Heeft Archimbaud zijn mond
voorbij gepraat
Pleidooi voor wijziging van
Volkenbondshandvest
Kerkkwesties in
Duitschland
Het nieuws van heden
VREEMD COMMENTAAR
Hitler's interview
Bijna een duel tot gevolg
Zal kabinet-Okada
blijven?
Mislukte aanslag
op Poe Yi
OPZIENBARE REDE VAN
LOCKER-LAMPSON
Frankrijks marine-
begrooting
DE BAROMETER
VEREENIG DE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DINSDAG 27 NOVEMBER 1934
Avondblad
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
„L'Oevre" geeft er een
draai aan
Internationale scheep
vaart
Scand inavisch-N ederlandsche
verklaring te Londen
Hedenavond radio-rede
van Flandin
Franklin Bouillon
GEVANGENEN ONTVLUCHTEN
Het Weer
Door de benoeming van Takahashi
tot minister van Financiënis
de oppositie ontwapend
Nieuwe minister bijna
80 jaar
POOLSCHE PREMIER NAAR
BOEDAPEST
Tegelijk met iederen steen waar-
mee het Volkenbondspaleis te
Genève wordt opgetrokken'
wordt een kanon
gegoten"
Volkenbond geen-
vredes-instrument
Een verbod van Goering
Uitlating van Goebbels
S. A. in de kerk
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG BLADZIJDEN
Het land deinst niet terug voor
financieele offers
Revolutionnair com
plot in Peru
Braziliaansch schip
gebombardeerd
Paragueesch of Boliviaansch vlieg
tuig zou zich vergist hebben
Korte berichten
Bijtijds ontdekt
Financieel schandaal in
Algiers
ZEVEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 19067
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Men herinnert zich, dat Archimbaud, de
rapporteur der oorlogsbegrooting, in de
Fransche Kamer en vooral daarbuiten
in geheel Europa, sensatie heeft verwekt met
zijn toespelingen op het bestaan van een „en
tente" tusschen Frankrijk en Sovjet-Rusland.
Vaardoor beide landen elkander wederkeerigen
militairen bijstand zouden hebben toegezegd
Voor het geval één van beide zou worden aange
vallen. Deze zinspelingen gingen gepaard met
onrustbarende gegevens omtrent de vorderin
gen, welke de herbewapening van Duitschland
dè laatste jaren heeft gemaakt. Onmiddellijk
werden zoowel van officieele Fransche als van
Officieele Russische zijde de mededeelingen van
Archimbaud ten krachtigste gedesavoueerd en
categorisch ontkend, dat er een militair accoord
tusschen Frankrijk en Rusland zou bestaan.
Archimbaud had echter niet over een „militair
accoord", maar over een „entente" gesproken
en alleen laten doorschemeren, dat Rusland een
militaire offerte aan Frankrijk had gedaan. De
vraag is nu, heeft Archimbaud zijn mond voor
bijgepraat en zaken onthuld, welke Frankrijk,
zoolang het Oost-pact nog niet definitief van
de baan is en Polen nog misschien voor zulk
een pact gewonnen kan worden, geheim had
willen houden, of heeft hij slechts met looze
zinspelingen pressie op het parlement willen
uitoefenen om de formidabele oorlogsbegrooting
er gesmeerd door te krijgen? Sir John Simon,
de Engelsche minister van buitenlandsche za
ken, is, blijkens zijn antwoord op de hem in
het Lagerhuis gestélde vragen, de meening toe
gedaan, dat het officieele démenti van het
Fransche departement van buitenlandsche
zaken zonder voorbehoud moet worden geac
cepteerd. Het zou voor Engeland ook ietwat
pijnlijk zijn en de Fransch-Engelsche betrek
kingen niet begunstigen wanneer Frankrijk zich
zonder vóór kennis van Engeland militair met
Sovjet-Rusland zou hebben verstaan. Intus-
schen houdt Archimbaud, ondanks de officieele
tegenspraken, zijn in de Kamer gedane mede
deelingen staande en weigert er ook maar één
woord van terug te nemen. Aan den Parijschen
correspondent van de „Sunday Express" heeft
hij zelfs gezegd, dat Barthou bij zijn bespre
kingen met Litwinov te Genève wel degelijk een
dergelijke overeenkomst met militair karakter
heeft aangegaan. Zou Archimbaud zijn bewe
ringen kunnen handhaven tegen de officieele
tegenspraken in, wanneer zij van allen grond
ontbloot zouden zijn? Naar verluidt, zouden de
Fransche minister-president en de overige mi
nisters ten zeerste ontstemd zijn over Archim-
baud's uitlatingen, omdat deze zonder officieele
machtiging zou zijn opgetreden.
Dit laatste laat zich gemakkelijk begrij
pen. Immers, indien Fx-ankrijk wezenlijk
een militair bondgenootschap met Sov
jet-Rusland met het oog op een mogelijken aan
val van Duitschland zou gesloten hebben, zou
daaruit blijken, dat Frankrijk de hoop op het
tot stand komen van een Oostpact reeds ge
heel heeft laten varen. De Fransche nota aan
Polen om Polens uiteindelijk standpunt inzake
het Oostpact te weten te komen, zou daardoor
de beteekenis krijgen van een loos en zinledig
gebaar. Bovendien zou een dergelijk accoord een
onoverkomelijk beletsel vormen voor den terug
keer van Duitschland naar den Volkenbond,
zoodat alle pogingen, welke Frankrijk beweert
aan te wenden om dezen terugkeer te bewerk
stelligen, als comediespel zouden moeten worden
gequalificeerd. Het geval-Archimbaud is een
vreemd geval, en men zit er in Frankrijk leelijk
mee verlegen. Het past zoo prachtig in het ka
der der geruchten, dat Litwinov van Laval ge-
eischt zou hebben, ófwel het Oostpact door te
zetten, óf wel een bilateraal bondgenootschap
met Sovjet-Rusland te sluften. Daarenboven
kan de angst van Frankrijk voor een mogelijk
conflict met Duitschland naar aanleiding van
de Saarkwestie als een psychologisch en politiek
LONDEN, 26 Nov. (Reuter). In verband met
de moeilijkheden in de internationale scheep
vaart hebben de Londensche gezanten van de
Scandinavische landen en Nederland heden
een gemeenschappelijke verklaring gepubliceerd,
volgens welke hun landen het er met Engeland
over eens zijn, dat de eerste stap naar een plan
tot herstel van het evenwicht in de internatio
nale scheepvaart gedaan dient te worden door
de direct betrokken reeders.
De Scandinavische landen en Nederland zijn
bereid om met andere landen te confereeren
over de vraag, of regeeringssteun bij een der
gelijk plan noodzakelijk is. Zij zijn voorstanders
van afschaffing of beperking van niet-econo-
mische subsidies en hopen voorstellen in te die
nen aan een te houden bijeen te komen con
ferentie.
aanvaardbare verklaring voor een militair ac
coord met Sovjet-Rusland worden uitgespeeld.
Bijzonder opmerkelijk is het commentaar, dat
de „Oeuvre" naar aanleiding van Archimbaud's
uitlatingen geeft. Dit Fransche blad, dat ge
woonlijk goed geïnformeerd is, schrijft, dat men
evengoed van een militair verbond met Enge
land of Italië zou kunnen spreken, daar Frank
rijk in geval van een overtreding der bestaande
verdragen ook op de hulp van deze beide landen,
die de verdragen onderteekend hebben, kan re
kenen. De „Oeuvre" determineert het verbond
tusschen Frankrijk en Sovjet-Rusland als een
verbond van militairen bijstand binnen het ka
der van den Volkenbond. Alle onderteekenaars
van het Volkenbondspact toch hebben zich ver
bonden de overige onderteekenaars te steunen.
Nu weten wij allen sinds de Mandsjoerij-
sche kwestie tusschen China en Japan,
wat die wederkeerige Volkenbondsteun
bij verdragschennis practisch waard is.
Frankrijk, dat steeds een groot voorstander
van Volkenbondspolitiek is geweest en alleen
maar met Duitschland te Genève wil praten,
zal zich daaromtrent wel niet de minste illusie
maken. Trouwens heel de Fransche pactomanie
beoogt het danig verzwakte Volkenbondspres-
tige te versterken, of wanneer dit niet moge
lijk blijkt, Frankrijk toch afdoende te beveili
gen. Ook weet de Fransche regeering even goed
als de „Oeuvre" dat bij een mogelijk Saarcon-
flict Engeland alvast niet bereid zal zijn zich
in een militair oorlogsavontuur te laten mee-
sleepen. De Engelsche regeering heeft dit dui
delijk genoeg te verstaan gegeven. De voorstel
lingswijze van de „Oeuvre" maakt dan ook een
ietwat draaierigen indruk. Van den eenen kant,
gaat het blad uit, van een wel degelijk be
staande afspraak, van den anderen kant tracht
'het deze als een zuiver uitvloeisel van het Vol
kenbondspact te schilderen. Erg overtuigend is
dit alles niet. Zoodra definitief vaststaat, dat
het Oostpact als een hersenschim dient op
gegeven te worden, zal er wel meer klaarheid
in deze mysterieuze aangelegenheid komen.
PARIJS, 27 Nov. (Reuter). Hedenavond om
21.15 Fransche tijd zal de eerste minister Flan
din een radio-rede houden over den economi-
schen toestand, welke door alle Fransche radio
stations zal worden uitgezonden.
PARIJS, 27 Nov. (Reuter) Zooals men zich
herinnert heeft de „Matin" de vorige week
een interview gepubliceerd, dat het Fransche
Kamerlid Jean Goy met Hitier onlangs gehad
heeft en in den ioop waarvan de Rijksleider
uiting gaf aan den vredeswil der Duitsche oud
strijders.
Het blijkt thans, dat dit onderhoud bijna
aanleiding is geworden tot een duel tusschen
Franklin Bouillon en Jean Goy. Tusschen bei
de Kamerleden zou een conflict zijn ontstaan,
doordat Bouillon zijn twijfel had geuit over het
recht waarmee Goy zich den „leider der orga
nisatie van oud-frontstrijders" noemde.
Er ontstond een woordenwisseling in den loop
waarvan de heeren elkander tot een duel heb
ben uitgedaagd. Als getuigen van Franklin
Bouillon zouden de vroeger minister van Bin-
nenlandsche Zaken Catala en de bekende af
gevaardigde Ybornegaray fungeeren.
Het „Journal" van vandaag meent echter te
weten, dat Franklin-Bouillon en Goy zijn over
eengekomen het duel niet te laten doorgaan,
daar het incident een zuiver politiek karakter
droeg en de tegenstanders niet zijn aangetast
in hun persoonlijke eer.
Zes gedetineerden in de gevangenis te Hunts-
ville (Alabama) hebben twee cipiers gebonden
en in een cel opgesloten, waarna zij met mee
neming van twee machinegeweren en andere
wapenen in een auto zijn ontkomen.
Het auto-ongeluk te
Goirle in den nacht van
Zondag op Maandag. Het
echtpaar Oerlemans
de Laat, Tilburg (inzJ
waarvan de man werd
gedood en de vrouw
zwaar gewond.
TOKIO, 27 Nov. (V.D.) In tegenwoordigheid
van minister-president Okada heeft de keizer
ten paleize den bijna 80-jarigen staatsman Ko-
rekiyo Takahashi, een der oudste leden van de
Seiyoekai-partij, geïnstalleerd als minister van
financiën, als hoedanig Takahashi den om ge
zondheidsredenen afgetreden minister Foeji op
volgt.
Dit is de zesde maal dat Takahashi zich met
de leiding van het ministerie van financiën be
last. Zijn benoeming is in politieke kringen
zeer gunstig ontvangen en ook in financieele
kringen, speciaal in de "ankiers- en makelaars
wereld heeft men een volledig vertrouwen in zijn
gezonden inflatiepolitiek. Ook voor minister
president Okada wordt het een prachtig succes
geacht, dat hij erin geslaagd is Takahashi er
toe te bewegen de portefeuille van financiën
te aanvaarden, waardoor de oppositie der Sei-
yoekaipartij tegen de regeering ontwapend
wordt. Tegelijkertijd wordt echter uit de rijen
der Seiyoekai-partij verklaard, dat Takahashi
waarschijnlijk voor het lidmaatschap dezer
partij zal bedanken.
De pers wijdt nog- eenige sympathieke be
schouwingen aan Foeji, op wien gedurende de
laatste dagen eenige malen bloedtransfusie
moest worden toegepast.
Men gelooft, dat thans alle moeilijkheden om
het kabinet Okada uit den weg zijn geruimd.
WARSCHAU, 27 Nov. (Reuter.) De avond
bladen kondigen een reis van den Poolschen
minister-president, Koslowski, naar Boedapest
aan, ter beantwoording van het bezoek aan
Warschau van den Hongaarschen minister-pre
sident Gömbös. Deze reis zou eventueel tot
Belgrado worden uitgestrekt.
VERWACHTING: Zwakke tot ma-
tigen, meest Zuid-Westelijke wind, neve-
lig tot zwaar bewolkt, weinig of geen
regen, weinig verandering in tempera-
tuur.
S Hoogste stand: 778.0 te München.
H Laagste stand: 733.9 te Ingö.
Zon op 7.42 - onder 3.52 - Licht op 4.22
H Maan op nam. 9.58 onder nam. 0.08
29 November L. K.
SJANGHAI, 27 Nov. (Reuter) Volgens be
richten in de Chineesche bladen hebben vijf
Chineesche leden der „Vaderlandsche vereeni-
ging voor nationale redding" een bomaanslag
gepleegd op Keizer Poe Yi van Mandsjoekwo,
toen deze bij de graven der Mandsjoe-vorsten
vertoefde, om aldaar een offer te brengen aan
zijn voorvaderen.
Japansche en Mandsjoerijsche bewakers heb
ben tijdig d everdachte Chineezen weten aan
te houden, die echter terstond twee bommen
wegwierpen, welke ontploften en waardoor
eemge bewakers werden gewond.
Keizer Poe Yi bleef ongedeex-d. De daders zijn
gearresteerd. Zij zullen worden opgehangen.
LONDEN, 27 Nov. (Reuter). In het Lager
huis werden Maandag de debatten voort
gezet over het amendement van de Labour-
oppositie op het adres van antwoord op
de troonrede.
Daarbij hield de conservatief Godfrey
Locker-Lampson, gewezen onderminister
van buitenlandsche zaken, een opzien
barende rede over de door hem gewenschte
wijziging van het Volkenbondshandvest.
Spreker verklaarde dat de macht van den
Volkenbond ondanks de toetreding van Sovjet-
Rusland verzwakt is. Belangrijke internationale
overeenkomsten worden gesloten buiten den
Volkenbond om.
Spreker zeide geen verschil te zien tusschen
de z.g. Eui'opeeSche regionale verdragen en de
bondgenootschappen van voor den oorlog. Na
gewezen te hebben op de reusachtig toenemende
bewapening in Europa ging Locker-Lampson
voort:-
„Het leggen van eiken steen welke toege
voegd wordt aan die waaruit het reusachtige
Vredespaleis te Genève wordt opgetrokken, valt
samen met het gieten van een kanon waarmede
de bewapenixxg van Europa wordt vermeer
derd." -•
De oorzaak daarvan ligt in het Volkenbonds
handvest zelf, n.l. in de clausule, welke de be
staande grenzen van Europa garandeert, en
welke ingevoegd is in de vredesverdragen. Zoo
lang het Volkenbondshandvest verbonden is
met de vredesverdragen, kan men nooit deze
laatste wijzigen. Dit zal Duitschland altijd ver
hinderen bereidwillig met den Volkenbond sa-
mén te werken. Dit zal de Vereenigde Staten
altijd ervan weei'houden, toe te treden tot den
Volkenbond. Het is, aldus spreker, dringend
noodig, dat een wijziging van het Volkenbonds
handvest onvex-wijld overwogen wordt. De ban
den, welke, het handvest bindt aan de vredes
verdragen moeten verbroken worden.
De Volkenbond is op het oogenblik geen In
strument voor denvrede.
f,. i
Het Lagerhuis verwierp het Labour-amende-
ment op het adres van antwoord op de troon
rede met 400 tegen 46 stemmen.
In het amendement werd o.a. gezegd, dat het
Lagerhuis betreurt, dat de regeering de werk
loosheid beschouwt als iets oxxvermijdelijks, dat
zij doorgaat met het kapitalistische systeem te
steunen en dat zij geen constructieve politiek
voert voor het herstel van een collectief vredes-
systeem.
BERLIJN, 28 Nov. (D.N.B.) De „Völkische
Beobaohter" meldt, dat de Pruisische premier
en chef der geheime staatspolitie Goering een
decreet heeft uitgevaard, waarbij op grond
van artikel I van het decreet van den x-ijks-
president voor de bescherming van volk en
staat de „Bond van vrijreligieuze gemeenten
in Duitschland", inclusief zijn onderhoorige en
bijbehoorende organisaties, enz., in Pruisen
wordt ontbonden en verboden.
Het vermogen wordt onder voorbehoud van
latere verbeurdverklaring door de politie in
beslag genomen.
De redenen van het thans uitgevaardigde
verbod zijn: In den „Bond van vrijreligieuze
gemeenten in Duitschland" zijn in den jong-
sten tijd in opvallend groot aantal aanhangers
der. vroegere communistische en marxistische
partijen en organisaties opgenomen, blijkbaar in
de hoop, dat zij in deze gemeenten, die van
zuiver godsdienstigen aard beweerden te zijn.
een schuilhoek zouden hebben, van waaruit zij
hun politieken strijd tegen het huidige regee-
ringssteisel en de nationaal-socialistische bewe
ging zouden kunnen voortzetten.
De „Völkische Becbachter" betoogt, dat uit
dezen maatregel blijkt, dat de staat de instel
lingen der christelijke confessies beschermt door
't vernietigen van de laatste resten der marxis
tische organisaties ter bestrijding van de kerk.
De „Neue Zür Zeit." meldt, dat Rijksminister
Dr. Goebbels in zijn laatste rede in het Sport -
palast te Berlijn met groote verbittering heeft
gesproken over den strijd in de Evangelische
Kerk. Die liep slechts over belachelijke uiter
lijkheden. De geestelijken gedroegen zich als
kijvende marktvrouwen, inplaats van den staat
dankbaar te zijn, die de 28 kerken der bonds
staten tot een rijkskerk vereenigd had.
In de gemeente Gersfeld werd door den
plaatselijken leider der N.S.D.A.P. aan alle le
den der partij verboden om him huwelijk te la
ten voltrekken door ds. Langheinrich, die tot
de Belijdeniskerk behoort.
Twee S. A.-mannen werden gedwongen een
verklaring te onderteekenen dat zij als hun
verlangen te kennen gaven om door een ande
ren dominé hun huwelijk te laten voltrekken.
Daar de schoonouders echter een andere mee
ning waren toegedaan, gaf dominé Langhein
rich geen toestemming om 't huwelijk elders te
doen voltrekken. Daarna werd de dominé uit
zijn ambt ontzet, waaraan de predikant echter
geen gevolg gaf. Een S.A.-man, zoo vervolgt de
„Neue Züricher Zeitung" haar bericht, weiger
de de verklaring te onderteekenen, dat hij zijn
huwelijk niet door ds. Langheinrich wilde laten
voltrekken. Hij wilde zijn huwelijk juist door
dezen predikant laten inzegenen. Bij de huwe
Hjkspiechtigheid, toen het bruidspaar reeds aan
het altaar zat, verscheen plotseling de politie
in de kerk, die den bruidegom bij den kraag
pakte en uit de kerk sleurde, hetgeen begrijpe
lijkerwijze in het dorp Gersfeld groote beroe
ring verwekte.
Frankrijk bereid groote financieele offers te
brengen voor de versterking van zijn marine.
Locker-Lampson bepleit in het Lagerhuis de
wijziging van het Volkenbondshandvest.
Mislukte aanslag op Keizer Poe Yi.
Op de Paraguay-rivier is een Braziliaansch
schip bij vergissing gebombardeerd. Er zijn vele
dooden.
Revolutionnair complot in Peru bijtijds ont
dekt.
De Poolsche minister-president zal een bezoek
aan Boedapest brengen.
Panderjager-bemanning Donderdagochtend in
het vaderland terug.
Vergadering van den Raad van Afgevaardigden
van „St. Raphael" te Roosendaal.
De saJarieering van het provinciaal personeel
te Utrecht in overeerv temming met de wen-
schen d?r regeering gebracht.
De Amsterdamsche Paleis-Raadhuiscommissie
oordeelt het Paleis nog geschikt voor represen
tatief Stadhuis.
PARIJS, 27 Nov. (Reuter) De Rad. Socialis
tische afgevaardigde Stern heeft het rapport
opgesteld over de marine-begrooting, waarin
erop wordt gewezen, dat sinds 1932 de credie-
ten voor den vlootaanbouw in Frankrijk jaar
lijks met 487 millioen francs zijn verminderd,
terwijl Japan deze credieten verhoogde met
50 procent, de Ver. Staten 200 millioen dollar
ten koste hebben gelegd aan de uitvoering van
hun vlootbouw-program en Italië pas twee krui
sers van 35.000 ton op stapel heeft gezet.
Hoewel Frankrijk zeer gaarne zijn vredeswil
tot uiting brengt kan het niet vergeten dat
zijn rechten intact moeten blijven. Om een
eind te maken aan een bewapeningswedloop
op het gebied van de marine is het gaarne be
reid nieuwe accoorden te sluiten, maar Frank
rijks rechten moeten worden ontzien en er
moet geen herhaling zijn- van Washington.
Intusschen, zoo besluit het rapport, Frank
rijk deinst niet terug voor de financieele of
fers waarvoor de marine-politiek van Dixitsch-
land met zijn vestzak-kruisers en de evolutie
in de situatie op de Middellandsche zee de
noodzakelijkheid aan den dag kunnen brengen.
RIO DE JANEIRO, 27 Nov. (Reuter). De Ar-
gentijnsche regeering ontving bericht, dat een
Braziliaansch vaartuig op de rivier Paraguay
bij vergissing door een Paragueesch of Boli
viaansch vliegtuig zou zijn gebombardeerd.
Er zijn vele dooden.
Op 89-jarigen leeftijd is Maandag overleden
Graaf Vicenzo Macchi, een der drie nog in
leven zijnde officieren van het Pauselijk leger.
Hij was een broer van wijlen Kardinaal Luigi
Macchi en een oom van Graaf Macchi de Gei
lere, ambassadeur van Italië te Washington
tijdens den wereldoorlog.
De visschers van Marseille en omgeving zijn
in staking gegaan.
De visschers van Toulon hebben dit voorbeeld
gevolgd.
LIMA, 27 Nov. De Peruaansche regeering
deelt mede, een uitgebreid revolutionnair com
plot te hebben ontdekt en onschadelijk ge
maakt. Ongeveer 300 gewapende revolution-
nairen hadden zich Maandagochtend vroeg
verzameld om te trachten het arsenaal en de
kazernes van de bewakingstroepen van het
paleis van den president te bestormen. Zij wer
den echter verrast door de regeeringstroepen
en de meesten hxmner konden gevangen wor
den genomen, zonder dat veel verzet werd ge
boden. In totaal werden 203 samenzweerders
gearresteerd.
PARIJS, 27 Nov. (Reuter). De voorzitter van
den raad van beheer der te Algiers gevestigde
Maatschappij voor beheer van landgoederen",
is gearresteerd.
Op verzoek van aandeelhouders is de balans
onderzocht en geconstateerd, dat tengevolge
van valsche boekingen drie millioen francs van
het kapitaal der onderneming zijn verduisterd.
Bovendien bleek, dat de onderneming hypo
thecaire leeningen ter grootte van twee millioen
francs op niet bestaande landerijen had uitge
geven. Vele kleine spaarders in Algerië zijn
hierdoor geruïneerd.
Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 774.3
Vorige stand 771-2
1