HAARLE ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19049 COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Het verhaal van schepen en olie wordt zoo langzamerhand even eentonig als Multatuli's verhaal over Saïdjah, maar het blijft heel wat minder poëtisch. Schepen en olie en olie voor schepen, ziedaar de twee zaken, waarop de militaire aandacht van het expansie behoevende Japan zich concentreert. Schepen zonder olie, hoe machtig ook van bouw en weer baar van uitrusting, hebben voor het eilanden rijk in den Stillen Oceaan geen beteekenis. Maar Japan bezit geen oliebronnen op eigen of zich toegeëigenden bodem. Het moet de olie van verre halen, en dat is een riskant bedrijf in oorlogstijd. Vandaar dat Japan er op uit is, om, vóórdat een eventueele oorlog kan uitbre ken, zich van zoo groot mogelijke olie-voorraden te voorzien. Vandaar dat Mandsjoekwo tot groo- te ergernis van de onderteekenaars van het negen mogendhedenverdrag, dat de integriteit van China's grondgebied en de opendeur-po litiek heet te waarborgen, een olie-monopolie heeft ingesteld, want Mandsjoekwo is de dienstknecht in het Japansche imperiale huis en doet slechts, wat zijn meester beveelt. Door het instellen van dit monopolie wil Mandsjoekwo natuurlijk ten behoeve van Japan den olie-invoer en olie-distributie binnen zijn gebied contro leeren en regelen, en zelfs invloed uitoefenen op de prijzen. De Vereenigde Staten, Engeland en Nederland achten dit in strijd met de open- deur-politiek en hebben diplomatieke stappen te Tokio gedaan. Tot de regeering van Mand sjoekwo konden zij zich niet richten, omdat deze hiet officieel erkend is en ook niet officieel er kend mag worden, zoolang de desbetreffende volkenbondsresolutie van kracht blijft. Voor acht mogendheden van het negen-mogendhe- denverdrag is en blijft Mandsjoekwo voorloopig nog Chineesch territoir, dat genonden is aan dezelfde verdragsverplichtingen als het moeder land, waarvan het wederrechtelijk werd afge scheurd. De negende echter, n.l. Japan, dat Mandsjoekwo als een in schijn onafhankelyken staat creëerde, denkt daar anders over. Het ju ridische vraagstuk of Mandsjoekwo al dan niet gerechtigd is, zich aan de verplichtingen van het hegen-mogendhedenverdrag te onttrekken, is echter niet aan de orde gesteld. Mandsjoekwo heeft de opendeur-politiek erkend, maar be weert, dat het instellen van een oliemonopolie daarmee geenszins in strijd is, en Japan deed aanvankelijk alsof zijn platte neus bloedde en verwees de klagende mogendheden, wier olie- belangen benadeeld dreigden te worden, naar Mandsjoekwo zelf. Géhesl zonder effect zijn de klachten van Amerika, Engeland en Nederland, te Tokio gedaan, evenwel niet gebleven. Mandsjoekwo heeft toegezegd den eventueel be nadeelden buitenlandschen oliemaatschappijen 'n „redelijke" schadeveding te zullen geven. Het is nu maar de vraag, wat Mandsjoekwo redelijk noemt. Het opendeur-principe blijft echter evenzeer gehavend als het door het negen-mogendhedenverdrag gewaarborgde Chi- neesche territoir. Japan is, volgens den Japan- schen gezant Saito, bereid als bemiddelaar op te treden in deze netelige oliegeschiedenis om te trachten een vriendschappelijke regeling tot stand te brengen. Japan biedt zich dus aan als intermediair in een quaestie, welke op zijn in stigatie en te zijnen bate in het leven is ge roepen. Een kluchtige Japannade, geheel val lend in de Hjn van zijn diplomatieke gewoonten. Meer vertrouwenwekkend zijn de bemid delingspogingen, welke Engeland aan wendt om te Londen de voorbesprekin gen voor de a.s. vlootconferentie tot een bevre digend einde te brengen. Engeland staat tus- schen Japan en Amerika in. Japan eischt vlootpariteit en beperking van de totale vloot- tonnages en afschaffing van agressief geachte wapens als vliegtuig-moederschepen en groote slagschepen boven een* bepaalde maat. Amerika wil stijf vasthouden aan de te Washington vast gestelde vlootverhouding van 5:5:3; het be hoeft, gezien het betrekkelijk geringe aantal van zijn in den Stillen Oceaan ver uit elkander gelegen vlootstations, vliegtuigmoederschepen en groote slagschepen met 'n uitgebreiden actie radius. Engeland met zijn talrijke vlootbases kan met kleinere slagschepen volstaan, maar aan duikbooten, welke Japan als een typisch ver dedigingswapen wenscht te beschouwen, heeft Engeland sinds den grooten oorlog zooveel broertjes dood, dat het die als bij uitstek agres sieve wapenen zou willen verdelgen. De door de wederkeerige halstarrigheid van Japanners en Amerikanen hopeloos lijkende tegenstelling wil Engeland nu trachten te overbruggen door beide partijen tot geven en nemen te overreden en daardoor zelf zijn eigen vlootbelangen zoo goed mogelijk te dienen. Het is in principe bereid Japan vlootpariteit toe te staan en zoodoende genoegdoening te geven aan het Japansche prestige, dat in de bestaande ongelijkheid niet langer berusten wil. Dat Japan ook werkelijk gebruik van zijn eventueel recht op pariteit zou maken, wordt door Engeland niet direct verondersteld, aangezien Japan de verwezen lijking van die pariteit voor een afdoende ver dediging van het eilandenrijk niet noodig heeft en reeds zooveel kosten aan zijn vloot heeft be steed, dat eenige zuinigheid wel gewenscht is. Bovendien zou Engeland de maximum tonnage voor slagschepen op 30.000 ton willen bepalen, en aan ieder der partijen het materiaal toe willen staan, dat zij het meest noodig meenen te hebben, d.w.z. groote slagschepen en vlieg tuigmoederschepen voor Amerika, kruisers voor zich zelf en onderzeeërs voor Japan. Het is echter zeer de vraag of deze bemiddelingspo gingen van Engeland eenig succes zullen heb ben. Amerika wil Japan geen pariteit toestaan en schijnt zelfs liever een bilaterale vloot-over- eenkomst met Engeland te willen treffen en Japan zijn eigen gang laten gaan, dan op dit principieele punt toe te geven. Krijgt Japan zijn pariteitseisch niet ingewilligd dan zal het ongetwijfeld het vlootverdrag van Washington opzeggen en zijn vrijheid hernemen. Kómen de anderen het echter op dit cardinale punt tege moet, dan zal er met Japan wellicht te praten vallen en een nieuwe overeenkomst te treffen zijn, welke althans een totaal ongebreidelden bewapeningswedloop ter zee zal voorkomen. WASHINGTON, 16 Nov. (Reuter). Na afloop van een langdurig onderhoud met den Ameri- kaanschen minister van Buitenlandsche Za ken, Cordell Huil, heeft de Japansche gezant Saito medegedeeld, dat Japan bereid is, als bemiddelaar op te treden tusschen de Ver- Staten en Mandsjoekwo en wil trachten te ko men tot een vriendschappelijke regeling van het petroleumconflict. Uit Sjanghai wordt door „Europa News" ge meld, aldus de „Tel." dat een conferentie is gehouden tusschen de vertegenwoordigers van de Standard Oil, de Shell en andere bij de af zetmarkten in het Verre Oosten geïnteresseer de petroleummaatschappijen. Besloten werd, oogenblikkelijk op te houden met de levering van petroleumproducten aan Mandsjoekwo. Deze boycot zal van kracht blij ven, zoolang de regeermg van Mandsjoekwo aan haar besluit van het instellen van een petroleummonopolie vasthoudt. Hierbij wordt opgemerkt, dat het Russische Naphta-syndicaat aan deze conferentie niet deelnam, en dientengevolge waarschijnlijk ook niet aan de boycotactie zal meedoen. Naar verluidt is de maatregel der petro leummaatschappijen niet zonder medeweten der betrokken Britsche, Amerikaansche en Neder- landsche regeering genomen. Na den opstand in Spanje. Twee voorstellen van Gil Robles aangenomen. De kabinetscrisis in België. Jaspar geeft de op dracht tot kabinetsformatie terug. Protesten in het Hongaarsche parlement tegen het optreden der kleine Entente. Bisschoppelijke aansporing tot terughoudendheid aan de geestelijken in het Saargebied. Petroleummaatschappijen zouden besloten heb ben tot boycot van Mandsjoekwo. Krachtige démarche van de Nederlandsche regeering by die van Spanje; invoerverbod van sinaasappelen en mandarijnen overwogen. Bij den terugkeer van de „Uiver" zal H. M. de Koningin zich laten vertegenwoordigen. Voorloopig verslag der Tweede Kamer over de begrooting voor Sociale Zaken. Geslaagde missie-avond te Nijmegen. Opheldering in moorddrama te Oss. Dader thans ontdekt; uit anderen hoofde was hij reeds ge detineerd. Collectief contract in het houtbedrijf aan de Zaanstreek opgezegd. O De stoomtramdienst GoudaSchoonhove n wordt binnenkort opgegeheven. Onze foto toont het treintje, welks laatste uren zijn geteld, in het station Schoonhoven ROME, 16 November. (Reuter). Bondskanse lier Schuschnigg zal hedenavond in Rome aan komen. Door zijn reis wil hij te kennen geven, dat de Oostenrijksche vriendschap met Italië voortduurt, verder wil hij het economisch werk voortzetten, dat is begonnen met het Ita- liaanschOostenryksch accoord en de proto collen van Rome. Ook de intellectueele banden wil hij nauwer aanhalen. Het belangrijkste doel is echter van poütieken aard. Italië wenscht nog steeds de waarborgen der onafhankelijkheid van Oostenrijk interna tionaal te maken, echter veeleer door een ver klaring der groote mogendheden dan door een van den Volkenbond of de Kleine Entente. De bespreking zal evenwel nog een consultatief karakter dragen. BOEDAPEST, 16 Nov. In het parlement verklaarde gisteren de Christelijke afgevaar digde Tobler, dat de Tsjecho-Slowaaksche zender van Bratislava dagelijks gTuwelberjch- ten omtrent Hongarije verspreidde en dat' de Tsjecho-Slowaaksche regeering een verbod voor den invoer van alle Hongaarsche drukwerken, waaronder ook de werken van de bekendste Hongaarsche schrijvers, had uitgevaardigd. De afgevaardigde Barcay van de regeerings- partij sprak als zijn meening uit, dat de Kleine Entente een front-aanval op Hongarije was be gonnen. De Hongaarsche bewoners der afge scheurde gebieden werden onderdrukt. De verkiezingen voor het presidentschap in Griekenland zijn thans weer achter den rug en daarmede zijn ook weer weken van buitengewone spanning voorbij gegaan. Zaimis werd weer opnieuw tot hoofd van de republiek uitgeroepen. Dat beteekent echter, al schijnt dit op het oogenblik niet zoo, dat de oude politieke onze kerheid blijft voortduren. Toen Zaimis voor de eerste maal het roer in handen kreeg, was dit hoofdzakelijk te wijten aan Venizelos. Toen deze echter op den achtergrond was gedrongen, toen zijn kabinet viel, en Tsaldaris minister-pre sident werd, toen tenslotte op Venizelos een moordaanslag werd gepleegd en ook het Balkan pact werd onderteekend, toen keerde Zaimis zich steeds meer tot de regeeringspartij om zich ten slotte lijnrecht tegenover Venizelos te stellen. Deze gewijzigde houding van den president bleef niet zonder gevolgen. De geheele oppositie maakte front tegen het staatshoofd en men kon met reden veronderstellen, dat Venizelos thans tot president zou worden gekozen. In den Se naat bezit Venizelos de meerderheid. Zijn keu ze was verzekerd. In Griekenland echter spannen de meest vij andige krachten samen en toch werken ze el kander weer tegen. Steeds meer dreigt het spookbeeld van een dictatuur, zoowel van de zijde van den Minister van Oorlog, Condylis, als wel van den sluwen politicus Metaxas. Zou Venizelos tot staatshoofd gekozen zijn, dan had men zich ieder oogenblik voorbereid moeten houden op een staatsgreep, of revolte. Dat Venizelos in de huidige omstandigheden het land niet aan dit gevaar wilde blootstellen moet men in hem zeer waardeeren. Hij is wel niet de man, die voor dergelijke moeilijkheden zou zijn teruggeschrokken, doch de politieke verwikkelingen in het buitenland lieten geen experimenten toe. Alleen omdat de politieke verhoudingen in den Balkan op kookpunt stonden, omdat in den Zuid- Oostelyken hoek van Europa vrees en zorg heerschten, hebben de Senatoren op verzoek van BELGRADO. 16 Nov. (Reuter). Jeftitsj, de Joego-Slavische minister van buitenlandsche zaken, vertrekt vanavond naar Genève om het memorandum zijner regeering inzake den aan slag te Marseille aan den Volkenbond voor te leggen. Men verwacht algemeen, dat hij zal ver zoeken een onderzoek naar de internationale verantwoordelijkheid van den aanslag op de agenda der komende Raadszitting te plaatsen. MOSKOU, 16 Nov. (Reuter) Het bestuur der communistische partij Wit-Rusland publi ceert ee uitvoerig communiqué, waarin wordt vastgesteld, dat bij de verkiezingen ernstige overtredingen van de grondwet zijn voorgeko men. In Midden-Azië toonden de kiezers zoowel als de officieele organen, geen belangstelling voor de verkiezingen. Saarbruecken, 16 Nov. (Reuter) De bis schoppen van Trier en Spiers hebben allen gees telijken in hun diocees verzócht, in den geest van het Rijksconcordaat zich te onthouden van elk openbaar optreden op politieke vergaderin gen in het Saargebied en ook op den kansel en bij het vereenigingswerk dezelfde terughou dendheid te betrachten. Dit verzoek geldt ook voor alle buitenland sche priesters, die in het Saai-gebied verblijf houden. Zy moeten er zich van onthouden, op, den kansel politieke dagbladen, tijdschriften of boeken aan te bevelen. LONDEN, 16 Nov. (Reuter). Het voorstel van 't Labourlid Lord Harley, dat de stembussen met de by het Saarplebisciet op 13 Januari uit te brengen stemmen naar Genève zullen worden gezonden en dat deze daar zullen worden ge teld, zal aan sir John Simon worden voorge legd, aldus werd gisteren in het Hoogerhuis ver klaard. Verder werd medegedeeld, dat het Engelsche aanbod met het oog op de veiligheid van den Engelschen voorzitter der Saarcommissie Knox is aanvrard. Sedert eenigen tyd doen officieren van het departement van geheimen dienst van Scotland Yard in het Saargebied dienst ter bescherming van Knox. VERWACHTING: Zwakke tot ma- j| tigen, Oostelijke tot Zuidelijken wind, nevelig tot betrokken of zwaar bewolkt, weinig of geen regen, weinig verandering in temperatuur. Hoogste stand: 771.5 te Sama. Laagste stand: 741.8 te Isafjord. Zon op 7.23 - onder 4.05 - Licht op 4.35 Maan op nam. 1.50 onder v.m. 1.24 j= Volle Maan 21 Nov. Bij terugkeer- van de „Uiver" op het vliegveld Schiphol zal de or- donnance-officier van H. M. de Koningin, de eerste luitenant Ro mer, aanwezig zijn om de beman ning namens H. M. bij behouden terugkeer te verwelkomen. MADRID, 16 Nov. (Reuter.) De Kamer heeft gisterenavond met 163 tegen 13 stemmen een motie van Gil Robles aangenomen, welke in houdt dat de afgevaardigden, die direct of in- •ecT hebben deelgenomen aan de jongste on lusten, onvereenigbaar zyn met de Kamer; verder wordt in de motie de ontbinding verzocht van de vakvereenigingen, die by de onlusten waren betrokken. Inmiddels rekent men op het aftreden van den minister van buitenlandsche zaken, Samper, en van den minister van oorlog, Hidalgo, wien verweten wordt, dat zy tydens hun minister schap door nalatigheid de ongestoorde voorbe reiding en het uitbreken van de revolutie heb ben mogelyk gemaakt. In den ministerraad deed president Zamora gisteren in dit verband een beroep op de regeeringsgezindheid van de groepen, welke de regeering steunen. De Portugeesche bladen melden, dat de Spaansche kustwacht een Portugeesch zeilschip heeft aangehouden, dat drie Spaansche revo- lutionnairen aan boord had. De kustwacht heeft op het vaartuig geschoten, waarby de kapitein werd gedood. Venizelos zich bereid verklaard vóór Zaimis te stemmen. Wanneer met Zaimis ook Tsaldaris en Maxi- mos waren heengegaan, dan zouden de gevolgen niet te overzien zyn geweest. Het Balkanpact zou waarschijnlyk zyn gebroken, hetgeen een by- zondere terugwerking zou hebben doen gevoe len op Bulgarye, want tusschen beide landen be staan nog talryke open vragen. Het zou boven dien onaangename gevolgen hebben gehad voor de verhoudingen met Albanië. Het Albaansch-Grieksche vraagstuk, dat de laatste dagen ongewoon scherpe vormen had aangenomen, zou by een frontmaken tegen Grie kenland een dreigend gevaar zyn geworden. Enkele weken geleden brak een handelsoorlog uit tusschen deze beide landen tengevolge van een aantal nieuwe verkeerswegen, die Albanië naar de grens had aangelegd. Griekenland beant woorde de plannen met 'n systematischen boy cot van alle Albaansche goederen. Er werden protestvergaderingen belegd, er werden openbare protest-redevoeringen in de oude stad der re denaars in Athene gehouden, juist in dien tyd. dat de bevolking vanwege de presidentsverkie zingen in een zeer opgewonden toestand ver keerde. De bladen richtten de meest grove ver wijten en beschuldigingen aan het adres van Albanië en gaven aan alles het aanzien alsof de Grieksche Natie beschuldigd werd. Daarop trof Albanië weer tegenmaatregelen. Men moet we ten, dat in Albanië ongeveer 3.000 Grieken wo nen. Hun scholen werden op last van de Al baansche regeering gesloten, de godsdienstoefe ningen in de Grieksche taal verboden, een groot aantal personen werd tenslotte in hechtenis ge nomen, onder de beschuldiging dat zy niet ge heel onschuldig waren aan de gebeurtenissen te Athene. BRUSSEL, 16 Nov. (Reuter). De Minister van Buitenlandsche Zaken, Jaspar, die door den koning belast is met de vorming van een nieu we regeering, heeft tot groote verrassing Don derdagavond laat medegedeeld, dat de defini tieve ministersiijst op zijn vroegst Vrijdag kan worden bekend gemaakt. Het schynt, dat Jas par op het laatste oogenblik op moeiiykheden is gestuit. Bij geruchte verluidt, dat de toewyzing van de portefeuille van economische zaken aan den directeur der wapenfabriek te Herbesthal, Goassart, bezwaar heeft opgeleverd. De nieuwe regeering zal niet vóór Dinsdag voor het parlement kunnen verschynen. Nader wordt gemeld, dat Jaspar aan Ko- nirig Leopold verzocht heeft, hem van de opdracht tot vorming van een nieuw kabi net te ontslaan. In haar gewone zitting van 13 November 1.1. heeft de Ritencongregatie verscheidene nieuwe zaligverklaringsprocessen in behandeling geno men. Hervat werd het proces tot heiligverklaring van den Zal. Claude de la Colombière S.J., ter- wyl nieuwe processen werden ingeleid ter zalig verklaring van de Dienaren Gods Franciscus Tarin S.J. en Frangols Gabriel Rivat van de Congregatie der kleine Broeders van Maria. Verder behandelde de Congregatie het onder zoek der geschriften van Mgr. Henri Verjus van de Missionarissen van het H. Hart, in leven Apost. Vicaris van Papuasia, van den Dienaar Gods Marco Antonio Durando, priester van de Congregatie der Missiën en van de Dienares Gods Brigitta van Jezus, stichteres van de Con gregatie der Zusters Ursulinen van Piacenza. Stand op Vrijdag 1 uur njn.: 762.7 Vorige stand: 757.4

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1