Heeft Archimbaud zijn mond voorbij gepraat Pleidooi voor wijziging van Volkenbondshandvest Kerkkwesties in Duitschland Het nieuws van heden VREEMD COMMENTAAR Hitler's interview Bijna een duel tot gevolg Zal kabinet-Okada blijven? Mislukte aanslag op Poe Yi OPZIENBARE REDE VAN LOCKER-LAMPSON Frankrijks marine- begrooting DE BAROMETER VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DINSDAG 27 NOVEMBER 1934 Avondblad DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 „L'Oevre" geeft er een draai aan Internationale scheep vaart Scand inavisch-N ederlandsche verklaring te Londen Hedenavond radio-rede van Flandin Franklin Bouillon GEVANGENEN ONTVLUCHTEN Het Weer Door de benoeming van Takahashi tot minister van Financiënis de oppositie ontwapend Nieuwe minister bijna 80 jaar POOLSCHE PREMIER NAAR BOEDAPEST Tegelijk met iederen steen waar- mee het Volkenbondspaleis te Genève wordt opgetrokken' wordt een kanon gegoten" Volkenbond geen- vredes-instrument Een verbod van Goering Uitlating van Goebbels S. A. in de kerk DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG BLADZIJDEN Het land deinst niet terug voor financieele offers Revolutionnair com plot in Peru Braziliaansch schip gebombardeerd Paragueesch of Boliviaansch vlieg tuig zou zich vergist hebben Korte berichten Bijtijds ontdekt Financieel schandaal in Algiers ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19067 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Men herinnert zich, dat Archimbaud, de rapporteur der oorlogsbegrooting, in de Fransche Kamer en vooral daarbuiten in geheel Europa, sensatie heeft verwekt met zijn toespelingen op het bestaan van een „en tente" tusschen Frankrijk en Sovjet-Rusland. Vaardoor beide landen elkander wederkeerigen militairen bijstand zouden hebben toegezegd Voor het geval één van beide zou worden aange vallen. Deze zinspelingen gingen gepaard met onrustbarende gegevens omtrent de vorderin gen, welke de herbewapening van Duitschland dè laatste jaren heeft gemaakt. Onmiddellijk werden zoowel van officieele Fransche als van Officieele Russische zijde de mededeelingen van Archimbaud ten krachtigste gedesavoueerd en categorisch ontkend, dat er een militair accoord tusschen Frankrijk en Rusland zou bestaan. Archimbaud had echter niet over een „militair accoord", maar over een „entente" gesproken en alleen laten doorschemeren, dat Rusland een militaire offerte aan Frankrijk had gedaan. De vraag is nu, heeft Archimbaud zijn mond voor bijgepraat en zaken onthuld, welke Frankrijk, zoolang het Oost-pact nog niet definitief van de baan is en Polen nog misschien voor zulk een pact gewonnen kan worden, geheim had willen houden, of heeft hij slechts met looze zinspelingen pressie op het parlement willen uitoefenen om de formidabele oorlogsbegrooting er gesmeerd door te krijgen? Sir John Simon, de Engelsche minister van buitenlandsche za ken, is, blijkens zijn antwoord op de hem in het Lagerhuis gestélde vragen, de meening toe gedaan, dat het officieele démenti van het Fransche departement van buitenlandsche zaken zonder voorbehoud moet worden geac cepteerd. Het zou voor Engeland ook ietwat pijnlijk zijn en de Fransch-Engelsche betrek kingen niet begunstigen wanneer Frankrijk zich zonder vóór kennis van Engeland militair met Sovjet-Rusland zou hebben verstaan. Intus- schen houdt Archimbaud, ondanks de officieele tegenspraken, zijn in de Kamer gedane mede deelingen staande en weigert er ook maar één woord van terug te nemen. Aan den Parijschen correspondent van de „Sunday Express" heeft hij zelfs gezegd, dat Barthou bij zijn bespre kingen met Litwinov te Genève wel degelijk een dergelijke overeenkomst met militair karakter heeft aangegaan. Zou Archimbaud zijn bewe ringen kunnen handhaven tegen de officieele tegenspraken in, wanneer zij van allen grond ontbloot zouden zijn? Naar verluidt, zouden de Fransche minister-president en de overige mi nisters ten zeerste ontstemd zijn over Archim- baud's uitlatingen, omdat deze zonder officieele machtiging zou zijn opgetreden. Dit laatste laat zich gemakkelijk begrij pen. Immers, indien Fx-ankrijk wezenlijk een militair bondgenootschap met Sov jet-Rusland met het oog op een mogelijken aan val van Duitschland zou gesloten hebben, zou daaruit blijken, dat Frankrijk de hoop op het tot stand komen van een Oostpact reeds ge heel heeft laten varen. De Fransche nota aan Polen om Polens uiteindelijk standpunt inzake het Oostpact te weten te komen, zou daardoor de beteekenis krijgen van een loos en zinledig gebaar. Bovendien zou een dergelijk accoord een onoverkomelijk beletsel vormen voor den terug keer van Duitschland naar den Volkenbond, zoodat alle pogingen, welke Frankrijk beweert aan te wenden om dezen terugkeer te bewerk stelligen, als comediespel zouden moeten worden gequalificeerd. Het geval-Archimbaud is een vreemd geval, en men zit er in Frankrijk leelijk mee verlegen. Het past zoo prachtig in het ka der der geruchten, dat Litwinov van Laval ge- eischt zou hebben, ófwel het Oostpact door te zetten, óf wel een bilateraal bondgenootschap met Sovjet-Rusland te sluften. Daarenboven kan de angst van Frankrijk voor een mogelijk conflict met Duitschland naar aanleiding van de Saarkwestie als een psychologisch en politiek LONDEN, 26 Nov. (Reuter). In verband met de moeilijkheden in de internationale scheep vaart hebben de Londensche gezanten van de Scandinavische landen en Nederland heden een gemeenschappelijke verklaring gepubliceerd, volgens welke hun landen het er met Engeland over eens zijn, dat de eerste stap naar een plan tot herstel van het evenwicht in de internatio nale scheepvaart gedaan dient te worden door de direct betrokken reeders. De Scandinavische landen en Nederland zijn bereid om met andere landen te confereeren over de vraag, of regeeringssteun bij een der gelijk plan noodzakelijk is. Zij zijn voorstanders van afschaffing of beperking van niet-econo- mische subsidies en hopen voorstellen in te die nen aan een te houden bijeen te komen con ferentie. aanvaardbare verklaring voor een militair ac coord met Sovjet-Rusland worden uitgespeeld. Bijzonder opmerkelijk is het commentaar, dat de „Oeuvre" naar aanleiding van Archimbaud's uitlatingen geeft. Dit Fransche blad, dat ge woonlijk goed geïnformeerd is, schrijft, dat men evengoed van een militair verbond met Enge land of Italië zou kunnen spreken, daar Frank rijk in geval van een overtreding der bestaande verdragen ook op de hulp van deze beide landen, die de verdragen onderteekend hebben, kan re kenen. De „Oeuvre" determineert het verbond tusschen Frankrijk en Sovjet-Rusland als een verbond van militairen bijstand binnen het ka der van den Volkenbond. Alle onderteekenaars van het Volkenbondspact toch hebben zich ver bonden de overige onderteekenaars te steunen. Nu weten wij allen sinds de Mandsjoerij- sche kwestie tusschen China en Japan, wat die wederkeerige Volkenbondsteun bij verdragschennis practisch waard is. Frankrijk, dat steeds een groot voorstander van Volkenbondspolitiek is geweest en alleen maar met Duitschland te Genève wil praten, zal zich daaromtrent wel niet de minste illusie maken. Trouwens heel de Fransche pactomanie beoogt het danig verzwakte Volkenbondspres- tige te versterken, of wanneer dit niet moge lijk blijkt, Frankrijk toch afdoende te beveili gen. Ook weet de Fransche regeering even goed als de „Oeuvre" dat bij een mogelijk Saarcon- flict Engeland alvast niet bereid zal zijn zich in een militair oorlogsavontuur te laten mee- sleepen. De Engelsche regeering heeft dit dui delijk genoeg te verstaan gegeven. De voorstel lingswijze van de „Oeuvre" maakt dan ook een ietwat draaierigen indruk. Van den eenen kant, gaat het blad uit, van een wel degelijk be staande afspraak, van den anderen kant tracht 'het deze als een zuiver uitvloeisel van het Vol kenbondspact te schilderen. Erg overtuigend is dit alles niet. Zoodra definitief vaststaat, dat het Oostpact als een hersenschim dient op gegeven te worden, zal er wel meer klaarheid in deze mysterieuze aangelegenheid komen. PARIJS, 27 Nov. (Reuter). Hedenavond om 21.15 Fransche tijd zal de eerste minister Flan din een radio-rede houden over den economi- schen toestand, welke door alle Fransche radio stations zal worden uitgezonden. PARIJS, 27 Nov. (Reuter) Zooals men zich herinnert heeft de „Matin" de vorige week een interview gepubliceerd, dat het Fransche Kamerlid Jean Goy met Hitier onlangs gehad heeft en in den ioop waarvan de Rijksleider uiting gaf aan den vredeswil der Duitsche oud strijders. Het blijkt thans, dat dit onderhoud bijna aanleiding is geworden tot een duel tusschen Franklin Bouillon en Jean Goy. Tusschen bei de Kamerleden zou een conflict zijn ontstaan, doordat Bouillon zijn twijfel had geuit over het recht waarmee Goy zich den „leider der orga nisatie van oud-frontstrijders" noemde. Er ontstond een woordenwisseling in den loop waarvan de heeren elkander tot een duel heb ben uitgedaagd. Als getuigen van Franklin Bouillon zouden de vroeger minister van Bin- nenlandsche Zaken Catala en de bekende af gevaardigde Ybornegaray fungeeren. Het „Journal" van vandaag meent echter te weten, dat Franklin-Bouillon en Goy zijn over eengekomen het duel niet te laten doorgaan, daar het incident een zuiver politiek karakter droeg en de tegenstanders niet zijn aangetast in hun persoonlijke eer. Zes gedetineerden in de gevangenis te Hunts- ville (Alabama) hebben twee cipiers gebonden en in een cel opgesloten, waarna zij met mee neming van twee machinegeweren en andere wapenen in een auto zijn ontkomen. Het auto-ongeluk te Goirle in den nacht van Zondag op Maandag. Het echtpaar Oerlemans de Laat, Tilburg (inzJ waarvan de man werd gedood en de vrouw zwaar gewond. TOKIO, 27 Nov. (V.D.) In tegenwoordigheid van minister-president Okada heeft de keizer ten paleize den bijna 80-jarigen staatsman Ko- rekiyo Takahashi, een der oudste leden van de Seiyoekai-partij, geïnstalleerd als minister van financiën, als hoedanig Takahashi den om ge zondheidsredenen afgetreden minister Foeji op volgt. Dit is de zesde maal dat Takahashi zich met de leiding van het ministerie van financiën be last. Zijn benoeming is in politieke kringen zeer gunstig ontvangen en ook in financieele kringen, speciaal in de "ankiers- en makelaars wereld heeft men een volledig vertrouwen in zijn gezonden inflatiepolitiek. Ook voor minister president Okada wordt het een prachtig succes geacht, dat hij erin geslaagd is Takahashi er toe te bewegen de portefeuille van financiën te aanvaarden, waardoor de oppositie der Sei- yoekaipartij tegen de regeering ontwapend wordt. Tegelijkertijd wordt echter uit de rijen der Seiyoekai-partij verklaard, dat Takahashi waarschijnlijk voor het lidmaatschap dezer partij zal bedanken. De pers wijdt nog- eenige sympathieke be schouwingen aan Foeji, op wien gedurende de laatste dagen eenige malen bloedtransfusie moest worden toegepast. Men gelooft, dat thans alle moeilijkheden om het kabinet Okada uit den weg zijn geruimd. WARSCHAU, 27 Nov. (Reuter.) De avond bladen kondigen een reis van den Poolschen minister-president, Koslowski, naar Boedapest aan, ter beantwoording van het bezoek aan Warschau van den Hongaarschen minister-pre sident Gömbös. Deze reis zou eventueel tot Belgrado worden uitgestrekt. VERWACHTING: Zwakke tot ma- tigen, meest Zuid-Westelijke wind, neve- lig tot zwaar bewolkt, weinig of geen regen, weinig verandering in tempera- tuur. S Hoogste stand: 778.0 te München. H Laagste stand: 733.9 te Ingö. Zon op 7.42 - onder 3.52 - Licht op 4.22 H Maan op nam. 9.58 onder nam. 0.08 29 November L. K. SJANGHAI, 27 Nov. (Reuter) Volgens be richten in de Chineesche bladen hebben vijf Chineesche leden der „Vaderlandsche vereeni- ging voor nationale redding" een bomaanslag gepleegd op Keizer Poe Yi van Mandsjoekwo, toen deze bij de graven der Mandsjoe-vorsten vertoefde, om aldaar een offer te brengen aan zijn voorvaderen. Japansche en Mandsjoerijsche bewakers heb ben tijdig d everdachte Chineezen weten aan te houden, die echter terstond twee bommen wegwierpen, welke ontploften en waardoor eemge bewakers werden gewond. Keizer Poe Yi bleef ongedeex-d. De daders zijn gearresteerd. Zij zullen worden opgehangen. LONDEN, 27 Nov. (Reuter). In het Lager huis werden Maandag de debatten voort gezet over het amendement van de Labour- oppositie op het adres van antwoord op de troonrede. Daarbij hield de conservatief Godfrey Locker-Lampson, gewezen onderminister van buitenlandsche zaken, een opzien barende rede over de door hem gewenschte wijziging van het Volkenbondshandvest. Spreker verklaarde dat de macht van den Volkenbond ondanks de toetreding van Sovjet- Rusland verzwakt is. Belangrijke internationale overeenkomsten worden gesloten buiten den Volkenbond om. Spreker zeide geen verschil te zien tusschen de z.g. Eui'opeeSche regionale verdragen en de bondgenootschappen van voor den oorlog. Na gewezen te hebben op de reusachtig toenemende bewapening in Europa ging Locker-Lampson voort:- „Het leggen van eiken steen welke toege voegd wordt aan die waaruit het reusachtige Vredespaleis te Genève wordt opgetrokken, valt samen met het gieten van een kanon waarmede de bewapenixxg van Europa wordt vermeer derd." -• De oorzaak daarvan ligt in het Volkenbonds handvest zelf, n.l. in de clausule, welke de be staande grenzen van Europa garandeert, en welke ingevoegd is in de vredesverdragen. Zoo lang het Volkenbondshandvest verbonden is met de vredesverdragen, kan men nooit deze laatste wijzigen. Dit zal Duitschland altijd ver hinderen bereidwillig met den Volkenbond sa- mén te werken. Dit zal de Vereenigde Staten altijd ervan weei'houden, toe te treden tot den Volkenbond. Het is, aldus spreker, dringend noodig, dat een wijziging van het Volkenbonds handvest onvex-wijld overwogen wordt. De ban den, welke, het handvest bindt aan de vredes verdragen moeten verbroken worden. De Volkenbond is op het oogenblik geen In strument voor denvrede. f,. i Het Lagerhuis verwierp het Labour-amende- ment op het adres van antwoord op de troon rede met 400 tegen 46 stemmen. In het amendement werd o.a. gezegd, dat het Lagerhuis betreurt, dat de regeering de werk loosheid beschouwt als iets oxxvermijdelijks, dat zij doorgaat met het kapitalistische systeem te steunen en dat zij geen constructieve politiek voert voor het herstel van een collectief vredes- systeem. BERLIJN, 28 Nov. (D.N.B.) De „Völkische Beobaohter" meldt, dat de Pruisische premier en chef der geheime staatspolitie Goering een decreet heeft uitgevaard, waarbij op grond van artikel I van het decreet van den x-ijks- president voor de bescherming van volk en staat de „Bond van vrijreligieuze gemeenten in Duitschland", inclusief zijn onderhoorige en bijbehoorende organisaties, enz., in Pruisen wordt ontbonden en verboden. Het vermogen wordt onder voorbehoud van latere verbeurdverklaring door de politie in beslag genomen. De redenen van het thans uitgevaardigde verbod zijn: In den „Bond van vrijreligieuze gemeenten in Duitschland" zijn in den jong- sten tijd in opvallend groot aantal aanhangers der. vroegere communistische en marxistische partijen en organisaties opgenomen, blijkbaar in de hoop, dat zij in deze gemeenten, die van zuiver godsdienstigen aard beweerden te zijn. een schuilhoek zouden hebben, van waaruit zij hun politieken strijd tegen het huidige regee- ringssteisel en de nationaal-socialistische bewe ging zouden kunnen voortzetten. De „Völkische Becbachter" betoogt, dat uit dezen maatregel blijkt, dat de staat de instel lingen der christelijke confessies beschermt door 't vernietigen van de laatste resten der marxis tische organisaties ter bestrijding van de kerk. De „Neue Zür Zeit." meldt, dat Rijksminister Dr. Goebbels in zijn laatste rede in het Sport - palast te Berlijn met groote verbittering heeft gesproken over den strijd in de Evangelische Kerk. Die liep slechts over belachelijke uiter lijkheden. De geestelijken gedroegen zich als kijvende marktvrouwen, inplaats van den staat dankbaar te zijn, die de 28 kerken der bonds staten tot een rijkskerk vereenigd had. In de gemeente Gersfeld werd door den plaatselijken leider der N.S.D.A.P. aan alle le den der partij verboden om him huwelijk te la ten voltrekken door ds. Langheinrich, die tot de Belijdeniskerk behoort. Twee S. A.-mannen werden gedwongen een verklaring te onderteekenen dat zij als hun verlangen te kennen gaven om door een ande ren dominé hun huwelijk te laten voltrekken. Daar de schoonouders echter een andere mee ning waren toegedaan, gaf dominé Langhein rich geen toestemming om 't huwelijk elders te doen voltrekken. Daarna werd de dominé uit zijn ambt ontzet, waaraan de predikant echter geen gevolg gaf. Een S.A.-man, zoo vervolgt de „Neue Züricher Zeitung" haar bericht, weiger de de verklaring te onderteekenen, dat hij zijn huwelijk niet door ds. Langheinrich wilde laten voltrekken. Hij wilde zijn huwelijk juist door dezen predikant laten inzegenen. Bij de huwe Hjkspiechtigheid, toen het bruidspaar reeds aan het altaar zat, verscheen plotseling de politie in de kerk, die den bruidegom bij den kraag pakte en uit de kerk sleurde, hetgeen begrijpe lijkerwijze in het dorp Gersfeld groote beroe ring verwekte. Frankrijk bereid groote financieele offers te brengen voor de versterking van zijn marine. Locker-Lampson bepleit in het Lagerhuis de wijziging van het Volkenbondshandvest. Mislukte aanslag op Keizer Poe Yi. Op de Paraguay-rivier is een Braziliaansch schip bij vergissing gebombardeerd. Er zijn vele dooden. Revolutionnair complot in Peru bijtijds ont dekt. De Poolsche minister-president zal een bezoek aan Boedapest brengen. Panderjager-bemanning Donderdagochtend in het vaderland terug. Vergadering van den Raad van Afgevaardigden van „St. Raphael" te Roosendaal. De saJarieering van het provinciaal personeel te Utrecht in overeerv temming met de wen- schen d?r regeering gebracht. De Amsterdamsche Paleis-Raadhuiscommissie oordeelt het Paleis nog geschikt voor represen tatief Stadhuis. PARIJS, 27 Nov. (Reuter) De Rad. Socialis tische afgevaardigde Stern heeft het rapport opgesteld over de marine-begrooting, waarin erop wordt gewezen, dat sinds 1932 de credie- ten voor den vlootaanbouw in Frankrijk jaar lijks met 487 millioen francs zijn verminderd, terwijl Japan deze credieten verhoogde met 50 procent, de Ver. Staten 200 millioen dollar ten koste hebben gelegd aan de uitvoering van hun vlootbouw-program en Italië pas twee krui sers van 35.000 ton op stapel heeft gezet. Hoewel Frankrijk zeer gaarne zijn vredeswil tot uiting brengt kan het niet vergeten dat zijn rechten intact moeten blijven. Om een eind te maken aan een bewapeningswedloop op het gebied van de marine is het gaarne be reid nieuwe accoorden te sluiten, maar Frank rijks rechten moeten worden ontzien en er moet geen herhaling zijn- van Washington. Intusschen, zoo besluit het rapport, Frank rijk deinst niet terug voor de financieele of fers waarvoor de marine-politiek van Dixitsch- land met zijn vestzak-kruisers en de evolutie in de situatie op de Middellandsche zee de noodzakelijkheid aan den dag kunnen brengen. RIO DE JANEIRO, 27 Nov. (Reuter). De Ar- gentijnsche regeering ontving bericht, dat een Braziliaansch vaartuig op de rivier Paraguay bij vergissing door een Paragueesch of Boli viaansch vliegtuig zou zijn gebombardeerd. Er zijn vele dooden. Op 89-jarigen leeftijd is Maandag overleden Graaf Vicenzo Macchi, een der drie nog in leven zijnde officieren van het Pauselijk leger. Hij was een broer van wijlen Kardinaal Luigi Macchi en een oom van Graaf Macchi de Gei lere, ambassadeur van Italië te Washington tijdens den wereldoorlog. De visschers van Marseille en omgeving zijn in staking gegaan. De visschers van Toulon hebben dit voorbeeld gevolgd. LIMA, 27 Nov. De Peruaansche regeering deelt mede, een uitgebreid revolutionnair com plot te hebben ontdekt en onschadelijk ge maakt. Ongeveer 300 gewapende revolution- nairen hadden zich Maandagochtend vroeg verzameld om te trachten het arsenaal en de kazernes van de bewakingstroepen van het paleis van den president te bestormen. Zij wer den echter verrast door de regeeringstroepen en de meesten hxmner konden gevangen wor den genomen, zonder dat veel verzet werd ge boden. In totaal werden 203 samenzweerders gearresteerd. PARIJS, 27 Nov. (Reuter). De voorzitter van den raad van beheer der te Algiers gevestigde Maatschappij voor beheer van landgoederen", is gearresteerd. Op verzoek van aandeelhouders is de balans onderzocht en geconstateerd, dat tengevolge van valsche boekingen drie millioen francs van het kapitaal der onderneming zijn verduisterd. Bovendien bleek, dat de onderneming hypo thecaire leeningen ter grootte van twee millioen francs op niet bestaande landerijen had uitge geven. Vele kleine spaarders in Algerië zijn hierdoor geruïneerd. Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 774.3 Vorige stand 771-2 1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1934 | | pagina 1