Kardinaal Pietro Gasparri
overleden
Het nieuws van heden
De kabinetscrisis
in België
Byrd's expeditie in
de Zuidpool
De oorlog in den
Chaco
DE BAROMETER
ZWAAR VERBIES VOOR
DE KERK
VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN.- voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
MAANDAG 19 NOVEMBER 1934
Avondblad
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19053
litüf
Somalilad (Oost-Afrika)
Hij doet belangrijke ondekkingen
Theunis
Paraguay meldt groote over
winning
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
De Uiver te Athene
De kerkstrijd in Duitsch-
land
Staatssecretaris Kard. Pietro Gasparri en Mussolini onderteekenen het verdrag van
Lateranen, dat de verzoening tot stand bracht tusschen Vaticaan en Quirinaal.
Zijn ontzaglijk werk als staats
secretaris werd bekroond
door het sluiten der
Lateraansche
verdragen
Stabiliteit van den franc
gehandhaafd
De eenvoudige dorps
jongen
Kard. Gasparri f
Theunis confereert nog steeds met
de politicihet staat thans
vast, dat hij zal slagen
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiii|
Miniummini
NIEUWE HAARLE
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 cf.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. eén 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM TELEFOON 13866 de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
COURANT
v s;
om drukproeven te verbeteren, of eiken Maan
dag steeds het land inreed om een van zijn fa
milieleden te bezoeken, die daar een hoeve
heeft.
Het is bekend, dat kardinaal Gasparri met
heel zijn hart aan zijn geboortedorp hing, het
bergdorp Ussita, dat eerst door zijn toedoen ge
meente geworden is.
Wie indertijd de film van de onderteekening
van de Lateraansche verdragen gezien heeft, her
innert zich misschien het korte, maar ernstige
gesprek, dat na die onderteekening tusschen
Mussolini en Kardinaal Gasparri plaats greep.
Het is geen klankfilm en de toeschouwer, het
energieke gebaar van den kardinaal ziende,
vraagt zich te vergeefs af welke netelige kwestie
daar nog plotseling mag zijn gerezen.
Het schijnt echter, dat de staatssecretaris
deze gelegenheid benutte om er zijn duce op te
wijzen, dat Ussita onmogelijk nog langer onder
de gemeente Visso blijven kon.
Van zijn jeugd af en ook in zijn Parijsche
jaren had kardinaal Gasparri nooit zijn twee
maal jaarlijksche bezoek aan Ussita verzuimd.
In dit dorpje was hij naar zijn eigen woord
„een koning, paus en Mussolini tegelijk".
De dorpelingen vereerden hun kardinaal met
groote aanhankelijkheid.
Hij was voor hen „de kardinaal" en de an
dere kardinaal Gasparri bleef dan ook eenvou
dig Don Enrico.
Nu zal hij op het dorpskerkhof rusten in de
grafkapel, die hij voor zich zelf liet bouwen.
Het grafschrift, waarin alleen de datum van
overlijden tot nu toe nog ontbrak luidt als
volgt:
,,In deze kapel rust kardinaal Pietro Gas
parri, geboren den vijfden Mei 1852, gestor
ven
Bidt voor hem."
„Wie is gelijk den Heer onzen God, Die in
den hooge woont en neerziet op het nederige
in den hemel en op aarde. De hulpeloozen ver
heft Hij van de aarde en den arme richt Hij
op uit het slijk, om hem te plaatsen naast de
vorsten, de vorsten van Zijn volk." (Psalm 12)
De dorpsjongen, die een groot kerkvorst
werd, koos voor zich zelf dit grafschrift voi
Bijbelsche grootheid.
Onze Romeinsche correspondent seint ons
nader:
Zondag werd Kardinaal Gasparri den bijzon
deren zegen van den Paus overgebracht. In het
stervensuur was de Kardinaal omringd door zijn
biechtvader, den Passionist pater Modestus, zijn
secretaris, zijn neef, Kardinaal Enrico Gasparri
en eenige familieleden.
De eerste mededeeling van het overlijden
werd aan den H. Vader gedaan, terwijl ook Mus
solini terstond er van in kennis werd gesteld.
Zaterdagavond tegen middernacht kwam Mgr.
Ottaviani, substituut der Staatssecretarie, ver
gezeld van twee rechters, het studeervertrek
van den Overledene verzegelen. Als oud-staats
secretaris voorzitter van de Oostersche codefi-
catie en lid van de commissie voor het beheer
der bezittingen van den H. Stoel, was de over
ledene in het bezit van vele documenten, waar
van de H. Stoel het geheim reserveert.
Nog in den nacht is een menigte van belang
stellenden, kardinalen, prelaten en Italiaan-
sche autoriteiten toegestroomd om de rouw
registers te teekenen. Honderden auto's vulden
de gansche omgeving van de villa van den
Kardinaal.
Den geheelen ochtend werd in de sterfkamer
H.H. Missen opgedragen en hedenochtend
stroomde een onafgebroken rij van bezoekers
toe, waaronder de hoogste autoriteiten van Kerk
en Staat.
De Kardinaal ligt in het purper, met de eere-
teekenen van zijn rang, opgebaard. De uitvaart
van Kardinaal Gasparri zal waarschijnlijk Don
derdag in de Ignatiuskerk gehouden worden.
Koning Victor Emmanuel van Italië (links), die zich momenteel op een inspectie
reis door de Italiaansche Kolonieën in Afrika bevindt, bij zijn aankomst in
zijde. Maandagmorgen zal ik een onderhoud
hebben met den heer Plisnier, hoofd van den
begrootingsdienst.
Ik wil een duidelijk programma opbouwen en
het dan uitvoeren ook.
Tot dusver bekwam ik veel aanmoedigingen
en een gunstig onthaal, zoodat ik niet erg kan
twijfelen aan den goeden uitslag van mijn po
gingen. Maar er staat thans nog niets vast.
Vaste beloften zijn vooralsnog aan niemand ge
daan. Ik heb wel een samenstelling in mijn hoofd
maar niets zal definitief zijn vooraleer het pro
gramma zal vastgesteld zijn.
Misschien zal ik vandaag een nieuwen stap
vooruit doen en het is niet mogelijk, dat ik he
denavond de voornaamste betrokkenen bijeen
roep om een beslissende bespreking te hebben.
Dan zal ik misschien Maandagmorgen voorstel
len kunnen doen aan den koning.
Nog een laatste woord, besloot de heer Theu
nis: ik verklaar uitdrukkelijk dat van het eerste
oogenblik af dat de koning op mij een beroep
deed om een kabinet te formeeren, het vast
stond dat de grondslag van de politiek, die ik
zou voeren, de stabiliteit van den frank zou
wezen. Alle personen, die ik raadpleegde, ver
klaarden het daarop met mij eens te zijn.
LITTLE AMERICA, 19 Nov. (Reuter). Na
een maand te hebben gewacht, tot het weer
ophelderde, hebben admiraal Byrd, de leider
van de Amerikaansche Zuidpool-expeditie en
vier andere leden va» de expeditie Donderdag
j.l. een vliegtocht gemaakt in de richting van de
Pool.
Daarna keerden zij weer naar het punt van
uitgang terug.
Dit is de eerste onderzoekingsvlucht van de
zen zomer en de geografische ontdekkingen
moeten buitengewoon belangrijk zijn.
Byrd heeft namelijk tijdens deze vlucht de
zekerheid gekregen dat het Zuidpoolgebied door
een trans-continentalen stroom wordt door
sneden. Thans is deze zeestraat dichtgevroren.
Zij ligt tusschen Queen Maud en Mary Byrd-
land.
De vliegtocht van Byrd duurde zeven uur en
een gebied van 50.000 vierkante mijl is onder
zocht.
ASUNCION, 19 Nov. Medegedeeld wordt,
dat, twee verpletterende overwinningen, die Za
terdag door de Paraguaysche troepen werden
bevochten, n.l. bij Ballivian en Guachalla in den
Chaco, voor Paraguay den weg hebben gebaand
voor een opmarsch langs de rivier Pilcomayo
naar de stad Villa Montes, de voornaamste
voorzieningsbasis van Bolivia.
Verzekerd wordt, dat de Boliviaansche neder
laag volledig is geweest, nadat de Paraguaysche
troepen een fel offensief hadden geopend. Een
deel der vijandelijke troepen heeft de wijk ge
nomen naar Argentijnsch grondgebied, terwijl
duizenden andere vluchtelingen tevergeefs
trachtten een 'eilig heenkomen te vinden in de
wilde jungles.
De Paraguaysche commandant, generaal Esti-
garribia, maakte gebruik van de verwarring van
den vijand, rukte in Noordelijke richting op er.
slaagde er in door een snellen aanval op de
sterkte van Pilcomayo den Boliviaanschen rech
tervleugel te vernietigen.
De Volkenbonds-commissie tot beslechting van
de geschillen tusschen Paraguay en Bolivia ten
aanzien van den Gran Chaco, heeft een rapport
gepubliceerd, waarin wordt verklaard, dat alle
pogingen om vrede te sluiten tot nu toe zijn
mislukt.
De Volkenbondsvergadering moet thans een
oplossing voorstellen.
Er moet een veiligheids-zóne worden gescha
pen van minstens 100 K.M. breed, waarvan de
grenzen door een controle-commissie moeten
worden vastgesteld
KARDINAAL PIETRO GASPARRI OVER
LEDEN.
Incident in Abessinië; aanval op het Italiaansch
consulaat.
Paraguay meldt groote overwinning in den
Chaco.
Amerikaansche crediet van 25 millioen dollar
aan België.
Byrd doet belangrijke ontdekkingen in de Zuid
pool.
De kabinetscrisis in België; Het is thans zoo
goed als zeker, dat Theunis zal slagen.
Tegen den mijnwerker, die na de kermis te
Kerkrade een vrouw doodschoot, is in hooger
beroep eveneens vijf jaar geëischt.
De „Uiver" op de thuisreis te Athene geland.
O
Bij de K. L. M. is bericht ontvangen, dat de
„Uiver" op den terugtocht naar Nederland Zon
dag te Angora is aangekomen.
Bij hun aankomst op het vliegveld werd de
bemanning welkom geheeten door de ministers
van Defensie, Economische Zaken en Arbeid,
dc leden van den generalen staf. de Nederland-
sche legatie, de sportfederatie de luchtvaart
liga, de vertegenwoordigers van de groote pers
en een enorme menigte.
Minister-president Ismet Pasja, de minister
van Defensie en de minister van Financiën
wenschten de vliegers geluk en maakten met
de „Uiver" een tochtje boven de stad.
Onder zeer groote belangstelling, ook van
den kant van Grieksche vliegers, is de Uiver
heden te Athene geland.
Op het vliegveld was een groote menschen-
menigte aanwezig, onder welke leden van de
Nederlandsche kolonie, de Nederlandsche zaak
gelastigde en vertegenwoordigers van Tsaldaris
en van den Griekschen Minister van de Lucht
vaart.
Den vliegers zal hedenavond een feestmaal
tijd worden aangeboden.
BERLIJN, 19 Nov. (V.D.) Rijksbisschop Lud-
wig Muller verklaarde gisteren, -dat het zijn
bedoeling was in functie te blijven als noofd
van de Duftsch-Evangelische Rijxskerk, tót
dat de kerk in werkelijkheid een eenheid zou
zijn geworden. v
Stand op Maandag 1 uur n.m.: 768.8
Vorige stand: 768.7
Onze Brusselsche correspondent seint ons d.d.
18 November:
Uit een verklaring, die de kabinetsformateur,
de heer Theunis, Zondag aflegde blijkt, dat hij
thans de zekerheid heeft verworven te zullen
slagen, maar dat in de voorloopige namenlijst
nog wel eenige veranderingen zullen worden
aangebracht. De kijk, dien de heer Theunis
heeft op den financieelen en economischen toe
stand van het land, blijkt intusschen vrij pes
simistisch te zijn. Gezien den ernst van de om
standigheden moest ik me eeyst op de hoogte
stellen van dezen toestand, zeide hij ons.
„Ik heb het minder gemakkelijk dan een mi
nister, die deel zou hebben uitgemaakt van de
afgetreden regeering, voornamelijk daar ik nu
reeds negen jaar feitelijk buiten de politiek sta.
Alvorens van wal te steken wil ik een vast pro
gramma hebben en ik heb me onmiddellijk aan
het werk gezet om er een op te stellen. De fi-
nancieele, fiscale en economische vraagstukken
beheerschen thans den toestand en de meeste
aandacht van de nieuwe regeering zal naar die
vraagstukken uitgaan. Om me op de hoogte te
stellen van den weg, die moet ingeslagen wor
den, moet ik confereeren met menschen, die den
toestand kennen, n.l. met de ministers van de
afgetreden regeering.
Vandaag zal ik overleg plegen met graaf de
Lichtervelde, alsmede met leden van de rechter-
Onze Romeinsche correspondent
seint ons d.d. 19 November:
Z. Em. Kardinaal Pietro Gasparri
is Zondagavond te 10.25 uur over
leden.
Het ijzeren gestel van den grijsaard,
die altijd een stoere kracht en een
getaande gelaatskleur van den berg
bewoner bewaard had, is tenslotte
bezweken onder de jaren aan een
onverwachten aanval van dezen
verraderlijken Romeinschen herfst,
welks brandende luwte door kille
vlagen wordt doorschoten.
Vijf dagen geleden stond Kardinaal
Gasparri als spreker voor het Inter
nationaal Rechtscongres.
Het was geen eigenlijke rede, die Hij hield,
maar een soort van vertrouwelijke conferentie.
De hoorders drongen om Hem heen om Zijn
verhaal te volgen, dat zijn auditorium graag met
applaus, hijzelf even dikwijls met een lach on
derbrak.
Hij vertelde immers van zijn levenswerk: de
samenstelling van het Kerkelijk wetboek, dat
alleen kon ontstaan, omdat Gasparri er zijn
kracht aan gaf.
Hi) vertelde er ongekende bijzonderheden van,
zooals zijn gesprek met Pius X terstond na
diens pauskeuze, en zijn eerste ervaringen, zijn
plannen en zijn methode.
Hij vertelde, hoe hij vermoeid van het werk
de rust van een klooster zoo weldadig vond,
dat de gedachte in hem opkwam, die hij voor
een ingeving Gods hield, Jezuïet te worden en
de generaal der Jezuïeten hem terugzond naar
zijn wetboek.
Nu, na vijf dagen, schijnt het bijna alsof de
oude kardinaal met dat glimlachende overzicht
van zijn leven een afscheid heeft bedoeld
Het overzicht was, zoo beschouwd, zeer on
volledig, want wanneer kardinaal Gasparri de
codificatie zijn levenswerk wilde noemen, wat
moet men dan zeggen van de verzoening van
Italië met den Heiligen Stoel, waarin hij zulk
een machtig aandeel heeft gehad?
En wat van zijn werken als staatssecretaris
Van 1914 tot 1929?
Vijftien bewogen jaren, waarin de vredes
politiek van Benedictus haar edelen weg ging
en de politiek van Pius XI haar lijnen vast
legde.
In dit leven, zou men kunnen zeggen, is meer
dan één levenswerk gewrocht.
Met kardinaal Gasparri is wel de meest
markante figuur uit het kardinaalscollege heen
gegaan.
In het kerkelijk bestuur, waarin hij de gan
sche carrière der staatssecretarie had doorloo-
pen, in de internationale rechtswereld, in den
werkkring, waarin hij aan de meeste congrega
ties de waardevolle bijdrage van zijn werk gaf,
I&aar ook in de Italiaansche Academie, waar-
van hij een gevierd lid was en in de gansche
Italiaansche samenleving was deze zoon van
een nietig bergdorpje, die als drager van de
Annunziata Orde den koning zijn „neef" kon
noemen, een interessante, vertrouwde en geëer
biedigde figuur.
De stoerheid van zijn karakter was spreek
woordelijk.
Maar die stoere kracht ging samen met zoo
veel goedhartigheid, dat ook de eenvoudigste
mensch hem steeds hulpvaardig vond.
Heel dikwijls ging hij in de nabijheid van zijn
woning langs de stadzijde van den Janiculus
wandelen.
Zijn auto bracht hem eiken namiddag om
hoog, waarna hij, vaak in gezelschap van een
anderen kardinaal, een tachtigjarige zooals a(j,
te voet naar beneden wandelde, waar zijn auto
weer wachtte.
Dit was het laatste wat er overgebleven was
van de steile bergpaden, waarlangs hij als jon
gen was geklauterd.
Steunende op een wandelstok en gedoken in
een zware winterjas en om den hals een on
waarschijnlijk dikke gestreepte wollen sjaal,
waaruit van het gebruinde gezicht alleen de
sterke neus en de schrandere oogen te zien
waren.
Zoo wandelde daar de vertegenwoordiger van
een heele wereld van twintig jaren kerkgeschie
denis en het canonieke recht in persoon!
De voorbijgangers langs deze stille straten
bleven staan en staarden hem na.
„Daar gaat Gasparri!"
Er ging van de krachtig stappende, minzaam
groetende gestalte een groote bekoring uit, die
voortkwam uit zijn ruige kracht en oprechte
menschlijkheid bij een weergaloos helderen
geest.
Rome is armer nu hij er niet meer is!
Kardinaal Gasparri werd den 5den Mei 1852
te Ussita in Umbrië geboren. Na zijn studie te
hebben verricht in het seminarie te Neji, en
later in het Pauselijk Romeinsch seminarie,
waar hij doctoreerde in de wijsbegeerte, in de
godgeleerdheid en het kerkelijk recht, werd hij
secretaris van kardinaal Martell, en deze was
het die hem aanbeval aan het Institut Catho-
lique te Parijs, waar prof. Gasparri ongeveer
twintig jaren kerkelijk recht gedoceerd heeft.
Hij placht er zijn lessen van te voren zorg
vuldig neer te schrijven. Uit deze geschriften
groeiden zijn belangrijke rechtskundige werken.
Als het aan prof. Gasparri gelegen had, zou
hij waarschijnlijk zijn juridischen leerstoel
nooit hebben verlaten.
Een eerste uitnoodiging van kardinaal Ram-
polla, die hem voor een nuntiatuur wilde be
stemmen, wist de Parijsche hoogleeraar te ont
wijken.
Spoedig daarop werd hij naar Rome ontbo
den.
De paus wenschte hem te zien.
Kardinaal Gasparri heeft zelf wel eens het
verloop van dat onderhoud met Leo XIII ge
schilderd.
Toen hij het studeervertrek van den Paus
binnentrad en op de voorgeschreven wijze
neerknielde, scheen de Paus hem niet te
VERWACHTING: Meest zwakke wine
uit Westelijke richtingen, nevelig tol
half bewolkt, weinig of geen neer-
slag, waarschijnlijk iets kouder.
Hoogste stand: 774.2 te Scilly.
Laagste stand: 732.9 te Isafjord.
Êi Zon op 7.29, onder 4.01. Licht op 4.31.
Maan op n.m. 2.39, onder v.m. 5.30.
21 November Volle Maan
merken en ging rustig voort met lezen zon
der op zijn bezoeker acht te slaan.
Eerst teen dit pijnlijk moment enkele mi
nuten had geduurd, wendde de Paus zich
tot professor Gasparri en vroeg zonder
meer: „Zijt gij bereid te gehoorzamen?"
Wat kon de geknielde professor anders
doen dan ,„ja" zeggen?
Hij werd tot nuntius in Peru benoemd en
zijn beschermer kardinaal Richard toen Aarts
bisschop van Parijs, wijdde hem tot bisschop.
Twee jaar later werd Monseigneur Gas
parri echter naar Rome teruggeroepen en tot
secretaris van de Congregatie voor buienge
wone kerkelijke aangelegenheden benoemd.
Een ambt van groot politieke beteekenis, dat
nauw met het staatssecretariaat is verbonden.
Intusschen volgde Pius X Leo XIII op.
Toen de Paus besloot tot de codificatie van
het kerkelijk recht over te gaan erkende hij,
dat niemand dan Gasparri in staat was de
leiding van di ntzaglijk werk op zich te nemen.
Zoo werd Mgr. Gasparri secretaris van de
Commissie voor de codificatie en organiseerde
dat omvangrijke en moeizame werk, waaraan
niet minder dan vijfhonderd rechtsgeleerden
uit alle landen medewerkten en dat meer dan
tien jaren ingespannen arbeid vroeg.
Vermeldenswaard is, dat een van de naaste
medewerkers van Gasparri niemand anders was
dan de tegenwoordige staatssecretaris, kardinaal
Pacelli
Pietro Gasparri bleef het groote werk der co
dificatie leiden ook toen hij in het Kerstconsis
torie van 1907 door Pius X tot het purper werd
verheven.
Een toen in 1914 de, door Benedictus XV tot
staatssecretaris benoemde kardinaal Ferrato
stierf voor hij zijn intrek in het Vaticaan had
genomen, werd kardinaal Gasparri tot zijn op
volger benoemd.
Het is overbodig zijn werk in deze hooge
functie te memoreeren.
De gewichtige daden van het Vaticaan
gedurende en na den oorlog, de diploma
tieke betrekkingen met een groeiend aan
tal Staten, de belangrijke concordaten van
deze periode, waren voor een groot deel zijn
werk.
En tenslotte is het de oplossing van de Ro
meinsche kwestie, de door den vaderland-
lievenden Italiaan vurig verlangde verzoening
tusschen het Vaticaan en Italië, die dit
werk mocht bekronen.
Toen het nieuwe tijdperk door de Late
raansche verdragen werd ingeluid, geleek het
opportuun, dat een nieuwe persoonlijkheid
aan het hoofd der staatstaak zou komen.
Kardinaal Gasparri verliet het ambt van
staatssecretaris niet echter om te gaan
ruston.
Van zijn latere werkzaamheden moge het
voldoende zijn het voorzitterschap van de
commissie voor de codificatie van het Oos
tersche recht te vermelden.
Kardinaal Gasparri was bekend als een stoe-
ren werker.
Hij leefde met een soberheid, die herinnerde
aan het karige bergland, dat zijn Heimat was.
Kardinaal Gasparri had iets van den woesten
eenvoud bewaard, hetzij hij 's avonds om tien
uur met zijn huisgenooten den rozenkrans bad,
of zelf in de Vaticaansche drukkerij verscheen
